Referat na NARADĘ TECHNICZNO-GOSPODARCZĄ w sprawie projektu planu urządzenia lasu na okres

Transkrypt

1 Referat na NARADĘ TECHNICZNO-GOSPODARCZĄ w sprawie projektu planu urządzenia lasu na okres Obiektu LAS RUDA IUNG w Puławach 1

2 Spis treści A. STWIERDZENIE ZGODNOŚCI WYKONANYCH PRAC Z PRZEPISAMI PRAWNYMI, Z OBOWIĄZUJĄCYMI ZASADAMI I WYNIKAMI PRAC INWENTARYZACYJNYCH Wstęp Podstawy formalno-prawne wykonywania prac urządzeniowych Prace urządzeniowe Podział powierzchniowy Prace taksacyjne Prace siedliskowe Ogólna charakterystyka lasów oraz pozostałych gruntów w zarządzie IUNG w Puławach Przestrzenne usytuowanie obiektu Las Ruda Opis dokumentacji prawnej stanu posiadania Stan posiadania Klasyfikacja użytków rolnych Zgodność wykonanych prac z obowiązującymi aktami Podstawowe założenia polityki zagospodarowania przestrzennego regionu, dotyczące gospodarki leśnej i ochrony przyrody, z uwzględnieniem regionalnych strategii rozwoju oraz regionalnych programów środowiskowych Wyniki prac inwentaryzacyjnych obrazujące obecny stan lasu na tle przyrodniczych warunków produkcji leśnej Warunki przyrodnicze Siedliskowe typy lasu Przyjęte typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw Charakterystyka najważniejszych gatunków drzew Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów wg gatunków panujących Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów wg gatunków rzeczywistych Charakterystyka stanu lasu i zasobów drzewnych Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku Spodziewany bieżący przyrost roczny wg gatunków panujących Cechy drzewostanów Uszkodzenia natury biotycznej i abiotycznej Drewno martwe Ocena stanu sanitarnego lasu Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z typem drzewostanu (TD) Drzewostany do przebudowy Ocena stanu zasobów drzewnych B. PROJEKT PLANU URZĄDZENIA LASU Propozycja gospodarki leśnej na przyszły okres gospodarczy Lasy ochronne i gospodarcze Podział na gospodarstwa Wieki rębności Projektowany etat użytkowania rębnego oraz orientacyjny rozmiar użytkowania przedrębnego Obliczone i proponowane etaty użytkowania rębnego w ramach obrębów z rozbiciem na gospodarstwa Użytkowanie rębne niezaliczone na etat Zestawienie etatu użytkowania rębnego Proponowany powierzchniowy etat i orientacyjna miąższość użytkowania przedrębnego Użytki główne Prognoza stanu lasu na koniec okresu gospodarczego Wytyczne w zakresie użytkowania rębnego i przedrębnego Wytyczne w zakresie techniki hodowlanej Zagospodarowanie i metody ochrony siedlisk Wytyczne w sprawie użytkowania ubocznego i gospodarki łowieckiej Wytyczne w zakresie ochrony lasu Ochrona przeciwpożarowa Wytyczne w zakresie zagospodarowania rekreacyjnego Aktualizacja programu ochrony przyrody Potrzeby w zakresie budownictwa ogólnego, drogowego i melioracji wodnych Zestawienie operatu urządzenia lasu

3 Spis tabel Tabela 1. Rozmiar wykonanych prac urządzeniowych... 5 Tabela 2. Podział administracyjny obiektu Las Ruda... 6 Tabela 3. Zestawienie powierzchni... 6 Tabela 4. Zestawienie powierzchni nadleśnictwa wg rodzajów użytków... 7 Tabela 5. Zestawienie powierzchni gruntów według grup i rodzajów użytków (wg Tabeli I)... 7 Tabela 6. Charakterystyka gruntów do naturalnej sukcesji... 9 Tabela 7. Zestawienie typów gleb wg wydzieleń leśnych w obiekcie Las Ruda (pow. leśna zalesiona i niezalesiona razem) Tabela 8. Zestawienie siedliskowych typów lasu w obiekcie Las Ruda (wg Tabeli IV pow. leśna zalesiona i niezalesiona razem) Tabela 9. Siatka wilgotnościowo-troficzna siedlisk nadleśnictwa dla siedlisk nizinnych Tabela 10. Zmiany powierzchni STL pomiędzy IV i V rewizją planu ul Tabela 11. Udział powierzchniowy gatunków panujących według siedliskowych typów lasu (wg tabeli IV powierzchnia leśna zalesiona) Tabela 12. Zestawienie przyjętych typów drzewostanu (TD Tabela 13. Struktura gatunkowa wg powierzchni i miąższości wg tabeli III (powierzchnia leśna zalesiona) Tabela 14. Wybrane cechy głównych gatunków drzew w obiekcie Las Ruda Tabela 15. Udział powierzchniowy gatunków panujących w IV i V rewizji (pow. leśna zalesiona i niezalesiona) Tabela 16. Rzeczywisty udział gatunków (wg tab. Va, powierzchnia leśna zalesiona, wg tab. Vb miąższość) Tabela 17. Porównanie udziału gatunków drzew w drzewostanach (wg tab. IV i Va, pow. leśna zalesiona) Tabela 18. Udział rzeczywisty gatunków w IV i V rewizji Planu UL Tabela 19. Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku wg IV i V rewizji w obiekcie Las Ruda (pow. leśna zalesiona i niezalesiona) Tabela 20. Spodziewany przyrost bieżący roczny wg gatunków panujących (wg tab. VIIIa) Tabela 21. Zestawienie cech drzewostanów Tabela 22. Zestawienie uszkodzeń drzewostanów zinwentaryzowanych w trakcie prac taksacyjnych Tabela 23. Zestawienie miąższości drewna martwego Tabela 24. Zestawienie powierzchni [ha] drzewostanów w stopniach zgodności składu gatunkowego wg grup wiekowych Tabela 25. Zestawienie powierzchni [ha] drzewostanów w stopniach zgodności składu gatunkowego z siedliskiem wg grup siedlisk w porównaniu z IV rewizją Tabela 26. Porównanie podstawowych wskaźników stanu lasu w kolejnych rewizjach planu u.l Tabela 27. Relacje pomiędzy przeciętnym wiekiem drzewostanów a połową orientacyjnego średniego wieku rębności drzewostanów Tabela 28. Zestawienie powierzchni lasów ochronnych Tabela 29. Zestawienie powierzchni zalesionej i zapasu w ramach gospodarsta wg tabeli VI Tabela 30. Zestawienie obliczonych i przyjętych miąższościowych etatów użytkowania rębnego dla obiektu Las Ruda Tabela 31. Zestawienie drzewostanów w zależności od wieku rębności Tabela 32. Zestawienie etatu użytków rębnych Tabela 33. Porównanie zaplanowanego etatu użytkowania rębnego z etatem i wykonaniem w ubiegłym okresie Tabela 34. Porównanie wskaźników użytkowania przedrębnego Tabela 35. Analiza wskaźnika użytkowania przerębnego w stosunku do przyrostu Tabela 36. Etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego wg kategorii cięć Tabela 37. Zestawienie łączne etatu użytków głównych na podstawie Tabeli XVII (dla wariantu użytkowania przedrębnego 18 m 3 /ha) Tabela 38. Porównanie zaproponowanych etatów brutto z przyrostem i zasobami drzewostanów obiektu Las Ruda (wariant 18 m 3 /ha) Tabela 39. Prognoza zasobów na koniec okresu gospodarczego (wariant 18 m 3 /ha) Tabela 40. Niektóre cechy głównych gatunków drzew w prognozie na koniec okresu Tabela 41. Zestawienie przyjętych sposób zagospodarowania Tabela 42. Zestawienie powierzchni manipulacyjnej użytków rębnych wg rodzajów rębni w gospodarstwach (wg Tabeli XV) Tabela 43. Zestawienie powierzchni przewidzianej do zabiegów hodowlanych Tabela 44. Typy drzewostanów i metody ochrony siedlisk przyrodniczych w obszarach Natura Tabela 45. Wskaźniki do wyliczenia kategorii zagrożenia pożarowego w obiekcie Las Ruda

4 4

5 A. STWIERDZENIE ZGODNOŚCI WYKONANYCH PRAC Z PRZEPI- SAMI PRAWNYMI, Z OBOWIĄZUJĄCYMI ZASADAMI I WYNIKAMI PRAC INWENTARYZACYJNYCH 1 Wstęp Zadaniem Narady Techniczno-Gospodarczej jest: dokonanie oceny i analizy gospodarki przeszłej na podstawie: - referatu IUNG w Puławach, - koreferatu wykonawcy projektu planu urządzenia lasu, omówienie projektu Programu Ochrony Przyrody na podstawie referatu wykonawcy, dokonanie oceny projektu planu urządzenia lasu na podstawie referatu wykonawcy, akceptacja lub korekta prognozy oddziaływania planu u.l. na środowisko na podstawie referatu wykonawcy projektu planu ul. Z ustaleń Narady Techniczno-Gospodarczej sporządzony zostanie protokół. Głównym składnikiem tego protokołu będzie Projekt planu urządzenia lasu, który wraz z prognozą oddziaływania na środowisko zostanie przekazany do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z wnioskiem o wydanie opinii. 1.1 Podstawy formalno-prawne wykonywania prac urządzeniowych Piąta rewizja planu urządzenia lasu obiektu Las Ruda została wykonana przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej na podstawie umowy dnia roku, zawartej pomiędzy BULiGL Oddział w Lublinie, a Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. 1.2 Prace urządzeniowe Podział powierzchniowy Podstawą podziału powierzchniowego był podział dotychczas istniejący. Podział powierzchniowy opracowywanych lasów jest charakterystyczny dla terenów nizinnych. Oparto go o utworzone sztucznie linie podziału powierzchniowego, przebiegające generalnie ze wschodu na zachód. W obiekcie Las Ruda numerację oddziałów pozostawiono bez zmian tj. oddziały zanumerowane zostały od 1 do Prace taksacyjne Prace taksacyjne wykonane zostały przez BULiGL Oddział w Lublinie w latach 2017/2018. Stan prac przyjęto na r. Ogółem powierzchnia geodezyjna gruntów objętych pracami terenowymi wyniosła 688,16 ha. Opisy taksacyjne i wskazania gospodarcze dla każdego wydzielenia uzgodniono z leśniczym. Inwentaryzacja zasobów drzewnych przeprowadzona została przez szacunek zasobności drzewostanów (podczas sporządzania opisu taksacyjnego), z wykorzystaniem powierzchni próbnych relaskopowych. Określenie bonitacji i zadrzewienia wykonano na podstawie Tablic zasobności i przyrostu drzewostanów opracowanych przez Bolesława Szymkiewicza (Wydanie V. PWRiL. Warszawa 1986). Tabela 1. Rozmiar wykonanych prac urządzeniowych Obiekt Taksacja (ha) Ilość oddziałów (szt.) Rozmiar wykonanych prac urządzeniowych Przeciętna pow. oddz. (ha) Przeciętna pow. poddziału (ha) Liczba poddziałów Liczba wyłączeń nieliterowanych Ogólna liczna wyłączeń. Las Ruda 688, ,47 2,

6 1.2.3 Prace siedliskowe W trakcie prac terenowych wykorzystano opracowanie glebowo-siedliskowe dla obiektu Las Ruda, które zostało wykonane przez Konsorcjum Taxus UL z Warszawy w roku Typy siedliskowe lasu oraz inne informacje o siedlisku zostały wprowadzone do opisów taksacyjnych wg operatu siedliskowego, w możliwie najpełniejszym zakresie, zgodnie z metodyką inwentaryzacji urządzeniowej. 2 Ogólna charakterystyka lasów oraz pozostałych gruntów w zarządzie IUNG w Puławach 2.1 Przestrzenne usytuowanie obiektu Las Ruda Lasy obiektu Las Ruda położone są w zasięgu administracyjnym województwa lubelskiego, powiatu puławskiego i 3 gmin. Tabela 2. Podział administracyjny obiektu Las Ruda Gmina Powiat Województwo Leśna zalesiona Grupy kategorii użytkowania Związana z gospodarką leśną Leśna niezalesiona Lasy razem Powierzchnia w ha Nieleśna Ogółem gm. Końskowola 10, ,0277 7, ,3357 gm. Puławy 609,9260 1, , ,6972 0, ,3821 gm. Żyrzyn 35,2000 0,4300 2, , ,4400 pow. Puławski 655,1140 2, , ,1649 7, ,1578 woj. Lubelskie 655,1140 2, , ,1649 7, ,1578 Ogółem 655,1140 2, , ,1649 7, , Opis dokumentacji prawnej stanu posiadania Do planu urządzenia lasu przyjęto granice i powierzchnie działek i użytków z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. BULiGL Oddział w Lublinie jako wykonawca prac urządzeniowych zakupiło dane geodezyjne z Powiatowego Zasobu Geodezyjnego- Kartograficznego Starostwa w Puławach.: wypisy z rejestru gruntów i budynków z dnia , mapy ewidencyjne gruntów i budynków z dnia Planu urządzenia lasu przyjęto wg stanu na r Stan posiadania Zestawienie łączne powierzchni obiektu Las Ruda wg stanu na r., wg grup i rodzaju użytków oraz kategorii użytkowania z podziałem na województwo, powiaty, gminy oraz obręby ewidencyjne, przedstawia tabela nr I, w której powierzchnię poszczególnych kategorii gruntów podano z dokładnością do 1m². Natomiast w pozostałych zestawieniach, wykazach przewidzianych w planie urządzenia lasu, powierzchnia podawana będzie z dokładnością do arów. Tabela 3. Zestawienie powierzchni Obiekt Powierzchnia ze współwłasnościami [ha] z dokładnością do m2 Powierzchnia w ha (z dokł. do 1 ara) wynikająca z sumy opisów taksacyjnych * Las Ruda 688, ,16 6

7 Różnica między powierzchnią ogólną wynikającą z Tabeli nr I, a powierzchnią obliczoną programem TAKSATOR wynosi 22 m 2 (tabela 3). Różnica wynika z matematycznego zaokrąglenia metrów kwadratowych na ary. Powierzchnia wydzieleń taksacyjnych (w ha) jest podawana w zaokrągleniu do ara i została wyliczona matematycznie przez program w ramach poszczególnych działek ewidencyjnych. Suma zaokrąglonych powierzchni działek daje powierzchnie całego obiektu. Zestawienie powierzchni objętej planowaniem urządzeniowym przedstawia tabela poniżej. Tabela 4. Zestawienie powierzchni nadleśnictwa wg rodzajów użytków Las Ruda [ha] Rodzaj użytków Grunty leśne zalesione 655,14 Grunty leśne niezalesione 2,20 Grunty związane z gosp. leśną 22,81 I Lasy (razem) 680,15 II Grunty nieleśne (razem) 8,01 Ogółem 688,16 Poniżej przedstawiono zestawienie powierzchni gruntów według grup i rodzajów użytków. Tabela 5. Zestawienie powierzchni gruntów według grup i rodzajów użytków (wg Tabeli I) Grupa i rodzaj użytku oraz kategoria użytkowania Las Ruda [ha] 1. Lasy razem 680, Grunty leśne zalesione razem 655,1537 1) drzewostany 655,1537 2) plantacje drzew razem w tym: - plantacje nasienne - plantacje drzew szybkorosnących 1.2. Grunty leśne niezalesione razem 2,2000 1) w produkcji ubocznej razem w tym: - plantacje choinek - plantacje krzewów - poletka łowieckie 2) do odnowienia razem w tym: - halizny - zręby - płazowiny 3) pozostałe leśne niezalesione - razem 2,2000 w tym: - przewidziane do sukcesji naturalnej 2, objęte szczególnymi formami ochrony - przewidziane do małej retencji - wylesienia na gruntach wyłączonych z produkcji 0, Grunty związane z gospodarką leśną - razem 22,8112 w tym: - budynki i budowle 0, urządzenia melioracji wodnych - linie podziału przestrzennego lasu 3, drogi leśne 10, tereny pod liniami energetycznymi 7, szkółki leśne - miejsce składowania drewna - parkingi leśne - urządzenia turystyczne 7

8 Grupa i rodzaj użytku oraz kategoria użytkowania Las Ruda [ha] 2. Grunty zadrzewione i zakrzewione razem 1,9402 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - razem 682, Użytki rolne razem 4, Grunty orne razem 2,3086 w tym: - role 2, plantacje, poletka i szkółki na gruntach ornych 4, ugory i odłogi 3.2. Sady razem 3.3. Łąki trwałe 2, Pastwiska trwałe 3.5. Grunty rolne zabudowane 3.6. Grunty pod stawami rybnymi 3.7. Grunty pod rowami rolnymi 0, Grunty pod wodami razem w tym: 4.1. Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 4.2. Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 4.3. Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi 5. Użytki ekologiczne 6. Tereny różne razem w tym: 1) grunty przeznaczone do rekultywacji i niezagospodarowane grunty zrekultywowane 2) wały ochronne nieprzystosowane do ruchu kołowego 3) grunty wyłączone z produkcji (poza gruntami pod zabudowę) 4) różne inne 7. Grunty zabudowane i zurbanizowane - razem 0,8542 w tym: 7.1. Tereny mieszkaniowe 0, Tereny przemysłowe 7.3. Tereny zabudowane inne 0, Zurbanizowane tereny niezabudowane 7.5. Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe razem w tym: 1) ośrodki wypoczynkowe i tereny rekreacyjne 2) tereny zabytkowe 3) tereny sportowe 4) ogrody zoologiczne i botaniczne 5) tereny zieleni nieurządzonej 7.6. Użytki kopalne 7.7. Tereny komunikacyjne razem w tym: 1) drogi 2) tereny kolejowe 3) inne tereny komunikacyjne 8. Nieużytki - razem 0,5139 w tym: 1) bagna 0,5139 2) piaski 3) utwory fizjograficzne 4) wyrobiska nieprzeznaczone do rekultywacji Grunty nie zaliczone do lasów 7,9929 Ogółem 688,1578 W kategorii grunty przewidziane do naturalnej sukcesji zostały ujęte grunty szczególnie trudne do odnowienia (sukcesje z ubiegłego okresu), powierzchnie podtopione, niedostępne, powierzchnie dawnych nieużytków i bagien przeklasyfikowanych w ubiegłych okresach gospodar- 8

9 czych na grunty leśne, powierzchnie zawodnione, w których nastąpiło całkowite wymarcie drzewostanu. Tabela 6. Charakterystyka gruntów do naturalnej sukcesji Adres leśny Pow. [ha] Siedlisko Uwagi Obręb Las Ruda 2 b 0,45 Lł teren zalewowy 15 c 0,88 Ol powierzchnia podtopiona 23 l 0,32 BMśw 26 k 0,01 BMśw teren pomiędzy LE 26 m 0,23 BMśw teren pomiędzy LE 26 p 0,19 BMśw teren pomiędzy LE Ogółem 2,08 Udział grup użytków w kategorii grunty leśne Udział grup użytków w kategorii grunty nieleśne 9

10 2.2.2 Klasyfikacja użytków rolnych Klasyfikację użytków rolnych przyjęto zgodnie z wypisami z rejestru z POGK Starostwa Powiatowego w Puławach. 2.3 Zgodność wykonanych prac z obowiązującymi aktami Terenowe prace urządzeniowe zostały wykonane w latach 2017/2018 r. zgodnie z: Art. 18 Ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 roku, Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonych planów urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu; oraz w oparciu o: Instrukcję urządzania lasu z 2011 r., Zasady hodowli lasu z 2011 r., Instrukcję ochrony lasu z 2011 r., Instrukcję ochrony przeciwpożarowej lasu z 2011 r. i rozporządzenie MSWiA z r. w sprawie ochrony p/ppoż. budynków, innych obiektów budowlanych i terenów oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów, Rozporządzenie MŚ z dnia r. w sprawie wymagań dobrej praktyki w zakresie gospodarki leśnej, Wszystkie tabele i zestawienia dotyczące planu sporządzono wg stanu na 1 stycznia 2019 r. 2.4 Podstawowe założenia polityki zagospodarowania przestrzennego regionu, dotyczące gospodarki leśnej i ochrony przyrody, z uwzględnieniem regionalnych strategii rozwoju oraz regionalnych programów środowiskowych Podstawowym dokumentem prognostycznym polityki zagospodarowania przestrzennego regionu dotyczące gospodarki leśnej i ochrony przyrody jest: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego który określa cele, zasady i struktury zagospodarowania przestrzennego oraz lokalizacje inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Obiekt Las Ruda znajduje się w powiecie puławskim, województwo lubelskie, które posiadają opracowane Strategie rozwoju powiatu i województwa. Dokumenty te w swych celach strategicznych nie dotyczą bezpośrednio gruntów obiektu Las Ruda, a jedynie odnoszą się do zrównoważonego rozwoju lasów w ramach wieloletnich planów urządzenia lasu. Zestawienie rodzajów dokumentów dotyczących zagospodarowania przestrzennego jednostek administracyjnych, w zasięgu których położone są grunty IUNG Puławy obiektu Las Ruda. Jednostka administracyjna Rodzaj dokumentu 1 2 Województwo lubelskie Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubelskiego z 2002 r. Program ochrony środowiska Województwa Lubelskiego na lata z perspektywą do roku 2019 Prognoza Oddziaływania na Środowisko Projektu Programu Ochrony Środowiska Województwa Lubelskiego na lata z perspektywą do roku 2019 Strategia rozwoju Województwa Lubelskiego na lata (z perspektywą do 2030 r.) Strategia rozwoju powiatu puławskiego do roku 2020 z perspektywą do 2030 Powiat puławski Lokalna Strategia Rozwoju na lata Jednym z celów strategicznych wynikających z ww. dokumentów jest doskonalenie systemu ochrony przyrody i gospodarki leśnej, tak aby rozwój regionu odbywał się w sposób zapewniający zachowanie jego wartości przyrodniczych i krajobrazowych. Cel ten przełożony na 10

11 kierunki działań wskazuje na konieczność zabezpieczenia ciągłości istnienia lasu oraz jego produkcyjnych i pozaprodukcyjnych funkcji. W celu ochrony i zwiększania różnorodności biologicznej lasów oraz rozwoju trwałej, zrównoważonej gospodarki leśnej w ww. dokumentach przewiduje się: 1. kontynuację realizacji modelu zrównoważonego gospodarstwa leśnego, uwzględniającego współistnienie funkcji produkcyjnych i pozaprodukcyjnych (w tym ekologicznych) poprzez między innymi: powiększanie powierzchni lasów ochronnych; 2. zapewnienie optymalnych warunków funkcjonowania lasów z uwzględnieniem między innymi: zachowania dotychczasowego stanu różnorodności biologicznej i krajobrazowej lasów; ukierunkowania ruchu turystycznego i rekreacyjnego oraz zagospodarowania turystycznego w lasach; 3. powiększanie zasobów leśnych poprzez: zmniejszanie fragmentaryzacji kompleksów leśnych oraz tworzenie leśnych korytarzy ekologicznych; wskazywanie do zalesienia gruntów nieprzydatnych rolniczo (również małych obszarów). Przewidywany wpływ realizacji założeń polityki przestrzennego zagospodarowania regionu na prowadzenie gospodarki leśnej przedstawia się następująco: ochrona środowiska lasy obiektu Las Ruda są znacząco narażone na zanieczyszczenia powietrza ochrona przyrody grunty obiektu Las Ruda na znacznej powierzchni znajdują się w zasięgu obszaru Natura 2000, ochrona zdrowia ludności z uwzględnieniem turystyki i rekreacji zachowanie walorów tych terenów wymaga zrównoważonego rozwoju gospodarki turystycznej, Przewidywane inwestycje o znaczeniu ponadlokalnym, w tym inwestycje mogące spowodować zagrożenie trwałości lasu: Budowa odcinków drogi ekspresowej S12. Trasa będzie całkowicie bezkolizyjna, ponieważ skrzyżowania z kluczowymi drogami niższego rzędu będą wykonane w formie węzłów. W celu usunięcia kolizji z drogami, liniami kolejowymi oraz ciekami wodnymi powstają obiekty mostowe i wiadukty. Budowa kompleksu energetycznego w Strefie Przemysłowej w okolicy Zakładów Azotowych. Modernizacja linii kolejowej Lublin-Warszawa. Planowane inwestycje nie będą miały bezpośredniego wpływu na zagrożenie trwałości lasów jak również prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej. Projekt planu urządzenia lasu dla obiektu Las Ruda jest zgodny ze strategią przestrzennego zagospodarowania regionu, wyrażoną w planach zagospodarowania przestrzennego oraz w regionalnych programach ochrony środowiska. 11

12 3 Wyniki prac inwentaryzacyjnych obrazujące obecny stan lasu na tle przyrodniczych warunków produkcji leśnej 3.1 Warunki przyrodnicze Według "Regionalizacji przyrodniczo leśnej Polski 2010" lasy obiektu Las Ruda położone są w: IV Kraina Mazowiecko-Podlaskiej Mezoregion Dolina Środkowej Wisły (IV.13); Obiekt Las Ruda na tle podziału regionalnego Europy należy do: 318. Podprowincja Niziny Środkowopolskie Makroregion Nizina Środkowomazowiecka Mezoregion Dolina Środkowej Wisły Rzeźba terenu w granicach obiektu Las Ruda charakteryzuje się średnim zróżnicowaniem. W kompleksie głównym przeważają piaski rzeczne rozlewiskowe urozmaicone niewielkimi wałami wydmowymi, dochodzącymi do 14 m wysokości. Warunki klimatyczne Według E. Romera [1949] teren Obiektu Las Ruda położony jest w regionie klimatycznym Warszawskim. Klimat jest tu zbliżony do kontynentalnego, chociaż w okresie letnim zaznaczają się częściej wpływy klimatu oceanicznego. Ważniejsze dane klimatyczne dla Obiektu Las Ruda kształtują się następująco: średnia temperatura roczna + 7,8 o C średnia temperatura okresu IV-IX +14,4 o C długość okresu wegetacyjnego (temp. >5,0 o C) 212 dni liczba dni mroźnych (temp. max. < 0 o C) 45 dni liczba dni z pokrywą śnieżną 70 dni średnia suma opadów rocznych 528 mm średnia liczba dni z przymrozkami w okresie od IV IX 12 dni Stosunki hydrologiczne Niemal cały teren obiektu Las Ruda należy do dorzecza Wisły w obrębie zlewni jego prawostronnego dopływu rzeki Kurówka Obiekt Las Ruda znajduje się w zasięgu GZPW 407 Niecka lubelska. Warunki glebowe W trakcie prac urządzeniowych wykorzystano dane zawarte w aktualnym Operacie siedliskowym uwzględniając siedliskowe typy lasu, gatunki i rodzaje gleb i stopnie zniekształcenia siedlisk. Tabela 7. Zestawienie typów gleb wg wydzieleń leśnych w obiekcie Las Ruda (pow. leśna zalesiona i niezalesiona razem) Typ gleby Las Ruda ha % Czarne ziemie CZ 3,06 0,47 Gleby rdzawe RD 616,75 93,82 Gleby bielicowe B 21,50 3,27 Gleby gruntowo-glejowe G 5,19 0,79 Gleby torfowe T 0,88 0,13 Gleby murszowate MR 7,03 1,07 Mady rzeczne MD 2, Razem 657,34 100,00 12

13 3.2 Siedliskowe typy lasu Na terenie lasów obiektu Las Ruda występuje 6 nizinnych typów siedliskowych lasu. Największą powierzchnię zajmuje las mieszany świeży (LMśw) 575,11 ha 87,49% powierzchni leśnej. Tabela 8. Zestawienie siedliskowych typów lasu w obiekcie Las Ruda (wg Tabeli IV pow. leśna zalesiona i niezalesiona razem) Typ siedliskowy lasu Las Ruda Pow.[ha] Udział[%] BMŚW 66,20 10,07 LMŚW 575,11 87,49 LMW 5,88 0,89 LW 6,34 0,96 OL 0,88 0,13 LŁ 2,93 0,45 Razem 657,34 100,00 Udział siedliskowych typów lasu w obiekcie Las Ruda Tabela 9. Siatka wilgotnościowo-troficzna siedlisk nadleśnictwa dla siedlisk nizinnych Grupy wilgotnościowe siedlisk Grupy żyznościowe siedlisk Razem suche świeże wilgotne bagienne zalewowe Powierzchnia [ha] % Bory - 0 Bory mieszane - 66,20 66,20 10,07 Lasy mieszane - 575,11 5,88 580,99 88,39 Lasy - 6,34 0,88 2,93 10,15 1,54 Ogółem - 641,31 12,22 0,88 2,93 657,34 100,00 % - 97,56 1,86 0,13 0,45 100,00 13

14 Pod względem stopnia uwilgotnienia siedlisk dominują siedliska świeże 97,56%. Natomiast wg grup żyznościowych przeważają lasy mieszane 88,39%. Zestawienie zmian zasięgu siedliskowych typów lasu na przestrzeni ubiegłego 10-lecia przedstawia tabela poniżej. Tabela 10. Zmiany powierzchni STL pomiędzy IV i V rewizją planu ul. Siedliskowy typ lasu wg stanu na r. wg stanu na r. różnica ha % ha % ha % BMŚW 67,43 10,21 66,20 10,07-1,23-1,82 LMŚW 579,08 87,66 575,11 87,49-3,97-0,69 LMW 5,46 0,83 5,88 0,89 0,42 7,69 LW 4,72 0,71 6,34 0,96 1,62 34,32 OL 0,88 0,13 0,88 0,13 0 0,00 LŁ 3,01 0,46 2,93 0,45-0,08-2,66 Razem 660,58 100,00 657,34 100,00-3,24-0,50 W porównaniu z ubiegłą rewizją zmiany powierzchniowe w udziale siedliskowych typów lasu wynikają z korekty granic wyłączeń taksacyjnych oraz zmian w stanie posiadania (powierzchni opracowania). Udział gatunków panujących w poszczególnych typach siedliskowych lasu przedstawiono w tabeli 11 i na wykresie na następnej stronie. 14

15 Tabela 11. Udział powierzchniowy gatunków panujących według siedliskowych typów lasu (wg tabeli IV powierzchnia leśna zalesiona) STL. So, Md Bk Db Db.c Gb Brz Ol Tp Os Lp Razem powierzchnia w ha Obiekt Las Ruda BMśw 65,11 0,66 65,77 LMśw 162,42 2,45 1,51 376,34 1,84 4,51 9,69 0,43 0,40 15,12 574,71 LMw 5,88 5,88 Lw 1,15 5,19 6,34 Ol Lł 0,76 1,25 0,47 2,48 Ogółem 228,68 2,45 1,51 377,10 1,84 4,51 10,35 12,75 0,47 0,40 15,12 655,14 Udział powierzchniowy gatunków panujących w siedliskowych typach lasu 3.3 Przyjęte typy drzewostanów i orientacyjne składy upraw Dla całego obiektu Las Ruda przyjęto następujące typy drzewostanów i ramowe składy gatunkowe odnowień dla poszczególnych typów siedliskowych lasu. Tabela 12. Zestawienie przyjętych typów drzewostanu (TD STL Wg V rewizji TD Orientacyjny skład gatunkowy uprawy BMśw So So 80%, Db i inne 20% DbSo So 70%, Db i inne 30% LMśw SoDb Db 50%, So 30%, inne 20% DbSo So 50%, Db 30%, inne 20% LMw SoDb Db 50%, So 30%, inne 20% Lw Db Db 80% Js* i inne 20% Ol Ol Ol 90%,Brz i inne 10% Lł JsWzDb Db 30%, Wz 30%, Js* 20%, Ol i inne 20% * do czasu ustąpienia zjawiska zamierania Js dopuszcza się zastąpienie tego gatunku innymi gatunkami liściastymi 15

16 3.4 Charakterystyka najważniejszych gatunków drzew Charakterystykę najważniejszych gatunków drzew przeprowadzono w oparciu o tabele: Tabela nr II: Zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu wg panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji. Tabela nr III: Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg głównych funkcji lasu i gatunków panujących. Tabela nr IV: Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg typów siedliskowych lasu i gatunków panujących. Tabela nr Va: Powierzchniowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu. Tabela nr Vb: Miąższościowa tabela klas wieku wg rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów wg gatunków panujących Tabela 13. Struktura gatunkowa wg powierzchni i miąższości wg tabeli III (powierzchnia leśna zalesiona) Gatunek Las Ruda Pow. ha Miąższość w m3 SO 228, MD 2, BK 1, DB 377, DB.C 1, GB 4, BRZ 10, OL 12, TP 0, OS 0,40 90 LP 15, Razem 655, W drzewostanach nadleśnictwa występuje 20 gatunków drzew, z czego 11 występuje jako gatunki panujące. Głównym gatunkiem tworzącym drzewostany w nadleśnictwie jest dąb, który zajmuje 57,56% powierzchni i daje 54,26% zasobności drzewostanów nadleśnictwa. Gatunek ten osiąga przeciętnie III bonitację, a drzewostany dębowe charakteryzują się przeciętną jakością hodowlaną i techniczną. Kolejnym gatunkiem jest sosna zajmuje 34,90% powierzchni i ma 38,97% udziału w zasobności drzewostanów nadleśnictwa. Gatunek osiąga najczęściej II bonitację. Drzewostany lipowe występują na 2,31% powierzchni i pod względem zasobności stanowią 1,95%. Olsza zajmuje 1,95% powierzchni i daje 2,06% ogółu zasobów nadleśnictwa. Gatunek ten osiąga przeważnie bonitację II. Drzewostany brzozowe zajmują odpowiednio 1,58% i 1,04%. Udział pozostałych gatunków nie przekracza 1% powierzchni leśnej. 16

17 Udział powierzchniowy gatunków panujących w drzewostanach obiektu Las Ruda Udział miąższościowy gatunków panujących w drzewostanach obiektu Las Ruda Tabela 14. Wybrane cechy głównych gatunków drzew w obiekcie Las Ruda Cecha/gatunek sosna dąb przeciętnie udział powierzchniowy (%) 34,89 57,47 udział masowy (%) 38,96 54,25 przeciętna zasobność (m 3 /ha) przeciętny wiek

18 Zestawienie bonitacji wg gatunków panujących Tabela 15. Udział powierzchniowy gatunków panujących w IV i V rewizji (pow. leśna zalesiona i niezalesiona) Gatunek IV rewizja V rewizja Wzrost/spadek powierzchni Pow. ha % Pow. ha % ha % SO 233,61 35,36 230,84 34,90-2,77-1,18 MD 2,41 0,36 2,45 0,37 0,04 1,66 BK 1,32 0,20 1,51 0,23 0,19 14,39 DB 396,28 60,01 377,10 57,56-19,18-4,84 DB.C 1,92 0,29 1,84 0,28-0,08-4,17 JW 1,33 0, ,33-100,00 GB 5,85 0,89 4,51 0,69-1,34-22,91 BRZ 6,69 1,01 10,35 1,58 3,66 54,71 OL 10,29 1,42 12,75 1,95 2,46 23,91 TP 0,48 0,07 0,47 0,07-0,01-2,08 OS 0,40 0,19 0,40 0,06 0 0,00 LP 15,12 2,31 15,12 100,00 Ogółem 660,58 100,00 657,34 100,00-3,24-0,49 W ostatnim dziesięcioleciu nastąpił wzrost powierzchni drzewostanów z panującymi gatunkami: Brz, Ol, Lp. Zmniejszył się udział pozostałych drzewostanów w tym So, Db. Jest to wynikiem prowadzonego w ubiegłym 10-leciu użytkowania. 18

19 3.4.2 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów wg gatunków rzeczywistych Tabela 16. Rzeczywisty udział gatunków (wg tab. Va, powierzchnia leśna zalesiona, wg tab. Vb miąższość) Gat. Las Ruda Pow. w ha Miąższość w m3 SO 212, MD 3, BK 1, DB 343, DB.C 2, JW 1, WZ 0,40 60 JS 0, GB 35, BRZ 13, OL 11, AK 0, TP 0, OS 1, WB 0,15 25 LP 25, Razem 655, W trakcie prac taksacyjnych stwierdzono 20 gatunków drzew występujących w składzie drzewostanów oraz występujących pojedynczo i miejscami, w tym 3 obcego pochodzenia. Gatunki rodzime: sosna zwyczajna, modrzew europejski, świerk pospolity, buk pospolity, dąb, klon zwyczajny, klon jawor, jesion wyniosły, wiąz, grab zwyczajny, brzoza brodawkowata, olsza czarna, czereśnia, osika, wierzba, lipa drobnolistna, topola. Gatunki obcego pochodzenia:, dąb czerwony, robinia akacjowa, daglezja. Rzeczywisty udział gatunków w siedliskowych typach lasu 19

20 Tabela 17. Porównanie udziału gatunków drzew w drzewostanach (wg tab. IV i Va, pow. leśna zalesiona) Gat. Udział wg gat. rzeczywistych tab. Udział wg gat. panujących tab. IV Różnica Va pow. w ha % pow. w ha % ha SO 212,64 32,45 228,64 34,90-16,00 MD 3,99 0,61 2,45 0,37 1,54 BK 1,45 0,22 1,51 0,23-0,06 DB 343,61 52,45 377,10 57,56-33,49 DB.C 2,81 0,43 1,84 0,28 0,97 JW. 1,74 0,27 1,74 WZ 0,40 0,06 0,40 JS 0,64 0,10 0,64 GB 35,44 5,41 4,51 0,89 30,93 BRZ 13,26 2,02 10,35 1,58 2,91 OL 11,69 1,78 12,75 1,95-1,06 AK 0,51 0,08 0,51 TP 0,68 0,10 0,47 0,07 0,21 OS 1,00 0,15 0,40 0,06 0,60 WB 0,15 0,02 0,15 LP 25,13 3,84 15,10 2,31 10,01 Razem 655,14 100,00 655, Porównując udziały panujące i rzeczywiste gatunków drzew widać, że mniejszy jest rzeczywisty udział głównych gatunków w drzewostanach sosny o 16,00 ha, dębu - o 33,49 ha w stosunku do udziału wg gatunków panujących. Ma to swoje odzwierciedlenie w zróżnicowanej gatunkowo strukturze drzewostanów na żyznych siedliskach lasów mieszanych. Efektem takich relacji jest wzrost rzeczywistego udziału pozostałych gatunków lasotwórczych grabu o 30,93 ha, brzozy - o 2,91 ha, lipy o 10,01 ha oraz pozostałych gatunków wchodzących w skład drzewostanów nadleśnictwa. Tabela 18. Udział rzeczywisty gatunków w IV i V rewizji Planu UL Gatunek Nadleśnictwo IV rewizja V rewizja Wzrost / Spadek Pow. ha Udział % Pow. ha Udział % ha SO 227,15 34,60 212,64 32,45-14,51 MD 3,77 0,57 3,99 0,61 0,22 ŚW 0,77 0, ,77 BK 2,12 0,32 1,45 1,45-0,67 DB 348,84 53,14 343,61 52,45-5,23 DB.C 1,42 0,22 2,81 0,43 1,39 KL 1,25 0, ,25 JW 1,94 0,30 1,74 0,27-0,20 WZ 0,40 0,06 0,40 JS 0,64 0,10 0,64 GB 32,17 4,90 35,44 5,41 3,27 BRZ 13,21 2,01 13,26 2,02 0,05 OL 8,59 1,31 11,69 1,78 3,10 AK 0,53 0,08 0,51 0,08-0,02 TP 0,61 0,09 0,68 0,10 0,07 OS 1,71 0,26 1,00 0,15-0,71 WB 0,15 0,02 0,15 LP 12,34 1,88 25,13 3,84 12,79 Razem 656,42 100,00 655,14 100,00-1,28 20

21 Zmiany w udziale rzeczywistym głównych gatunków w IV i V rewizji Planu UL W ostatnim dziesięcioleciu nastąpił spadek udziału rzeczywistego So o 14,51 ha, Db o 5,23 ha oraz Św, Bk, Kl, Ak, Oś. Zwiększył się udział m.in. Lp o 12,79 ha, Gb o 3,27 ha, Ol 3,10 ha, Db.c 1,39 ha oraz Md, Wz, Js, Brz, Tp, Wb. Wzrost udziału gatunków takich jak Lp, Gb, Db.c jest wynikiem tego, że gatuneki ten występując w podszycie zaczyna tworzyć drugie piętro w drzewostanach. 3.5 Charakterystyka stanu lasu i zasobów drzewnych Charakterystykę stanu lasu i zasobów drzewnych przeprowadzono w oparciu o sporządzone na podstawie opisów taksacyjnych lasu zestawienia tabelaryczne: Tabelę nr III: Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg głównych (dominujących) funkcji lasu i gatunków panujących Tabela nr VI: Powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku wg gospodarstw i gatunków panujących o tym samym wieku rębności Tabela nr VIIIa: Tabela klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości wg gatunków panujących i stref uszkodzenia przyrost tablicowy. 21

22 3.5.1 Powierzchniowy i miąższościowy udział drzewostanów w klasach wieku Tabela 19. Zestawienie porównawcze powierzchni i zasobności w klasach wieku wg IV i V rewizji w obiekcie Las Ruda (pow. leśna zalesiona i niezalesiona) Obiekt Las Ruda Klasa i podklasa wieku Stan na Stan na Różnica Powierzchnia [ha] % Powierzchnia [ha] % Powierzchnia [ha] % 1) Zasobność [m 3 ] % Zasobność [m 3 ] % Zasobność [m 3 ] % Płazowiny 1,68 0, ,68-100, ,08-0, ,00 Zręby, halizny 1,59 0, ,59-100, ,00 0 W produkcji ubocznej 0, ,00 0 Pozostałe 0,89 0,13 2,20 0,33 1,31 147, , , ,00 Przestoje , , ,19 Ia 3,91 0,59 6,39 0,97 2,48 63,43 (1 10) 0 0-0,00 0 Ib 4,36 0,66 4,89 0,74 0,53 12,16 (11 20) 35 0, , ,86 IIa 2,84 0,43 4,41 0,67 1,57 55,28 (21 30) 340 0, , ,24 IIb 27,70 4,19 2,72 0,41-24,98-90,18 (31 40) , , ,97 IIIa 43,59 6,60 18,07 2,75-25,52-58,55 (41 50) , , ,10 IIIb 43,44 6,58 43,51 6,62 0,07 0,16 (51 60) , , ,89 IVa 87,71 13,28 54,69 8,32-33,02-37,65 (61 70) , , ,03 IVb 165,51 25,06 98,67 15,01-66,84-40,38 (71 80) , , ,10 Va 131,05 19,84 151,97 23,14 20,92 15,96 (81 90) , , ,17 Vb 42,04 6,36 128,97 19,62 86,93 206,78 (91 100) , , ,38 VI 34,80 5,27 69,50 10,57 34,7 99,71 ( ) , , ,49 VII 59,68 9,03 18,09 2,75-41,59-69,69 ( ) , , ,76 VIII 3,86 0,58 44,91 6,83 41, ,47 (141 i starsze) 770 0, , ,78 KO 5,93 0,90 5,97 0,91 0,04 0, , , ,18 KDO 0,00 0 2,38 0,36 2,38 100, , ,00 Budowa przerębowa ,00 Razem 660,58 100,00 657,34 100,00-3,24-0, , , ,51 1) Udział procentowy w stosunku do poprzedniej rewizji 22

23 Struktura wiekowa drzewostanów wg udziału powierzchniowego oraz miąższościowego Porównanie powierzchniowej struktury wiekowej pomiędzy IV i V rewizją pul. 23

24 Porównanie aktualnego i normalnego układu powierzchni leśnej drzewostanów Zmiany w układzie klas wieku wynikają z naturalnego przejścia drzewostanów do starszych klas wieku. W stosunku do normalnego układu powierzchni leśnej w drzewostanach obiektu Las Ruda obserwuje się wyraźny niski udział drzewostanów I i II klasy wieku oraz ponad przeciętny udział drzewostanów V klasy wieku i starszych. Porównanie miąższościowej struktury wiekowej pomiędzy IV i V rewizją pul. 24

25 W porównaniu do stanu z przed 10 lat zapas drzewostanów nadleśnictwa wzrósł o 16 tys. m 3. W strukturze zapasu widać, że największy zapas kumuluje się w drzewostanach lat Spodziewany bieżący przyrost roczny wg gatunków panujących Tabela 20. Spodziewany przyrost bieżący roczny wg gatunków panujących (wg tab. VIIIa) Gatunek Obiekt Las Ruda [m3] [m3/ha] SO ,01 MD 10 4,08 BK 0 - DB ,02 DB.C 5 2,72 GB 15 3,33 BRZ 45 4,35 OL 30 2,35 TP 0 - OS 5 12,50 LP 70 4,63 Razem ,34 Struktura bieżącego przyrostu miąższości na 1 ha wg klas wieku 25

26 3.5.3 Cechy drzewostanów W trakcie prac terenowych oraz danych z poprzedniego PUL wyróżniono następujące cechy drzewostanów. Tabela 21. Zestawienie cech drzewostanów Rodzaj cechy Las Ruda 1 2 drzewostan z zal/odn naturalnego z nasion 1,54 drzewostan z zal/odn sztucznego 396,26 drzewostany na gruntach porolnych 35,53 Ogólna powierzchnia 433, Uszkodzenia natury biotycznej i abiotycznej Występujące w ubiegłym okresie zagadnienia z zakresu ochrony lasu zostały przedstawione w referacie IUNG-u. W trakcie terenowych prac taksacyjnych zarejestrowano uszkodzenia drzewostanów na łącznej powierzchni 649,70 ha. Tabela 22. Zestawienie uszkodzeń drzewostanów zinwentaryzowanych w trakcie prac taksacyjnych Powierzchnia drzewostanów z Powierzchnie uszkodzeń w przedziałach procentowych uszkodzeniami >50 [ha] Główna przyczyna uszkodzenia Imisje przemysłowe 638,17 638, ,29 Zwierzyna 11,57 10,45 1,12-2,06 Razem 649,74 648,62 1,12-87,35 Pow. uszkodzeń zreduk. Większość szkód stwierdzonych w drzewostanach występuje w 1 stopniu uszkodzeń (uszkodzenia w przedziale 10-20%) tj. są to szkody nieistotne (nietrwałe). Szkody istotne (2 i 3 stopień uszkodzeń), uszkodzenia od zwierzyny w uprawach i młodnikach, występują w jednym wydzieleniu na powierzchni 1,12 ha Drewno martwe Zgodnie z metodyką zawartą w instrukcji u.l. na co 10 powierzchni kołowej w ramach grup gatunkowo-wiekowych wykonano pomiary inwentaryzujące drewno martwe. Średni zapas w obiekcie Las Ruda zakumulowanego drewna martwego wynosi 3,16 m 3 /ha pow. zalesionej objętej pomiarem. Zinwentaryzowana miąższość stanowi ok. 1,3% zapasu.. Tabela 23. Zestawienie miąższości drewna martwego Miąższość drewna martwego Las Ruda Drewno martwych drzew Drewno drzew leżących i fragmentów drzew martwych Razem stojących i złomów m3/ha m3 m3/ha m3 m3/ha m3 Ogółem 1, ,44 1,38 867,63 3, , Ocena stanu sanitarnego lasu Stan sanitarny drzewostanów utrzymywany jest na dobrym poziomie dzięki działaniom w zakresie usuwania, w odpowiednim czasie, drzew zasiedlonych, posuszu, wywrotów i złomów. 26

27 3.5.7 Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z typem drzewostanu (TD) Tabela 24. Zestawienie powierzchni [ha] drzewostanów w stopniach zgodności składu gatunkowego wg grup wiekowych Stopień zgodności Las Ruda Pow.[ha] % Drzewostany w wieku do 10 lat Zgodne 1,48 23,16 Częściowo zgodne 4,91 76,84 Niezgodne - - Razem 6,39 100,00 Drzewostany w wieku powyżej 10 lat Zgodne 318,02 49,02 Częściowo zgodne 318,94 49,16 Niezgodne 11,79 1,82 Razem 648,75 100,00 Ogółem drzewostany Zgodne 319,50 48,77 Częściowo zgodne 323,85 49,43 Niezgodne 11,79 1,80 Razem 655,14 100,00 Ponad połowa drzewostanów wykazuje pełną zgodność składu gatunkowego z siedliskiem i przyjętymi typami drzewostanu. Drzewostany niezgodne stanowią 1,80% powierzchni. Drzewostany o składzie gatunkowym niezgodnym z typem drzewostanu to najczęściej drzewostany brzozowe, osikowe, olszowe występujące na siedliskach LMśw, LMw. W porównaniu z okresem ubiegłego dziesięciolecia składy gatunkowe drzewostanów obiektu Las Ruda wykazują najczęściej częściową zgodność z TD. Wynika to głównie z faktu, że w obiekcie występują głównie drzewostany jednogatunkowe dębowe lub sosnowe choć różnowiekowe. 27

28 Tabela 25. Zestawienie powierzchni [ha] drzewostanów w stopniach zgodności składu gatunkowego z siedliskiem wg grup siedlisk w porównaniu z IV rewizją Grupy siedlisk Stopnie zgodności 1 - Zgodne 2 częściowo zgodne 3 - niezgodne Pow. w ha Pow. w ha Pow. w ha IV rewizja V rewizja + / - IV rewizja V rewizja + / - IV rewizja V rewizja + / - bory bory mieszane 39,41 60,38 20,97 28,01 5,19-22,82 0 0,20 0,2 lasy mieszane 471,43 258,36-213,07 107,86 313,47 204,2 2,42 8,72 6,3 lasy 0,76 0,76 0 1,33 5,19 3,86 5,20 2,87-2,33 Razem 511,60 319,50-192,10 137,20 323,85 186,65 7,62 11,79 4, Drzewostany do przebudowy Spośród drzewostanów obiektu Las Ruda nie wytypowano drzewostanów kwalifikujących się do przebudowy pełnej. Do przebudowy drzewostanów należy wykorzystywać pojawiające się odnowienia naturalne gatunków drzewiastych w przerzedzeniach i lukach Ocena stanu zasobów drzewnych W skali całego obiektu Las Ruda występuje znaczący udział drzewostanów w wieku lat 42,76% powierzchni leśnej co daje 47,61% zasobów drzewnych obiektu. Niedostateczny jest udział drzewostanów I klasy wieku 1,71% oraz II klasy wieku 1,08%. Są to drzewostany charakteryzujące się najwyższym przyrostem masy i może to mieć swoje przełożenie na dynamikę wzrostu zasobności drzewostanów w kolejnych rewizjach planu urządzenia lasu. Aktualnie na zachowanie niezmienionego poziomu przyrostu bieżącego wpływa znacząca wysokość powierzchni drzewostanów starszych klas wieku. Analizę zmian stanu zasobów drzewnych w minionych okresach gospodarczych przeprowadzono w oparciu o tabele klas wieku oraz tabelę XIII. Analizę przedstawia poniższa tabela. Podstawą oceny zmian stanu zasobów drzewnych są wskaźniki zasobności (m 3 /ha) obliczone w oparciu o tabele klas wieku. Tabela 26. Porównanie podstawowych wskaźników stanu lasu w kolejnych rewizjach planu u.l. Wskaźnik I rewizja II rewizja III rewizja IV rewizja V rewizja pow. leśna w ha 668,66 668,95 662,65 660,70 657,34 zapas m 3 w tys Las Ruda zasobność m 3 /ha przeciętny wiek przeciętny przyrost na 1 2,72 2,30 2,41 2,49 2,63 ha bieżący roczny przyrost na 1 ha 4,33 4,34 4,33 28

29 Zmiany powierzchni i przeciętnej zasobności na 1 ha klas wieku w IV i V rewizji PUL Z przedstawionego zestawienia wynika, że w kolejnych rewizjach systematycznie wzrastają podstawowe wskaźniki obrazujące zmiany zasobów drzewnych. W porównaniu z IV rewizją zasoby drzewne wzrosły o 12,5%, przeciętna zasobność na 1ha o 13,3%. Jedną z zasad zachowania trwałości drzewostanów i trwałości ich użytkowania jest utrzymanie relacji powierzchniowych między wszystkimi klasami wieku. Właściwe proporcje między drzewostanami młodymi, średniowiekowymi i starszymi użytkowanymi rębnie i przechodzącymi znów w drzewostany młode, pozwala na zachowanie trwałości użytkowania w długim okresie czasu. Oznacza to, że średni wiek drzewostanów w obiekcie Las Ruda powinien w przybliżeniu stanowić połowę ustalonego wieku rębności drzewostanów. Wysokie wartości średniego wieku drzewostanów akceptowalne są wówczas, gdy lasy spełniają głównie funkcje ochronne, włączone są w granice rezerwatów przyrody, mają głównie znaczenie przyrodnicze lub społeczne. W innych przypadkach należy dążyć do utrzymania średniego wieku drzewostanów na poziomie znacząco nie przekraczającym połowy przeciętnego wieku rębności. Tabela 27. Relacje pomiędzy przeciętnym wiekiem drzewostanów a połową orientacyjnego średniego wieku rębności drzewostanów Obiekt Przeciętny wiek drzewostanów Połowa orientacyjnego średniego wieku rębności Różnica Przeciętny wiek drzewostanów na koniec 10-lecia Las Ruda (znaczne odstępstwo) 96 W przypadku obiektu Las Ruda występuje znaczne odstępstwo. Sytuację taką powoduje ujęcie przeważającej powierzchni w granicach obszaru Natura 2000, nietypowa struktura klas wieku: drzewostany pod 100-letnie zajmują 16,43% powierzchni, drzewostany najmłodsze I i II klasy wieku (do 40 lat) zajmują natomiast tylko 2,71% powierzchni. Prognozowany na koniec 10-lecia przeciętny wiek drzewostanów wyniesie 96 lata i ulegnie zwiększeniu o 9 lata w stosunku do stanu r.. 29

30 W obiekcie Las Ruda wzrost przeciętnego wieku zasadniczo związany jest z następującymi czynnikami: - użytkowaniem rębnym prowadzonym w oparciu o rębnie złożone ze średnim okresem odnowienia lat, - całą powierzchnią zaliczoną do gospodarstwa specjalnego z ograniczeniem użytkowania rębnego. Dotychczas w kolejnych rewizjach przeciętny wiek drzewostanów systematycznie rósł od 71 lat w pierwszej rewizji planu urządzania lasu (rok 1976) do 87 lat w V rewizji planu (rok 2019). Pozyskanie drewna w ramach planu urządzenia lasu nie zakłóci procesów zachodzących w lesie ani nie wpłynie niszcząco na biotop i biocenozę, ponieważ część masy drzewnej, jaka odłoży się w ciągu 10-lecia, pozostaje w lesie jako miejsca lęgowe, żerowe i źródło dla destruentów. Oprócz kumulacji zapasu miąższości PPUL przewiduje ochronę zasobów naturalnych występujących w lesie tj. chronionych gatunków roślin i zwierząt, siedlisk przyrodniczych, roślinność runa leśnego, wód i gleby. Dodać należy, że użytkowanie lasu nie ogranicza się tylko do pozyskania drewna, ale też stosownie do wielofunkcyjnej roli lasów obejmuje korzystanie z różnorodnych funkcji lasu na zasadzie trwałości. Porównanie powierzchniowej struktury wiekowej pomiędzy II i V rewizją pul. 30

31 B. PROJEKT PLANU URZĄDZENIA LASU 4 Propozycja gospodarki leśnej na przyszły okres gospodarczy 4.1 Lasy ochronne i gospodarcze Zasięg i lokalizację lasów ochronnych przyjęto zgodnie Zarządzeniem nr 16 MOŚZNiL z dnia 1 lutego 1994 roku oraz ustaleniami planu urządzenia lasu dla Obiektu Las Ruda na lata Tabela 28. Zestawienie powierzchni lasów ochronnych Wyszczególnienie Nadleśnictwo 1. Lasy w miastach i wokół miast 657,34 Razem lasy ochronne 657,34 Wg planu urządzenia lasu na lata ,58 W porównaniu do ubiegłej rewizji powierzchnia lasów ochronnych zmniejszyła się o 3,24 ha. Różnica ta wynika ze zmian w stanie powiadania, przekazania gruntów pod budowę drogi ekspresowej S12. Lasy ochronne w obiekcie Las Ruda stanowią 100,00% powierzchni leśnej. 4.2 Podział na gospodarstwa Uwzględniając podział na kategorie ochronności, specyfikę obiektu i ustalenia planu ul IV rewizji cała powierzchnię lasów ujęto w gospodarstwie specjalnym. Tabela 29. Zestawienie powierzchni zalesionej i zapasu w ramach gospodarsta wg tabeli VI Las Ruda Gospodarstwo Powierzchnia w ha miąższość w m 3 % Specjalne (S) 655,14 100, ,00 Ogółem 655,14 100, , Wieki rębności Przeciętne wieki rębności dla panujących gatunków drzew w Obiekcie Las Ruda zostały przyjęte zgodnie z obowiązującym planem urządzania lasu dla Nadleśnictwa Puławy. Wieki te przyjęto zgodnie z wykazem opracowanym przez IBL stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzeniem Nr 36 DGLP z dnia r. w sprawie zmian w Instrukcji urządzania lasu. Przeciętny wiek rębności gatunku panującego w drzewostanie może, lecz nie musi być zgodny z wiekiem rębności (wiekiem dojrzałości rębnej) tego drzewostanu. Gatunek So, Md, Js Db Bk Św, Gb, Kl, Jw., Lp, Db.c, Brz, Ol, Ak Ol Odr, Oś Tp Wiek rębności 100 lat 80 lat 140 lat 100 lat 80 lat 80 lat 60 lat 50 lat 40 lat 31

32 Przyjęte wieki rębności stanowią podstawę do wyliczenia etatu użytkowania rębnego. 4.4 Projektowany etat użytkowania rębnego oraz orientacyjny rozmiar użytkowania przedrębnego Obliczone i proponowane etaty użytkowania rębnego w ramach obrębów z rozbiciem na gospodarstwa Obliczenie etatu użytkowania rębnego dokonano zgodnie z wytycznymi zawartymi w Instrukcji urządzania lasu ( 90-94). Poniżej zamieszczone są zestawienia wyliczonych i zlokalizowanych etatów cięć rębnych dla nadleśnictwa celem zaproponowania Komisji NTG rozmiaru użytkowania na przyszły okres gospodarczy. Przyjęty etat traktowany będzie jako maksymalny. Tabela 30. Zestawienie obliczonych i przyjętych rębnego dla obiektu Las Ruda Gospodarstwo Sposób zagospodarowania Obliczenia cząstkowe (średnio na rok) etat wg dojrzałości Etat wg Etat optymalny drzewostanów zrównania średniego wieku z ostatniej klasy wieku z 2-ch ostatnich klas wieku miąższościowych etatów użytkowania Etat z potrzeb przebud. Etat wg okresów uprząt. w KO KDO Etat z potrzeb hodowl. na okres obowiąz. planu Etat proponowany na okres obowiązywania planu m3 brutto SPECJALNE x x x x x (S) LASÓW X x x X x X X 0 OCHRONNYCH (O) LASÓW GOSPO- X x x X x X X 0 DARCZYCH (GZ) LASÓW GOSPO- X x x X x X X 0 DARCZYCH(GPZ) LASÓW GOSPO- X x x X x X X 0 DARCZYCH (GP) RAZEM X x x X x X X 0 GOSPODARSTWO (G) OGÓŁEM Las Ruda X x x X x Ze względu na fakt zaliczenia drzewostanów do gospodarstwa specjalnego, wielkość planowanego użytkowania rębnego jest sumą stwierdzonych na gruncie potrzeb hodowlanych, realizowanych w postaci różnych form użytkowania rębnego, zapewniającego ciągłe spełnianie przez drzewostany funkcji dla których zostały włączone do gospodarstwa specjalnego. 32

33 Udział poszczególnych kategorii drzewostanów w planowanym użytkowaniu rębnym przedstawia tabela poniżej: Tabela 31. Zestawienie drzewostanów w zależności od wieku rębności Ogółem w Obiekcie Las Ruda ha Zaprojektowano w 10-leciu Pozostaje Kategoria drzewostanów m 3 % m 3 % % ha % W klasie odnowienia 5,97 5,97 100,00 0,00 0, , ,93 W klasie do odnowienia 2, , ,00 Budowa przerębowa Przeszłorębne 66,86 37,44 56,00 29,42 44, , ,56 Rębne 134,98 7,29 5,40 127,69 94, , ,68 Bliskorębne i młodsze 444, , ,00 Ogółem nadleśnictwo 655,14 50,70 7,74 604,44 92, , ,08 Pula drzewostanów potencjalnie przeznaczonych do użytkowania rębnego (rębne, przeszłorębne, KO, KDO) zajmuje w nadleśnictwie 32,1% tj. 210,19 ha. Użytkowaniem rębnym objęto 19% tych drzewostanów. Planowane użytkowanie wynika ze stwierdzonych potrzeb hodowlanych Użytkowanie rębne niezaliczone na etat Nie planowane są cięcia niezaliczone na poczet etatu Zestawienie etatu użytkowania rębnego Tabela 32. Zestawienie etatu użytków rębnych Zaliczone na poczet Niezliczone na etat Łącznie etat etatu z 5% przyrostem Łącznie etat m 3 netto Obiekt Las Ruda Porównanie proponowanego etatu użytkowania rębnego z etatem z ubiegłego okresu gospodarczego i wykonanym użytkowaniem w minionym 10-leciu przedstawiono na zamieszczonym wykresie. Tabela 33. Porównanie zaplanowanego etatu użytkowania rębnego z etatem i wykonaniem w ubiegłym okresie Etat za ubiegły okres gospodarczy Wykonanie użytkowania w minionym okresie Etat proponowany na okres m 3 netto

34 m Spadek etatu Etat IV rewizji Wykonanie Etat proponowany Zaproponowany w obecnym planie etat stanowi 74% etatu IV rewizji oraz 144% etatu zrealizowanego w ubiegłym okresie. Wynika z zabezpieczenia pozaprodukcyjnych funkcji drzewostanów położonych w obszarze Natura Proponowany powierzchniowy etat i orientacyjna miąższość użytkowania przedrębnego W ramach użytkowania przedrębnego planowane są czyszczenia późne i trzebieże selekcyjne. W czyszczeniach późnych uwzględniono te pozycje, w których jest uzasadnione ekonomicznie pozyskanie grubizny. Powierzchniowy rozmiar użytkowania przedrębnego wyliczony został na podstawie wskazań gospodarczych ustalonych dla każdego wyłączenia podczas prac terenowych oraz uzgodnień. Użytkowaniem nie objęto 235,59 ha drzewostanów tj. 36,0% powierzchni zalesionej. Są to starsze drzewostany o niskim i równomiernym zwarciu i zadrzewieniu. Uwzględniając poniższe wskaźniki zaplanowano dla lasów Las Ruda etat użytków przedrębnych w wysokości 6382 m 3. 1) wyniki użytkowania przedrębnego w nadleśnictwie w okresie 10 lat (łączna miąższość z cięć pielęgnacyjnych, sanitarnych i przygodnych), 2) spodziewany bieżący roczny przyrost miąższości wg gatunków panujących Tabela VIIIa, 3) wielkości uzyskanego w ubiegłym dziesięcioleciu przyrostu bieżącego użytecznego, biorąc też pod uwagę uzyskaną w ubiegłym okresie intensywność cięć przedrębnych w stosunku do tego przyrostu użytecznego, 4) zestawienie zbiorcze powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do użytkowania przedrębnego we wskazaniach gospodarczych opisu taksacyjnego, wg rodzajów cięć i gatunków panujących oraz klas i podklas wieku. Zestawienie rozmiaru użytkowania przedrębnego w rozbiciu na obręby leśne i kategorie użytkowania wg wykonania, bieżącego przyrostu i proponowanej maksymalnej masy do pozyskania przedstawia tabela poniżej. W tabeli podano miąższość netto. 34

35 Tabela 34. Porównanie wskaźników użytkowania przedrębnego Etat powierzchniowy w ha Wg wykonania ostatnie 10 lat Wsk m 3 /1ha m 3 30% bieżącego przyrostu Wsk m 3 m 3 /1ha 50% bieżącego przyrostu Wsk m 3 /1 ha m 3 Wsk m 3 /1 ha m 3 Proponowany na 10 lecie Wsk m 3 /ha Las Ruda 354,54 13, , , , W ubiegłym 10-leciu w obiekcie Las Ruda wykonano, w ramach użytkowania przedrębnego, 6643 m3 na powierzchni 480,97 ha. Uzyskany wskaźnik użytków przedrębnych 13,81 m 3 /ha i stanowił 30,71% uzyskanego przyrostu użytecznego netto. Uzyskany w ubiegłym okresie przyrost bieżący użyteczny m 3 brutto czyli 4,20 m 3 /ha na rok. Obiekt Tabela 35. Analiza wskaźnika użytkowania przerębnego w stosunku do przyrostu 75% bieżącego przyrostu Ogółem Pow. użytkownia przedrębnego (ha) Zaproponowany etat (m 3 ) grubizny netto Spodziewany bieżący przyrost miąższości wg Tabeli VIIIa Przyrost z drzewostanów nie projektowanych do użytkowania rębnego Przyrost użyteczny uzyskany w ubiegłym 10-leciu m 3 Wg WISL dla Woj.Lubelskie 1 m 3 grubizny netto % użytkowania Las Ruda 354, ,4 28,1 23,2 15,0 Do projektu planu urządzenia lasu przyjęto następujące wielkości w użytkowaniu przedrębnym: Tabela 36. Etat powierzchniowy użytkowania przedrębnego wg kategorii cięć Obiekt Kategoria użytków Etat CP-P TW TP Powierzchniowy ha ha ha ha Las Ruda 0,45 5,22 348,87 354,54 BULiGL proponuje przyjąć orientacyjną wielkość użytkowania przedrębnego dla Obiektu Las Ruda w wysokości 6382 m 3 grubizny netto (7977 m 3 brutto) oraz etat powierzchniowy wysokości 354,54 ha Użytki główne Proponowany łączny rozmiar pozyskania użytków głównych na lata dla obiektu Las Ruda przedstawiony jest w tabeli poniżej. Tabela 37. Zestawienie łączne etatu użytków głównych na podstawie Tabeli XVII (dla wariantu użytkowania przedrębnego 18 m 3 /ha) Las Ruda Kategoria użytkowania brutto netto m 3 Rębne zaliczone na etat % przyrostu miąższości Rębne niezaliczone na etat 0 0 Razem użytki rębne Przedrębne Ogółem Wariant 50% Wariant 75% Tabela 77e Województwo Lubelskie 8,11 m 3 /ha grubizny brutto 35

36 Porównanie zaproponowanego łącznego etatu użytkowania rębnego i przedrębnego (w m 3 brutto) z przyrostem bieżącym w 10-leciu i zasobami, przedstawia się następująco: Tabela 38. Porównanie zaproponowanych etatów brutto drzewostanów obiektu Las Ruda (wariant 18 m 3 /ha) Obiekt Etat użytkowania rębnego m 3 Rozmiar użytkowania przedrębnego m 3 Łącznie użytkowanie m 3 Przyrost bieżący d- stanów tablicowy (VIIIa) m 3 z przyrostem i zasobami Zasoby ogółem m 3 Relacja rozmiaru użytkowania do przyrostu % Relacja rozmiaru użytkowania do zasobów % Las Ruda % 7% wariant 50% % 11% wariant 75% % 15% Proponowany łączny rozmiar użytkowania stanowi 39% bieżącego przyrostu miąższości. Masa użytkowania przedrębnego stanowi 29% bieżącego przyrostu miąższości z wszystkich drzewostanów przedrębnych tj. z wszystkich drzewostanów, w których nie planuje się użytkowania rębnego. Projektowana łącznie masa użytków rębnych i przedrębnych, nie stanowi zagrożenia dla trwałości lasu gdyż zapewnia odtworzenie najmłodszych pokoleń drzewostanów Prognoza stanu lasu na koniec okresu gospodarczego Do obliczenia miąższości spodziewanej na koniec okresu wykorzystano wzór z 123 instrukcji u. l. V k = V p + Z v U, gdzie: V k suma miąższości grubizny spodziewana na koniec okresu gospodarczego, V p suma miąższości grubizny na początku okresu gospodarczego (Tabela III, pow. zal.) Z v spodziewany przyrost miąższości grubizny w okresie obowiązywania planu (Tabela VIIIa), U suma miąższości grubizny brutto drewna przewidzianego do pozyskania w planie urządzenia lasu. Tabela 39. Prognoza zasobów na koniec okresu gospodarczego (wariant 18 m 3 /ha) Obiekt Vp (m 3 ) Zv (m 3 ) U (m 3 ) Vk (m 3 ) Przeciętna zasobność na koniec 10-lecia Las Ruda wariant 50% wariant 75% wg przyrostu użytecznego wg przyrostu WISL Przedstawione dane odnośnie prognozy stanów zasobów drzewnych, wykazują wzrost zasobności drzewostanów o m 3 tj. o 11,6%. Dla wszystkich przedstawionych wariantów wielkości użytkowania, na koniec okresu gospodarczego prognozowany jest wzrost zasobów drzewnych. 36

37 Prognozowana struktura wiekowa drzewostanów na koniec obowiązywania planu w porównaniu ze stanem aktualnym i normalnym W układzie powierzchniowym klas wieku na koniec 10-lecia znacząco wzrasta udział drzewostanów ponad 100 letnich (łącznie z KO i KDO). Kolejne zestawienia tabelaryczne obrazują zmiany jakie zajdą w strukturze gatunkowej drzewostanów. 37