Historia urządzania lasu pisana jest dziejami Puszczy Białowieskiej

Transkrypt

1 Historia urządzania lasu pisana jest dziejami Puszczy Białowieskiej

2 Współczesna historia drzewostanów wskaźniki główne Zasobność Przeciętny wiek m3/ha wiek Plan Urządzenia Lasu 0

3 Współczesna historia drzewostanów wskaźniki główne Zmiany zasobności w klasach wieku wg kolejnych rewizji Hajnówka Browsk Białowieża

4 Współczesna historia drzewostanów wskaźniki główne Struktura wiekowa drzewostanów w 2002 i 2012 Powierzchniowa tabela klas wieku % Ia Ib IIa IIb IIIa IIIb IVa IVb Va Vb VI VII VIII i st KO Klasy wieku

5 Współczesna historia drzewostanów Puszczy UŻYTKOWANIE GŁÓWNE W LKP PUSZCZA BIAŁOWIESKA W LATACH I REWIZJA u.l. STATUT II REWIZJA u.l. III REWIZJA u.l. IV REWIZJA u.l DECYZJA23 etat po dostosow aniu do V REWIZJA u.l

6 Uwarunkowania planu na lata Ważniejsze dokumenty i zdarzenia warunkujące gospodarkę leśną w tym okresie: 1. Ustawa o lasach z dnia 28 września.1991r. - obowiązek dostosowania planów u.l. do wymogów ustawy. 2. Decyzja Nr 23 z dnia 8 listopada 1994 r. w sprawie ochrony i zagospodarowania Puszczy Białowieskiej. 3. Zarządzenie Nr 30 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 19 grudnia 1994 r. w sprawie Leśnych Kompleksów Promocyjnych (LKP). 4. Pismo ZU /94 Dyrektora RDLP z dnia 30 grudnia 1994 r. w sprawie bieżącego użytkowania lasu w aspekcie Decyzji 23 MOŚZNiL. 5.Zarządzenie Nr 11 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z r. w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych. 6. Decyzja Nr 9 Ministra OŚZNiL z dnia 19 maja 1995 r. w sprawie powołania Rady Naukowo-Społecznej Leśnego Kompleksu Promocyjnego Puszcza Białowieska. 7. Decyzja Nr 25 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 5 lipca 1995 r. w sprawie wprowadzenia ochrony starych oraz rzadkich gatunków drzew w Puszczy Białowieskiej. 8. Pismo Dyrektora Generalnego ZZ ZU /95 z 7 lipca 1995 r. w sprawie ograniczeń w gospodarce leśnej w świetle Decyzji 23 MOSZNiL. 9. Rozporządzenie Rady Ministrów Nr 424 z dnia 16 lipca 1996 r. w sprawie przekazania do BPN ha z Nadl. Browsk i Białowieża (ogólna pow. Parku po powiększeniu: 10501,95 ha). 10. Decyzja Nr 24 Dyrektora Generalnego LP z dnia 27 sierpnia 1996 r. w sprawie wprowadzenia nadzwyczajnej ochrony starych drzew o charakterze pomnikowym - żywych i obumarłych oraz rzadkich gatunków drzew w Puszczy Białowieskiej. 11. Zasady postępowania hodowlanego i ochronnego w ekosystemach leśnych LKP Lasy Puszczy Białowieskiej - zatwierdzone do użytku służbowego (zasady wykonano w układzie jednolitym dla wszystkich LKP). 12. Dla całej powierzchni LKP w latach wykonano prace glebowosiedliskowe oraz waloryzację przyrodniczo-leśną w formie tzw. rusztu ekologicznego. 13. Od roku 1998 w odbudowanej ze środków Lasów Państwowych siedzibie byłego Nadleśnictwa Jagiellońskie utworzono Ośrodek Edukacji Leśnej Jagiellońskie. 14. Decyzja Nr 32 Dyrektora Generalnego LP z dnia 21 kwietnia 1998 r. w sprawie wstrzymania wyrębu ponad 100letnich drzew pojedynczych i drzewostanów o charakterze naturalnym na terenie Puszczy Białowieskiej wg zasad urządzania lasu. 15. Pismo Dyrektora Generalnego ZO-50-8/98 z dnia r. wprowadzające Zasady ochrony starych drzew z uwzględnieniem zachowania ciągłości pokoleń na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Puszczy Białowieskiej. 16. Kontrakt dla Puszczy Białowieskiej z dnia 20 maja 1998 r. (Minister OŚZNiL). 17. Decyzja Nr 48 Dyrektora Generalnego LP z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie wstrzymania wyrębu ponad 100. letnich drzew pojedynczych i drzewostanów o charakterze naturalnym na terenie nadleśnictw Puszczy Białowieskiej (zmiana decyzji nr 32). 18. Decyzja nr 118 Dyrektora Generalnego LP z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie powołania Rady Naukowo Społecznej LKP Lasy Puszczy Białowieskiej. 19. W latach prowadzono szereg rozmów na temat statusu Puszczy Białowieskiej, w efekcie czego pozostała w zarządzie Lasów Państwowych na obszarze ok ha (BPN ok ha). 20. Plan urządzenia lasu nadleśnictw Puszczy Białowieskiej na lata został zatwierdzony Decyzją Ministra Środowiska DL.lp JJ/03 z dnia r.

7 Najważniejsze uwarunkowania planu na lata Decyzja Nr 23 z dnia 8 listopada 1994 r. w sprawie ochrony i zagospodarowania Puszczy Białowieskiej (decyzja MŚ w sprawie powołania LKP). 2. Pismo Dyrektora Generalnego ZZ ZU /95 z 7 lipca 1995 r. w sprawie ograniczeń w gospodarce leśnej w świetle Decyzji 23 MOSZNiL. 3. Rozporządzenie Rady Ministrów Nr 424 z dnia 16 lipca 1996r. o przekazaniu do BPN 5156 ha z Nadl. Browsk i Białowieża (ogólna pow. BPN po powiększeniu ha). 4. Decyzja Nr 24 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 27 sierpnia 1996 r. w sprawie wprowadzenia nadzwyczajnej ochrony starych drzew o charakterze pomnikowym w Puszczy Białowieskiej. 5. W latach dla całej powierzchni LKP wykonano prace glebowosiedliskowe oraz waloryzację przyrodniczo-leśną. 6. Decyzje Nr 32 i 48 Dyrektora Generalnego LP z dnia 21 kwietnia 1998r w sprawie wstrzymania wyrębu ponad 100 letnich drzew i drzewostanów o charakterze naturalnym na terenie Puszczy Białowieskiej (wg urządzeniowych zasad uznawania wieku d-stanów). 7. Decyzja Ministra Środowiska DL.lp JJ/03 z dnia r. zatwierdzająca Plan urządzenia lasu nadleśnictw Puszczy Białowieskiej na lata

8 Szczególne, wyróżniające cechy planu na lata Dodatkowe uwarunkowania w planowaniu i postępowaniu hodowlano-ochronnym: 1. Ukierunkowanie działań na ekosystemowy model gospodarowania. 2. Zaliczenie całego obszaru Puszczy do gospodarstwa specjalnego. 3. Przyjęcie etatu z potrzeb hodowlano-ochronnych drzewostanów jako podstawy regulacji (zamiast etatów formułkowych). 4. Rezygnacja z wieków rębności jako elementu regulacji cięć. 5. Planowanie wskazań hodowlano-ochronnych w oparciu o wyniki inwentaryzacji gleb, siedlisk, mikrosiedlisk, drzewostanów, z dążeniem do uzyskania składów drzewostanów zbliżonych do zbiorowisk naturalnych. 6. Wyłączenie z użytkowania ponad 1/3 powierzchni Puszczy, z różnych względów: - Rezerwat Lasy Naturalne 8580 ha (rezerwaty w Puszczy: ha, 22% pow. bez BPN), - ostoje zwierząt chronionych, - lasy wodochronne wzdłuż cieków, - siedliska bagienne, - zaniechanie kontynuacji klas odnowienia po pierwszym etapie cięć, - stare drzewa i drzewostany (wg definicji urządzeniowej). 7. Zachowanie wszystkich osobników rzadkich gatunków drzew. 8. Wzrost bioróżnorodności poprzez pozostawianie bez zabiegu części wydzielenia (5-20%). 9. Preferowanie naturalnego odnowienia lasu. 10. Ograniczenie zrębów zupełnych do niezbędnego minimum.

9 Drzewostany wyłączone z planowania na lata

10 Realizacja planu na lata ha Rozkład powierzchniowo-miąższościowy klas wieku (2002) Niezal. Ib IIb IIIb IVb Vb VII KO Klasy wieku ha m3 m Tysiące o Przyjęty etat roczny: m3 IV REWIZJA u.l. V REWIZJA u.l. Realizacja PUL po 1969 r. UŻYTKOWANIE GŁÓWNE W LKP PUSZCZA BIAŁOWIESKA W LATACH I REWIZJA u.l. STATUT II REWIZJA u.l. III REWIZJA u.l. IV REWIZJA u.l DECYZJA23 etat po dostosow aniu do V REWIZJA u.l Realizacja PUL po IV rewizji u.l.

11 Szczególne, wyróżniające cechy planu na lata ETAP I - opracowano PZO obszaru N2000 PLC PUSZCZA BIAŁOWIESKA 1. Działania ochronne zaprojektowane w PZO zostały uwzględnione w planie, m.in.: - dostosowanie składów drzewostanów do siedlisk przyrodniczych, - wyłączenie z działań gospodarczych drzewostanów 100 i więcej letnich na siedliskach niektórych gatunków i siedlisk przyrodniczych, chronionych w ramach Natura 2000, - ochrona siedlisk bobra, - pozostawianie wszystkich drzew dziuplastych, - pozostawianie podczas zabiegów drzew zamierających i martwych, - i szereg innych Przyjęto wszystkie wcześniejsze zasady planowania hodowlano-ochronnego oraz wiele nowych, będących skutkiem obserwacji reakcji ekosystemów na realizację zadań po IV r.u.l. (gatunki chronione np. sasanka, zagrożone, cenne, zbyt mało liczne gatunki parasolowe: jesion, olsza, wiąz, lipa). Zaproponowano etat roczny m3 netto.

12 Gospodarcza aktywność człowieka w PB Hajnówka - Topiło 15.IV.2016 r. Szczególne, wyróżniające cechy planu na lata ETAP II presja organizacji ekologicznych (NGOS) Wyłączenie z planowania drzewostanów: - wg definicji pewnego akademika, - w ekotonach siedlisk bagiennych i wilgotnych, - ciągi ekologiczne między siedliskami cennych gatunków puszczańskich i kilkadziesiąt innych ograniczeń Etat roczny dla Puszczy: m3 netto.

13 Uwarunkowania do planu na lata Powierzchnia całkowicie wyłączona z działań hodowlano-ochronnych

14 Realizacja planu na lata Posusz i cięcia sanitarne w LKP Puszcza Białowieska III IV V Etat roczny: m Posusz Sanitarne V REWIZJA u.l. 0 UŻYTKOWANIE GŁÓWNE W LKP PUSZCZA BIAŁOWIESKA W LATACH Realizacja PUL po II WŚ I REWIZJA u.l. STATUT II REWIZJA u.l. III REWIZJA u.l. IV REWIZJA u.l. DECYZJA23 etat po dostosow aniu do V REWIZJA u.l

15 Realizacja planu na lata i planów wcześniejszych

16 Realizacja planu na lata ?

17 Dynamiczne procesy rozpadu drzewostanów

18 Stan siedlisk cennych i innych form ochrony przyrody w przyszłości?

19 WNIOSKI 1. Puszcza przez kilka wieków podlegała różnym, przeplatającym się formom użytkowania od realizacji funkcji łowieckich do typowo gospodarczego pozyskania drewna. 2. Jej znaczenie wynika przede wszystkim ze szczególnego układu siedlisk i faktu zachowania procesów ekologicznych, będących m.in. konsekwencją różnych form użytkowania. 3. W kontekście takiej historii Puszczy należy oceniać tezę niektórych organizacji ekologicznych, że Puszcza jest ostatnim z pierwotnych (naturalnych) niżowych lasów Europy i lansowanie poglądu, iż niegdyś człowiek w Puszczy nie gospodarował. 4. W połowie lat 70. z inicjatywy środowisk leśnych wprowadzono Statut Puszczy, który istotnie ograniczył zasady i skutki prowadzenia gospodarki nakazowo-rozdzielczej. 5. W latach 90. podjęto szereg przedsięwzięć wdrażających w Puszczy Białowieskiej model wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, oparty na podejściu ekosystemowym, będący propozycją czynnej formy ochrony przyrody. Jednocześnie znacznie powiększono obszary wyłączone z planowania i gospodarowania, nadając im charakter ochrony konserwatorskiej.

20 WNIOSKI 6. W założeniach IV rewizji u.l. wdrożono decyzje i założenia wielofunkcyjnej gospodarki leśnej i zastosowano zupełnie nowatorskie, opracowane specjalnie dla Puszczy zasady planowania urządzeniowego. Wynikiem tego był etat kompromisowy, gwarantujący wdrożenie modelu i zasad wielofunkcyjnej gospodarki leśnej jako czynnej formy ochrony przyrody. IV rewizja u.l. była okresem skutecznego wdrażania tych założeń i stałego powiększania zasobów, poprawy warunków siedliskowych (dopasowanie biocenozy i biotopu) oraz zmniejszania antopopresji. 7. Planowanie w ramach V rewizji u.l. miało charakter dwuetapowy: Etap I. Opracowano PZO i implementowano jego zapisy w opracowanym PUL, w wyniku czego zaproponowano etat na poziomie ok m3 netto/rok. Etap II. Na skutek presji NGOS, arbitralnie obniżono etat roczny do poziomu m3 netto/rok oraz znacznie powiększono obszary całkowicie wyłączone z aktywności. 8. Wynikiem ograniczenia możliwości reagowania w ramach rutynowych czynności ochrony lasu jest trwająca gradacja kornika drukarza i rozpad ok. 1/3 drzewostanów świerkowych a widocznym celem gospodarki leśnej stała się produkcja drewna martwego.

21 WNIOSKI 9. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej i implementacji nowego prawa w dziedzinie ochrony przyrody (w tym tzw. ustawy ocenowej), stworzono nowe warunki prawne, które nie uwględniają dorobku leśnictwa i znaczenia wdrożenia modelu wielofunkcyjnej gospodarki leśnej w ochronie przyrody. 10. W okresie tym postawiono na rozwiązania, w których sukcesy mierzy się ilością drewna martwego w ekosystemie i powierzchnią wyłączoną z aktywności człowieka. 11. Obszarem konfrontacji tych dwóch idei stała się Puszcza Białowieska a efektem wyboru modelu ochrony biernej stał się obecny stan jej ekosystemów. Skutki w drzewostanach i siedliskach, w tym cennych, są widoczne już po 4 latach. Należy poddać głębokiej refleksji kierunek ochrony przyrody w ekosystemach leśnych.

22 Powierzchnia całkowicie wyłączona z działań hodowlano-ochronnych

23 Dziękujemy za uwagę