UCHWAŁA NR XXIX/207/10 RADY MIEJSKIEJ W SZEPIETOWIE

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XXIX/207/10 RADY MIEJSKIEJ W SZEPIETOWIE z dnia 25 marca 2010 r. w sprawie uchwalenia Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Szepietw na lata Na pdstawie art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Praw chrny śrdwiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, pz. 150, Nr 111, pz. 708, Nr 138, pz. 865, Nr 154, pz. 958, Nr 171, pz. 1056, Nr 199, pz. 1227, Nr 223, pz. 1464, Nr 227, pz. 1505, z 2009 r. Dz. U. Nr 19, pz. 100, Nr 79, pz. 666, Nr 130, pz. 1070, Nr 215, pz. 1664) uchwala się c, następuje:.1 Uchwala się Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Szepietw na lata , w brzmieniu kreślnym w załączniku d niniejszej uchwały..2 Traci mc uchwała Nr XVI/121/04 Rady Gminy Szepietw z dnia 29 września 2004 r. w sprawie uchwalenia Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Szepietw na lata Uchwała wchdzi w życie z dniem pdjęcia. Przewdniczący Rady Miejskiej Witld Mczydłwski

2 Załącznik d uchwały Nr XXIX/207/10 Rady Miejskiej w Szepietwie z dnia 25 marca 2010r. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SZEPIETOWO NA LATA mgr Janna Sanik SZEPIETOWO, 2009 ROK 2

3 Wstęp...3 Rzdział I...4 Charakterystyka śrdwiska gminy Szepietw Płżenie gminy Warunki klimatyczne Budwa gelgiczna Surwce mineralne gminy Szepietw Gleby Charakterystyka wód pwierzchniwych Wdy pdziemne Lasy i gspdarka leśna Obiekty przyrdnicz cenne Pwietrze atmsferyczne Śrdwisk akustyczne i PEM Gspdarka dpadami Edukacja eklgiczna na terenie gminy...17 Rzdział II...17 Analiza SWOT...17 Rzdział III...19 Cele i prirytety wynikające z zewnętrznych uwarunkwań...19 Rzdział IV...25 Instrumenty realizacji prgramu Prawne instrumenty realizacji prgramu Instrumenty ddziaływania spłeczneg Instrumenty eknmiczne Instrumenty finanswe Fundusze Ochrny Śrdwiska Prgramy Operacyjne na lata Nrweski Mechanizm Finanswy / EOG...43 Rzdział V...47 Mnitring Gminneg Prgramu Ochrny Śrdwiska

4 Wstęp Pdstawę frmaln prawną Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Miasta i Gminy Szepietw stanwi ustawa Praw Ochrny Śrdwiska z dn r.z późniejszymi zmianami, na mcy której Władze gminy sprządzają gminny prgram chrny śrdwiska, w celu realizacji plityki eklgicznej państwa. Jedncześnie gminny prgram chrny śrdwiska pwinien być spójny i zsynchrnizwany z Plityką eklgiczną Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata raz załżeniami Plityki Eklgicznej Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata , ze strategią zrównważneg rzwju spłeczn gspdarczeg gminy, ze studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg gminy, planem rzwju lkalneg gminy na, uwzględniać wytyczne z pwiatweg prgramu chrny śrdwiska. Gminny Prgram Ochrny Śrdwiska dla Miasta i Gminy Szepietw bejmuje następujące zagadnienia merytryczne: - chrnę śrdwiska przyrdniczeg, - gspdarkę leśną, - gspdarkę wdną, - chrnę śrdwiska przed zanieczyszczeniami, - sprawy bezpieczeństwa eklgiczneg, - kształtwania świadmści eklgicznej, - prpagwania preklgicznych frm działalnści gspdarczej - szczegółw uwzględnia również zadania wynikające z Pwiatweg Prgramu Ochrny Śrdwiska Birąc pd uwagę całkształt wytycznych i przepisów na pdstawie, których zstał sprządzny Gminny Prgram Ochrny Śrdwiska czywistym jest, że ma n służyć w celu zrównważneg rzwju gminy, który w minimalnym stpniu będzie zagrażał śrdwisku naturalnemu. Zawarte są tu też kierunki działań, które będą eliminwały zanieczyszczenie śrdwiska. Integralną częścią Gminneg Prgramu Ochrny Śrdwiska jest Plan Gspdarki Odpadami sprządzny zgdnie z Rzprządzeniem Ministra Śrdwiska z dn. 3

5 zmieniającym rzprządzenie w sprawie sprządzania planów gspdarki dpadami. Rzdział I Charakterystyka śrdwiska gminy Szepietw 1.1. Płżenie gminy Gmina Szepietw jest gminą miejsk- wiejską, zlkalizwaną w zachdniej części wjewództwa pdlaskieg. Od 1 stycznia 1999 r. Szepietw z miastami Wyskie Mazwieckie i Ciechanwiec, raz gminami Klukw, Kulesze Kścielne, Nwe Piekuty, Skły, Wyskie Mazwieckie, Czyżew Osada, Kbylin Brzymy, wchdzi w skład pwiatu wyskmazwieckieg. Gmina Szepietw d półncy graniczy z gminą Wyskie Mazwieckie, d wschdu z gminą Nwe Piekuty, ze strny płudniw-wschdniej z gminą Brańsk, d płudnia - z gminą Klukw, natmiast d zachdu z gminą Czyżew Osada. Miejscwść Szepietw znajduje się w półncnej części analizwaneg bszaru. Gmina zajmuje bszar 152 km 2, na którym zamieszkuje 7686 sób. W skład gminy wchdzi 48 słectw: Dąbrwa-Bybytki, Dąbrwa-Dłęgi, Dąbrwa-Ggle, Dąbrwa-Kaski, Dąbrwa-Łazy, Dąbrwa-Mczydły, Dąbrwa-Twrki, Dąbrwa-Wilki, Dąbrwa-Zabłtne, Dąbrówka Kścielna, Jabłń-Kiklskie, Jabłń-Samsny, Kamień-Rupie, Mczydły- Jakubwięta, Mczydły-Stanisławwięta, Nwe Gierałty, Nwe Szepietw Pdleśne, Nwe Warele, Nwe Zalesie, Plewki, Pułazie-Świerże, Pułazie-Wjdyły, Stary Kamień, Stawiereje- Michałwięta, Stawiereje Pdleśne, Szepietw, Szepietw-Janówka, Szepietw Pdleśne, Szepietw-Wawrzyńce, Szepietw-Żaki, Szymbry-Andrzejwięta, Szymbry- Jakubwięta, Szymbry-Włdki, Średnica-Jakubwięta, Średnica-Maćkwięta, Średnica- Pawłwięta, Warele-Filipwicze, Włsty-Olszanka, Wjny-Izdebnik, Wjny-Krupy, Wjny- Piecki, Wjny-Pietrasze, Wjny-Pgrzel, Wjny-Szuby Szlacheckie, Wjny-Szuby Włściańskie, Wjny-Wawrzyńce, Wyliny-Ruś, Wysznki-Psele Warunki klimatyczne Obszar zajmwany przez gminę zlkalizwany jest w półncnej części reginu klimatyczneg mazwieck-pdlaskieg, przy granicy z reginem mazurskim. Średnia 4

6 temperatura rczna wynsi +7ºC. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, któreg średnia temperatura wynsi +18ºC, a najzimniejszym styczeń, średniej temperaturze -4,5ºC. Opad rczny wynsi d 550 d 580 mm. Okres wegetacyjny trwa kł 205 dni, natmiast kres bezprzymrzkwy 160 dni. Czas zalegania pkrywy śnieżnej wynsi 85 dni. Dminują tu wiatry zachdnie i płudniw-zachdnie. Średnia rczna prędkść wiatru wynsi 3-4 m/s Budwa gelgiczna Obszar gminy Szepietw znajduje się w brębie prekambryjskiej platfrmy wschdnieurpejskiej. Pdrzędną jednstką tektniczną w tej części platfrmy jest antekliza mazursk-białruska (W. Pżarski, 1974 r.). Analizwany bszar płżny jest w strefie pwierzchniweg występwania utwrów stadiału półncnmazwieckieg zldwacenia śrdkwplskieg. W płudniwej i płudniw-wschdniej części gminy występują gliny zwałwe, d tej pry niewyjaśninej stratygrafii (prawdpdbnie pchdzą ze stadiału mazwieckpdlaskieg). Najstarszy sad występujący na pwierzchni zlkalizwan w klicach Szepietw - są t iły i mułki warwwe stadiału półncnmazwieckieg. Seria ta ma miąższść kł 7 m i przykryta jest gliną zwałwą. Na bszarze gminy dminują gliny zwałwe, najczęściej szarbrązwe, piaszczyste, z cienkimi, nieregularnymi przerstami i sczewkami piasków i żwirów gliniastych. Stsunkw niewielki bszar gminy zajmują piaski i żwiry ldwcwe z głazami. Występują ne niewielkimi płatami na spłaszcznych kulminacjach terenu, zbudwanych z glin zwałwych w klicy Dąbrówki Kścielnej, na półnc d Wylin Rusi, w rejnie miejscwści Wjny Pgrzel raz Dąbrwa Mczydły. W klicach Dąbrwy Mczydły i Dąbrówki Kścielnej występują rzadkie, drbne frmy człwmrenwe. Materiał mren człwych jest bardz zróżnicwany, ułżny bezładnie lub warstwwany. Piaski i żwiry wdnldwcwe pkrywają stsunkw duże bszary w płudniwwschdniej części gminy, pmiędzy miejscwściami Wyliny Ruś i Mień. Utwry te występują również w zachdniej części gminy, w rejnie miejscwści Dąbrwa, twrząc tam niewielkie płaty. Jest t sandr dlinny wcięty w wysczyznę ldwcwą. W rejnie ujścia rzeki Mień, dlina sandrwa siąga szerkść d kł 4 km. Stanwi na bszar piaszczysty, płaski, zalesiny. 5

7 W hlcenie, w dlinach rzek wytwrzyły się tarasy zalewwe, budwane przez mułki, piaski i żwiry. W niewielkich zagłębieniach bezdpływwych na wysczyźnie występują namuły ilaste lub piaszczyste, ze znaczną dmieszką części rganicznych. W dlinie rzeki Mień wytwrzył się również trf drzewny miąższści d 1 m. Czasami pd trfami występują gytia Surwce mineralne gminy Szepietw Zasby surwców mineralnych na pwierzchni gminy bejmują surwce budwlane w pstaci piasków i pspółek w klicach Średnicy Jakubwięta, Wylin- Rusi i Dąbrwy- Zabłtne (liczne dkrywki pwierzchniach kilka d kilkudziesięciu m 2 ), raz złża gliny między Szepietwem i Średnicą - Pawłwięta. Prawdpdbnie, w wielu miejscach w gminie występują złża gliny dbrej jakści, jednak nie są ne eksplatwane, ze względu na zalegające nad nimi użytki rlne z glebami wyskich klas pdlegających chrnie. Na terenie gminy znajdują się złża surwców ilastych ceramiki budwlanej. Eksplatacja złóż kruszywa prwadzna jest w miejscwściach Wyliny - Ruś i Dąbrwa - Wilki Gleby Na analizwanym bszarze, na terenach użytkwanych rlnicz, dminują gleby mineralne płwe i brunatne wytwrzne z glin mrenwych i piasków gliniastych mcnych (kmpleks pszenn-buraczany). W płytkich bniżeniach terenwych występują gleby mineralne glejne. W przewdnich bniżeniach terenwych występują gleby rgangeniczne: trfwe, trfiaste i murszaste, wytwrzne z trfów niskich, raz w dlinie rzeki Mień - czarne ziemie bagienne. Pd lasami liściastymi występują gleby płwe i brunatne (głównie płudniwa część gminy), natmiast pd lasami iglastymi gleby bielicwe i rdzawe (półncn-wschdnia i zachdnia część gminy). Miejscami pd lasami występują gleby inicjalne, charakteryzujące się bardz małą miąższścią warstwy próchnicznej. Spradycznie występują gleby trfwisk wyskich i przejściwych (klice wsi Jabłń-Kiklskie). Na bszarach zabudwanych i kmunikacyjnych pwierzchnia ziemi i gleba zstała przekształcna w spsób, który częst uniemżliwiał zdiagnzwanie pierwtnie występującej tu gleby raz skały macierzystej. Na analizwanym bszarze dminują gleby III i IV klasy bnitacyjnej, zajmując łącznie pnad 86% pwierzchni gruntów rnych. W przypadku użytków zielnych, pnad 52% pwierzchni użytków stanwią gleby IV klasy bnitacyjnej. 6

8 Na analizwanym bszarze najwięcej jest gleb kmpleksu 2 pszenneg bardz dbreg (pnad 56%). W przypadku użytków zielnych, największy bszar zajmują gleby kmpleksu 2z (70%). Resztę bszaru stanwią gleby kmpleksu 2z. Na bszarze gminy Szepietw niewielką pwierzchnię zajmują gleby marginalne (2%), w prównaniu z pwiatem wyskmazwieckim, gdzie dsetek gleb marginalnych stanwi 6,4% pwierzchni gólnej Charakterystyka wód pwierzchniwych Na bszarze gminy Szepietw, wdy pwierzchniwe bejmują kilkadziesiąt małych cieków wdnych 4 i 5 rzędu, przepływach średnich 0,1-2,0 m/s i maksymalnych 1-10 m/s będących dpływami Nurca i Brku, kilkanaście stawów (dawne glinianki), sadzawek i zbirników przeciwpżarwych, raz trfianki (Jabłń Kiklskie). Cieki naturalne są uregulwane. Największym ciekiem na mawianym terenie jest rzeka Mień. Kryta cieków wdnych mają przekrje pprzeczne d 10 m 2 (Mień w klicach wsi Wyliny Ruś), inne cieki, w tym rwy meliracyjne psiadają przekrje 0,5-2,0m 2. Na przepustach pd drgami przekrje kryt i ptencjalne przepływy maksymalne zmniejszają się, czeg negatywne skutki mżna dntwać w czasie nagłych rztpów i p ulewnych deszczach. Na większści cieków wdnych, pza dlnym dcinkiem rzeki Mień, nie ma zastawek graniczających dpływ wód w kresach z ujemnym bilansem wdnym. Dział wdny między drzeczem Brku i Nurca przebiega na linii Dąbrwa-Kity Klnia Dąbrwa-Wilki Dąbrwa- Mczydły Szepietw-Pdleśne Szepietw Stare Brzóski Szymbry-Jakubwięta. Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Białymstku nie przeprwadzał badań jakści wdy w rzece Mień. W 2003 r. przeprwadzn mdernizację i rzbudwę czyszczalni ścieków w Szepietwie Zastswane zstały rzwiązania w pstaci reaktrów bilgicznych SBR wraz ze zbirnikiem tlenwej stabilizacji sadu. Wydajnść czyszczalni dcelw ma wynieść: Qdmax = 400 m 3 /d, aktualna wydajnść czyszczalni wynsi 200 m 3 / d. Odbirnikiem bezpśrednim ścieków jest rzeka Brk za pśrednictwem rwu meliracyjneg. Łączna długść sieci kanalizacyjnej na trenie gminy wynsi 11,80 km, d której pdłącznych jest 399 przyłączy kanalizacyjnych.. Łącznie ze zbirczej sieci kanalizacyjnej krzysta sób z terenu gminy Szepietw. Pnadt d gminnej czyszczalni zwżne są ścieki wypmpwane ze zbirników bezdpływwych z indywidualnych psesji. W rku 2008 dprwadzn d czyszczalni 60,6 tys. m 3 ścieków, 7

9 które nisły następujący ładunek zanieczyszczeń: - BZT kg/ rk - ChZT kg/ rk - Zawiesina 303 kg/ rk Pdczas przeprwadznej przez Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska kntrli wykazan, że wartści wskaźników w czyszcznych ściekach nie zstały przekrczne. Zarządcą czyszczalni i sieci kanalizacyjnej jest Zakład Wdciągów, Oczyszczania i Kanalizacji w Szepietwie. Drugą czyszczalnią na terenie jest czyszczalnia Agencji Rezerw Materiałwych w Warszawie, Biur Inwestycji i Eksplatacji Składnica w Szepietwie. Również w tym przypadku dbircą ścieków jest rzeka Brk za pśrednictwem rwu meliracyjneg. Pdczas przeprwadznej przez Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska kntrli wykazan, że wartść jedneg z czterech wskaźników w czyszcznych ściekach zstał przekrczny ( wartść ChZT- Cr ). Pnadt na terenie wybudwanych jest 5 przydmwych czyszczalni ścieków w miejscwściach: Szepietw - Pdleśne, Dąbrwa - Wilki, Dąbrwa - Dłęgi, Średnica - Maćkwięta W rku 2007 z gminnej czyszczalni ścieków wybran 10 Mg, a w rku Mg sadów ściekwych, które następnie zstały złżne na składwisku dpadów w Dąbrówce Kścielnej. W latach bwiązywania uchwalneg Prgramu na terenie gminy wyknan kanalizację sanitarną na ulicach Białstckiej, Krzywej, Hubala, Leśnej, Jana Pawła II, Sienkiewicza, Klejwej i Wąskiej w Szepietwie. Ogólnie wybudwan 2,2 km zbirczej sieci kanalizacyjnej. 8

10 1.6. Wdy pdziemne Wdy pdziemne na bszarze gminy Szepietw zalegają płytk, nierzadk 0,5-1,0 m ppt., a w kresie zimw-wisennym nawet na pwierzchni terenu. Wynikiem płytkieg pzimu wdnśneg jest duża ilść stawików i sadzawek, występujących na analizwanym bszarze. Zasby wód pdziemnych w utwrach czwartrzędwych są niewielkie: pniżej lub nieznacznie pwyżej 50m 3 /24h/km 2, c dpwiada wydajnści d kilku d kilkunastu m 3 /ujęcie. Teren gminy ma kreswy deficyt wdy dla ptrzeb rlnictwa. Mineralizacja płytkich wód gruntwych wynsi d 0,15 d 0,60 g/l i rśnie wraz z głębkścią. Wdy slankwe (chlrkwe) zalegają na utwrach górnej kredy. Wdy hydrtermalne zalegają bardz głębk, przez c ich ptencjalna eksplatacja jest niepłacalna. Zapatrzenie gminy Szepietw w wdę d celów bytw - gspdarczych piera się ujęcia wód wgłębnych trzecirzędwych z Główneg Zbirnika Wód Pdziemnych nr Jest t zbirnik Subniecka Warszawska pchdzący z utwrów trzecirzędwych. Szacunkwe zasby dyspzycyjne wynszą 250 tys. m 3 / dbę. Na terenie gminy istnieją następujące ujęcia wód pdziemnych : Szepietw w skład wchdzą 2 studnie, zasby eksplatacyjne 62 m 3 / gdzinę Średnica w skład wchdzi 1 studnia, zasby eksplatacyjne 15 m 3 / gdzinę Wjny Krupy w skład wchdzą 2 studnie, zasby eksplatacyjne 70 m 3 / gdzinę Nwe Szepietw Pdleśne w skład wchdzą 2 studnie, zasby eksplatacyjne 68,5 m 3 / gdzinę Dąbrówka Kścielna w skład wchdzą 2 studnie, zasby eksplatacyjne 48 m 3 / gdzinę Bryki w skład wchdzą 2 studnie, zasby eksplatacyjne 48 m 3 / gdzinę Ogólnie d zapatrzenia ludnści w wdę na terenie gminy wykrzystywanych jest 11 studni głębinwych i 6 stacji uzdatniania wdy raz 113,11 km sieci wdciągwej d której pdłącznych jest przyłączy wdciągwych. Ze zbirczej sieci wdciągwej krzysta mieszkańców gminy. W rku 2008 pbran 443,5 tys. m 3 wdy. W rku 2007 w ramach mnitringu sieci pdstawwej przebadan wdy pdziemne w 4 punktach na terenie pwiatu Wyskie Mazwieckie w tym w miejscwści Szepietw. W ramach badań znaczn następujące wskaźniki: Amniak, Arsen, Azt amnwy, Azt 9

11 aztanwy, Azt aztynwy, Aztany, Aztyny, Bar, Br, Brm, Chlrki, Chrm, Cyjanki, Cynk, Flurki, Fsfr, Fsfrany, Glin, Kadm, Kbalt, Lit, Magnez, mangan, Miedź, Mlibden, Nikiel, Odczyn ph, Ołów, Ptas, Przewdnść elektrlityczna, Siarczany, Sód, Strnt, Twardść gólna, Tytan, Wanad, Wapń, Węgiel rganiczny, Wdrwęglany, Zasadwść g., Żelaz g., Rtęć, Tlen rzpuszczalny. Na pdstawie badań jakści wód, wdy zakwalifikwane zstały d pięciu klas czystści: Tabela 1 Wdy klasy I są t wdy bardz dbrej jakściwej. Wdy klasy II są t wdy dbrej jakści Wdy klasy III są t wdy zadwalającej jakści Wdy klasy IV są t wdy niezadwalającej jakści Wdy klasy V są t wdy złej jakści Badania jakści wód pdziemnych na terenie gminy Szepietw Miejsc wść Stratygr afia Głębk ść Wdy Typ śrdka Użytkwa nie Klasa wód w 2007 rku Wskaźniki w zakresie stężeń dpwiada jących wdzie niskiej jakści ( klasa IV) Wskaźniki przekraczaj ącej w 2007 rku nrmy dla wód przeznaczn ych d spżycia prze ludzi Szepiet w Q 110,0 W 1 7 III Fe Fe, Mn Objaśnienia skrótów i symbli: Q- czwartrzęd W- wdy wgłębne Typ śrdka : 1 warstwa prwa Użytkwanie terenu: 7 tereny zabudwane Fe żelaz, Mn - mangan Jak wynika z pwyższeg zestawienia wdę przeznaczną d spżycia zakwalifikwać należy d III klasy czystści, a więc jak wdę zadwalającej jakści, natmiast pdwyższne wskaźniki żelaza i manganu mgą pwstawać w wyniku naturalnych prcesów lub świadczyć słabym ddziaływaniu antrpgenicznym. 10

12 Meliracje Na terenie gminy zmelirwanych jest 8 944,6 ha terenów na terenie 47 miejscwści Lasy i gspdarka leśna Pwierzchnia lasów na terenie gminy zajmuje 2676 ha, c stanwi 17,6% pwierzchni analizwaneg bszaru. Dminuje tu typ siedliskwy lasu mieszaneg, reprezentwany przez zbirwiska grądwe. Skład gatunkwy częst stanwią naturalne kmpnenty, charakterystyczne dla daneg typu zbirwiska tj. dąb szypułkwy, grab i lipa, jednak dsyć licznie występuje tu sztucznie dsadzna ssna zwyczajna. Stsunkw duży bszar analizwaneg bszaru zajmują lasy lswe i łęgwe, w których drzewstan buduje lsza czarna, jesin, tpla i wierzba, raz dmieszkw: świerk, mdrzew, brzza brdawkwata i mszna, wiąz plny, raz spradycznie dąb bezszypułkwy, a wyjątkw jarząb szwedzki. Na drzewach występują liczne gatunki prstów, c świadczy pśredni dużej czystści pwietrza atmsferyczneg, raz dbrym stanie śrdwiska. Znaczne rzdrbnienie lasów i mzaikwść siedlisk utrudnia prwadzenie racjnalnej, nwczesnej gspdarki leśnej, w tym wykrywanie zagrżeń gradacji szkdników, chrnę przed pżarami i zaśmiecaniem raz właściwe dlesienia, zgdne z ptencjałem siedliska. W lasach niepaństwwych częst ma miejsce grabienie ściółki leśnej, c prwadzi d zubżenia siedliska, jak również wypas bydła, c pwduje pwstawanie nweg, wymuszneg zbirwiska rślinneg. Znaczne rzdrbnienie lasów wpływa na zmniejszenie liczby leśnych gatunków rślin i zwierząt, raz na zwiększenie się liczby gatunków krajkwych (charakterystycznych dla stref przejścia między lasem a innymi użytkami), jak również ułatwia wnikanie gatunków bcych. W leśnictwie Wyliny Ruś dminują drzewstany w średniej i starszej klasie wiekwej, natmiast w drzewstanach prywatnych dminują drzewstany młde. W rku 2007 na terenach lasów nie będących własnścią Skarbu Państwa dknan następujących zalesień i dnwień. 11

13 Tabela 2 Odnwienia i zalesienia na terenie lasów niestanwiących własnści Skarbu Państwa w rku 2007 gmina Odnwienia Zalesienia Ogółem Lasy prywatne Lasy gminne Ogółem Lasy prywatne Lasy gminne Szepietw 0,4 0,4 0,0 0,4 0,4 0,0 Źródł: Na pdstawie danych GUS Bank Danych Reginalnych W tym samym rku z lasów prywatnych pzyskan 104 m 3 grubizny. 1.8 Obiekty przyrdnicz cenne Na terenie gminy Szepietw nie ma bszarów węzłwych i ciągów przyrdniczych (eklgicznych) znaczeniu międzynardwym, krajwym i reginalnym. Pza granicami gminy, stsunkw niedalek d niej znajdują się krytarze eklgiczne znaczeniu międzynardwym: dlina dlnej Biebrzy z bszarem węzłwym (26M) dlina górnej Narwi z bszarem węzłwym (25M) dlina Bugu (24M). Gmina znajduje się w pbliżu krytarza eklgiczneg znaczeniu krajwym: dlina Nurca Pwietrze atmsferyczne Głównymi źródłami zanieczyszczeń d pwietrza są ciepłwnie miejskie, ktłwnie, zakłady przemysłwe raz źródła rzprszne, źródła grzewania indywidualne, a także zanieczyszczenia kmunikacyjne. D substancji mających największy udział w emisji zanieczyszczeń pchdzących głównie z prcesów spalania energetyczneg należą: dwutlenek siarki, tlenek węgla, dwutlenek aztu i pyły. WIOŚ c rku publikuje listę największych emitrów zanieczyszczeń d pwietrza w wjewództwie. Jak wynika z Infrmacji Pdlaskieg Wjewódzkieg Inspektra Ochrny Śrdwiska w Białymstku stanie śrdwiska pwiatu wyskmazwieckieg za rk 2008, największymi źródłami zanieczyszczeń na terenie pwiatu są między innymi: 12

14 - DIKPAK S.J. Zakład w Szepietwie - Eklgiczne Materiały Grzewcze Sp. z... w Szepietwie DIKPAK S.J. Zakład w Szepietwie w zakładzie prwadzna jest prdukcja flii, wrków i treb fliwych raz wyknywane są nadruki na fliach. Nadruki wyknywane są metdą fleksgraficzną. Ltne składniki farb fleksgraficznych dprwadzane są wyrzutniami wentylacyjnymi. Zakład psiada pzwlenie na emisję zanieczyszczeń d pwietrza. Pdczas przeprwadznej w 2007 rku kntrli wykazan, że przy bliczaniu płat nie uwzględnian wszystkich substancji emitwanych d pwietrza. Eklgiczne Materiały Grzewcze Sp. z... w Szepietwie W 2006 rku ddan d eksplatacji biekt prdukujący granulat drzewny PELLETS. W prcesie prdukcyjnym emitwany jest d pwietrza pył drzewny raz prdukty zgazwywania i spalania drewna. Pdczas eksplatacji biektu w 2007 rku występwały uciążliwści związane z nadmierną emisją pyłu. W związku z pwyższym pdczas kntrli WIOŚ zalecn zmdernizwanie układu dpylania mające na celu graniczenie uciążliwści biektu. Systemy grzewania budynków użytecznści publicznej na terenie gminy Szepietw: Budynek Urzędu Miejskieg w Szepietwie grzewanie lejwe Budynek Gminneg Ośrdka Kultury w Szepietwie grzewanie lejwe Budynek Ośrdka Zdrwia w Szepietwie grzewanie granulatem Pellet Gimnazjum Publiczne w Szepietwie grzewanie lejwe Szkła Pdstawwa w Szepietwie grzewanie miałem węglwym Szkła Pdstawwa w Dąbrwie Mczydłach grzewanie miałem węglwym Szkła Pdstawwa w Dąbrówce Kścielnej grzewanie miałem węglwym Szkła Pdstawwa w Wjnach - Krupach grzewanie miałem węglwym Szkła Pdstawwa w Wylinach - Rusi grzewanie miałem węglwym Remiza OSP w Wjnach - Szubach grzewanie lejwe Pza tym głównymi źródłami zanieczyszczeń pwietrza na terenie gminy są zanieczyszczenia pyłwe i gazwe pchdzące z prcesów energetyczneg spalania paliw stałych głównie węgla kamienneg, kksu i drzewa. 13

15 1.10. Śrdwisk akustyczne i PEM 1) Hałas Największe zagrżenie hałasem stwarza hałas kmunikacyjny szczególnie jeżeli wśród gólnej liczby pjazdów dużą część stanwią samchdy ciężarwe. Dtyczy t dróg krajwych, p których przewżne są twary d granicy d granicy państwa. Hałas pwduje również wzmżny przewóz twarwy i sbwy kleją. Drugim zasadniczym źródłem hałasu jest działanie dużych zakładów przemysłwych i usługwych. Ustawa Praw Ochrny Śrdwiska (Dz. U. Nr 62 pz. 627) nakłada na Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska bwiązek chrny stanu akustyczneg śrdwiska i bserwację zmian w ramach państwweg mnitringu śrdwiska. Badania zstały przeprwadzne w dużych miastach wjewództwa pdlaskieg, gdzie istnieją drgi krajwe głównie tranzytwe raz, w małych miejscwściach leżących przy trasach kmunikacyjnych i drgach pzamiejskich przebiegających przez tereny wypczynkwe. Tabela 3 Dpuszczalne pzimy hałasu na pdstawie Rzprządzenie Ministra Śrdwiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dpuszczalnych pzimów hałasu w śrdwisku (Dz. U. Nr 120, pz.826) - bwiązuje d 20 lipca 2007 r. Lp. Przeznaczenie terenu 1. Obszary A chrny uzdrwiskwej Tereny szpitali pza miastem 2. 1) Tereny wypczynkw rekreacyjne pza miastem 2) Tereny zabudwy mieszkaniwej jednrdzinnej 3) Tereny zabudwy związanej ze stałym lub wielgdzinnym pbytem dzieci i młdzieży Dpuszczalny pzim hałasu wyrażny równważnym pzimem dźwięku A w db Drgi lub linie Pzstałe biekty i grupy źródeł klejwe hałasu pra dnia pra dnia pra ncy - przedział czasu pra ncy przedział przedział przedział dniesieni czasu dniesienia czasu czasu a równy 8 równy 1 najmniej dniesieni dniesieni najmniej krzystnej gdzinie a równy a równy krzystny ncy 8 8 m gdzinm gdzinm gdzinm

16 3. 1) Tereny zabudwy mieszkaniwej wielrdzinnej innej niż zamieszkania zbirweg 2) Tereny zabudwy mieszkaniwej jednrdzinnej z usługami rzemieślniczymi 3) Tereny zabudwy zagrdwej 4. Tereny w strefie śródmiejskiej miast pwyżej 100 tys. Mieszkańców ze zwartą zabudwą mieszkaniwą i kncentracją biektów administracyjnych, handlwych, usługwych Ze względu na fakt, iż w gminie Szepietw brak jest jakichklwiek zakładów przemysłwych stanwiących zagrżenie śrdwiska hałasem nie przeprwadzan badań pzimu hałasu na przedmitwym terenie. D pzstałych źródeł hałasu na terenie gminy należą: 1) punktwe źródła energii związane z rbtami rlniczymi, np.: praca kmbajnu, traktra, 2) zła jakść dróg Na terenie gminy nie były przeprwadzane również badania natężenia hałasu przy drgach krajwych Zambrów (drga nr 8 Wrcław Warszawa Białystk) Wyskie Mazwieckie Brańsk Bielsk Pdlaski ( drga nr 19 Białystk Lublin Rzeszów) Płwce/Pahranicznaja (Białruś). PEM Prmieniwanie elektrmagnetyczne niejnizujące becnie zaliczane jest d pwszechnych źródeł zanieczyszczenia. Bilgiczne skutki skażeń elektrmagnetycznych nie są wyczuwalne d razu, a jeg skutki mgą wystąpić dpier p wielu latach. Na bszarze gminy Szepietw urządzeniami wytwarzającymi elektrmagnetyczne prmieniwanie niejnizujące szkdliwe dla ludzi i śrdwiska są. stacje telefnii kmórkwej sieci w miejscwści Szepietw. Dla każdej z tych inwestycji pracwany zstał raprt ddziaływania na śrdwisk. W związku z mżliwścią ddziaływania anteny na człwieka w spsób dwjaki, jak ddziaływanie termiczne i ddziaływanie nietermiczne, anteny mawianych stacji zstały tak umieszczne i ukierunkwane że strefy ich prmieniwania pzstają w miejscu niedstępnym dla ludzi, zapewniając jedncześnie czekiwaną łącznść. 15

17 1.11. Gspdarka dpadami Oceniając stan gspdarki dpadami na terenie gminy Szepietw należy stwierdzić, że jest na w znacznym stpniu zrganizwana. 100 % mieszkańców gminy bjętych jest systemem zrganizwanej zbiórki dpadów i psiada pdpisane umwy na wywóz dpadów kmunalnych ze swich psesji. D zbiórki zmieszanych dpadów kmunalnych wykrzystywane są pjemniki pjemnściach: 120, 240 i 1100 litrów. D zbiórki dpadów segregwanych (dpady pakwaniwe PET i stłuczka szklana) wykrzystywane są klrwe, przeznaczne d teg celu wrki. Odpady segregwane są następnie przekazywane d dzysku. Pmim teg tylk niewielka część ( w granicach 7 %) zebranych dpadów stanwią dpady zebrane selektywnie Niepkjącym jest natmiast brak systemu selektywnej zbiórki dpadów niebezpiecznych pwstających w strumieniu dpadów kmunalnych, zbiórki dpadów wielkgabarytwych. Bardz isttnym prblemem z punktu widzenia prawidłwej gspdarki dpadami jest selektywna zbiórka dpadów bidegradwalnych, które t dpady zajmują znaczące miejsce w Krajwym Planie Gspdarki Odpadami. Dlateg knieczne są działania gminy: kntrla ilści pdpisanych umów na wywóz dpadów kmunalnych z terenu indywidualnych psesji, nakłanianie mieszkańców d selektywnej zbiórki dpadów czyli surwców czystych, nadających się d dzysku, akcji edukacyjnych na temat zagspdarwania dpadów bidegradwalnych, które pwinny być kmpstwane i przeznaczane d celów rlniczych. Kampanie takie mgą mieć zasięg gminny, jak również pnad gminny. Mówiąc selektywnej zbiórce dpadów należy wspmnieć dpadach niebezpiecznych pwstających w strumieniu dpadów kmunalnych, jak przeterminwane leki, dpady pwstające w rlnictwie wrki p nawzach, puszki p pestycydach. Pewnym rzwiązaniem prblemu jest utwrzenie gminneg punktu zbiórki dpadów niebezpiecznych przez ustawienie kntenera np. KE-7 specjalnie przeznaczneg d zbiórki teg rdzaju dpadów. Jeżeli chdzi przeterminwane leki rzwiązaniem jest natmiast współpraca Władz gminy z właścicielami aptek, w których mieszkańcy mgliby zstawiać przeterminwane leki. Następnym zadaniem wdrażanie i mnitring Prgramu usuwania wyrbów zawierających azbest na terenie gminy Szepietw. Gmina psiada dkładną inwentaryzację wyrbów raz prwadzi bazę danych teg rdzaju wyrbów. Odpady teg typu nie mgą w spsób niekntrlwany trafiać d śrdwiska. Dlateg knieczna jest edukacja eklgiczna mieszkańców gminy na temat szkdliwści azbestu, jak również uświadmienie 16

18 knsekwencji w tym prawnych związanych z wrzucaniem wyrbów zawierających azbest w miejsca przypadkwe d lasów, rwów. Gmina psiada czynną instalację d unieszkdliwiania dpadów- składwisk dpadów kmunalnych w Dąbrówce Kscielnej. Zgdnie z decyzją Starsty Pwiatweg w Wyskiem Mazwieckiem znak RA /09 z dnia 29 grudnia 2009 rku składwisk zakńczy eksplatację z dniem 31 grudnia 2011 rku Edukacja eklgiczna na terenie gminy Na terenie gminy prwadzna jest edukacja eklgiczna zarówn dla dzieci, jak i sób drsłych. Prwadzne są następujące akcje edukacji eklgicznej: Sprzątanie Świata crczna akcja prwadzna wśród dzieci i młdzieży plegająca na selektywnym zbieraniu dpadów z przydrżnych rwów, las i łąk, Organizacja Knkursu zbiórki pakwań p napjach akcja edukacyjna przeznaczna dla uczniów szkół pdstawwych i pnadpdstawwych Funkcjnwanie kół zaintereswań w zakresie chrny śrdwiska w szkłach pdstawwych i pnadpdstawwych Zebrania wiejskie dla mieszkańców wsi na temat chrny śrdwiska i prawidłweg pstępwania z dpadami rganizwane przez Ośrdek Dradztwa Rlniczeg w Szepietwie i skierwane d rlników. Rzdział II Analiza SWOT W rzdziale tym przedstawine zstaną: Mcne strny, czyli zaznaczające się zjawiska i prcesy pzytywne dla perspektywiczneg rzwju, które należy kntynuwać i wzmacniać. Słabe strny, czyli zjawiska i prcesy graniczające mżliwści rzwjwe, które należy zmniejszać i niwelwać. 17

19 Szanse wynikające z naturalnych warunków przyrdniczych, a także z wyjątkwej sytuacji, jaką stwarza dla pprawy stanu śrdwiska mżliwść krzystania ze śrdków funduszy strukturalnych Unii Eurpejskiej. Zagrżenia wynikające z warunków fizjgraficznych, klimatycznych a także zaznaczającej się degradacji śrdwiska naturalneg pprzez pstępującą degradację i niewystarczające śrdki finanswe na zatrzymanie teg prcesu. Czynniki wewnętrzne Mcne strny 1) Niskie stężenie zanieczyszczeń pwietrza. 2) Brak pdmitów gspdarczych dużej uciążliwści dla śrdwiska. 3) Stpniwa rzbudwa kanalizacji sanitarnej. 4) Dbałść gminy prawidłwą gspdarkę dpadami. 5) Dbra jakść gleb sprzyjająca rzwjwi rlnictwa eklgiczneg. 6) Duża świadmść eklgiczna mieszkańców gminy 7) Płżenie przy drgach krajwych Zambrów (drga nr 8 Wrcław Warszawa Białystk) Wyskie Mazwieckie Brańsk Bielsk Pdlaski ( drga nr 19 Białystk Lublin Rzeszów) Płwce/Pahranicznaja (Białruś) Słabe strny 1) Zbyt niski stpień skanalizwania gminy. 2) Zbyt niski stpień segregacji dpadów. 3) Dysprprcje w rzwju sieci kanalizacyjnej. 4) Niewystarczające śrdki finanswe w stsunku d ptrzeb na infrastrukturę służącą chrnie śrdwiska. 5) Ciągle zbyt duża ilść gspdarstw dmwych grzewanych węglem kamiennym. 6) Zbyt niski stpień gazyfikacji gminy. 7) Niepełny zakres mnitringu (brak pmiaru stpnia zanieczyszczenia pwietrza w CO2, CO, SO2, NO2, brak pmiarów natężenia hałasu). Czynniki zewnętrzne Szanse 1) Rzwój rlnictwa eklgiczneg jak jeden z kierunków rzwju wjewództwa 18

20 zawartej w Strategii Rzwju Wjewództwa Pdlaskieg. 2) Istnienie Ustawy wspierającej rzwój rlnictwa eklgiczneg. 3) Preferencje dla pdmitów chcących inwestwać w rzwój turystyki i rlnictwa eklgiczneg. Zagrżenia 1) Zła kniunktura dla rlnictwa szczególnie eklgiczneg 2) Zbyt mała płacalnść rlnictwa eklgiczneg Rzdział III Cele i prirytety wynikające z zewnętrznych uwarunkwań W świetle II Plityki Eklgicznej Państwa pprawa stanu jakści wód chrny zasbów wdnych przejawia się pprzez: 1) Racjnalne użytkwanie zasbów naturalnych. 2) Zapbieganie zanieczyszczenim wód pdziemnych i pwierzchniwych. 3) Osiągnięcie dbreg stanu eklgiczneg wszystkich rdzajów wód pd względem ilściwym i jakściwym. 4) Przywracanie wdm pdziemnym i pwierzchniwym dpwiednieg stanu eklgiczneg, a przez t zapewnienie dpwiednich źródeł pbru wdy d picia 5) Zlewniwe zarządzanie gspdarką wdną i jakścią wód Misja Prgramu ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ WOJEWÓZTWA PODLASKIEGO PRZY ZACHOWANIU I PROMOCJI ŚRODOWISKA NATURALNEGO Misja pwyższa będzie realizwana w skali wjewództwa przez następujące prirytety i działania eklgiczne 19

21 PRIORYTET I Rzwój infrastruktury chrny śrdwiska Cele krótkterminwe teg prirytetu Ograniczenie eutrfizacji wód ( rlnictw, dczyszczanie ścieków, gspdarka ściekwa na wsi) - rzwój sieci wdn kanalizacyjnej na bszarze gminy - przywrócenie prawidłweg funkcjnwania meliracji terenów zagrżnych deficytem wdnym Aby zrealizwać pwyższe cele gmina planuje zrealizwać następujące działania : Budwa wdciągu d klnistów wsi Dąbrwa - Zabłtne i Szepietw - Janówka Dkńczenie kanalizacji sanitarnej i deszczwej w Szepietwie Ograniczenie emisji pyłów d pwietrza raz graniczenie hałasu kmunikacyjneg - wykrzystywanie technlgii przyjaznych śrdwisku - mdernizacja ktłwni i inwestycje z zakresu źródeł energii dnawialnej( z wyłączeniem tych, które pwdują wzrst emisji zapylenia w strefach przekrcznej nrmie pyłu) - rzwój infrastruktury drgwej w celu graniczenia emisji hałasu i wibracji, Gmina planuje następujące zadania związane chrną atmsfery plegające na remntach i termmdernizacji budynków: Przebudwa ulic: Spacerwej, Białstckiej, Majra Hubala, Leśnej, Krzywej, Henryka Sienkiewicza w Szepietwie Przebudwa drgi gminnej d wsi Szepietw - Janówka Klnia Przebudwa drgi gminnej przez wieś Dąbrwa - Bybytki Przebudwa drgi gminnej Pułazie Świerże Klnia Budwa ulicy Piwnej i Mickiewicza raz ciągów kmunikacyjnych w Szepietwie Przebudwa drgi gminnej Szymbry - Andrzejewięta Przebudwa drgi gminnej Wjny - Pgrzel Budwa ulicy Brzzwej w Szepietwie Budwa parkingu wraz ze zjazdem z ulicy Głównej w Szepietwie Przebudwa nawierzchni dróg na bitumiczną spwduje właściwą rganizację ruchu pprzez wyrównanie nawierzchni drgi i brak nierównści pprzecznych, sprzyjać będzie ciągłści ruchu, jazdy z jednakwą prędkścią ptymalną (wyeliminwane zatrzymywania się i 20

22 zwlnienia przed nierównściami jezdni) i w efekcie wyeliminwanie miejscwych emisji tlenku węgla, węglwdrów alifatycznych, zadymienia. PRIORYTET 2 Ochrna eklgiczna reginu Główne cele krótkterminwe teg prirytetu (celu długterminweg) t: -chrna zdrwia i życia ludzkieg, człwiek jak element śrdwiska naturalneg - aktywna chrna przyrdy i krajbrazu - trska gatunki chrnine Celem chrny przyrdy jest zachwanie cennych eksystemów tj. zapewnienie im trwałści pprzez utrzymanie warunków, w jakich systemy funkcjnują. Zmiana jedneg z czynników (np. spsób użytkwania eksystemu przez człwieka, zmiana klimatu itd.) pwduje destrukcje pierwtneg układu eklgiczneg. Szczególnie narażne na przekształcenie są lasy raz półnaturalne układy eklgiczne, ukształtwane w wyniku działalnści człwieka (np. łąki, pastwiska, strumienie, rzeki, trfwiska, uprawy). W ramach prirytetu -chrna zdrwia i życia ludzkieg, człwiek jak element śrdwiska naturalneg Gmina planuje realizację następujących zadań : Budwa biska wielfunkcyjneg raz zagspdarwanie w miejscwści Wjny - Pgrzel Budwa biska wielfunkcyjneg raz zagspdarwanie zbirników wdnych 2 szt.w miejscwści Szepietw - Janówka Budwa biska wielfunkcyjneg w Szepietwie - Wawrzyńcach Remnt Gminneg Ośrdka Kultury w Szepietwie Remnt świetlicy w Dąbrwie - Łazach Budwa kmpleksu bisk sprtwych z zapleczem scjalnym w Szepietwie w ramach prgramu Orlik 2012 Urządzenie świetlicy śrdwiskwej w Dąbrówce Kścielnej Remnt świetlicy w Szepietwie - Janówka Zakup sceny d realizacji m. in. Imprez związanych z prfilaktyką alkhlwą i narktykwą- ciąg dalszy Knieczna jest : zwiększenie liczby terenów leśnych w celu chrny atmsfery I. Ochrna lasów i pdejmwanie skutecznej walki z zagrżeniami chrbtwórczymi lasów. 21

23 II. Zwiększenie udziału lasów chrnnych (glebchrnnych, wdchrnnych) zwłaszcza na bszarach prawnej chrny przyrdy. PRIORYTET 3 Racjnalna gspdarka dpadami, przyjazna śrdwisku w celu chrny wód i pwierzchni ziemi Główne cele krótkterminwe teg prirytetu (celu długterminweg) t: - kmplekswa gspdarka dpadami - rzszerzenie systemu segregacji dpadów - selekcjnwanie dpadów - bezpieczne dla śrdwiska unieszkdliwianie dpadów niebezpiecznych, w tym w szczególnści w zakresie unieszkdliwiania azbestu i dpadów pakcyjnych -wprwadzenie skuteczneg systemu mnitringu składwanych dpadów kmunalnych i ddziaływania wysypisk na śrdwisk - likwidacja dzikich wysypisk - edukacja eklgiczna z zakresu gspdarki dpadami Realizacja pwyższych celów wymusza zrganizwanie gspdarki dpadami zgdnie z Ustawą dpadach. Pierwszym działaniem pwinn być wprwadzenie selektywnej zbiórki dpadów, którą bjętych pwinn być 100 % mieszkańców. Krkiem wstępnym realizacji teg zadania jest przeprwadzenie akcji infrmacyjn - edukacyjnej zarówn wśród młdzieży jak i drsłych (np. : rganizwanie knkursów prmujących selektywną zbiórkę dpadów, sptkania z mieszkańcami wsi, dalsze przeprwadzanie akcji Sprzątanie Świata ). Przeprwadzając tę akcję mieszkańcy pwinni zdawać sbie sprawę z kniecznści segregacji dpadów w celu dalszeg dzysku surwców wtórnych ( papier, tektura, szkł, twrzywa sztuczne) raz segregacji dpadów wielkgabarytwych, bidegradwalnych, budwlanych, zużyteg sprzętu AGD, niebezpiecznych pwstających w strumieniu dpadów kmunalnych( przeterminwane leki, wrki p nawzach, puszki p farbach). Mieszkańcy gminy muszą zdawać sbie sprawę z zakazu raz knsekwencji prawnych twrzenia dzikich wysypisk śmieci raz niezgdneg z prawem zagspdarwywania wyrbów zawierających azbest (samwlne zdejmwanie tych wyrbów i wyrzucanie ich w miejsca d teg nie przeznaczne).jedncześnie knieczna jest inwentaryzacja dzikich wysypisk dpadów. Zlkalizwane dzikie składwiska dpadów należy uprzątnąć, a tereny, które teg wymagają zrekultywwać. By uniknąć pwtórneg twrzenia dzikich składwisk dpadów 22

24 należy w przumieniu ze Strażą Leśną kntrlwać stan czystści lasów i karać twrzących je mieszkańców gminy Jak wynika z Wjewódzkieg Planu Gspdarki Odpadami dla wjewództwa Pdlaskieg, ze względu na nieścisłści danych, knieczny jest mnitring ilści wywżnych dpadów z indywidualnych gspdarstw, przez uprawnine d teg firmy. Opis wszystkich zadań związanych z gspdarką dpadami zapisany jest w sprządznym Planie gspdarki dpadami dla miasta i gminy Szepietw PRIORYTET 4 Budwa św iadmści eklgicznej spłeczeństw a Główne cele krótkterminwe teg prirytetu ( cele długterminweg) t: - zwiększenie świadmści eklgicznej mieszkańców wjewództwa - prpagwanie eklgiczneg stylu prdukcji i knsumpcji - mbilizwanie spłeczeństwa d pdejmwania działań preklgicznych: Celem edukacji eklgicznej jest wykształcenie jak najliczniejszej rzeszy sób, które staną się piekunami, knserwatrami i brńcami wartści przyrdniczych kulturwych, stanwiących niepwtarzalnym bgactwie reginu. Aby t siągnąć, należy rzwijać kntakt między dziećmi, młdzieżą, sbami drsłymi, a przyrdą i śrdwiskiem naturalnym, i przy kazji kształtwać świadmść eklgiczną. Według wytycznych Unii Eurpejskiej niezbędne jest pdjęcie pwszechnej edukacji eklgicznej wśród spłecznści rlniczej. Edukacja taka pwinna bejmwać zarówn prgramy szklne, jak również światę pzaszklną. Pwinna też być związana z dstarcznymi śrdkami prdukcji d rlnictwa W tym celu należy: I. Nakłanianie przedsiębirców prwadzących kwatery agrturystyczne d zrzeszania się w związki prmujące eklgiczny prdukt lkalny - np. mlek, warzywa, wyrby mięsne, sery. II. Rzwijać turystykę edukacyjną i naukw badawczą. W tym celu knieczna jest współpraca między pracwnikami gminy i nauczycielami szkół. III. Upwszechnienie sprawdznych spsbów rzwijania gspdarstw eklgicznych i agrturystycznych IV. Ułatwienie realizacji inwestycji związanych z bsługą ruchu turystyczneg raz gspdarstw eklgicznych 23

25 Znakmitą frmą edukacji eklgicznej jest kntakt mieszkańców z Internetem. W ramach planwanych przez gminę zadań jest budwa sieci internetwej i szerki dstęp ludnści d Internetu. - kształtwanie plityki infrmacyjnej mającej na celu rezygnację przez firmy i instytucje z knwencjnalnych źródeł energii - pdnszenie skutecznści przestrzegania przepisów dtyczących chrny śrdwiska. I. Zapbieganie niewłaściwemu zagspdarwaniu i zabudwaniu bszarów atrakcyjnych pd względem turystycznym, przez sukcesywne sprządzanie miejscwych planów gspdarwania przestrzenneg bszarów przewidzianych d rzwju turystyki. - edukacja eklgiczna dzieci i młdzieży w szkłach i przedszklach Współpraca ze szkłami pdstawwymi i pnadpdstawwymi w zakresie rzwju edukacji eklgicznej, próby nauczania różnych przedmitów w terenie raz dalsze przeprwadzanie akcji edukacyjnych w prwadznej dtąd frmie, czyli 1) Sprzątanie Świata crczna akcja prwadzna wśród dzieci i młdzieży plegająca na selektywnym zbieraniu dpadów z przydrżnych rwów, las i łąk 2) Organizacja Knkursu zbiórki pakwań p napjach akcja edukacyjna przeznaczna dla uczniów szkół pdstawwych i pnadpdstawwych 3) Funkcjnwanie kół zaintereswań w zakresie chrny śrdwiska w szkłach pdstawwych i pnadpdstawwych - twrzenie lkalnych śrdków edukacji eklgicznej 1.Opracwanie flderów, ultek pświęcnych knkretnemu zagadnieniu np. ABC gspdarki wdn ściekwej, ABC selektywnej zbiórki dpadów itp. Opracwanie plakatów np. zakazie wypalania łąk, zakazie twrzenia dzikich wysypisk śmieci i składwisk dpadów. Pwinny ne być umieszczne w miejscach publicznych raz gminnym śrdku edukacji eklgicznej 2 Dalsze prwadzenie sptkań z mieszkańcami przez pracwników ODR w Szepietwie i rzmwy na temat prawidłwej gspdarki dpadami 24

26 3. Szklenia na temat krzyści płynących z twrzenia gspdarstw eklgicznych, agrturystycznych raz mżliwściach dfinanswania teg rdzaju przedsięwzięć Rzdział IV Instrumenty realizacji prgramu 4.1. Prawne instrumenty realizacji prgramu D tej grupy instrumentów zalicza się wszelkieg rdzaju akty prawne, które wprwadzają: nrmy charakterze gólnym (przepisy dnszące się d zarządzania śrdwiskiem, mnitringu itp.) nrmy szczegółwe, dtyczące chrny pszczególnych kmpnentów śrdwiska (np., jakści pwietrza, nrmy emisji zanieczyszczeń ze ścieków, techniczn - eklgiczne, hałasu itp.). W związku z wstąpieniem Plski d UE w maju 2004 r., Plska jest zbwiązana d dstswania krajwych przepisów prawnych d prawa bwiązująceg w UE. Plska jest w trakcie prcesu dstswywania prawdawstwa d wymgów stawianych w UE. Pdejmując jakieklwiek działania rzwjwe na szczeblu pwiatu, należy uwzględnić zarówn aktualne przepisy plskieg prawa chrny śrdwiska jak i wymagania i standardy, d których Plska dąży - jak człnek Unii Instrumenty ddziaływania spłeczneg D grupy tej należą wszystkie narzędzia, które kształtują świadmść preklgiczną ludzi, grup spłecznych, nardów, a także te narzędzia, które są przejawem tej świadmści. Wszystkie te instrumenty razem wzięte pwinny służyć uspłecznieniu realizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska, D instrumentów tych należą: edukacja i prpaganda eklgiczna negcjacje, umwy, przumienia frmy nacisku bezpśrednieg i bezpśrednie inicjatywy spłeczne instrumenty lbbystyczne narzędzia usługwe. Pdstawwe znaczenie w realizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska ma praw i dstęp d 25

27 infrmacji. Ustawa z r. Praw chrny śrdwiska tekst jednlity z 2008 r. Dz. U. z 2008 r. Nr 25 pz. 150 gwarantuje t praw. Mając zapewnine praw i dstęp d infrmacji, kluczwa sprawą staje się edukacja i prpaganda eklgiczna. Pzim stanu świadmści spłecznej i gtwść jednstek i grup spłecznych d uczestnictwa w realizacji prgramu decydują jeg sukcesie. Negcjacje są jednym z najważniejszych instrumentów demkratyzacji życia i jedncześnie metda przygtwania i pdejmwania decyzji. W Plsce techniki negcjacyjne dpier d niedawna znajdują zastswanie i są dceniane jak narzędzie przy twrzeniu ustaleń zagspdarwania przestrzenneg, ustalaniu lkalizacji inwestycji itp. Narzędzia nacisku bezpśrednieg, t różneg rdzaju petycje, manifestacje, prtesty. Jeśli pparte są rzetelną wiedzą i wspólną świadmścią eklgiczną ludzi birących w nich udział, mgą być instrumentem, przy pmcy, któreg zwrócna zstanie uwaga na pważne zagrżenie śrdwiska. Bezpśrednia inicjatywa spłeczna, t nic inneg jak krótktrwałe włączenie się lkalnych spłecznści d rzwiązywania kreślneg prblemu. Narzędzia lbbystyczne, t grupy nacisku, twrzenie prgramów i inicjatyw itp. zapewniające działania władz dla realizacji kreślnych celów. Działania kmplementarne znaczają na gół działanie rganizacji pzarządwych charakterze uzupełniającym d istniejących prcedur prgramów itp. Mgą t być narady, publikwanie własnych raprtów, wyknywanie własnych cen ddziaływania na śrdwisk itp. Narzędzia usługwe, t głównie prwadzenie centrów infrmacyjnych, uruchamianie zielnych telefnów, udstępnianie wszystkich publicznych rejestrów z dziedziny chrny śrdwiska w frmie elektrnicznej bazy danych. Zadaniem władz administracyjnych pwiatu jest dłżenie wszelkich starań, aby knsultacje spłeczne dtyczące prjektów aktów nrmatywnych, prgramów i plityk raz decyzji, bejmwały jak najszerszy krąg ptencjalnie zaintereswanych sób, rganizacji i instytucji. W celu pwiadmienia wszystkich zaintereswanych wykrzystać należy strny internetwe raz elektrniczne listy adreswe Instrumenty eknmiczne Głównym celem instrumentów eknmicznych pwinn być inspirwanie pdmitów gspdarczych d szczędneg krzystania z zasbów i walrów śrdwiska. Instrumenty eknmiczne stanwią pśrednie narzędzie ddziaływania na pdmity gspdarcze, 26

28 wpływając na ich wyniki finanswe. D pdstawwych instrumentów regulacji pśredniej stanu chrny śrdwiska zalicza się: płaty za krzystanie ze śrdwiska np. eksplatacja cennych złóż płaty za ilściwą degradację śrdwiska np. przeznaczenie na cele nierlnicze gruntów rlnych płaty za zanieczyszczenie śrdwiska np. emisja gazów i pyłów d pwietrza atmsferyczneg pdatki eklgiczne na emisję d śrdwiska szkdliwych substancji lub za używanie bciążających śrdwisk dóbr kary pieniężne za nieprzestrzeganie nrm emisji i kncentracji zanieczyszczeń raz innych regulacji prawnych ubezpieczenia eklgiczne systemy depzytwe na dbra szczególnie uciążliwe w fazie pprdukcyjnej d dóbr knsumpcyjnych płaty użytkwe za krzystanie z publicznych urządzeń technicznych chrny śrdwiska np. płaty za wywóz śmieci zachęty pdatkwe zastawy eklgiczne dla zabezpieczenia realizacji zbwiązań eklgicznych przez pdmity gspdarcze rynek zbywalnych uprawnień d emisji zanieczyszczeń. Instrumenty eknmiczne zastswane łącznie z instrumentami prawnymi stanwią wysce skuteczne i efektywne narzędzie realizacji plityki eklgicznej państwa Instrumenty finanswe Fundusze Ochrny Śrdwiska Źródłami finanswania inwestycji w zakresie chrny śrdwiska jest Nardwy Fundusz Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej. Frmami finanswania są: pżyczki, kredyty udzielane przez banki ze śrdków Nardweg Funduszu, dpłaty d prcentwania preferencyjnych kredytów i pżyczek, dtacje, umrzenia. 27

29 NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Dtacje Wniskdawcą mgą być pdmity pdejmujące realizacje przedsięwzięć chrny śrdwiska i gspdarki wdnej raz wjewódzkie fundusze chrny śrdwiska i gspdarki wdnej. Nardwy Fundusz Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej dknując wybru przedsięwzięć d dfinanswania będzie przeznaczał śrdki przede wszystkim na dfinanswywanie przedsięwzięć realizwanych z udziałem bezzwrtnych śrdków Unii Eurpejskiej i innych bezzwrtnych śrdków zagranicznych. Dfinanswanie będzie służył siągnięciu przez Plskę efektów eklgicznych kreślnych w Traktacie Akcesyjnym. 1. Ochrna pwierzchni ziemi, gspdarwanie dpadami i zasbami 1.1. Ochrna pwierzchni ziemi i wód pprzez zapbieganie pwstawaniu dpadów, ich zagspdarwanie raz rekultywację terenów zdegradwanych kmplekswe systemy gspdarwania dpadami kmunalnymi d prjektu d realizacji, uwzględniające c najmniej: działania prewencyjne, selektywne zbieranie, przygtwanie dpadów d dzysku lub unieszkdliwiania raz, ile wynika t z planów gspdarki dpadami, instalacje d dzysku, w tym recyklingu raz unieszkdliwiania, budwa: - punktów selektywneg zbierania dpadów kmunalnych, w szczególnści dpadów niebezpiecznych raz unieszkdliwianie, - instalacji umżliwiających przygtwanie dpadów d prcesów dzysku, w tym recyklingu, - instalacji d dzysku, w tym recyklingu pszczególnych rdzajów dpadów kmunalnych, - instalacji d termiczneg przekształcania dpadów kmunalnych z dzyskiem energii, - instalacji d unieszkdliwiania dpadów kmunalnych w prcesach innych niż składwanie, kształtwanie pstaw knsumentów w zakresie selekcji dpadów, mdernizacja instalacji termiczneg unieszkdliwiania dpadów (w kierunku bniżenia emisji zanieczyszczeń d pwietrza), 28

30 dstswanie istniejących składwisk dpadów d bwiązujących przepisów, przygtwanie dkumentacji niezbędnej d wniskwania i realizacji przedsięwzięcia (w tym studium wyknalnści, dkumentacja techniczna dla prjektów, dkumentacja przetargwa), racjnalizacja gspdarki zasbami i dpadami pprzez wsparcie dla wdrżenia nwych technlgii w zakresie graniczania materiałchłnnści i ilści wytwarzanych dpadów innych niż kmunalne, wsparcie dla przedsiębirstw w zakresie dzysku i unieszkdliwiania dpadów pużytkwych lub niebezpiecznych, zagspdarwanie dpadów pakwaniwych i pużytkwych, zbieranie i demntaż pjazdów wycfanych z eksplatacji raz gspdarwanie dpadami pwstałymi w wyniku demntażu pjazdów wycfanych z eksplatacji, przygtwanie dkumentacji niezbędnej d wniskwania i realizacji przedsięwzięcia (w tym studium wyknalnści, dkumentacja techniczna dla prjektów, dkumentacja przetargwa). 2. Ochrna pwietrza 2.1. Pdwyższenie sprawnści wytwarzania, przemysłu, dystrybucji i użytkwania energii termmdernizacja biektów użytecznści publicznej, wymiana wypsażenia na energszczędne, 2.2. Wzrst wytwarzania energii ze źródeł dnawialnych, w tym bipaliw budwa elektrwni wiatrwych, budwa lub mdernizacja instalacji wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z wykrzystaniem bimasy lub związanej ze współspalaniem, budwa lub mdernizacja instalacji wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z wykrzystaniem bigazu uzyskiwaneg w prcesie fermentacji metanwej sadów ściekwych raz dpadów kmunalnych na składwiskach, budwa lub mdernizacja instalacji pzyskiwania energii z wód getermalnych, budwa klektrów słnecznych i gniw ftwltaicznych, 29

31 budwa nwych lub przystswanie istniejących instalacji energetycznych d wykrzystywania metanu pchdząceg z dmetanwania kpalń węgla kamienneg i szybów wydbywczych rpy naftwej, zastswanie pmp ciepła wykrzystujących ciepł ziemi lub ciepł z tczenia, inwestycje dtyczące prdukcji i stswania w transprcie bipaliw lub innych paliw dnawialnych, pracwanie dkumentacji niezbędnej d wniskwania dfinanswanie i realizacji przedsięwzięcia Zastswanie technlgii zapewniających czystszą i energszczędną prdukcję inwestycje z zakresu wdrażania w przedsiębirstwach Najlepszych Dstępnych Technik (ang. BAT Best Available Technique), inwestycje zmierzające d zmian surwcwych w realizwanych technlgiach, inwestycje zmierzające d graniczenia pwstawania u źródła strumienia dpadów stałych, ciekłych i gazwych, inwestycje zmierzające d pwtórneg wykrzystania dpadów w prdukcji, wspieranie w zakładach przemysłwych działań inwestycyjnych mających na celu graniczanie hałasu, energchłnnści i materiałchłnnści, wspieranie działań inwestycyjnych mających na celu wdrażanie systemów zarządzania śrdwiskweg ISO 14001, EMAS i uzyskania certyfikatu Czystszej Prdukcji w zakładach przemysłwych. 3. Ochrna przyrdy i krajbrazu raz kształtwanie pstaw eklgicznych 3.1. Ochrna przyrdy i krajbrazu raz kształtwanie pstaw eklgicznych dbudwa zdegradwanych siedlisk nieleśnych i wdnych, przebudwa drzewstanów w spsób zgdny z typem siedliska, usuwanie gatunków inwazyjnych kształtwanie strefy ektnów na granicy siedlisk leśnych i nieleśnych, rewitalizacja (rekmpzycja) cennych załżeń parkwych i pałacw-grdwych, usuwanie naltu rślinnści drzewiastej i krzewiastej na siedliskach nieleśnych, przywracanie właściwych stsunków wdnych siedlisk wdn-błtnych, wykup gruntów kluczwych dla chrny przyrdy i ich renaturalizacja, 30