PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BRZESZCZE NA LATA WRAZ Z PERSPEKTYWĄ NA LATA AKTUALIZACJA

Transkrypt

1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BRZESZCZE NA LATA WRAZ Z PERSPEKTYWĄ NA LATA AKTUALIZACJA ZLECENIODAWCA: URZĄD GMINY BRZESZCZE ul. Kścielna 4, Brzeszcze tel. (032) , fax. (032) mail: gmina@brzeszcze.pl, ZLECENIOBIORCA: EKO TEAM KONSULTING, ul. Gleszwska 16/125, Bielsk-Biała, Tel.: (0-33) , fax: (0-33) , km , biur@ek-team.cm.pl, BRZESZCZE 2010

2 AUTORZY OPRACOWANIA: Agnieszka Chylak Elżbieta Wrężlewicz, Sebastian Kulikwski Tmasz Giza Osby i instytucje współpracujące przy pracwaniu niniejszeg dkumentu: 1. Drta Chwierut Naczelnik Wydziału Gspdarki Przestrzennej i Ochrny Śrdwiska Urzędu Gminy Brzeszcze, 2. Sebastian Siwiec - Wydział Gspdarki Przestrzennej i Ochrny Śrdwiska Urzędu Gminy Brzeszcze, 3. Mariusz Wjtyła Kierwnik Składwiska Odpadów w Brzeszczach, 4. Agencja Kmunalna Sp. z.. w Brzeszczach, 5. Beata Obstarczyk P.U.H. Ek Kmbid w Włsienicy, 6. Ek Zag Sp. z.. w Tychach, 7. Miejskie Przedsiębirstw Gspdarki Kmunalnej w Świętchłwicach Sp. z.. 8. Krakwskie Zakłady Eksplatacji Kruszywa S.A. 9. Pwiatwy Urząd Pracy w Oświęcimiu, 10. Rejnwe Przedsiębirstw Wdciągów i Kanalizacji w Tychach S.A. 11. Państwwe Gspdarstw Leśne Lasy Państwwe Nadleśnictw Andrychów, 12. Plskie Górnictw Naftwe i Gazwnictw S.A., Górnśląski Oddział Obrtu Gazem w Zabrzu, Gazwnia Zabrzańska, 13. Nadwiślańska Spółka Energetyczna Sp. z.. w Brzeszczach, 14. ENION Spółka Akcyjna, Oddział w Bielsku Białej, Rejn Dystrybucji Kęty, Zdjęcia na kładce: pchdzą z flderu infrmacyjneg Gminy Brzeszcze,

3 SPIS TREŚCI Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą dna lata WSTĘP PODSTAWA OPRACOWANIA METODOLOGIA OPRACOWANIA, ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU I JEGO PODSTAWY PRAWNE UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA STRATEGIA ROZWOJU POWIATU OŚWIĘCIMSKIEGO NA LATA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU OŚWIĘCIMSKIEGO NA LATA STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO MIASTA I GMINY BRZESZCZE NA LATA OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY BRZESZCZE POŁOŻENIE UKSZTAŁTOWANIE TERENU I BUDOWA GEOLOGICZNA KLIMAT OTOCZENIE SPOŁECZNO GOSPODARCZE TURYSTYKA I REKREACJA WSPÓŁPRACA LOKALNA OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Charakterystyka i cena stanu aktualneg Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie chrny przyrdy i krajbrazu Wniski OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW Charakterystyka i cena stanu aktualneg Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie chrny i zrównważneg rzwju lasów Wniski ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Wniski KSZTAŁTOWANIE ZASOBÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY Ochrna przed pwdzią Ochrna przed suszą Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie chrny przed pwdzią i suszą Wniski OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI Charakterystyka i cena stanu aktualneg Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie chrny pwierzchni ziemi i gleb Wniski GOSPODAROWANIE ZASOBAMI GEOLOGICZNYMI Charakterystyka i cena stanu aktualneg Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie gspdarwania zasbami gelgicznymi Wniski

4 5 DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE GMINY BRZESZCZE GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA Charakterystyka i cena stanu aktualneg Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie gspdarki wdn ściekwej Wniski ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA Charakterystyka i cena stanu aktualneg Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie chrny pwietrza Wniski GOSPODAROWANIE ODPADAMI SUBSTANCJE CHEMICZNE W ŚRODOWISKU I POWAŻNE AWARIE Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań zakresie pważnych awarii Wniski ODDZIAŁYWANIE HAŁASU Charakterystyka i cena stanu aktualneg Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie chrny przed hałasem Wniski ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Charakterystyka i cena aktualneg stanu Identyfikacja ptrzeb Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku Harmngram zadań w zakresie chrny przed prmieniwaniem niejnizującym Wniski NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACYJNE PROGRAMU MECHANIZMY PRAWNE Kmpetencje wynikające z prawa chrny śrdwiska i ustawy udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk Kmpetencje wynikające z prawa wdneg Kmpetencje wynikające z ustawy chrnie przyrdy Kmpetencje wynikające z ustawy lasach Kmpetencje wynikające z prawa łwieckieg Kmpetencje wynikające z prawa gelgiczneg i górniczeg Kmpetencje wynikające z ustawy Inspekcji Ochrny Śrdwiska FINANSOWA OCENA MOŻLIWOŚCI WDROŻENIA ZADAŃ PROGRAMU POTENCJALNE ŹRÓDŁA PREFERENCYJNEGO FINANSOWANIA ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA Śrdki własne Gminy Brzeszcze Krajwe Fundusze Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej Ogólnplskie Prgramy Operacyjne dyspnujące śrdkami UE w kresie prgramwania Małplski Reginalny Prgram Operacyjny jeden z 16 reginalnych prgramów peracyjnych w kresie prgramwania UE Prgram Rzwju Obszarów Wiejskich Prgram LIFE Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach Kredyty kmercyjne LGD Dlina Sły NAKŁADY NA REALIZACJĘ ZADAŃ PROGRAMU I PROPONOWANE ŹRÓDŁA ICH FINANSOWANIA

5 7.2.1 Mżliwy rzkład źródeł zewnętrzneg wsparcia finansweg dla kluczwych zadań własnych gminy Brzeszcze Kierunki działań w zakresie współfinanswania zadań pzstałych Ocena mżliwści budżetwych wdrżenia zadań własnych MONITORING I KONTROLA REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ ZAPISANYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY BRZESZCZE MONITORING ŚRODOWISKA Ochrna przyrdy i biróżnrdnści Ochrna pwierzchni ziemi Ochrna pwietrza Ochrna wód Gspdarwanie dpadami SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W BRZESZCZACH SYSTEM EMAS REMAS STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM SPIS TABEL TABELA 1 STRUKTURA ROZMIESZCZENIA LUDNOŚCI NA OBSZARZE GMINY BRZESZCZE WG DANYCH Z 31 GRUDNIA 2009R TABELA 2 LICZBA BEZROBOTNYCH ZAREJESTROWANYCH NA TERENIE GMINY BRZESZCZE TABELA 3 LISTA ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA TERENIE GMINY BRZESZCZE, ZGODNIE Z REJESTREM ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH WOJ MAŁOPOLSKIEGO TABELA 4 STRUKTURA UŻYTKOWANIA TERENÓW W GMINIE BRZESZCZE TABELA 5 JAKOŚĆ WODY NA RZECE SOŁA W LATACH TABELA 6 OCENA MONITOROWANYCH JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA RZECE SOŁA TABELA 7 WYNIKI BADAŃ OSADÓW RZECZNYCH NA TERENIE POWIATU OŚWIĘCIMSKIEGO W 2009 R TABELA 8 CHARAKTERYSTYKA SIECI MONITORINGU WÓD PODZIEMNYCH NA TERENIE POWIATU OŚWIĘCIMSKIEGO TABELA 9 SPRZEDAŻ WODY NA TERENIE GMINY BRZESZCZE W LATACH TABELA 10 INWESTYCJE W ZAKRESIE GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ W LATACH TABELA 11 KLASY STREF I WYMAGANE DZIAŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMÓW STĘŻEŃ ZANIECZYSZCZENIA, UZYSKANYCH W ROCZNEJ OCENIE JAKOŚCI POWIETRZA TABELA 12 KLASY STREF DLA OZONU W ODNIESIENIU DO POZIOMU CELU DŁUGOTERMINOWEGO TABELA 13 WYKAZ STACJI MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W STREFIE CHRZANOWSKO - OLKUSKIEJ, Z KTÓRYCH WYNIKI WYKORZYSTANO W OCENIE JAKOŚCI POWIETRZA TABELA 14 ZESTAWIENIE PRZYPADKÓW PRZEKROCZEŃ DOPUSZCZALNEGO POZIOMU PM TABELA 15 ZESTAWIENIE PRZYPADKÓW PRZEKROCZEŃ DOPUSZCZALNEGO BENZO(A)PIRENU TABELA 16 ZESTAWIENIE PRZYPADKÓW PRZEKROCZEŃ DOPUSZCZALNEGO POZIOMU CELU DŁUGOTERMINOWEGO OZONU ZE WZGLĘDU NA ZDROWIE LUDZI TABELA 17 ZESTAWIENIE DANYCH ZMIAN WYMAGAŃ OCHRONY CIEPLNEJ I ZUŻYCIA ENERGII NA OGRZEWANIE BUDYNKÓW MIESZKALNYCH...93 TABELA 18 DOFINANSOWANIE DO UCIEPŁOWNIENIA BUDYNKÓW WIELOLOKALOWYCH STANOWIĄCYCH WŁASNOŚĆ WSPÓLNOT MIESZKANIOWYCH POŁOŻONYCH NA TERENIE GMINY BRZESZCZE POLEGAJĄCEGO NA WYKONANIU WEWNĘTRZNEJ INSTALACJI CENTRALNEGO OGRZEWANIA I PODŁĄCZENIU OBIEKTU DO SIECI GRZEWCZEJ NISKIEGO PARAMETRU TABELA 19 PROCESY UWZGLĘDNIONE W INWENTARYZACJI EMISJI POWIERZCHNIOWYCH TABELA 20 PARAMETRY CHARAKTERYZUJĄCE AKTYWNOŚĆ ŹRÓDEŁ EMISJI POWIERZCHNIOWYCH TABELA 21 WSKAŹNIKI EMISJI WYZNACZONO DLA OBLICZENIA EMISJI ZE ŹRÓDEŁ POWIERZCHNIOWYCH TABELA 22 EMISJA Z EMITORÓW POWIERZCHNIOWYCH W GMINIE BRZESZCZE TABELA 23 LISTA ZADAŃ DROGOWYCH WYKONANYCH W LATACH NA TERENIE GMINY BRZESZCZE TABELA 24 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY BRZESZCZE W 2009 ROKU TABELA 25 ZBIORCZE ZESTAWIENIE WYDATKÓW NA REALIZACJĘ PRZEDSIĘWZIĘĆ W POSZCZEGÓLNYCH KIERUNKACH OCHRONY ŚRODOWISKA TABELA 26 KLUCZOWE (NAJDROŻSZE) ZADANIA WŁASNE GMINY BRZESZCZE TABELA 27 POTENCJALNY ROZKŁAD ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA ZADAŃ WŁASNYCH POWIATU ( KLUCZOWYCH ) WG PRZYJĘTYCH WARIANTÓW

6 TABELA 28 SYTUACJA FINANSOWA GMINY BRZESZCZE WYKONANIE W ROKU 2009, PLAN BUDŻETOWY NA ROK SPIS RYSUNKÓW RYSUNEK 1 LOKALIZACJA GMINY BRZESZCZE NA TLE POWIATU OŚWIĘCIMSKIEGO RYSUNEK 2 LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 3 ILOŚĆ URODZEŃ, ZGONÓW I PRZYROST NATURALNY NA TERENIE GMINY BRZESZCZE W LATACH RYSUNEK 4 SALDO MIGRACJI NA OBSZARZE GMINY BRZESZCZE NA PRZESTRZENI LAT RYSUNEK 5 ZMIANY W ILOŚCI PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH NA TERENIE GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 6 STRUKTURA WYKSZTAŁCENIA OSÓB BEZROBOTNYCH W GMINIE BRZESZCZE W LATACH RYSUNEK 7 PODZIAŁ GEOBOTANICZNY OBSZARU GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 8 OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB STAWY W BRZESZCZACH CZĘŚĆ 1 (PROPOZYCJA RADY MIEJSKIEJ W BRZESZCZACH WYŁĄCZENIA CZĘŚCI OBSZARU) RYSUNEK 9 OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB STAWY W BRZESZCZACH CZĘŚĆ 1 (PROJEKT MINISTRA ŚRODOWISKA Z DNIA 10 MAJA 2010 R. W SPRAWIE OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW) RYSUNEK 10 OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB STAWY W BRZESZCZACH CZĘŚĆ 2 (PROPOZYCJA RADY MIEJSKIEJ W BRZESZCZACH WYŁĄCZENIA CZĘŚCI OBSZARU) RYSUNEK 11 OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB STAWY W BRZESZCZACH CZĘŚĆ 1 (PROJEKT MINISTRA ŚRODOWISKA Z DNIA 10 MAJA 2010 R. W SPRAWIE OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW) RYSUNEK 12 OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB DOLINA DOLNEJ SOŁY (PROPOZYCJA RADY MIEJSKIEJ W BRZESZCZACH WYŁĄCZENIA CZĘŚCI OBSZARU) RYSUNEK 13 OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB DOLINA DOLNEJ SOŁY (PROJEKT MINISTRA ŚRODOWISKA Z DNIA 10 MAJA 2010 R. W SPRAWIE OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW) RYSUNEK 8 SPECJALNY OBSZAR OCHRONY SIEDLISK PLH DOLNA SOŁA RYSUNEK 14 SKŁAD GATUNKOWY DRZEWOSTANU W LASACH NA TERENIE GMINY RYSUNEK 15 POWIERZCHNIA LASÓW PRYWATNYCH NA TERENIE GMINY BRZESZCZE (HA) RYSUNEK 16 STUDIUM OKREŚLAJĄCE GRANICE OBSZARÓW BEZPOŚREDNIEGO ZAGROŻENIA POWODZIĄ DLA TERENÓW NIEOBWAŁOWANYCH GMINY BRZESZCZE W ZLEWNI SOŁY RYSUNEK 17 ROZKŁAD WSKAŹNIKA ZAGROŻENIA NIŻÓWKĄ W STYCZNIU NA OBSZARZE RZGW KRAKÓW RYSUNEK 18 WODY POWIERZCHNIOWE NA OBSZARZE GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 19 OCENA WÓD UJMOWANYCH DO CELÓW ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO SPOŻYCIA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2008 ROKU RYSUNEK 20 OCENA WÓD POD KĄTEM EUTROFIZACJI POCHODZENIA KOMUNALNEGO ZA OKRES RYSUNEK 21 SIEĆ PUNKTÓW BADAWCZYCH WÓD PODZIEMNYCH W 2007 ROKU W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM RYSUNEK 22 STRUKTURA ZUŻYCIA WODY W LATACH NA TERENIE GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 23 PRZEKROJE SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ NA TERENIE GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 24 UDZIAŁ W RÓŻNYM WIEKU KANALIZACJI SANITARNEJ NA TERENIE GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 25 ZUŻYCIE PALIWA GAZOWEGO W GMINIE BRZESZCZE RYSUNEK 26 OCENA STANU ISTNIEJĄCEGO SIECI SN ZE KETY NA TERENIE GMINA BRZESZCZE RYSUNEK 27 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA NA OBSZARZE GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 28 ZESTAWIENIE POWIERZCHNI UŻYTKOWYCH WSZYSTKICH ZASOBÓW BUDOWLANYCH...93 RYSUNEK 29 ILOŚĆ ZŁOŻONYCH WNIOSKÓW O DOFINANSOWANIE DO ZAKUPU EKOLOGICZNEGO URZĄDZENIA GRZEWCZEGO Z PODZIAŁEM NA RODZAJ URZĄDZENIA RYSUNEK 30 PRZEBIEG LINII KOLEJOWEJ PRZEZ TEREN GMINY BRZESZCZE RYSUNEK 31 UDZIAŁ ZADAŃ WG KRYTERIUM ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA POKRYCIE ŚRODKÓW FINANSOWYCH W OGÓLNYCH WYDATKACH ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA RYSUNEK 32 STRUKTURA WYDATKÓW NA OCHRONĘ POWIETRZA NA TLE POZOSTAŁYCH ZADAŃ OBJĘTYCH PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA RYSUNEK 33 ROZKŁAD WARTOŚCI POMIĘDZY ZADANIAMI WŁASNYMI KLUCZOWYMI A POZOSTAŁYMI RYSUNEK 34 WIELKOŚĆ ZAANGAŻOWANIA KAPITAŁU WŁASNEGO WG WARIANTÓW FINANSOWANIA ZADAŃ WŁASNYCH ( KLUCZOWYCH ) RYSUNEK 35 POTENCJALNA SKALA SZACUNKOWYCH MOŻLIWOŚCI ZACIĄGANIA ZOBOWIĄZAŃ PRZEZ POWIAT ŻYWIECKI (KWOTY W MLN PLN)

7 1 Wstęp 1.1 Pdstawa pracwania Pdstawą pracwania jest umwa zawarta w dniu 20 kwietnia 2010 rku między Ek Team Knsulting z Bielska Białej, a Gminą Brzeszcze na wyknanie pracy pt.: Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą na lata ". Prgram pwstał w parciu dane pchdzące z licznych źródeł są t przede wszystkim: Opracwania udstępnine przez Gminę, a w szczególnści: Plan Odnwy Miejscwści Jawiszwice, Plan Odnwy Miejscwści Wilczkwice, Plan Odnwy Miejscwści Skidziń, Plan Odnwy Miejscwści Przecieszyn, Plan Odnwy Miejscwści Zasle, Lkalna Strategia Rzwju na lata dla Lkalnej Grupy Działania Dlina Sły Dane zebrane przez zespół autrów Prgramu, Opracwania i raprty takich instytucji jak m.in.: Ministerstw Ochrny Śrdwiska, Małplski Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska, Materiały knferencyjne, Literatura specjalistyczna. 1.2 Metdlgia pracwania, zawartść dkumentu i jeg pdstawy prawne Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata z perspektywą na lata zstał pracwany zgdnie z zapisami ustawwymi Praw Ochrny Śrdwiska z dnia (tekst jednlity Dz. U. z 2008 r. Nr. 25 pz. 150 ze zm.) jak narzędzie prwadzenia plityki eklgicznej w Gminie. Realizacja prgramu pwinna dprwadzić d pprawy stanu śrdwiska naturalneg, raz zapewnić skuteczne mechanizmy chrniące śrdwisk przed degradacją, a także stwrzyć warunki dla wdrżenia wymagań prawa. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata sprządzny zstał w 2004 rku przez Małplską Agencję Energii i Śrdwiska Sp. z.. z Krakwa we współpracy z Gminą Brzeszcze i przyjęty dnia 28 września 2004 rku Uchwałą Rady Miejskiej w Brzeszczach (Uchwała nr XX/199/2004 Rady Miejskiej w Brzeszczach w sprawie uchwalenia Prgramu Ochrny Śrdwiska i Planu Gspdarki Odpadami dla Gminy Brzeszcze) jak realizacja ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Praw Ochrny Śrdwiska (tekst jednlity Dz. U. z 2008 r. Nr. 25 pz. 150 ze zm.), która w Dziale III Plityka eklgiczna raz Prgramy Ochrny Śrdwiska art. 17 wprwadza bwiązek pracwania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu krajwym, wjewódzkim, pwiatwym i gminnym. Zgdnie z wymaganiami ustawwymi, Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata pwinien być aktualizwany, c 4 lata. Natmiast w cyklach dwuletnich pwinn sprządzać się Raprty z wyknania Prgramu (cena realizacji planu peracyjneg, cena mierników, efektywnści Prgramu). Zgdnie z tą zasadą w marcu 2007 rku Burmistrz Brzeszcz przy współpracy z Małplską Agencją Energii i Śrdwiska Sp. z.. z Krakwa raz w marcu 2009 rku we współpracy z firmą Ek Team Knsulting z Bielska Białej przygtwał Raprt z wyknania "Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze za lata " raz Raprt z wyknania "Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze za lata ". Zstały ne przekazane Burmistrzwi Brzeszcz, który przedłżył je Radzie Miejskiej w Brzeszczach i Zarządwi Pwiatu Oświęcimskieg. Raprty te stanwią samdzielne pracwania i nie są częścią Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska, a dkumentami wspmagającymi t pracwanie. Według infrmacji zawartej w Raprtach Gmina Brzeszcze sukcesywnie realizuje zadania, kładąc szczególny nacisk na budwę sieci kanalizacji sanitarnej, mdernizację dróg gminnych i budwę chdników a także chrnę pwietrza atmsferyczneg pprzez wymianę nieeklgicznych źródeł ciepła w gspdarstwach dmwych mieszkańców. Działania te w płączeniu z realizacją zadań charakterze edukacyjnym w dużej mierze przyczyniają się d pprawy, jakści śrdwiska na bszarze Gminy Brzeszcze. 7

8 Oceniając dtychczaswy stan realizacji zadań zapisanych w harmngramach Prgramu z 2004 rku jednznacznie mżna stwierdzić, że zadania na bieżąc są realizwane. Gmina nieustannie stara się pzyskiwać dfinanswanie na realizację zadań ze śrdków zewnętrznych zarówn krajwych i zagranicznych w celu realizacji zadań ksztwnych, gdyż nie ma mżliwści sfinanswania ich ze śrdków budżetu własneg. W Raprcie za lata zapisan, iż jeśli w następnych latach pzim wyknywanych rcznie inwestycji się nie zmieni prgnzuje się, że wszystkie zaplanwane zadania zstaną z pwdzeniem zrealizwane. Według pstanwień Ustawy z dnia 3 października 2008 r. udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk (Dz. U. z 2008 r., Nr 199, pz. 1227) rgany administracji pracwujące prjekty plityk, strategii, planów lub prgramów bwiązek przeprwadzenia pstępwania w sprawie ceny ddziaływania na śrdwisk skutków realizacji tych dkumentów. Gmina Brzeszcze wraz z Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska pracwuje Prgnzę ddziaływania na śrdwisk prjektu aktualizacji POŚ na śrdwisk i pdda prjekt, wraz z prgnzą, piniwaniu przez Reginalneg Dyrektra Ochrny Śrdwiska w Krakwie i Państwweg Wjewódzkieg Inspektra Sanitarneg w Krakwie. Ustawa Praw chrny śrdwiska nie kreśla sztywnych ram prgramu chrny śrdwiska, zwraca jednak uwagę (art. 17 ust. 1), by uwzględniał n pewne elementy kreślne w art. 14 wynikające z plityki eklgicznej państwa: cele eklgiczne; prirytety eklgiczne; pzimy celów długterminwych; rdzaj i harmngram działań preklgicznych; śrdki niezbędne d siągnięcia celów, w tym mechanizmy prawn eknmiczne i śrdki finanswe. Szczegółwy zakres, spsób raz frma sprządzania Prgramu Ochrny Śrdwiska (POŚ) jest zgdna z przyjętymi 21 grudnia 2002 rku przez Ministerstw Śrdwiska Wytycznymi d sprządzania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu reginalnym i lkalnym. Wytyczne mają charakter ramwy i mgą być wykrzystane, jak materiał pmcniczy przy sprządzaniu prgramów chrny śrdwiska. Dkument ten pdkreśla, że struktura wjewódzkich, pwiatwych i gminnych prgramów chrny śrdwiska pwinna nawiązywać d struktury Plityki eklgicznej państwa. Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą na lata pracwana zstała z uwzględnieniem układu strukturalneg Wytycznych... i zawiera między innymi elementy takie jak: racjnalne użytkwanie zasbów naturalnych, pprawa jakści śrdwiska, narzędzia i instrumenty realizacji prgramu, harmngram realizacji i nakłady na realizację prgramu, kntrla realizacji prgramu. Niniejsza aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska zstała pracwana ze względu na t, iż mija ustawwy termin wyknania aktualizacji raz ze względu na wprwadzne zmiany w prawdawstwie. Nawiązując d układu i zawartści Prjektu Plityki eklgicznej Państwa na lata z perspektywą d rku 2016 niniejsze pracwanie zawierał będzie takie elementy jak: KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA Gspdarka wdn ściekwa Ochrna przed pwdzią i skutkami suszy Zanieczyszczenie pwietrza Gspdarka dpadami Oddziaływanie hałasu Oddziaływanie pól elektrmagnetycznych 8

9 Ochrna przyrdy i krajbrazu Ochrna i zrównważny rzwój lasów Ochrna pwierzchni ziemi Ochrna zasbów kpalin Substancje chemiczne w śrdwisku Edukacja eklgiczna RACJONALNE GOSPODAROWANIE ZASOBAMI NATURALNYMI Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Struktura Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata z perspektywą na latach bejmuje: 1. Omówienie kierunków chrny śrdwiska w Gminie w dniesieniu d racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych, w tym racjnalneg użytkwania lasów i zasbów przyrdniczych, gspdarki wdnej, gspdarki dpadami, chrny gleb, chrny pwietrza, chrny przed hałasem, chrny przed szkdliwym ddziaływaniem pól elektrmagnetycznych z pdaniem ich stanu aktualneg, 2. Ocenę stanu wyjściweg i stanu dcelweg umżliwiając tym samym identyfikację ptrzeb w tym zakresie. Stan dcelwy zstanie siągnięty p zrealizwaniu zaprpnwanych zadań stanwiących zarówn zadania Gminy, pwiatu święcimskieg, a także instytucji i pdmitów działających na analizwanym terenie. Dwdów siągania stanu dcelweg dstarczać będzie cena efektów działalnści śrdwiskwej, dknywana kresw (według ustawy, c 2 lata w trakcie pracwywanie raprtów z realizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska). Całść działań preklgicznych zamyka pdsumwanie i wniski, w których wyspecyfikwane zstały najważniejsze infrmacje i uwagi dnśnie zadań i ptrzeb Gminy. Dla każdeg kierunku działań utwrzny zstał harmngram realizacji zadań. Zawiera n wykaz zadań Gminy z pdziałem na zadania własne, czyli finanswane w większści ze śrdków własnych i krdynwane, czyli takie, które realizwane są na terenie Gminy nie kniecznie ze śrdków gminnych. Zadania te są realizwane częst bez udziału Gminy Brzeszcze przez przedsiębirstwa czy samych mieszkańców. Harmngram kreśla termin i jednstkę dpwiedzialną za realizację zadania, planwane efekty eklgiczne raz planwane szacunkwe kszty przedsięwzięć z prpzycjami źródeł ich finanswania. Harmngramy pmagają w realizacji całści zamierzeń inwestycyjnych Gminy, zaprpnwane w nich zstały jednstki partnerujące z prpzycją źródeł finanswania dla każdeg z zadań. Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska wspmaga dążenie d graniczenia negatywneg wpływu na śrdwisk źródeł zanieczyszczeń, chrnę i rzwój walrów śrdwiskwych raz racjnalne gspdarwanie z uwzględnieniem kniecznści chrny śrdwiska. Prgram Ochrny Śrdwiska zawiera również mówienie uwarunkwań finanswych Gminy. Na pdstawie budżetów Gminy z statnich lat i planu budżetu na rk bieżący 2010 i szacunkwych ksztów zaprpnwanych zadań nakreśln gólną sytuację finanswą Gminy, przeprwadzn prgnzę budżetwą raz przeanalizwan mżliwści Gminy w zakresie realizacji wszystkich zadań. Dzięki tej analizie wiadm, jaki prcent ksztów na realizację zadań pwinien pchdzić z zewnątrz i należy się starać ich pzyskanie. W zakresie tej części pracwania przedstawin również źródła dfinanswania na realizację zadań śrdwiskwych. 2 Uwarunkwanie zewnętrzne 2.1 Plityka eklgiczna państwa na lata z perspektywą d rku 2016 W dniu 8 maja 2003 r. Sejm RP przyjął dkument Plityka eklgiczna Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata W 2006 r. Rada Ministrów przedłżyła Sejmwi RP prjekt następnej plityki eklgicznej państwa na lata z perspektywą d rku 2014, jednakże ze względu na skrócenie kadencji - parlament nie zdążył jej uchwalić w 2007 r. Analiza tekstu prjektu przeprwadzna w 2008 r. wykazała jeg nadmierną gólnikwść, a także nieaktualnść wielu isttnych elementów, szczególnie w dniesieniu d 9

10 prawdawstwa Unii Eurpejskiej. Knieczna była, zatem jeg aktualizacja, c jednak spwdwał nieuniknine późnienie w przygtwaniu plityki eklgicznej państwa i w knsekwencji knieczne był przyjęcie nweg hryzntu czasweg. Tak, więc, Plityka eklgiczna na lata z perspektywą d rku 2016 jest drugim z rzędu teg rdzaju dkumentem strategicznym wymaganymi ustawą Praw chrny śrdwiska. Zasady realizacji Plityki Eklgicznej Państwa zstały przyjęte, jak pdstawa realizacji pracwania niniejszeg dkumentu, jakim jest Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą na lata Nadrzędnym, strategicznym celem plityki eklgicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg kraju (mieszkańców, zasbów przyrdniczych i infrastruktury spłecznej) i twrzenie pdstaw d zrównważneg rzwju spłeczn - gspdarczeg. Realizacja teg celu siągana będzie pprzez niezbędne działania rganizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie pstanwień Traktatu Akcesyjneg), twrzenie regulacji dtyczących zakresu krzystania ze śrdwiska i reglamentwania pzimu teg wykrzystania w najważniejszych bszarach chrny śrdwiska. Stąd celami realizacyjnymi Plityki eklgicznej są: wzmacnianie systemu zarządzania chrną śrdwiska, chrna dziedzictwa przyrdniczeg i racjnalne wykrzystanie zasbów przyrdy, zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii, dalsza pprawa jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg dla chrny zdrwia mieszkańców Plski, chrna klimatu. Ustawa Praw chrny śrdwiska w art. 13 stwierdza, że plityka eklgiczna państwa ma na celu stwrzenie warunków niezbędnych d realizacji chrny śrdwiska. We współczesnym świecie znacza t przede wszystkim, że plityka ta pwinna być elementem równważenia rzwju kraju i harmnizwania z celami chrny śrdwiska celów gspdarczych i spłecznych. Oznacza t także, że realizacja plityki eklgicznej państwa w craz większym stpniu pwinna dknywać się pprzez zmiany mdelu prdukcji i knsumpcji, zmniejszanie materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści gspdarki raz stswanie najlepszych dstępnych technik i dbrych praktyk gspdarwania, a dpier w dalszej klejnści pprzez typw chrnne, tradycyjne działania takie jak czyszczanie ścieków czy unieszkdliwianie dpadów. Oznacza t również, że aspekty eklgiczne pwinny być bligatryjnie włączane d plityk sektrwych we wszystkich dziedzinach gspdarwania, a także d strategii i prgramów rzwju na szczeblu reginalnym i lkalnym. Nadrzędną wartścią w plityce eklgicznej państwa jest człwiek, c znacza, że zdrwie spłeczeństwa, kmfrt śrdwiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie bywatela są głównym kryterium realizacji plityki eklgicznej na każdym szczeblu. Plityka eklgiczna państwa ma służyć w głównej mierze zaspkjeniu rsnących ptrzeb człwieka Strategia Rzwju Wjewództwa Małplskieg na lata Strategia zstała przyjęta Uchwałą Nr XLI/527/2006 Sejmiku Wjewództwa Małplskieg z dnia 30 stycznia 2006 r. Strategia rzwju wjewództwa jest najważniejszym dkumentem przygtwywanym przez samrząd wjewództwa, kreślającym cele i prirytety plityki rzwju, prwadznej na terenie reginu. W ramach 3 pól aktywnści, dla których przeprwadzn analizę SWOT, zidentyfikwan cele strategiczne raz bszary plityki rzwju: 1. w plu knkurencyjnść gspdarcza wyznaczn: cel strategiczny: wzmcnienie knkurencyjnści gspdarczej wjewództwa, bszary plityki rzwju: spłeczeństw wiedzy i aktywnści, gspdarka reginalnej szansy, infrastruktura dla rzwju reginalneg, Krakwski Obszar Metrplitalny, 10

11 2. w plu rzwój spłeczny i jakść życia wyznaczn: cel strategiczny: stwrzenie warunków dla wszechstrnneg rzwju spłeczneg i wyskiej, jakści życia, bszary plityki rzwju: spójnść wewnątrz reginalna, chrna śrdwiska, dziedzictw i przestrzeń reginalna, 3. w plu ptencjał instytucjnalny wyznaczn: cel strategiczny: wzmcnienie ptencjału instytucjnalneg wjewództwa, bszary plityki rzwju: współpraca terytrialna, nwczesne zarządzanie publiczne, W ramach celu strategiczneg B: stwrzenie warunków dla wszechstrnneg rzwju spłeczneg i wyskiej jakści życia w VI bszarze plityki rzwju chrna śrdwiska wyznaczn kierunki działań: Ochrna zasbów wdnych, Ochrna pwietrza i zwiększenie wykrzystania nieknwencjnalnych źródeł energii, Gspdarka dpadami, Bezpieczeństw eklgiczne i chrna przed skutkami klęsk eklgicznych. 2.3 Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Małplskieg na lata Prgram Ochrny Śrdwiska Wjewództwa Małplskieg na lata zstał przyjęty przez Sejmik Wjewództwa Małplskieg Uchwałą Nr XI/133/07 z dnia 24 września 2007 rku. W Prgramie chrny śrdwiska wjewództwa małplskieg na lata zaprpnwan cele zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska: Ochrna pwietrza atmsferyczneg Cel długterminwy d 2014 rku: spełnienie nrm jakści pwietrza atmsferyczneg pprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń d pwietrza, a przyjęte kierunki działań t: Rzwój systemu dróg w kierunku graniczenia jeg uciążliwści dla ludzi i śrdwiska, Eliminwanie węgla jak paliwa w ktłwniach lkalnych i gspdarstwach dmwych, Prmcja eklgicznych nśników energii, Eliminwanie zagrżeń związanych z zanieczyszczeniem pwietrza pyłem azbestwym i włóknami azbestwymi, Zwiększanie wykrzystania dnawialnych źródeł energii, w szczególnści energii getermalnej raz wdnej. cele szczegółwe: PA1 Ograniczenie przekrczeń dpuszczalnych stężeń zanieczyszczeń PA2 Ograniczenie emisji niskiej PA3 Ograniczenie emisji z prcesów przemysłwych, energetyki i elektrciepłwni PA4 Zwiększenie wykrzystania nieknwencjnalnych źródeł energii Ochrna przed hałasem Cel długterminwy d 2014 rku: pdniesienie kmfrtu akustyczneg mieszkańców wjewództwa, a przyjęte kierunki działań t: Zminimalizwanie emisji pnadnrmatywneg hałasu, Stswanie rzwiązań technicznych i rganizacyjnych zapbiegających pwstawaniu lub przenikaniu hałasu d śrdwiska, a także śrdków zmniejszających pzim hałasu, Uwzględnianie w prcesie prjektwania i realizacji inwestycji drgwych, technlgii zmniejszających pwstawanie hałasu na styku kł-nawierzchnia, 11

12 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą dna lata Badanie klimatu akustyczneg hałasu kmunikacyjneg, z uwzględnieniem knfiguracji terenu, raz wyskści biektów znajdujących się w zasięgu ddziaływania pnadnrmatywneg hałasu na terenie dużych aglmeracji, małych miast, raz terenów, w których również występuje zagrżenie hałasem drgwym i klejwym. cele szczegółwe: HA1- Ograniczenie uciążliwści akustycznej dla mieszkańców HA2- Ocena stanu akustyczneg śrdwiska i bserwacja zmian klimatu akustyczneg Ochrna przed prmieniwaniem elektrmagnetycznym Cel długterminwy d 2014 rku: minimalizacja ddziaływania prmieniwania elektrmagnetyczneg, a kierunki działań t: Preferwanie nisk knfliktwych lkalizacji źródeł prmieniwania, Wprwadzenie d miejscwych planów zagspdarwania przestrzenneg zapisów pświęcnych chrnie przed plami elektrmagnetycznymi, cele szczegółwe: PN1- Ochrna przed plami elektrmagnetycznymi Ochrna zasbów wdnych Cel długterminwy d 2014 rku: siągnięcie dbreg stanu wód pwierzchniwych i pdziemnych pprzez zapewnienie pprawy jakści wód raz chrnę zasbów wdnych, a kierunki działań t: Wdrażanie zrównważneg zarządzania zasbami wdnymi, Wprwadzenie zintegrwaneg systemu infrmacyjneg spsbie gspdarwania zasbami wdnymi na bszarze wjewództwa, Rzwój kmunalnych systemów kanalizacyjnych i czyszczalni ścieków, w tym szczególnie na bszarach wiejskich, Budwa przydmwych czyszczalni ścieków w warunkach rzprsznej zabudwy, Prmwanie bilgiczneg czyszczania ścieków, cele szczegółwe: ZW1- Efektywne zarządzanie zasbami wdnymi i ich racjnalne wykrzystanie ZW2- Ochrna zasbów i pprawa stanu wód pdziemnych i pwierzchniwych ZW3- Zapewnienie mieszkańcm wdy pitnej dbrej, jakści Ochrna gleb i pwierzchni ziemi Cel długterminwy d 2014 rku: chrna gleb przed degradacją, rekultywacja terenów zdegradwanych i pprzemysłwych, a kierunki działań t: Knsekwentna realizacja prac na rzecz rekultywacji terenów zdegradwanych (w tym terenów pprzemysłwych) i pnwneg włączenia dzyskanych pwierzchni d biegu gspdarczeg (z wyłączeniem kierunku rlniczeg), Systemwa realizacja mnitringu eklgiczneg gleby i ziemi, Wprwadzanie prdukcji rlnej zgdnie z ustawą rlnictwie eklgicznym (w szczególnści na bszarach chrninych), Zagspdarwanie gleb w spsób, który dpwiada w pełni ich przyrdniczym walrm i klasie bnitacyjnej, Ochrna przed erzją wdną, Ochrna zwartych kmpleksów terenów rlnych wyskich wartściach bnitacyjnych przeznacznych d prdukcji rlnej pprzez egzekucję w miejscwych planach zagspdarwania przestrzenneg dpwiednich zapisów, Pdnszenie pzimu wiedzy użytkwników gleb i gruntów (system szkleń). cele szczegółwe: 12

13 GL1- Ochrna gleb użytkwanych rlnicz GL2- Rekultywacja terenów zdegradwanych Ochrna przyrdy Cel długterminwy d 2014 rku: zachwanie walrów i zasbów przyrdniczych z uwzględnieniem bi- i geróżnrdnści raz krajbrazu, a kierunki działań t: Utrzymanie walrów i funkcji bszarów i biektów bjętych chrną prawną, Obejmwanie chrną prawną bszarów i biektów najbardziej wartściwych przyrdnicz, Prmwanie zachwań zgdnych z zasadami chrny przyrdy i krajbrazu, Zmniejszenie presji ruchu turystyczneg na niektóre bszary chrnine przede wszystkim Tatry i Pieniny i ppularyzacja innych rejnów Karpat, Ochrna dlin rzecznych a także ptków i mniejszych cieków wdnych, jak krytarzy migracyjnych zwierząt, Przywrócenie drżnści rzek w celu umżliwienia wędrówki ryb, Ochrna gatunków rdzimych przed wyparciem przez gatunki bce, cele szczegółwe: SP1 Ochrna, rzwój i uprządkwanie systemu bszarów chrninych SP2- Kształtwanie przestrzeni reginu z uwzględnieniem wartści przyrdniczych i krajbrazwych SP3- Ochrna gatunkwa rślin, zwierząt i grzybów Ochrna biróżnrdnści Cel długterminwy d 2014 rku: zapewnienie bezpieczeństwa bilgiczneg Małplski, a kierunki działań t: Zachwanie tradycyjnych praktyk rlniczych na terenach przyrdnicz cennych, jak narzędzia chrny i zrównważneg wykrzystania zasbów bilgicznych z uwzględnieniem kdeksu dbrej praktyki rlniczej, Przeciwdziałanie wprwadzaniu gatunków, które mgą zagrażać integralnści naturalnych eksystemów i siedlisk lub stanwić zagrżenie dla gatunków rdzimych, Mnitrwanie sytuacji w zakresie szczelnści przyjętych rzwiązań prawn-rganizacyjnych dtyczących zezwleń na uprawę rślin genetycznie zmdyfikwanych, brtu prduktami mdyfikwanymi genetycznie i wpływu GMO na śrdwisk i różnrdnść bilgiczną. cele szczegółwe: BG1-Rzwój rlnictwa zrównważneg i prmcja prduktów eklgicznych BG2- Zapewnienie bezpieczeństwa bilgiczneg Ochrna lasów i łwiectw Cel długterminwy d 2014 rku: chrna eksystemów leśnych, a kierunki działań t: Pprawa stanu zdrwtneg i żywtnści lasów, ze szczególnym uwzględnieniem lasów prywatnych charakteryzujących się przewagą świerka na Pdhalu, Spiszu i Orawie, Zwiększenie lesistści wjewództwa, szczególnie przez zalesianie nieużytków i słabych gruntów rlnych (zgdnie z Krajwym Prgramem Zwiększania Lesistści z 1995 r. z późn. zm.), zalesianie ciągów i krytarzy eklgicznych, Aktywizacja lkalnych spłecznści, szczególnie wiejskich d wykrzystywania mżliwści zalesiania gruntów rlnych i innych niż rlne ze śrdków PROW, Wdrażanie Reginalneg Prgramu Operacyjneg plityki Leśnej Państwa w zakresie chrnnych, gspdarczych i spłecznych funkcji lasu, Działania w zakresie budwy i dtwarzania biektów małej retencji wdnej na bszarach leśnych, Ograniczenie erzji pprzez właściwe działania gspdarcze, infrastrukturalne i zalesienia. cele szczegółwe: 13

14 LS1- Zrównważna gspdarka leśna Ochrna złóż kpalin stałych Cel długterminwy d 2014 rku: chrna zasbów złóż przez szczędne i zrównważne gspdarwanie, a kierunki działań t: Optymalizacja wykrzystania i zrównważne użytkwanie zasbów kpalin, Zapewnienie chrny udkumentwanych złóż kpalin przed trwałym zagspdarwaniem uniemżliwiającym eksplatację w przyszłści, Rzpznanie i dkumentwanie zasbów nwych złóż, Zapewnienie rezerwy surwcwej na lata przyszłe (szczególnie w zakresie kruszyw naturalnych). cele szczegółwe: SM1- Racjnalne gspdarwanie zasbami surwców mineralnych SM2- Ochrna złóż zasbów mineralnych, w tym bszarów perspektywicznych Ochrna przed naturalnymi zagrżeniami Cel długterminwy d 2014 rku: minimalizacja skutków występwania niekrzystnych zjawisk atmsferycznych i gedynamicznych, a kierunki działań t: Twrzenie warunków dla właściweg zagspdarwania terenów zagrżnych pwdzią raz suszą hydrlgiczną, Zwiększanie retencyjnści zlewni raz pprawa stanu techniczneg urządzeń zabezpieczenia przeciwpwdziweg, cele szczegółwe: ZN1- Właściwe zagspdarwanie terenów zagrżnych pwdzią raz suszą hydrlgiczną ZN2- Zwiększenie retencyjnści zlewni raz pprawa stanu techniczneg urządzeń zabezpieczenia przeciwpwdziweg ZN3- Ograniczenie skutków prcesów gedynamicznych Ochrna przed pważnymi awariami przemysłwymi Cel długterminwy d 2014 rku; zmniejszenie ryzyka wystąpienia i graniczanie skutków pważnych awarii przemysłwych dla ludzi i śrdwiska, a kierunki działań t: Zmniejszanie ryzyka wystąpienia pważnej awarii przemysłwej przez nadzór nad wszystkimi instalacjami będącymi ptencjalnymi źródłami takiej awarii, Ograniczenie skutków pważnych awarii w dniesieniu d ludzi, śrdwiska raz wartści materialnych, cele szczegółwe: AP1- Zmniejszenie ryzyka wystąpienia pważnej awarii i graniczanie skutków w przypadku jej wystąpienia, AP2 Bezpieczny transprt substancji niebezpiecznych. Zarządzanie cele szczegółwe: Realizacja prgramu, w tym współpraca z instytucjami zagranicznymi i krajwymi, administracją rządwą i samrządwą, Edukacja eklgiczna, Mnitring stanu śrdwiska, w tym bazy danych nt. emisji zanieczyszczeń pwietrze, dpady, ścieki, hałas i in. Wdrżenie i utrzymanie systemu zarządzania i infrmacji śrdwisku. 14

15 2.4 Strategia Rzwju Pwiatu Oświęcimskieg na lata Strategia Rzwju Pwiatu Oświęcimskieg na lata jest dkumentem nawiązującym d Strategii pracwanej w rku W wyniku przeprwadznej analizy SWOT przyjęt następujące bszary kluczwe Strategii Pwiatu Oświęcimskieg: Rzwój ptencjału gspdarczeg Edukacja, kultura i sprt Rzwój spłeczny Ochrna śrdwiska i infrastruktura techniczna Prmcja pwiatu Integracja pwiatu W bszarze strategicznym Ochrna śrdwiska i infrastruktura techniczna wyznaczn następujące pla i kierunki rzwju: Pla rzwju: Ochrna śrdwiska Infrastruktura techniczna na terenie wiejskim Kierunki rzwju: Wyska jakść śrdwiska naturalneg pprawa jakści wód i gleby pprawa jakści pwietrza pdnszenie świadmści eklgicznej spłeczeństwa rewitalizacja bszarów zdegradwanych zwiększenie areału leśneg bezpieczeństw eklgiczne i chrna przed skutkami klęsk eklgicznych Preklgiczna gspdarka dpadami bezpieczna utylizacja dpadów bjęcie systemem segregacji dpadów całeg pwiatu Pprawa infrastruktury technicznej, zwłaszcza na terenach wiejskich rzbudwa systemu kanalizacji i czyszczalni ścieków kmunalnych 2.5 Prgram Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Oświęcimskieg na lata W Prgramie chrny śrdwiska dla Pwiatu Oświęcimskieg zaprpnwan cele i prirytety eklgiczne d rku 2007 i 2011 zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska: Cel: pprawa jakści pwietrza Prirytety: Zmniejszenie niskiej emisji zanieczyszczeń z indywidualnych palenisk dmwych i lkalnych ktłwni (pprzez termrenwację biektów i zmianę nśników energii), Zmniejszenie zanieczyszczenia pwietrza przez emisję wyską, Budwa bwdnic i bejść dla miast i centrów gmin, Rzwój sieci dróg pwiatwych i pprawa ich stanu techniczneg, Rzwój sieci tras rwerwych i inne przedsięwzięcia związane z upwszechnianiem preklgicznych frm transprtu, Cel: pprawa jakści wód pwierzchniwych Prirytety: Opracwanie spójnej kncepcji kanalizacji w skali pszczególnych zlewni (z uwzględnieniem dciążenia czyszczalni w Oświęcimiu, Brzeszczach, Kętach i Pdlszu), Uprządkwanie gspdarki ściekwej w ramach działań gmin i związków międzygminnych, 15

16 Cel: Minimalizacja zagrżeń dla dtwarzalnści i jakści zasbów wód pdziemnych Prirytety: Ochrna i racjnalne gspdarwanie zasbami wód pdziemnych, Rzbudwa i mdernizacja systemów dystrybucji i uzdatniania wdy, Wyeliminwanie zagrżeń wynikających z dtychczasweg składwania dpadów Cel: zachwanie naturalnej rzeźby terenu i likwidacja pwstałych szkód Prirytety: Rekultywacja terenów zdegradwanych w wyniku składwania dpadów, Likwidacja zalewisk pgórniczych i rekultywacja terenu, Przywrócenie funkcjnalnści lkalnych sieci hydrgraficznych Cel: Racjnalne wykrzystanie zasbów glebwych i surwców mineralnych Prirytety: Minimalizacja szkdliwych skutków śrdwiskwych wynikających z eksplatacji surwców mineralnych, Zwiększenie lesistści pwiatu i pprawa stanu istniejących zasbów leśnych, Pprawa stanu wykrzystania rlniczej przestrzeni prdukcyjnej Cel: zachwanie ciągłści przestrzeni przyrdniczej i wzrst różnrdnści bilgicznej Prirytety: Opracwanie i realizacja spójnej kncepcji gspdarwania zasbami przyrdy na tle uwarunkwań przestrzennych pwiatu, Wspieranie działań służących chrnie zieleni, w tym łączących zadania chrny i reknstrukcji zieleni urządznej z chrną i reknstrukcją biektów zabytkwych Cel: zapewnienie dbreg klimatu akustyczneg i utrzymanie pzimów pól elektrmagnetycznych pniżej pzimów dpuszczalnych Prirytety: Rzpznanie stanu zagrżeń śrdwiska pwiatu hałasem i prmieniwaniem elektrmagnetycznym, Cel: zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg Prirytety: Stwrzenie i rzprpagwanie publiczneg systemu wczesneg strzegania nadzwyczajnych zagrżeniach śrdwiska, Budwa systemu zarządzania bezpieczeństwem śrdwiskwym w ramach centrum ratwnictwa eklgiczn-chemiczneg, Edukacja spłeczeństwa na rzecz krewania zachwań w sytuacji wystąpienia nadzwyczajnych zagrżeń śrdwiska, Cel: edukacja eklgiczna i prmcja walrów przyrdniczych pwiatu Prirytety: Edukacja drsłych i młdzieży w zakresie krzystania z publicznie dstępnej infrmacji śrdwisku, Rzszerzenie zakresu i wzbgacenie frm edukacji eklgicznej dla wszystkich grup wiekwych i różnych grup zawdwych, Cel: zmniejszenie bciążenia śrdwiska dpadami Prirytety: Systemwe rzwiązania w zakresie gspdarki dpadami kmunalnymi i bidegradwalnymi, Systemwe rzwiązania w zakresie gspdarki dpadami wielkgabarytwymi, Systemwe rzwiązania w zakresie gspdarki dpadami budwlanymi, Wprwadzenie systemwych rzwiązań w zakresie gspdarki sadami ściekwymi, Systemwe rzwiązania w gspdarce dpadami niebezpiecznymi, 16

17 Likwidacja dzikich składwisk dpadów 2.6 Strategia Rzwju Spłeczn Gspdarczeg Miasta i Gminy Brzeszcze na lata Strategia Rzwju Spłeczn Gspdarczeg Miasta i Gminy Brzeszcze zakłada misję Gminy będącą brazem i wizerunkiem Gminy Brzeszcze Gmina wiejskich walrach i miejskich standardach, przywiązana d tradycji i zdecydwana na rzwój. Misję tę lkalny samrząd urzeczywistnia przede wszystkim pprzez aktywnść w czterech bszarach: atrakcyjnści gspdarczej gminy - twrząc mżliwie najkrzystniejsze warunki dla rzwju nwczesnych przedsiębirstw, atrakcyjnści spłecznej gminy twrząc jak najlepsze warunki eknmiczne i spłeczne dla życia mieszkańców raz dbając mżliwie wyską jeg, jakść, zrównważneg gspdarwania przestrzenią gminy atrakcyjnści gminy, jak śrdwiska życia i realizwania się młdych ludzi. Działania władz Gminy są pdprządkwane czterem gólnym celm strategicznym: Cel I Zróżnicwanie gspdarki lkalnej Cel II Aktywne kształtwanie przestrzeni z zachwaniem zasad chrny śrdwiska Cel III Otwarta plityka spłeczna uwzględniająca ptencjał i ptrzeby lkalnej spłecznści Cel IV Inwestwanie we wszechstrnny rzwój dzieci i młdzieży W zakresie drugieg celu strategiczneg dtycząceg kształtwania przestrzeni z zachwaniem zasad chrny śrdwiska zaplanwan cele peracyjne i zadania, są t głównie: Cel peracyjny 1 Pprawa ładu przestrzenneg Zadanie 1.1. Krdynacja ruchu zakładów górniczych z planem zagspdarwania przestrzenneg, Zadanie 1.2. Rzbudwa sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy, Zadanie 1.3. Uzbrjenie nwych terenów pd budwnictw, Zadanie 1.4. Rekultywacja terenów p eksplatacji żwiru i zagspdarwanie na tereny zielne raz cele rekreacyjn sprtwe Zadanie 1.5. Rekultywacja terenów bjętych szkdami górniczymi w celu wykrzystania gspdarczeg, Zadanie 1.6. Ochrna lkalneg dziedzictwa kulturweg, Zadanie 1.7. Opracwanie strategii przeciw pwdziwej, Cel peracyjny 2 Pprawa stanu śrdwiska naturalneg, Zadanie 2.1. Realizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska, Zadanie 2.2. Realizacja Planu Gspdarki Odpadami, Zadanie 2.3. Zabezpieczenie zapatrzenia Gminy w wdę, Zadanie 2.4. Realizacja Prgramu zalesień zgdnie z planami, Zadanie 2.5. Termmdernizacja budynków gminnych, Zadanie 2.6. Uprządkwanie stsunków wdn prawnych w gminie, Cel peracyjny 3 Zrównważne krzystanie z zasbów śrdwiska, Zadanie 3.1. Ochrna bszaru Stawy w Brzeszczach, Zadanie 3.1. Zagspdarwanie Turystyczne dliny Sły 17

18 3 Ogólna charakterystyka Gminy Brzeszcze 3.1 Płżenie Gmina Brzeszcze płżna jest w pwiecie święcimskim w zachdniej części wjewództwa małplskieg. Obszar Gminy wyznaczają dwie rzeki Sła d wschdu raz Wisła d zachdu. Rysunek 1 Lkalizacja Gminy Brzeszcze na tle Pwiatu Oświęcimskieg Źródł: pracwanie własne na pdstawie Gmina Brzeszcze graniczy z następującymi gminami: d półncy i wschdu z gminą Oświęcim należącą d pwiatu święcimskieg, (wjewództw małplskie), d wschdu z gminą Kęty należącą d pwiatu święcimskieg, (wjewództw małplskie), d płudnia z gminą Wilamwice należącą d pwiatu bielskieg, (wjewództw śląskie), d zachdu z gminą Miedźna należącą d pwiatu pszczyńskieg, (wjewództw śląskie). Gmina Brzeszcze jest gminą górnicz-rlniczą. Najważniejszymi miastami w pbliżu Brzeszcz są: Oświęcim (9 km), Bielsk Biała (22 km), Katwice (36 km), Gmina Brzeszcze jest jednstką miejsk wiejską pwierzchni 46,13 km 2, w której skład wchdzą miast Brzeszcze z siedzibą władz Gminy raz słectwa: Jawiszwice, Skidziń, Wilczkwice, Przecieszyn i Zasle. Dstępnść kmunikacyjną Gminy Brzeszcze twrzą drgi: Wjewódzka nr 933 Chrzanów Oświęcim Brzeszcze Pszczyna łącząca Brzeszcze: z drgą krajwą nr 1 Gdańsk Częstchwa Pszczyna Bielsk Biała Cieszyn z drgą krajwą nr 44 Gliwice Tychy Oświęcim Kraków. 18

19 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą dna lata Wjewódzka nr 949 Przeciszów Jawiszwice łącząca Brzeszcze: z drgą wjewódzka 948 na dcinku Kęty Oświęcim. Usytuwanie Brzeszcz w niewielkiej dległści d płudniwej granicy państwa raz rzwinięta infrastruktura stanwi atrakcyjną fertę dla już działających na terenie Gminy pdmitów gspdarczych, także jest niebagatelnym czynnikiem wpływającym na lkwanie i rzwój nwych przedsiębirstw. 3.2 Ukształtwanie terenu i budwa gelgiczna Pd względem gegraficznym gmina Brzeszcze, zgdnie z pdziałem fizyczn gegraficznym J. Kndrackieg (2002 rk) znajduje się w brębie mezreginu Dlina Górnej Wisły (512.22) i mezreginu Pgórze Wilamwickie (512.23), należące na makrreginu Ktlina Oświęcimska. Pwierzchnia terenu gminy Brzeszcze między dlinami rzek Sły i Wisły reprezentuje krajbraz łagdnie pfałdwanej dliny z licznymi stawami, głównie pchdzenia antrpgeniczneg. Dlina Wisły i dliny Sły maja płaskie dna, które są wyrównane w dwóch pzimach teraswych: Pasm terasy zalewwej wzdłuż Sły i znacznie szerszej pwierzchni w dlinie Wisły Terasy niskiej (nadzalewwej) ciągnącej się pasmami szerkści kilkuset metrów wzdłuż dlin bu rzek Spąg terasy budują piaski i żwiry rzeczne, a pwierzchnie pkrywa warstwa mad piaszczystych lub pylastych z wkładkami trfów lub namułów. Krawędź pzimu wyższeg wznsi się d 9 d 12 m nad pzimem rzeki, przeważnie jest niewyska i słab zaryswana, a jeg pwierzchnia pdnsi się w miarę ddalania w kierunku płudniwym d Wisły, przechdząc bez wyraźneg załamania w pwierzchnię Pgórza Wilamwickieg. Spąg tej terasy budują przeważnie iły miceńskie, pkryte warstwami piasków wdn ldwcwych, lub glin pylastych, przeważnie charakterze mad lub deluwiów lesswych. Rzeźba terenu gminy jest zniekształcna z jednej strny przez peksplatacyjne niecki bniżeniwe, z drugiej strny przez składwiska skały płnnej. Dminującym typem gleb w gminie Brzeszcze są różneg rdzaju mady, składzie mechanicznym glin, iłów, żwirów i piasków rzecznych. Na wyższej terasie występują utwry plejstceńskie, reprezentwane przez lessy. Na tym pdłżu wykształciły się gleby brunatne kwaśnie i wyługwane, jednak zajmują ne znikmą pwierzchnię. Fragmentarycznie dnajdujemy gleby murszw-mineralne, które wytwrzyły się z płytkich trfów w warunkach bniżenia pzimu wdy gruntwej. Występują tu również (nieraz na dsyć dużych pwierzchniach) gleby bez typu, których prfile zstały zniszczne w wyniku działalnści człwieka. Gmina Brzeszcze leży w widłach rzeki Wisły i jej praweg dpływu - Sły. Wisła, w swim górnym biegu, biegnie wzdłuż zachdniej granicy gminy, natmiast wzdłuż granicy wschdniej - Sła. Innym ciekiem pwierzchniwym biegnącym bezpśredni przez bszar gminy jest Młynówka, której zadaniem jest zasilanie stawów rybnych w wdę pprzez liczne dgałęzienia. Pprzez wschdnią część gminy przepływa lewbrzeżny dpływ Sły - ptk Różany. Na terenie gminy występuje również znaczna ilść stawów raz zalewisk utwrznych w bezdpływwych nieckach peksplatacyjnych, jak również w wyrbiskach p eksplatacji żwiru nad Słą. Liczne stawy i zbirniki wdne w brazie pwierzchniwej sieci wdnej dgrywają bardz ważną rlę i funkcję. Zbirniki wdne kncentrują się w półncn - zachdniej części gminy gdzie występuje kmpleks stawów Nazieleńce ze stawami Granicznik, Bagiennik Duży, Rudak, Stanisław i inne raz w części płudniw - wschdniej między innymi Tesznwiec, Kmrwiec, Jaźnik Duży. Zbirniki naturalne mżna sptkać wzdłuż meandrującej Wisły i Sły w pstaci starrzeczy. Zbirniki wdne p eksplatacji żwirów w dlinie Sły są sukcesywnie zarybiane i przeznaczane d rekreacji wędkarskiej. Obszar gminy Brzeszcze znajduje się w brębie Górnśląskieg Zagłębia Węglweg, pwstałeg w warscyjskim zapadlisku przedgórskim. Jedncześnie jest t bszar zapadliska przedkarpackieg. Zapadlisk ma charakter niecki, wypełninej utwrami palezicznymi, mezzicznymi i miceńskimi. Pdłże bszaru gminy stanwi kilkusetmetrwej miąższści seria piaskwców, łupków i węgli wieku górn karbńskieg (karbn prduktywny), złżny z warstw: Warstwy łaziskie, występujące w półncnej części złża, charakteryzujące się niską węglnśnścią 19

20 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą dna lata Warstwy rzeskie, występujące na całym bszarze, wykształcne w pstaci naprzemianległych warstw iłwców i mułwców z przewarstwieniami piaskwców i licznymi pkładami węgla; udkumentwan 24 pkłady węgla kamienneg w brębie byłeg bszaru górniczeg Brzeszcze I i 11 pkładów w rejnie szybu Andrzej IX Warstwy rudzkie, w których udkumentwan 6 pkładów węgla Warstwy sidłwe, zredukwane d 1 pkładu bardz dużej zmiennści zalegania Warswty prębskie wykształcne w pstaci iłwców i mułwców z warstwami drbnziarnistych piaskwców, w których występują nieliczne cienkie pkłady węgla Trzecirzęd reprezentwany jest przez utwry micenu. Wykształcny jest w pstaci iłów i iłłupków. Wśród utwrów ilastych spradycznie występują piaski w pstaci sczewek granicznym zasięgu. Miąższść micenu uzależnina jest d ukształtwania pwierzchni frmacji karbńskich. W rejnie szybu Andrzej VI pkrywy trzecirzędwej brak, natmiast w szybach głównych miąższść micenu wynsi m. Na pzstałym bszarze micen występuje dść regularnie a miąższść utwrów wynsi d 188 w półncnej części gminy d 252 m w części płudniwej. Czwartrzęd przykrywa prawie cały bszar płaszczem sadów zmiennej miąższści d 6,5 m w pbliży rzeki Sły, d 15 m w pbliżu rzeki Wisły. Frmacja ta wykształcna jest w pstaci hlceńskich glin i piasków raz plejstceńskich żwirów różnziarnistych. Wyjątkiem jest bszar w rejnie szybów Andrzej I, II, V, VI, gdzie czwartrzęd miejscami zalega bezpśredni na karbnie. 3.3 Klimat Gmina Brzeszcze pd względem klimatycznym należy d rejnu Ktliny Oświęcimskiej: średnia rczna temperatura wynsi kł +8 C, rczna suma padów wynsi mm, pkrywa śnieżna grubści d 20 d 30 cm zalega d stycznia d luteg, w kresie później wisny i wczesneg lata występuje duża ilść burz z gradem, bszar ten jest słab przewietrzany, występuje duża liczba cisz atmsferycznych i słabszych wiatrów - przeważają wiatry płudniwe wiejące wzdłuż dliny Sły raz zachdnie i płudniwzachdnie, związane z płżeniem Beskidu, kres wegetacyjny rślin trwa kł 200 dni 3.4 Otczenie spłeczn gspdarcze Gmina Brzeszcze ma pwierzchnię 46,13 km 2. Stan ludnści zamieszkującej Gminę Brzeszcze według danych z 31 grudnia 2009 rku wynsił mieszkańców, c znacza, że gęstść zaludnienia w Gminie wynsi 469 sby na km 2. Najwięcej ludnści zamieszkuje Brzeszcze, gdzie dminuje zabudwa wielrdzinna, zdecydwanie mniejsze zaludnienie jest w pszczególnych słectwach Gminy gdzie dminuje zabudwa jednrdzinna. Tabela 1 Struktura rzmieszczenia ludnści na bszarze Gminy Brzeszcze wg danych z 31 grudnia 2009r. L.p. Dzielnica/słectw Liczba ludnści Udział prcentwy [%] 1 Brzeszcze ,9 2 Jawiszwice ,8 3 Osiedle Paderewskieg (w Jawiszwicach) ,6 4 Przecieszyn ,3 5 Skidziń 803 3,7 6 Wilczkwice 448 2,1 7 Zasle 779 3,6 8 Razem GMINA ,0 Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych Urząd Gminy Brzeszcze,

21 Według danych statystycznych w rku 2000 na terenie Gminy Brzeszcze zamieszkiwał ludzi, d teg czasu ntuje się stały pwlny spadek liczby ludnści Gminy d ludzi w 2009 rku. Rysunek 2 Liczba mieszkańców Gminy Brzeszcze Źródł: pracwanie własne na pstawie Na przestrzeni statnich kilku lat bserwuje się większą ilść urdzeń w stsunku d ilści zgnów, c przyczynia się d stałeg, ddatnieg przyrstu naturalneg wahająceg się na przestrzeni lat d +6 d +51. Rysunek 3 Ilść urdzeń, zgnów i przyrst naturalny na terenie Gminy Brzeszcze w latach Źródł: pracwanie własne na pstawie Spadek liczby ludnści nie jest wynikiem przyrstu ludnści, lecz salda migracji, które d 2001 rku zawsze ujemne, c brazuje pniższy wykres. 21

22 Rysunek 4 Sald migracji na bszarze Gminy Brzeszcze na przestrzeni lat Źródł: pracwanie własne na pstawie W 2009 rku ludnść w wieku prdukcyjnym stanwiła kł 65,4% całej ppulacji mieszkańców Gminy Brzeszcze, ludnść w wieku przedprdukcyjnym kł 18,0%, a w wieku pprdukcyjnym kł 16,6%. Na analizwanym terenie według danych z 31 grudnia 2009 rku zarejestrwanych jest 1973 pdmitów gspdarki nardwej w systemie regn. Rysunek 5 Zmiany w ilści pdmitów gspdarczych na terenie Gminy Brzeszcze Źródł: pracwanie własne na pstawie Przeważająca ilść firm (97%) funkcjnuje w sektrze prywatnym, są t głównie sby fizyczne prwadzące działalnść gspdarczą. Najwięcej pdmitów t niewielkie firmy prwadzące działalnść w sferze handlu hurtweg i detaliczneg (661 pdmitów), budwnictwa (226 pdmitów), usługach (322 pdmitów) raz budwnictwie (226 pdmitów). Największym przedsiębirstwem w Gminie jest Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze-Silesia, Obecnie jest też największym pracdawcą, zatrudniającym k. 4 tysięcy sób. Kpalnia KWK Brzeszcze-Silesia jest jedną z najlepszych w Kmpanii Węglwej S.A. Obszar górniczy zlkalizwany jest w większści na terenie miasta Brzeszcze raz przynależnej d tej gminy wsi Jawiszwice, Skidziń, Przecieszyn, Wilczkwice i Rajsk należące d Gminy Oświęcim. Udkumentwane zasby przemysłwe węgla kpalni "Brzeszcze" w ilści 157,5 mln tn zapewniają jej przy becnym pzimie wydbycia dalszą żywtnść na pnad 34 lata. Cała ilść wydbyteg węgla kierwana jest d zakładu mechanicznej przeróbki węgla, a następnie sprzedawana na cele energetyczne i ciepłwnicze, na cele pałwe dbircm indywidualnym. 22

23 Według danych z 31 maja 2010 rku Pwiatweg Urzędu Pracy w Oświęcimiu w pwiecie święcimskim zarejestrwanych był 6001 bezrbtnych, w tym 3388 kbiet. Według stanu na 31 grudnia 2009 w Gminie Brzeszcze sób pzstających bez pracy był 534, stanwili ni kł 8% gółu bezrbtnych w pwiecie. Wśród 534 sób bezrbtnych w Gminie Brzeszcze, znalazły się 332 kbiety, c stanwi 62 % gółu bezrbtnych w Gminie. Tabela 2 Liczba bezrbtnych zarejestrwanych na terenie Gminy Brzeszcze Wyszczególnienie rk 2007 Rk 2008 Rk 2009 Liczba sób bezrbtnych W tym kbiet Źródł: PUP Oświęcim, 31 grudnia 2009 W latach bezrbcie na terenie Gminy Brzeszcze systematycznie malał. W 2002 rku na terenie Gminy był 1225 sób pzstających bez pracy w dniesieniu d rku 2008 liczba bezrbtnych spadła pnad 56%. Dpier w 2009 rku nastąpił niewielki wzrst ilści sób bezrbtnych. Struktura wykształcenia sób bezrbtnych zstała przedstawina na pniższym wykresie. Rysunek 6 Struktura wykształcenia sób bezrbtnych W Gminie Brzeszcze w latach Źródł: pracwanie własne na pstawie danych PUP Oświęcim, 2010 Największą grupę bezrbtnych według danych z 31 grudnia 2009 rku stanwiły sby z wykształceniem zasadniczym zawdwym (29%) raz plicealnym i średnim zawdwym (35%), natmiast najmniej sób bez pracy miał wykształcenie wyższe (15%). Według aktualnych danych Pwiatweg Urzędu Pracy w Oświęcimiu spśród bezrbtnych mieszkańców Gminy Brzeszcze najwięcej - aż 30% mieści się w przedziale wiekwym lata. Klejne 22% gółu pzbawinych pracy ma d 18 d 24 lat. Najmniej liczną grupą (1%) są bezrbtni w przedziale wiekwym d 60 d 64 lat. Według danych z 31 grudnia 2009 rku największe trudnści ze znalezieniem zatrudnienia mają sby ze stażem pracy d jedneg rku d pięciu lat tj. 25% wszystkich bezrbtnych. Natmiast najmniejszą grupę bezrbtnych w Gminie Brzeszcze bez pracy (2%) stanwią sby z 30-letnim stażem pracy i więcej. 3.5 Turystyka i rekreacja Główne biekty sprtw - rekreacyjne gminy skupine są w Brzeszczach, w rejnie ulicy Ofiar Oświęcimia. Należy d nich stadin, hala sprtwa raz kryta pływalnia Pd platanem. Głównym użytkwnikiem i zarazem piekunem stadinu jest Klub Sprtwy Górnik Brzeszcze, natmiast biektem hali sprtwej i pływalni zarządza Ośrdek Kultury Mieszkańcy Gminy mają d dyspzycji: duży basen kąpielwy wymiarach 25m x 12,5m, mały basen rekreacyjny z funkcją basenu d nauki pływania wymiarach 6m x 12,5m, jaccuzzi, zamkniętą 23

24 zjeżdżalnię, urządzenia d masażu i dnwy bilgicznej. W budynku basenu znajduje się także sauna, grta slna, siłwnia raz slarium. Na hali istnieje mżliwść: gry w piłkę nżną, siatkwą, kszykwą, w tenisa ziemneg (2 krty), w tenisa stłweg (2 stły) uprawiania lekkatletyki i gimnastyki krzystania z siłwni krzystania ze ścianki wspinaczkwej aerbik, step. 24

25 3.6 Współpraca lkalna Gmina Brzeszcze d 2008 rku działa w ramach Lkalnej Grupy działania Dlna Sła. LGD, która pwstała w wyniku inicjatywy władz samrządwych czterech gmin: Brzeszcze, Chełmek, Kęty i Oświęcim. Wspólnie wypracwan Wizję bszaru LGD: Obszar LGD Dlina Sły jest bszarem czystym eklgicznie i bezpiecznym, atrakcyjnym turystycznie dzięki wykrzystaniu zasbów gegraficzn przyrdniczych i kulturw-histrycznych, miejscem przyjaznym d zamieszkania - dbrze skmunikwanym z innymi reginami, z łatw dstępnymi miejscami pracy, wypczynku i uprawiania sprtów, z bgatą fertą kulturalną, zarówn dla młdzieży, jak i ludzi starszych. Cele gólne LGD Dlna Sła : I. Walryzacja lkalnych zasbów przyrdniczych i kulturwych. II. Pprawa jakści życia, w tym warunków zatrudnienia (pwstanie nwych miejsc pracy). Cele szczegółwe kreśln w parciu analizę SWOT. 1. Rzwój turystyki, szczególnie kulturwej i wkół zbirników wdnych. 2. Zachwanie dziedzictwa kulturweg i przyrdniczeg. 3. Pprawa ferty rekreacyjn-sprtwej i kulturalnej. 4. Rzwój przedsiębirczści i zwiększenie ilści miejsc pracy na wsi pza turystyką. 5. Aktywne spłeczeństw m.in. pprzez zwiększenie stpnia pzyskiwania śrdków z zewnątrz. Lkalna Grupa Działania Dlna Sła jest stwarzyszeniem działającym na rzecz zrównważneg rzwju bszarów wiejskich. Terenem działania LGD jest bszar w szczególnści gmin Brzeszcze, Chełmek i Kęty raz gminy Oświęcim. LGD realizuje swje cele pprzez: pracwanie LSR i przystąpienie d knkursu na jej realizację, rganizwaneg przez samrząd wjewództwa, rzpwszechnianie załżeń zatwierdznej LSR na bszarze działania LGD, animwanie spłecznści lkalnej, prwadzenie bezpłatneg dradztwa w zakresie przygtwywania prjektów związanych z realizacją LSR, współpracę i wymianę dświadczeń z instytucjami publicznymi i rganizacjami pzarządwymi działającymi w zakresie bjętym celem LGD na pzimie krajwym i międzynardwym, upwszechnianie infrmacji warunkach i zasadach udzielania pmcy na realizację prjektów przedkładanych przez wniskdawców, kryteriach wybru prjektów raz spsbie nabru wnisków pmc w ramach realizacji LSR, sprawdzanie zgdnści prjektów z załżeniami LSR; dknywanie wybru prjektów d finanswania z puli śrdków przyznanych LGD na realizację LSR; rganizwanie i finanswanie: przedsięwzięć charakterze infrmacyjnym lub szkleniwym, w tym seminariów, szkleń, knferencji i knkursów, imprez kulturalnych, takich jak festiwale, targi, pkazy i wystawy, służących zwłaszcza prmcji reginu i jeg tżsamści kulturwej działalnści prmcyjnej, infrmacyjnej i pligraficznej, w tym: pracwywanie i druk brszur, flderów plakatów, pracwywanie i rzpwszechnianie materiałów audiwizualnych, twrzenie strn internetwych, przygtwywanie i rzpwszechnianie innych materiałów charakterze reklamwym lub prmcyjnym. prwadzenie innych działań przewidzianych dla LGD w przepisach PROW , pśrednie włącznie się LGD w system zarządzania bszarem gmin Brzeszcze, Chełmek, Kęty i gminy Oświęcim, realizację badań dtyczących bszaru bjęteg LSR, szklenie pracwników LGD, człnków Rady raz człnków pwłanych przez LGD d grup rbczych birących udział we wdrażaniu LSR. 25

26 4 Ochrna dziedzictwa przyrdniczeg 4.1 Ochrna przyrdy i krajbrazu Charakterystyka i cena stanu aktualneg Charakterystyczne elementy przyrdy żywinej w strukturze przestrzennej zagspdarwania terenu Gminy Brzeszcze Charakterystyczny krajbraz Gminy Brzeszcze, płżny na bszarze makrreginu Ktlina Oświęcimska, mezreginu Pgórze Wilamwickie raz Dlina Górnej Wisły. Pgórze Wilamwickie wznsi się w kierunku płudniwym d pzimu 236 m n.p.m. w Dlinie Wisły d kł 270 m n.p.m. Największa różnica wynsi zaledwie 34 m. Obszar Gminy płżny jest pmiędzy Wisłą, która stanwi zachdnią granicę, raz Słą stanwiącą wschdnią granicę. Na terenie Gminy Brzeszcze znajdują się jedne z najciekawszych kmpleksów stawwych w brębie Dliny Górnej Wisły, są t stawy rybne w Brzeszczach Nazieleńcach. Kmpleks bejmuje kilkanaście stawów rybnych łącznej pwierzchni pnad 150 ha, przylegające bszary lasu mieszaneg raz nadwiślańskie łąki. Źródłem wdy dla stawów na Nazieleńcach jest Młynówka ciek łączący rzeki Słę i Wisłę. Stawy stanwią wspaniałe śrdwisk życia dla wielu gatunków rślin i zwierząt. Szczególnie bgata jest strefa przybrzeżna twrzna przez liczne gatunki rślin wynurznych, frmujących rżnrdne i bgate pasma szuwarów Siedliska przyrdnicze Gmina Brzeszcze znajduję się w prwincji Niżw Wyżynnej Śrdkweurpejskiej w pddziale Pasa Ktlin Pdgórskich, krainie Ktliny Sandmierskiej Okręg Oświęcimski Rysunek 7 Pdział gebtaniczny bszaru Gminy Brzeszcze Źródł: Matuszkiewicz J.M., 1994, Krajbrazy rślinne i reginy gebtaniczne 1: Krajbrazy rślinne, 2. Reginy gebtaniczne (w:) Atlas Rzeczypsplitej Plskiej, IGiPZ PAN, Główny Gedeta Kraju, Warszawa Wśród naturalnych zbirwisk rślinnych należy wymienić: Zespół wiklin nadrzecznych (Salicetum triandr viminalis)) występujący na terasach zalewwych w dlinach Wisły i Sły, Zespół łęgu wierzbw tplweg (Salicetum alb-fragilis) występujący w klicach kryta Sły, nalezą d najbardziej wartściwych walrów przyrdniczych ze względu na różnrdnść bilgiczną raz wyskie walry krajbrazw przyrdnicze, Zespół rślinnści z klasy Lamnetea stanwiące pzstałść p rślinnści wdnej, Zespół rślinnści z klasy Phragmitetea rślinnść szuwarwa prastająca brzegi zbirników, 26

27 Zbirwiska turzyc z zespółu Caricetum gracilis, Zbirwiska łąk kśnych, łąk wilgtnych, które występują na niewielkich bszarach Gminy Brzeszcze, aczklwiek charakteryzują się dużym bgactwem rślinnści i becnścią rzadkich gatunków rślin Zbirwiska rślinnści ruderalnej występujące na bszarach zabudwy tradycyjnej Chrnine i ginące elementy flry i fauny Gmina Brzeszcze płżna jest wzdłuż rzeki Sły i Wisły. Dliny tych rzek wyznaczają główne krytarze eklgiczne znaczeniu kntynentalnym (trasy przeltów ptaków), krajwym (Dlina Wisły), reginalnym (Dlina Sły). Mniejsze cieki stanwią sie krytarzy znaczeniu lkalnym (Młynówka, Ptk Różany). Funkcja eklgiczna dlin rzek i terenów leśnych, zachwana jeszcze ciągłść przestrzenna bszarów bilgicznie aktywnych, różnrdnść siedliskwa, bgactw gatunkwe i walry estetyczne krajbrazu w tczeniu Gminy, były pdstawą dla prjektów bjęcia chrną prawną tych terenów. W Dlinie Sły zachwały się unikatwe naturalne zbirwiska lasów łęgwych i zbirwiska nieleśne związane z dlinami rzek. Występują tu gatunki bagiennych lszyn i zarśli, rśliny szuwarwe i wdne raz szereg innych. Dlina Sły jest stją chrninych raz rzadkich gatunków fauny i flry. Natmiast w starrzeczach zlkalizwanych w krycie Wisły występuję siedlisk paprci Salwinia pływająca (Salvinia natans), która jest w Plsce rśliną chrniną ściśle, umieszczną na Czerwnej liście rślin i grzybów Plski (2006) w grupie gatunków narażnych na wymarcie (kategria zagrżenia V). D chrninych rślin wdnych występujących na terenie Gminy należy zaliczyć m.in. siedmipalecznik błtny (Cmarum palustre), żabiściek pływający (Hydrcharis mrsus-ranae), czermień błtna (Calla palustris), przetacznik błtny (Vernica scutellata). D rślin ściśle chrninych należą: strczyk szerklistny (Dactylrhiza majalis), grążel żółty (Nuphar lutea), grzybienie białe (Nymphaea alba), bluszcz psplity (Hedera helix). Na niewielkiej pwierzchni pmiędzy stawami Frydrychwski i Rudk występuję cenne pd względem przyrdniczym siedlisk rślinne wilgtna łąka strżeniwa (Cirsietum rivularis). Rzadk sptykane zbirwisk łąk wilgtnych, najczęściej twrzy pwierzchniw małe fitcenzy w miejscach pdmkłych. Gatunkiem dminującym w zesple jest strżeń łąkwy (Cirsium rivulare), któreg kwiaty kwitną na charakterystyczny filetwy klr. W płytszych miejscach stawów rsną szuwary, składające się głównie z trzciny psplitej (Phragmites australis), manny mielec (Glyceria maxima), tataraku zwyczajneg (Acrus calamus). Na pdstawie pracwania Twarzystwa na rzecz Ziemi wyknaneg w 2003 r. przez Zenna Krzanwskieg i Mateusza Ledwnia, na tym terenie zantwan lęgi 30 gatunków ptaków wdnbłtnych. Sześć spśród nich t gatunki silnie zagrżne, wpisane d Plskiej Czerwnej Księgi Zwierząt, bjęte chrną gatunkwą ścisłą: bąk (Btaurus stellaris) bączek (Ixbrychus minutus), zielnka (Przana parva) pdróżniczek (Luscinia svecica) rybitwa białwąsa (Chlidnias hybridus) kaczka pdgrzałka (Aythya nyrca) Tutejsze stawy rybne są miejscem gniazdwania ptaków bjętych również ścisła chrną gatunkwą, należa d nich: perkz dwuczuby (Pdiceps cristatus), perkzek (Tachybaptus ruficllis, syn. Pdiceps ruficllis), perkz zausznik (Pdiceps nigricllis) raz perkz rdzawszyi (Pdiceps grisegena). Gatunki te zakładają pływające gniazda, zaktwiczając je wśród szuwarów bądź rślinnści nadwdnej. Perkzy mżna bserwwać na stawie Olusia z drgi biegnącej wśród stawów w kierunku Brzeszcz-Bru. W trzcinwiskach również zakłada swe gniazda zagrżny w skali eurpejskiej błtniak stawwy (Circus aeruginsus). Na stawach z rślinnścią wynurzną bądź liściach pływających, budują swe gniazda zagrżne w skali Eurpy rybitwy czarne (Chlidnias niger) raz białwąse (Chlidnias hybridus). Osuszne stawy są ważnym siedliskiem dla ptaków, gdyż w takim śrdwisku gniazdują ptaki siewkwe jak: krwawdziób, rycyk, kszyk raz sieweczka rzeczna, batalin, łęczak, samtnik raz kilku gatunków biegusów. W czasie przeltów mżna sptkać prawdziwą rzadkść wśród ptaków drapieżnych rybłwa 27

28 (Pandin haliaetus). W Plsce jest n gatunkiem skrajnie zagrżnym, a jeg ppulację cenia się na zaledwie kł 70 par Frmy chrny przyrdy na terenie Gminy Spśród frm chrny przyrdy żywinej i nieżywinej, wymieninych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2009, Nr 151 pz. 1220), d chwili becnej na terenie Gminy Brzeszcze utwrzn: bszary Natura 2000 Stawy w Brzeszczach PLB Dlina Dlnej Sły PLB Dlna Sła PLH OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB STAWY W BRZESZCZACH Obszar bejmuje kmpleksy stawów hdwlanych w dlinie górnej Wisły, płżne p bu strnach rzeki. Wisła ma tutaj naturalny charakter, meandruje i w jej dlinie znajduje się spr niewielkich starrzeczy. Stawy taczają lasy (3% bszaru), łąki i pastwiska (35%) raz pla (33% pwierzchni). Rślinnść wdna i bagienna składa się z 260 gatunków rślin naczyniwych (w tym grążel żółty, grzybień biały, paprć salwinia), w rzadkim zbirwisku łąk strżeniwych występują: strżeń łąkwy, strczyki, bluszcz psplity. Pwierzchnia bszaru występująca na terenie Gminy Brzeszcze wynsi 1 : Brzeszcze - miast 588,3 ha Brzeszcze - gmina wiejska 207,3 ha Zdaniem władz Gminy prpnwane przez ministra granice bszaru wykraczają pza siedliska ważne dla zachwania tych gatunków ptaków. Przedstawine przez ministra prpzycje granic Rada Miejska Uchwałą nr. II.Nz/185/08 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 20 maja 2008 zapiniwała negatywnie, prpnując zmiany w przebiegu granic OSOP. Rada Miejska zaprpnwała wyłączyć z granic bszaru Stawy w Brzeszczach następujące tereny: teren przemysłwy KWK Brzeszcze-Silesia (p sprzedaży Ruchu II KWK Silesia w Czechwicach- Dziedzicach w nazwie KWK tylk Brzeszcze ) (szyb Andrzej IX)teren zabudwy jednrdzinnej w brębie ul. Pankwickiej na Brze. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic, tak aby granica OSOP mijała teren przemysłwy Kpalni Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia Ruch I Brzeszcze, na którym zlkalizwany jest szyb kpalni raz tereny rlnicze z rzprszną zabudwą jednrdzinną (bszar zaznaczny nr 1 na pniższych mapach), pwiększenie terenu OSO staw Pdgórcze wraz z przylegającym d nieg terenem leśnym. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic tak aby granica OSOP bejmwała swim zasięgiem bszar stawu Pdgórcze wraz z przylegającym d nieg terenem leśnym (bszar zaznaczny nr 3 na pniższych mapach), lasu płżneg na płudniwy wschód d linii klejwej w klicy stacji PKP Brzeszcze i stacji twarwej. Radni zaprpnwali, by granice w tym miejscu wyznaczała półncn-zachdnia strna linii klejwej raz planwana drga ekspreswa S1. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic tak aby granica OSOP przebiegała p półncn zachdniej strnie istniejącej linii klejwej raz planwanej drgi ekspreswej S1 (bszar zaznaczny nr 4 na pniższych mapach), zbirnik retencyjny wód kpalnianych na tzw. Łężniku w Brzeszczach - stanwiący część terenów przemysłwych należących d KWK Brzeszcze. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic tak, aby granica OSOP przebiegała p krnie wału przeciwpwdziweg rzeki Małej Wisły mijając teren zbirnika retencyjneg(bszar zaznaczny nr 5 na pniższych mapach), tereny płżne p wschdniej strnie linii klejwej w rejnie ul. Lisica. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic tak aby granica OSOP przebiegała wyskim brzegiem rzeki Małej Wisły w rejnie ul. Lisica mijając linię klejwą relacji Kraków 1 Rzprządzenie Ministra Śrdwiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rzprządzenie w sprawie bszarów specjalnej chrny ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 198, pz. 1226) 28

29 Zebrzydwice a następnie p krnie wału przeciwpwdziweg, mijając tereny z zabudwą jednrdzinną raz tereny rlnicze w rejnie ul. Kuscińskieg, ul. Trzciniec i ul. Jaźnik w Jawiszwicach (bszar zaznaczny nr 6 na pniższych mapach), klice przysiółka Janwiec w Jawiszwicach. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic tak aby granica OSOP przebiegała p wale przeciwpwdziwym Małej Wisły. Jest t w zasadzie marginalna krekta, umżliwiająca minięcie zabudwań mieszkalnych raz złża kruszywa naturalneg Jawiszwice. Miejsce t znajduje się w najbardziej na zachód ddalnej części bszaru, tym samym bardz dległe d najcenniejszych przyrdnicz miejsc. Istnieje też mżliwść, że w przypadku pdjęcia eksplatacji kruszywa (żwiru) pwstaną atrakcyjne dla ptaków zbirniki wdne (żwirwnie) (bszar zaznaczny nr 7 na pniższych mapach), Obszar zstał pwłany w celu zachwania występujących na jeg terenie gatunków ptaków, których zachwanie jest isttne z punktu widzenia krajów człnkwskich Unii Eurpejskiej. W bszarze Stawy w Brzeszczach są t gatunki ptaków wymienine w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: Btaurus stallaris (Bąk), Ixbrychus minutus (Bączek), Nycticrax Nycticrax (Ślepwrn), Circus aeruginsus (Błtniak stawwy), Przana przana (Krpiatka), Sterna hirund (Rybitwa rzeczna), Chlidnias hybridus (Rybitwa białwąsa), Chlidnias niger (Rybitwa czarna). Inne gatunki ptaków wędrwnych niewymieninych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG kwalifikujące bszar d włączenia d Sieci Natura 2000: Tachybaptus ruficllis (Perkzek), Pdiceps cristatus (Perkz dwuczuby), Pdiceps grisegena (Perkz rdzawszyi), Pdiceps nigricllis (Zausznik), Cygnus lr (Łabędź niemy), Anser anser (Gęgawa) Anas strepera (Krakwa), Anas querquedula (Cyranka), Anas clypeata (Płaskns), Rallus aquaticus (Wdnik), Gallinula chlr pus (Kkszka), Charadrius dubius (Sieweczka rzeczna), Tringa ttanus (Krwawdziób), Larus ridibundus (Śmieszka). Rysunek 8 Obszar specjalnej chrny ptaków PLB Stawy w Brzeszczach część 1 (prpzycja Rady Miejskiej w Brzeszczach wyłączenia części Obszaru) Źródł: raz Załącznik Nr 1 d Uchwały Nr II. Nz/186/08 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 20 maja 2008r. 29

30 Rysunek 9 Obszar specjalnej chrny ptaków PLB Stawy w Brzeszczach część 1 (prjekt Ministra Śrdwiska z dnia 10 maja 2010 r. w sprawie bszarów specjalnej chrny ptaków) Źródł: Rysunek 10 Obszar specjalnej chrny ptaków PLB Stawy w Brzeszczach część 2 (prpzycja Rady Miejskiej w Brzeszczach wyłączenia części Obszaru) Źródł: raz Załącznik Nr 1 d Uchwały Nr II. Nz/186/08 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 20 maja 2008r. 30

31 Rysunek 11 Obszar specjalnej chrny ptaków PLB Stawy w Brzeszczach część 1 (prjekt Ministra Śrdwiska z dnia 10 maja 2010 r. w sprawie bszarów specjalnej chrny ptaków) Źródł: OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW PLB DOLINA DOLNEJ SOŁY Pwierzchnia bszaru występująca na terenie Gminy Brzeszcze wynsi 384,2 ha. Ostja bejmuje kmpleks stawów hdwlanych i fragment dliny dlnej Sły d miejscwści Nwa Wieś d przedmieść Oświęcimia. Ze względu na tylk częściwe uregulwanie rzeki Sły w wielu miejscach ma na charakter typwej, naturalnej rzeki pdgórskiej. W niektórych miejscach dliny zachwały się zbirwiska lasu łęgweg wierzbw-tplweg, które stanwią szczególną wartść przyrdniczą. Obszar znajduje się w brębie sti Bird Life Internatinal randze eurpejskiej E 61 (Dlina Górnej Wisły). W sti występuje c najmniej 13 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 4 gatunki z Plskiej Czerwnej Księgi Zwierząt. Jest t jedna z najważniejszych w Plsce sti ślepwrna, gatunku, któreg liczebnść kwalifikuje Dlinę Dlnej Sły d międzynardwych sti ptaków. Pza tym jest t również stja takich gatunków ptaków jak: bąk, bączek, bcian biały, błtniak stawwy, krpiatka, zielnka, rybitwa rzeczna, rybitwa białwąsa, rybitwa czarna, dzięcił zielnsiwy czy gąsirek. Najważniejszym siedliskiem dla ptaków są stawy hdwlane, których największe kmpleksy są usytuwane pmiędzy Grjcem, a Zabrzem. Stawy są prśnięte rślinnścią szuwarwą, na niektórych usypane są wyspy trwałej pkrywie rślinnej. Dlina Dlnej Sły kazała się również miejscem sprzyjającym reintrdukcji (pnwne wprwadzenie na stare miejsca bytwania) bbra, która realizwana jest tu d 1999 rku. Zagrżenie dla wartści przyrdniczych stanwi ewentualne zaniechanie lub zmiana użytkwania stawów hdwlanych, likwidacja wysp na stawach, likwidacja szuwarów i rślinnści wdnej na stawach, regulacja Sły i wycinanie zakrzaczeń nadrzecznych, nielegalna i rabunkwa eksplatacja żwiru w krycie Sły. W dalszej perspektywie budwa bwdnicy Oświęcimia. Zdaniem władz gminy prpnwane przez ministra granice bszaru wykraczają pza siedliska ważne dla zachwania tych gatunków ptaków. Przedstawine przez ministra prpzycje granic dla bszaru Rada Miejska Uchwałą nr. II.Nz/185/08 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 20 maja 2008 zapiniwała negatywnie, prpnując zmiany w przebiegu granic OSOP: wyłączenie z granic OSO terenów rlniczych na terenie Słectwa Zasle. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic wzdłuż naturalnej, dbrze widcznej w terenie rzeźby, 31

32 jaką jest zachdnia granica łęgów i zbcze skarpy ddzielające w / w pla d samej dliny rzecznej (bszar zaznaczny nr 1 na pniższej mapie) wyłączenie z granic OSO terenów rlniczych na terenie Słectwa Skidziń i Wilczkwice. Rada Miejska w Brzeszczach wnsi pprwadzenie granic wzdłuż naturalnej dbrze widcznej w terenie rzeźby, jaką jest zachdnia granica łęgów raz drgą plną, prwadzącą wzdłuż zachdnieg brzegu trzech stawów użytkwanych przez rganizacje wędkarskie (bszar zaznaczny nr 2, 2a i 3 na pniższej mapie) Rysunek 12 Obszar specjalnej chrny ptaków PLB Dlina Dlnej Sły (prpzycja Rady Miejskiej w Brzeszczach wyłączenia części Obszaru) Źródł: raz Załącznik Nr 1 d Uchwały Nr II. Nz/186/08 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 20 maja 2008r. Minister Śrdwiska nie wziął pd uwagę sugestii Rady Miejskiej w Brzeszczach wyrażnej w negatywnych piniach i ustalił tereny bszarów Natura 2000 wg przedstawinych d piniwania granic. 32

33 Rysunek 13 Obszar specjalnej chrny ptaków PLB Dlina Dlnej Sły (prjekt Ministra Śrdwiska z dnia 10 maja 2010 r. w sprawie bszarów specjalnej chrny ptaków) Źródł: SPECJALNY OBSZAR OCHRONY PLH DOLNA SOŁA Pwierzchnia bszaru występująca na terenie Gminy Brzeszcze wynsi 52,99 ha. Siedliska: starrzecza i naturalne eutrficzne zbirniki wdne ze zbirwiskami z Nymphein, Ptamin, pinierska rślinnść na kamieńcach górskich ptków, zarśla wierzby siwej na kamieńcach i żwirwiskach górskich ptków (Salici-Myricarietum część - z przewagą wierzby), zalewane muliste brzegi rzek, ziłrśla górskie (Adenstylin alliariae) i ziłrśla nadrzeczne (Cnvlvuletalia sepium), niżwe i górskie świeże łąki użytkwane ekstensywnie (Arrhenatherin elatiris), łęgi wierzbwe, tplwe, lszwe i jesinwe (Salicetum alb-fragilis, Ppuletum albae, Alnenin glutins-incanae, lsy żródliskwe Ważne dla Eurpy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki prirytetwe): bleń [ryba] głwacz białpłetwy [ryba] kumak nizinny [płaz] traszka grzebieniasta [płaz] wydra [ssak] Obszar bejmuje rzekę Sła na dcinku d mstu drgweg na trasie Kęty Harszówki Dlne d dlnej granicy Zespłu Przyrdnicz-Krajbrazweg wraz z czterema użytkami eklgicznymi znajdująceg się w granicach miasta Oświęcim. W jej skład wchdzą stawy hdwlane, fragment dliny Sły z plami uprawnymi raz łąkami. Intensywnść prdukcji ryb na pszczególnych stawach jest różna. Jeden z kmpleksów stawów jest mcn zarśnięty szuwarami, pzstałe zaś są zupełnie pzbawine szuwarów. Dlina Sły ma tu charakter naturalnej pdgórskiej rzeki, z szerkim kamienistym krytem i fragmentami 33

34 lasów łęgwych na brzegach. Rzprszna zabudwa i niewielkie wiski rzmieszczne są pmiędzy kmpleksami stawów. Na terenie tym psplicie występuje kumak nizinny, dla któreg rzwju dsknałe warunki zapewniają liczne stawy - rzlewiska, ciągnące się wzdłuż rzeki Sły. Kumaki te d rzrdu wykrzystują nie tylk trwałe stanwiska - stawy, ale również dły pwyrbiskwe w rzece, czy też zagłębienia wypełnine wdą, będące rzlewiskami rzeki. Nie tylk stanwisk jest duż (kilkadziesiąt) na całej długści bszaru ale w zależnści d warunków pgdwych na stanwisku wielkści k. 1 ara mże znajdwać się kilkadziesiąt kumaków nizinnych. Kumakm tym częst na stanwiskach twarzyszą również licznie występujące traszki grzebieniasta i zwyczajna. Stanwiska kumaków nizinnych na tym terenie nalezą d jednych z liczniejszych na terenie wj. Małplskieg. Obszar jest miejscem występwania 5 typów siedlisk wymieninych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskwej, w tym dminujących pwierzchniw łęgów wierzbw-tplwych, ale znacznie przekształcnych. Pnadt na bszarze tym stwierdzn 7 gatunków zwierząt wymieninych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskwej, w tym 1 gatunek ssaka, 2 gatunki płazów i 3 gatunki ryb. Obszar uzupełnia reprezentację blenia, brzanki i głwacza białpłetweg w reginie kntynentalnym. Rysunek 14 Specjalny bszar chrny siedlisk PLH Dlna Sła. Źródł: Obszary Natura 2000 na terenie Gminy Brzeszcze nie psiadają dtychczas prjektu planu zadań chrnnych, który winien pwstać w terminie 6 lat d dnia zatwierdzenia bszaru przez Kmisję Eurpejską jak bszaru specjalnej chrny ptaków. Opracwanie takieg prjektu należy d sprawująceg kntrlę na bszarem, czyli d Reginalneg Dyrektra Ochrny Śrdwiska. Granice ustanwinych bszarów Natura 2000 nie pkrywają się z granicami Planwanych Obszarów Specjalnej Ochrny OSO Dyrektywa Ptasia w ramach Eurpejskiej Sieci Eklgicznej Natura 2000 wkreślnych w Miejscwym Planie Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Brzeszcze. 34

35 Zieleń urządzna Zieleń urządzna, w tym: parki, zieleńce, skwery, zieleń przyzagrdwa w zabudwie mieszkaniwej, izlacyjn słnwa wzdłuż ciągów kmunikacyjnych i wkół zabudwy usługw przemysłwej, w tym biektów użytecznści publicznej raz zabytkwe zespły zieleni przydwrskiej, przypałacwej i przykścielnej t jeden z isttnych elementów Eklgiczneg Sytemu Obszarów Chrninych (ESOCh). Szczególną rlę w strukturze zieleni urządznej spełniają biekty zabytkwe, bjęte strefami chrny knserwatrskiej Wjewódzkieg Urzędu Ochrny Zabytków w Krakwie, które szczegółw wymienin w tabeli pniżej. Tabela 3 Lista zabytków chrninych na terenie Gminy Brzeszcze, zgdnie z rejestrem zabytków nieruchmych wj małplskieg Lkalizacja Nazwa biektu Nr z rejestru Brzeszcze kściół Św. Urbana A-71/M z Jawiszwice Jawiszwice, ul. Dwrcwa Skidziń, ul. Wypczynkwa kściół p.w. św. Marcina z tczeniem i stardrzewiem budynek d. łaźni bzwej wraz z najbliższym tczeniem raz latarnia bzwa kamienna kapliczka przydrżna z figurą św. Nepmucena z 1779 rku w Skidziniu A-81 z A-1629/95 z B103.M Źródł: Wjewódzki Urząd Ochrny Zabytków w Krakwie, stan na styczeń 2010 r. Na terenie Gminy w 2002 rku przeprwadzn inwentaryzację drzew kasztanwca. Ogółem zidentyfikwan 347 drzew raz naniesin na mapę. Nie znaczn 15 drzew znajdujących się na terenie KWK Brzeszcze (11 sztuk) raz drzew znajdujących się na psesjach prywatnych, których właściciele nie wyrazi zgdy na znakwanie (4 sztuki). W 2008 rku Gmina Brzeszcze przy ul. Partyzantów wyknała inwentaryzację szczegółwą drzew wraz z zaleceniami hdwlanymi. Inwentaryzwane drzewa rsną w pasie drgwym w dległści 1m d krawędzi jezdni, na gruncie zagęszcznym, słab przepuszczalnym i mał zasbnym w składniki mineralne. Z uwagi na fakt występwania w bliskiej dległści jezdni, pnie i dzimki drzew są narażne na uszkdzenia mechaniczne, a systemy krzeniwe skażne są metalami ciężkimi raz slanką. W bezpśrednim sąsiedztwie znajdują się budynki mieszkalne. Gmina Brzeszcze w latach wyknywała prace plegające na urządzaniu i utrzymywaniu terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień raz parków. Na ten cel wydatkwan ze śrdków GFOŚiGW kwtę: w 2007 rku ,44 zł w 2008 rku ,00 zł W ramach chrny drzew dknywan również działań takich jak badania dendrlgiczne starych drzew i dbudwa i utrzymanie gniazd ptasich. Na ten cel w 2008 rku wydatkwan ze śrdków gminnych 7.051,24 zł. Gmina Brzeszcze należy d Lkalnej Grupy Działania Dlina Sły. W ramach realizacji strategii LGD "Dlina Sły" zamierza się realizwać prjekty: Na Żabińcu - budwa centrum rekreacyjn sprtweg w Zaslu, - prjekt zamrżny Centrum plenerwe Piecwisk wraz z parkingiem w Wilczkwicach, - prjekt zamrżny lkalizację przedstawin na załączniku mapwym nr 1, Budwa parku sprtw rekreacyjneg z zapleczem dla drsłych i dzieci w Skidziniu- prjekt zamrżny, Wytyczenie, budwa i znakwanie ścieżek rwerwych w pszczególnych słectwach, zgdnie z lkalną strategią rzwju (LSR) lkalnej grupy działania Dlina Sły zespół rbczy z czterech gmin pracuje nad wytyczeniem ścieżki, realizacja w klejnych latach, ale brak szczegółów. Wstrzymanie realizacji w/w prjektów wynika z braku śrdków finanswych, jednakże nie zrezygnwan z ich realizacji w przyszłści. 35

36 4.1.2 Identyfikacja ptrzeb Zachwanie ciągłści lkalnych pnadlkalnych krytarzy i węzłów eklgicznych (kmpleksy leśn wdne, zabytkwe załżenia zieleni parkwej i inne elementy krajbrazu kulturweg), wyznaczenie bszarów dla rzwju funkcji rekreacyjn wypczynkwych t główne wskaźniki siągnięcia stanu dcelweg w dziedzinie chrny przyrdy i krajbrazu. D celów długterminwych zaliczn następujące działania: utrzymanie walrów i funkcji bszarów bjętych chrną prawną, w tym dstswywanie przyszłych planów zagspdarwania przestrzenneg d aktualneg Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze. dstswanie terenów leśn - wdnych d pełnienia funkcji rekreacyjn wypczynkwej, twrzenie terenów zieleni urządznej (skwery, zieleńce); zagspdarwanie zielenią tczenia gminnych biektów użytecznści publicznej raz rewitalizacja wybranych cennych zespłów i załżeń zieleni w biektach zabytkwych d celów rekreacyjn wypczynkwych, wspieranie preklgicznych działań lkalnych nadleśnictwa Andrychów w realizacji becnie bwiązujących planów urządzania lasu raz prgramów chrny przyrdy. zachwanie różnrdnści bilgicznej ekstensywnie użytkwanych agrcenz, kmpleksów stawów wdrażanie przedsięwzięć rlnśrdwiskwych na bszarach wiejskich w ramach Planu Rzwju Obszarów Wiejskich: , prmcja agrturystyki, kwalifikwanych frm rekreacji (wędkarstw), turystyki pieszej, rwerwej, ukierunkwanej na aktywny dbiór walrów przyrdniczych i krajbrazw kulturwych (ścieżki przyrdnicz dydaktyczne; punkty atrakcyjnych stanwisk rślin i siedlisk zwierząt), wsparcie działań rganizacji eklgicznych, instytucji naukwych w zakresie chrny czynnej wybranych gatunków fauny i flry (m.in. chrna siedliska ptaków, chrna siedlisk rślin chrninych, akcje edukacyjne w szkłach, prmujące np. ideę piekunów przyrdy ). Dla siągnięcia stanu dcelweg w zakresie chrny przyrdy niezbędne staje się również stałe pdnszenie świadmści eklgicznej spłecznści lkalnej: dzieci, młdzieży i drsłych pprzez edukację eklgiczną, plegającej na łączeniu edukacji z knkursami, zabawami i chrną przyrdy. Działania te pwinny być krdynwanej przez lkalne rganizacje i stwarzyszenia lub własną aktywnść Gminy w tym zakresie. W celu zachwania biróżnrdnści bilgicznej planuje się prace pielęgnacyjne w stsunku d istniejących biektów cennych przyrdnicz raz prwadzenie inwestycji zgdnie z zapisami planu zagspdarwania przestrzenneg, w tym: zachwania pasm terenów bilgicznie czynnych szerkści minimum 4 m w brębie ciągów eklgicznych wyznacznych na rysunku Miejscweg Planu Zagspdarwania Przestrzenneg bez użycia substancji nieprzepuszczalnych, przy zachwaniu minimalneg wskaźnika pwierzchni bilgicznie czynnych. Należy przez t rzumieć najmniejszy prcentwy udział pwierzchni bilgicznie czynnej na działce gruntu lub działce budwlanej. nakaz chrny warstwy próchniczej gleb w prcesie prjektwania i realizacji inwestycji (budwę biektów należy zaprjektwać i zaplanwać w spsób, który graniczy dewastację i degradację gleby, zminimalizuje uszkdzenie runa i drzewstanu). zakaz lkalizacji inwestycji szczególnie szkdliwych dla śrdwiska i zdrwia ludzi lub mgących pgrszyć stan śrdwiska, zgdnie z bwiązującymi w tym zakresie przepisami. Działalnść gspdarcza raz inna pzarlnicza nie pwinna pgarszać stanu siedlisk. Oceny wpływu na bszar będą niezbędne tylk dla przedsięwzięć mgących ptencjalnie znacząc wpłynąć na stan śrdwiska raz bszaru Natura Przedsięwzięcia, których realizacja nie pgrszy stanu chrny siedliska lub gatunku z sieci Natura 2000 prawdpdbnie nie będą w góle wymagały raprtu ceny ddziaływania na bszar Natura Zgdnie z budżetem na 2010 rk Gmina przeznaczyła zł na realizację przedsięwzięć związanych z chrną przyrdy, w tym urządzenie i utrzymanie zieleni, zadrzewień i zakrzewień raz parków. Gmina ze względów frmalnych nie planuje pwstania pmników przyrdy, pnieważ w pierwszej klejnści zaplanwan przeprwadzenie inwentaryzacji przyrdniczej Gminy. P wnikliwej analizie inwentaryzacji zstanie pdjęta decyzja pwłaniu nwych biektów chrny przyrdy, w tym pmników. 36

37 4.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OPK Utrzymanie walrów i funkcji bszarów bjętych chrną prawną, w tym dstswywanie przyszłych planów zagspdarwania przestrzenneg d aktualneg Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze Gmina Brzeszcze, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie OPK Przeprwadzenie inwentaryzacji przyrdniczej na terenie Gminy Gmina Brzeszcze OPK.1.1 Twrzenie Eklgiczneg Systemu Obszarów Chrninych* i chrna czynna cennych przyrdnicz biektów i bszarów na terenie Gminy OPK Prgram chrny czynnej wybranych gatunków fauny i flry; idea włączenia szkół jak spłecznych piekunów np. d pieki nad drzewami pmnikwymi Gmina Brzeszcze, lkalne stwarzyszenia eklgiczne, szkły, nadleśnictw Andrychów, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie OPK.1 Zachwanie walrów i zasbów przyrdniczych z uwzględnieniem bi- i geróżnrdnści raz krajbrazu OPK OPK Organizacja cykli szkleń z zakresu Kdeksu Dbrej Praktyki Rlniczej KDPR i dpłat bezpśrednich d prwadzenia gspdarstw rlnych na bszarach łąkwych bjętych Naturą 2000 Przebudwa i częściwa wymiana składu gatunkweg zadrzewień przydrżnych wzdłuż dcinków dróg, nwe nasadzenia zieleni wyskiej, prace pielęgnacyjn - knserwacyjne zieleni przydrżnej, preferwanie nasadzeń w miastach gatunkami drzew rdzimych, sadzenie drzew i krzewów kwitnących których kwiaty stanwią pżytek dla pszczół Małplski Ośrdek Dradztwa Rlniczeg, Gmina Brzeszcze, Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa (biur pwiatwe w Oświęcimiu), Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie Gmina Brzeszcze, Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Zarząd Dróg Wjewódzkich w Krakwie OPK.2.1 Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej ; aktywna edukacja eklgiczna OPK OPK Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn wypczynkwych Ochrna zabytkwych załżeń zieleni parkwej: Kściół Św. Urbana w Brzeszczach Kściół Św. Marcina w Jawiszwicach Gmina Brzeszcze, lkalne stwarzyszenia, wspólnty mieszkaniwe, rady słeckie Gmina Brzeszcze, lkalne stwarzyszenia, Wjewódzki Urząd Ochrny Zabytków w Krakwie, Parafie OPK Preklgiczne rzwiązania w zakresie kształtwania zieleni nieurządznej w dlinie Sły i Wisły: budwa wałów przeciwpwdziwych z zachwaniem i chrną istniejącej zieleni łęgwej. zagspdarwanie terenów i wód pwierzchniwych dla celów rekreacji i hdwli ryb. RZGW Kraków, Administratrzy cieków wdnych, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie 37

38 OPK OPK Rzbudwa sieci ścieżek rwerwych i szlaków pieszych, zrganizwanie punktów widkwych, tablic infrmacyjnych dtyczących wartści eklgicznych i sbliwści przyrdy Szklenie administracji w celu chrny wartści przyrdniczych w prwadznych pstępwaniach ceny ddziaływania na śrdwisk raz bszary NATURA2000 Lkalna Grupa Działania Dlina Sły, Stwarzyszenia, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie, Gmina Brzeszcze OPK Współudział w rganizacji pnadreginalnych wydarzeń turystycznych, eklgicznych, sprtwych i kulturalnych Gmina Brzeszcze, Pwiat Oświęcimski, pdmity gspdarcze *Eklgiczny System Obszarów Chrninych (ESOCH)- t ciągły układ przestrzenny terenów twartych, przyrdnicz aktywnych, zapewniający prawidłwe funkcjnwanie żywych zasbów naturalnych raz kształtwanie właściwych warunków klimatycznych i mżliwści rekreacji ludnści w kntakcie z naturą Harmngram zadań w zakresie chrny przyrdy i krajbrazu L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OPK Utrzymanie walrów i funkcji bszarów bjętych chrną prawną, w tym dstswywanie przyszłych planów zagspdarwania przestrzenneg d aktualneg Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze Gmina Brzeszcze 100 Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie OPK Przeprwadzenie inwentaryzacji przyrdniczej na terenie Gminy Gmina Brzeszcze 20 - OPK Prgram chrny czynnej wybranych gatunków fauny i flry; idea włączenia szkół, jak spłecznych piekunów np. d pieki nad drzewami pmnikwymi Gmina Brzeszcze 100 lkalne stwarzyszenia eklgiczne, szkły, nadleśnictw Andrychów, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie OPK Przebudwa i częściwa wymiana składu gatunkweg zadrzewień przydrżnych wzdłuż dcinków dróg, nwe nasadzenia zieleni wyskiej, prace pielęgnacyjn - knserwacyjne zieleni przydrżnej, preferwanie nasadzeń w miastach gatunkami drzew rdzimych, sadzenie drzew i krzewów kwitnących, których kwiaty stanwią pżytek dla pszczół. Pprawa estetyki Gminy raz stwrzenia słny izlacyjnej przed czynnikami śrdwiska (hałas, emisje spalin) Gmina Brzeszcze 100 Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Zarząd Dróg Wjewódzkich w Krakwie OPK Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn wypczynkwych, w tym: Rewitalizacja terenów sprtw- rekreacyjnych w Brzeszczach Gmina Brzeszcze * WFOSiGW 38

39 Budwa centrum rekreacyjn sprtweg w Zaslu Na Żabińcu Centrum plenerwe Piecwisk wraz z parkingiem w Wilczkwicach Budwa parku sprtw rekreacyjneg z zapleczem dla drsłych i dzieci w Skidziniu OPK Ochrna zabytkwych załżeń zieleni parkwej: Kściół Św.Urbana w Brzeszczach Kściół Św. Marcina w Jawiszwicach Gmina Brzeszcze 250 lkalne stwarzyszenia, Wjewódzki Urząd Ochrny Zabytków w Krakwie, WFOSiGW, Parafie OPK Szklenie administracji w celu chrny wartści przyrdniczych w prwadznych pstępwaniach ceny ddziaływania na śrdwisk raz bszary NATURA Gmina Brzeszcze 20 Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie, ZADANIA KOORDYNOWANE OPK Organizacja cykli szkleń z zakresu Kdeksu Dbrej Praktyki Rlniczej KDPR i dpłat bezpśrednich d prwadzenia gspdarstw rlnych na bszarach łąkwych bjętych Naturą Małplski Ośrdek Dradztwa Rlniczeg b.d.** Gmina Brzeszcze, Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa (biur pwiatwe w Oświęcimiu), Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie OPK Preklgiczne rzwiązania w zakresie kształtwania zieleni nieurządznej w dlinie Sły i Wisły: budwa wałów przeciwpwdziwych z zachwaniem i chrną istniejącej zieleni łęgwej. zagspdarwanie terenów i wód pwierzchniwych dla celów rekreacji i hdwli ryb Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych w Krakwie b.d.** Gmina Brzeszcze, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie, RZGW Kraków, RZGW Gliwice OPK Rzbudwa sieci ścieżek rwerwych i szlaków pieszych, zrganizwanie punktów widkwych, tablic infrmacyjnych dtyczących wartści eklgicznych i sbliwści przyrdy Lkalna Grupa Działania Dlina Sły b.d.** Gmina Brzeszcze, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie, Stwarzyszenia OPK Współudział w rganizacji pnadreginalnych wydarzeń turystycznych, eklgicznych, sprtwych i kulturalnych Gminy Pwiatu Oświęcimskieg b.d.** pdmity gspdarcze RAZEM ZADANIA WŁASNE RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE - *zadanie uwzględnine w Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Oświęcimskieg ** b.d. brak danych. Działania w przypadku, których nie kreśln ksztów finanswych, będą pkrywane ze śrdków bieżących trudnych d szacwanie ze względu na długi kres czasu zaplanwaneg d wyknania zadania. 39

40 4.1.5 Wniski Krzystne uwarunkwania w realizacji prgramu chrny przyrdy: craz większy udział finanswy i rganizacyjny samrządu Gminy w realizacji działań z zakresu aktywnej chrny, występwanie licznych bszarów i biektów cennych pd względem przyrdnicz-krajbrazwym, kwalifikujących się d chrny prawnej, duża pdaż terenów twartych także, jak ptencjał d zagspdarwania rekreacyjn turystyczneg, rzwinięty system dlin rzek i ptków stanwiących krytarze eklgiczne w pwiązaniu z bgatą siecią akwenów wdnych (stawy), charakterystyczny krajbraz kulturwy z pzstałściami zabytkwych załżeń zieleni parkwej i ekspzycjami widkwymi, ptencjalne mżliwści rzwju rlnictwa eklgiczneg i agrturystyki raz różnych frm kwalifikwanej turystyki przyrdniczej, prmcyjny aspekt lkalizacji Gminy Brzeszcze w granicach bszarów Natura2000, wykrzystanie wyrazisteg rzpznawalneg elementu przyrdniczeg Gminy w prmcji eklgicznej np. w frmie lg, w wizualnych materiałach prmcyjnych, strna internetwa. Ograniczenia w realizacji ww. prgramu (elementy ryzyka): brak aktualnej walryzacji przyrdniczej bszaru Gminy, zanieczyszczenia pwietrza wpływające na stan szaty rślinnej, zanieczyszczenia wód pdziemnych i pwierzchniwych, wprwadzenie i inwazja gatunków bcych rślin i zwierząt, przekształcenia krajbrazu i likwidacja eksystemów siedlisk spwdwaną zmianą spsbu użytkwania wód pwierzchniwych raz pwierzchni ziemi. 4.2 Ochrna i zrównważny rzwój lasów Charakterystyka i cena stanu aktualneg Lasy na terenie Gminy Brzeszcze płżne są w VI małplskiej krainie przyrdnicz leśnej, dzielnicy Wyżyny i Pgórza Śląskieg w mezreginie Ktliny Oświęcimskiej. Ogólna pwierzchnia lasów na terenie Gminy Brzeszcze wg stanu na dzień: r. - wynsi: 565,5 ha (gruntów leśnych, związanych z gspdarką leśną gółem 573,7 ha), c stanwi kł 12,4 % jej pwierzchni. Lasy państwwe stanwią k. 511,9 ha, w tym: 485,7 ha w administracji Lasów Państwwych (Nadleśnictw Andrychów). Lasy niepaństwwe zajmują pwierzchnię k. 61,8 ha głównie, jak niewielkie rzprszne enklawy, z reguły przylegające d zwartych kmpleksów Lasów Państwwych. Okł 90,51 ha lasu znajduję się w strefie NATURA 2000 Stawy w Brzeszczach. Innych frm chrny przyrdy nie zewidencjnwan. Zgdnie z danymi RDLP w Katwicach Nadleśnictw Andrychów, lasy na terenie Gminy nalezą w zdecydwanej większści d II strefy uszkdzeń przemysłwych. Pzim defliacji mieści się w przedziale 26-60% i nie dbiega d występująceg w pzstałych częściach wjewództwa małplskieg. Stan lasów zagrżny jest przez defrmacje terenu wynikające z działalnści górniczej. Racjnalne gspdarwanie zasbami leśnymi Plan Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Andrychów, w tym dla gruntów leśnych Skarbu Państwa płżnych na terenie Gminy Brzeszcze, a pzstających w zarządzie Lasów Państwwych, sprządzny zstał na kres d 1 stycznia 2005 d 31 grudnia Lasy na terenie Gminy Brzeszcze sklasyfikwan głównie jak lasy mieszane wilgtne i świeże. Ich udział wynsi dpwiedni 64% i 31%. Na pzstałe 5% składają się lasy na siedliskach lasu świeżeg, wilgtneg, łęgweg i lsu jesinweg. Drzewstany zbudwane są głównie przez dąb szypułkwy i czerwny, ssnę zwyczajną i wejmutkę, mdrzew i brzzę z dmieszkami buka, jawru, wiązu, jesinu, lchy i lipy. 40

41 Rysunek 15 Skład gatunkwy drzewstanu w lasach na terenie Gminy Źródł: dane z Nadleśnictwa Andrychów, 2010 Stan sanitarny i zdrwtny lasów jest dbry i nie budzi zastrzeżeń raz nie zagraża trwałści lasu. Łączna masa zasbów drzewnych bliczna zstała na m 3, c daje średni 198 m 3 na 1 ha. Plan urządzenia lasu przewiduję użytkwanie rębne na pwierzchni 78,57 ha (etat 10-letni wynsi m 3 ). Użytkwanie przedrębne (trzebieże, czyszczenia) zaplanwan na pwierzchni 339,83 ha, z masą d pzyskania m 3 na 10 lat. Analiza gspdarki leśnej w zakresie pzyskania drewna na terenie nadleśnictwa w statnim 10 leciu skłania d następująceg główneg wnisku, iż zwiększa się rzmiar pzyskania drewna z cięć przygdnych (wiatrłmy, śniegłmy, cięcia sanitarne) w użytkwaniu przedrębnym w stsunku d realizwaneg etatu cięć rębnych. Pwyższe wskaźniki charakteryzują tzw. preklgiczny mdel gspdarki leśnej w administracji Lasów Państwwych, wdrażany zgdnie z wytycznymi i zarządzeniami Dyrektra Generalneg Lasów Państwwych, których głównym celem jest zrównważenie zadań z zakresu pzyskania drewna z chrną i hdwlą lasu raz zagspdarwaniem rekreacyjn turystycznym i edukacją eklgiczną, w tym: pełne realizwanie typów gspdarczych drzewstanów i rientacyjnych składów gatunkwych nwzakładanych upraw, chrna rzadkich typów siedliskwych lasów, wykrzystanie w maksymalnym stpniu dnwień naturalnych, zastswanie rębni częściwych i stpniwych w celu uzyskania zróżnicwanej struktury gatunkwej, wiekwej i pinwej drzewstanów, dążenie d kształtwania struktury przestrzennej drzewstanów, charakteryzującej się istnieniem bigrup drzew, twrzenie we wszystkich rdzajach cięć na brzeżach lasów, wzdłuż cieków i szerkich dróg stref ektnwych, utrzymanie i chrnę enklaw gruntów nieleśnych wśród lasów. Lasy niepaństwwe na terenie Gminy stanwią k % gólnej pwierzchni leśnej i w całści są bjęte nadzrem ze strny Starstwa Pwiatweg w Oświęcimiu raz Nadleśnictwa Andrychów, działająceg w ramach pdpisaneg przumienia ze Starstą. Całść lasów prywatnych bjęta jest aktualnie pracwanymi planami urządzania lasu, zatwierdznymi w lipcu 2008r. przez ww. Starstę. Stanwią ne pdstawwy dkument, kreślający niezbędne d wyknania przez właściciela lasu zadania gspdarcze i chrnne w cyklu 10 - letnim. Zakres niezbędnych prac dtyczy głównie załżenia upraw leśnych na pwierzchniach zrębwych, zadań z zakresu chrny lasu, pielęgnacji upraw drzewstanów, a także wyknania decyzji nakazanych dtyczących usuwania psuszu czynneg. 41

42 Rysunek 16 Pwierzchnia lasów prywatnych na terenie Gminy Brzeszcze (ha) Źródł: Uprszczny plan urządzenia lasów w Gminie Brzeszcze, 2008 Ustalenia w zakresie prgnzwania zalesiania gruntów prlnych Ze względu na niska lesistść Gminy (12%) Nadleśnictw Andrychów dąży d wejścia w psiadanie gruntów prlnych w celu ich zalesienia. Ustalenia pracwaneg Studium uwarunkwań w zakresie kształtwania gruntów d zalesienia dtyczą następujących działań: mżliwe zalesianie dłgów prlnych i innych nieużytków p szczegółwym rzpznaniu ptrzeb, wynikających z funkcjnwania kmpleksów przyrdniczych raz z uwzględnieniem ptrzeb chrny krajbrazu i chrny ekspzycji widkwych (gatunki rdzime, zgdne z siedliskiem), pżądane wprwadzanie zalesień na gruntach niskich klas bnitacyjnych (V, VI), jak wzbgacenie wielkbszarwych terenów rlnych raz na terenach pprzemysłwych, wykluczenie uprawy drzew szybk rsnących, wykluczenie zalesiania bszarów, kreślnych na planszy planu chrny, jak kmpleksy najwyższej przydatnści rlniczej, wyłączne z zalesień raz bszarów, płżnych w strefie znacznych punktów widkwych. (z wyłączeniem strefy najwyższych wartściach przyrdnicz krajbrazwych) Identyfikacja ptrzeb Lasy Nadleśnictwa Andrychów na terenie Gminy wymagają pdjęcia stswnych działań w celu uznania ich za chrnne z uwagi na pełnine przez nie funkcje wd- i glebchrnne. Działanie ukierunkwują administrację Lasów Państwwych d dążenia d uzyskania preklgiczneg mdelu gspdarki leśnej, tj. trwałeg zachwania lub dtwarzania naturalnych walrów lasu metdami racjnalnej gspdarki leśnej. Praktycznie dtyczy t bieżącej realizacji zapisów planów urządzania lasów nadleśnictw raz Prgramów chrny przyrdy, zsynchrnizwanych z cyklem 10-letnieg kresu bwiązywania ww. planów. Wszystkie zadania gspdarcze, hdwlane i chrnne pwinny być pdprządkwane chrnnści Lasów Państwwych. Ze śrdków budżetu gminy na 2010 r. przeznaczn śrdki finanswe w wyskści 300,01zł na zakup sadznek drzew iglastych, drzewka wysadzne zstały przez Kł Łwieckie Żbik. Zgdnie z danymi GUS (na dzień r.) na terenie Gminy Brzeszcze grunty nieleśne przeznaczne d zalesienia gółem wynszą 63,4 ha. 42

43 4.2.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów państwwych Nadleśnictw Andrychów ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów prywatnych Starsta Oświęcimski, Nadleśnictw Andrychów, właściciele lasów ZRL.1 Ochrna biróżnrdnści ZRL.1.1 Wdrażanie preklgiczneg mdelu gspdarki leśnej ZRL ZRL Wzmcnienie kntrli gspdarki leśnej na bszarach nwych nasadzeń i w lasach prywatnych. Ochrna i wzmcnienie funkcji zadrzewień i zakrzewień, jak ważnych krytarzy eklgicznych. Działania pwinny być zgdne z Planami zadań chrnnych dla bszarów Natura Nadleśnictw Andrychów, Pwiat Oświęcimski, Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa (biur pwiatwe w Oświęcimiu) Gmina Brzeszcze, właściciele gruntów, kła łwieckie, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie ZRL Zalesianie terenów niskich klasach bnitacyjnych gleb i gruntów prlnych Gmina Brzeszcze, właściciele gruntów, Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa (biur pwiatwe w Oświęcimiu) Harmngram zadań w zakresie chrny i zrównważneg rzwju lasów L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE ZRL Ochrna i wzmcnienie funkcji zadrzewień i zakrzewień, jak ważnych krytarzy eklgicznych. Działania pwinny być zgdne z Planami zadań chrnnych dla bszarów Natura Gmina Brzeszcze b.d.* Właściciele gruntów, kła łwieckie, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie ZRL Zalesianie terenów niskich klasach bnitacyjnych gleb i gruntów prlnych Gmina Brzeszcze b.d.* właściciele gruntów, Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa (biur pwiatwe w Oświęcimiu), Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie ZADANIA KOORDYNOWANE ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów państwwych Nadleśnictw Andrychów 2000 Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych w Katwicach 43

44 ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów prywatnych Nadleśnictw Andrychów, właściciele lasów 200 Starstwa Oświęcimski ZRL Wzmcnienie kntrli gspdarki leśnej na bszarach nwych nasadzeń i w lasach prywatnych Nadleśnictw Andrychów Kszty administracyjne Pwiat Oświęcimski, Agencja Restrukturyzacji i Mdernizacji Rlnictwa (biur pwiatwe w Oświęcimiu ) RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 2200 b.d. brak danych. Działania w przypadku których nie kreśln ksztów finanswych, będą pkrywane ze śrdków bieżących trudnych d szacwanie ze względu na długi kres czasu zaplanwaneg d wyknania zadania. 44

45 4.2.5 Wniski Krzystne uwarunkwania w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów: Preklgiczny mdel gspdarki leśnej Nadleśnictwa, Łatwa dstępnść przeważającej części bszarów leśnych, administrwanych przez Lasy Państwwe, Aktualny plan urządzania lasu Nadleśnictwa raz całści lasów prywatnych. Ograniczenia w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów (elementy ryzyka): Nieznaczny udział zwartych kmpleksów leśnych, uniemżliwiający prwadzenie racjnalnej gspdarki leśnej w lasach Nadleśnictwa Andrychów Niska świadmść właścicieli lasów prywatnych w zakresie prwadzenia racjnalnej gspdarki leśnej, Właściwa współpraca Nadleśnictwa z różnymi pdmitami gspdarczymi zaintereswanymi zagspdarwaniem i użytkwaniem turystycznym lasów, wymaga, a w przyszłści w craz większym stpniu wymagać będzie, systematycznej krdynacji działań. Działania te winny być parte przede wszystkim na prmcji walrów turystycznych reginu. Spełnianie przez las, w chwili becnej i w przyszłści, różnrdnych funkcji pzaprdukcyjnych, w tym szczególnie rekreacyjnych, wymaga i będzie wymagać szerk rzumianej kultury zachwania się w nim ludzi. Prirytetem pdstawwym gspdarki leśnej, niezmiennym dla lasów w Gminie, jest utrzymanie ciągłści i trwałści lasu raz wdrażanie wielfunkcyjneg mdelu gspdarki leśnej. Kszty, które należy pnieść na zapewnienie realizacji teg prirytetu, będą różne, a zależeć będą w głównej mierze d uwarunkwań przyrdniczych, aktualneg stanu lasu raz prgnzwania i graniczania skutków zagrżenia. 4.3 Zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii Dkumentami, które wyznaczają kierunki w pracwywaniu Prgramów Ochrny Śrdwiska są Plityka Eklgiczna Państwa na lata z perspektywą d rku 2016 raz Wytyczne d sprządzania Prgramów chrny śrdwiska zatwierdzne przez Ministerstw Śrdwiska w grudniu 2002 rku. Zapisy w bu tych dkumentach sugerują, iż struktura POŚ pwinna nawiązywać d układu zawarteg w Plityce Eklgicznej. Prpnuje umieszczenie w Prgramie, jak jeden z elementów zrównważneg wykrzystania materiałów, wdy i energii raz w tym zakresie umieszczne zstaną pdrzdziały: materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji, wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych, kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Działania przyczyniające się d zmniejszenia materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści pwinny zapewnić wzrst efektywnści wykrzystania surwców, wdy i energii pprzez zmniejszenie ich zużycia na jednstkę prduktu, jednstkwą wartść usługi statystyczneg knsumenta bez pgarszania standardu życiweg ludnści i perspektyw rzwjwych gspdarki. Oszczędnść dóbr pwinna dtyczyć wszystkich sektrów, ale kncentrwać się głównie w sektrze przemysłwym, energetycznym raz budwnictwie i gspdarce kmunalnej. Działania dla racjnalizwania użytkwania wód pwinny bjąć wszystkie dziedziny gspdarki krzystające z zasbów wód przede wszystkim pprzez zastswanie najlepszych dstępnych technik prdukcji przemysłwej i praktyk rlniczych aby dprwadzić d zmniejszenia zaptrzebwania na wdę i d graniczenia ładunków dprwadzanych d dbirników zanieczyszczeń. Pwinn się unikać nieuzasadnineg wykrzystywania wód pdziemnych na cele przemysłwe. Zmniejszenie wdchłnnści w działaniach związanych z gspdarką wdn-ściekwą realizwane jest przez zmniejszenie strat wdy, pprzez mdernizację ujęć, mdernizacje sieci wdciągwej raz edukację eklgiczną. Racjnalizacja zużycia wdy w gspdarstwach dmwych pwinna plegać przede wszystkim na: graniczeniu marntrawstwa wdy, stswania wdszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gspdarstwa dmweg, dalszeg rzwju pmiaru zużycia wdy, pdjęcia działań w celu graniczenia strat w systemach rzprwadzania wdy. 45

46 Głównym kierunkiem działań nieinwestycyjnych jest wprwadzenie nrmatywów zużycia wdy, d pzwleń zintegrwanych dla wdchłnnych dziedzin prdukcji. W zakresie działań inwestycyjnych zakłada się wprwadzenie zamkniętych biegów wdy w przemyśle, wdszczędnych technlgii prdukcji i przedsięwzięcia mdernizacyjne w systemach zapatrzenia w wdę ukierunkwane na zmniejszenie strat wdy. Materiałchłnnść t wielkść nakładów materiałwych pniesinych na wytwrzenie kreślnych dóbr użytkwych, wyznaczana przez ilść materiału zużyteg na wytwrzenie kreślnej wartści użytkwej. Zmniejszenie materiałchłnnści i dpadwści, a c za tym idzie likwidacji zanieczyszczeń uciążliwści i zagrżeń u źródła pzwli na uzyskanie większych krzyści gspdarczych pprzez zmniejszenie nakładów na prdukcję a w knsekwencji pprawę jakści życia mieszkańców pprzez graniczenie wykrzystania zasbów naturalnych i chrny śrdwiska. Bardz isttnym elementem jest zagspdarwywanie wycfanych z użytkwania substancji i materiałów niebezpiecznych raz staswanie najlepszych dstępnych technik (BAT) zmniejszających materiałchłnnść i dpadwść prdukcji i pprawiających efektywnść eknmiczną prcesów wytwórczych. Energchłnnść ujmuje się, jak relację wielkści zużycia energii w prcesie prdukcyjnym w przemyśle czy gspdarce w dniesieniu d dpwiedniej wielkści prdukcji, w której uczestniczy ta energia, czyli inaczej jak relację nakładów d efektów. O pzimie energchłnnści decydują głównie: struktura gałęziwa przemysłu, stswane technlgie wytwarzania, ceny energii, jakść prdukcji. Działanim w zakresie zmniejszenia energchłnnści pwinn twarzyszyć kntynuwanie przedsięwzięć zmieniających spsób zaspkajania istniejących ptrzeb energetycznych. Zmianm pwinna pdlegać przede wszystkim struktura wykrzystania nśników energii w kierunku zwiększenia udziału energii elektrycznej w gólnym zużyciu energii. Zwiększenie udziału prdukcji energii z gazu w miejsce węgla, pprawy jakści węgla i innych paliw, a także wzrstu udziału w prdukcji energii elektrycznej i cieplnej z energetycznych nśników dnawialnych (energia wdy i wiatru, energia getermalna, energia słneczna, energia z bimasy) raz pchdzących z dpadów. Dla zmniejszenia energchłnnści niezbędna jest wymiana urządzeń niskiej sprawnści na nwe zużywające mniej energii elektrycznej. W zakresie zapatrzenia w wdę temu celwi służą mdernizacje: ujęć wdy, stacji uzdatniania, pmpwni i hydrfrni raz pśredni wymiana dcinków sieci wdciągwej znajdujących się w złym stanie technicznym, która będzie wpływać na zmniejszenie ilści tłcznej wdy. Realizwane w ramach mdernizacji biektów termmdernizacje, plegające na ciepleniu ścian biektów kubaturwych i wymianie stlarki również przyczynia się d zmniejszenia energchłnnści przez zmniejszenie zaptrzebwania na energię cieplną. W zakresie dprwadzenia i czyszczania ścieków krzystnie wpłynie budwa sieci kanalizacyjnej i pmpwni sieciwych a także budwa przydmwych czyszczalni ścieków w terenie rzprsznym Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Użytkwanie dnawialnych źródeł energii umżliwia siągnięcie krzyści eklgicznych, gspdarczych i spłecznych. Wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych pwinien stać się integralnym elementem zrównważneg rzwju gminy. Działania w zakresie zrównważneg rzwju przynsząceg efekty eklgiczn energetyczne pwinny być kierwane na prdukcję energii eklgicznie czystej ze źródeł dnawialnych, t jest wykrzystujących naturalne źródła, jakimi są energia spiętrzeń wdnych, prmieniwania słneczneg, wód getermalnych, bimasy i wiatru. Z analizy uwarunkwań krajwych wynika, że w najbliższych latach wzrastać będzie wykrzystanie bimasy i siły wiatru. Na bszarach dużych wartściach przyrdniczych i ciekach będących siedliskiem ryb wędrwnych dąży się d teg by nie lkalizwać elektrwni wdnych. Przy każdej lkalizacji pwinny być zachwane uwarunkwania wynikające z płżenia w istniejących lub prjektwanych bszarach chrny przyrdy i krajbrazu. Uwarunkwania gminy Brzeszcze d tej pry nie były szczegółw analizwane, nie mniej jednak prównując z danymi gmin sąsiadujących, należących d pwiatu święcimskieg mżna stwierdzić, że nie ma na mżliwści szerkieg zastswania energii wiatru ze względu na małą siłę wiatrów, energia wdy nie ma racji bytu ze względu na brak dużych zbirników wdy gdzie mżliwe jest spiętrzanie wdy. Na terenie Gminy Brzeszcze ze względu na dużą pwierzchnię gruntów rlnych istnieje ptencjał wykrzystania bimasy, a szczególnie dpadów pwstających przy prdukcji i przetwarzaniu prduktów rślinnych (np. słma) raz dchdów zwierzęcych z ferm hdwlanych. Mżna też rzważać uprawę rślin energetycznych. 46

47 Istnieje również mżliwść wykrzystania energetyczneg ptencjału bimasy drzewnej. W samej gminie Brzeszcze udział lasów w całkwitej pwierzchni gruntów nie jest znaczny (k. 12%), dlateg też mżna rzważać mżliwść nawiązania współpracy w tym zakresie z innymi gminami w pwiecie bielskim lub święcimskim, które charakteryzują się znacznym ptencjałem bimasy występującym w lasach (Chełmek, Kzy). Mżliwe jest również wykrzystywanie energii słnecznej, c bserwuje się już d kilku lat wśród mieszkańców gminy. Obecnie na bszarze gminy na budynkach mieszkalnych zamntwanych jest kilkadziesiąt sztuk klektrów słnecznych służących d grzewania ciepłej wdy użytkwej. W dalszym ciągu bserwuje się rzwój teg spsbu grzewania wdy, w związku z tym przewiduje się, że w ciągu najbliższych pięciu lat liczba klektrów pwiększy się 200% Wniski Mając na uwadze prirytety i zadania nakreślne w dkumentach planistycznych wyższeg szczebla zaprpnwan plan realizacji Prgramu Ochrny śrdwiska dla gminy Brzeszcze w zakresie racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych kreślając cele krótkterminwe i wynikające z nich działania zmierzające d siągnięcia celu długterminweg. Załżne zadanie zstanie siągnięte pprzez następujące kierunki działań eklgicznych: racjnalizacja użytkwania wdy, wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych. Osiągniecie kreślneg celu za pmcą wyznacznych kierunków działań pwinn być realizwane przez knkretne zadania eklgiczne. Zadania eklgiczne w zakresie racjnalizacji zużycia wdy prwadzące d realizacji teg kierunku działań t: graniczenie wykrzystywania zasbów wód pdziemnych d celów przemysłwych (pza przemysłem spżywczym i niektórymi specjalnymi działami prdukcji rlnej), wspieranie działań mających na celu zagspdarwanie wód padwych w gspdarstwach dmwych; realizacja przez zakłady planów racjnalneg gspdarwania wdą (np. wprwadzających zamknięte biegi wdy). Realizacji kierunku działania, jakim jest zmniejszenie energchłnnści gspdarki i wzrst wykrzystania energii i ze źródeł dnawialnych nastąpi pprzez następujące zadania eklgiczne: zmniejszenie strat energii w systemach przesyłwych pprzez uszczelnienie rurciągów raz ich właściwą eksplatacje, pprawa parametrów energetycznych budynków termmdernizacja, zwiększenie udziału energii trzymywanej z surwców dnawialnych w całkwitym zużyciu energii. Spełnienie tych celów i zadań przez gminę pwinn kncentrwać sie na realizacji następujących zadań: Wzrst świadmści mieszkańców w zakresie krzystania z zasbów naturalnych raz OZE Ograniczenie zużycia wdy i zapbieganie przenikaniu zanieczyszczeń d gleb i wód Takie działania jak zmniejszenie zużycia wdy, materiałów i energii raz wykrzystywanie surwców wtórnych nie tylk przyczynia się d zmniejszenia presji na śrdwisk, ale również jest bardz racjnalnym pdejściem w dziedzinie eknmiki prdukcji. Zmniejszenie energchłnnści wdchłnnści i dpadwści prdukcji zależy przede wszystkim d działań pdejmwanych przez przemysł i energetykę zawdwą, a także przez sferę kmunalną. Dlateg wskazane jest uczestnictw gminy i jej mieszkańców w dsknaleniu rganizacji rynku energii, prmwanie energszczędnych urządzeń, rzszerzenie działań w zakresie inwestycji termmdernizacyjnych. Harmngram działań w tym zakresie znajduje się w rzdziałach gspdarka wdna raz chrna pwietrza. 47

48 4.4 Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy Plska, w prównaniu z innymi krajami eurpejskimi, jest krajem małych zasbach wdy i dużych wahaniach rczneg dpływu. Pwduje t występwanie zagrżenia pwdziweg raz pjawianie się kresów suszy hydrlgicznej, jak wyniku głębkieg niedbru wdy gruntwej. Ocieplenie klimatu i prawdpdbnie związane z tym zjawiskiem częste występwanie anmalii pgdwych pwduje zwiększenie częsttliwści pjawiania się zjawisk ekstremalnych Ochrna przed pwdzią Praw wdne (ustawa z dnia 18 lipca 2001 r.), które weszł w życie 1 stycznia 2002 r., reguluje zagadnienia dtyczące chrny przeciwpwdziwej. Uregulwania bejmują m.in.: zachwanie i twrzenie systemów retencji wód, racjnalne retencjnwanie wód i użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami raz kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych i terenów zalewwych. Ustawa zawiera również zapisy dtyczące prac ratwniczych i zabezpieczających raz kmpetencji i bwiązków urzędów i instytucji zajmujących się chrną przeciwpwdziwą raz zarządzających ciekami wdnymi. Z klei ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. stanie klęski żywiłwej (Dz.U. Nr 62, pz. 558) definiuje stan klęski żywiłwej, katastrfy naturalnej i awarii technicznej, kreśla warunki jeg wprwadzenia i bszar, na którym mże zstać wprwadzny raz prawa i bwiązki rganów władz raz bywateli. Gmina Brzeszcze leży pmiędzy dwiema rzekami, które wyznaczają jej granice - Słą d wschdu raz Wisłą d zachdu. Wewnętrzną sieć rzeczną Gminy twrzą naturalne cieki. Na uwagę zasługuję ciek Młynówka z licznymi dgałęzieniami, który zasila liczne stawy hdwlane raz ptk Różany stanwiący lewbrzeżny dpływ rzeki Sły. WISŁA Wisła na teren wjewództwa małplskieg wpływa w klicy wdwskazu Pustynia zlkalizwaneg w kilmetrze 0,5. Prfil Pustynia zamyka zlewnię Wisły pwierzchni 3912,0 km. Wisła przepływając przez bszar wjewództwa małplskieg zachwuje jeden zasadniczy kierunek biegu z zachdu na wschód. Źródła Wisły raz część źródliskwa jej drzecza znajdują się pza granicami wjewództwa. Wypływa na z terenu wjewództwa w rejnie wdwskazu Szczucin zlkalizwaneg w kilmetrze 194,1 zamykająceg zlewnię pwierzchni 23901,0 km 2. Pniżej prfilu Pustynia na dcinku kł 22 km d Wisły uchdzą Sła i Skawa. Sła zwiększa przepływ Wisły kł 59%, a Skawa kł 23%. Jest t w całym biegu Wisły najsilniejszy prcentw przyrst przepływów w stsunku d biegu rzeki. Tak duży wpływ dwóch karpackich dpływów pważnym ptencjale pwdziwym wpływa w spsób zasadniczy na kształt fal wezbraniwych w rejnie Krakwa. W kilmetrze 60 d Wisły uchdzi Skawinka. Jest t mały dpływ duż niższym ptencjale pwdziwym w stsunku d Sły i Skawy. SOŁA Sła jest prawbrzeżnym karpackim dpływem Wisły. Pwierzchnia zlewni Sły wynsi 1375 km 2. Źródła Sły znajdują się na wyskści 766 m n.p.m. na wschdnim zbczu Słweg Wierchu. Sła uchdzi d Wisły na wyskści 266 m n.p.m. Długść rzeki wynsi 90 km. Okł 90% pwierzchni zlewni Sły znajduje się w Beskidach (Beskid Żywiecki), stąd też jej reżim jest reżimem rzeki górskiej. Bieg Sły mżna pdzielić na dwa zasadnicze dcinki. Bieg górny, wyraźnym reżimie rzeki górskiej, rzpczyna się w bszarze źródliskwym, a kńczący w prfilu cfkwym zbirnika retencyjneg Tresna. Długść biegu górneg wynsi 41,5 km. Średni spadek Sły w jej górnym biegu wynsi kł 10. Pmiędzy górnym i dlnym biegiem Sły znajduje się kaskada czterech zbirników retencyjnych: na górze Żar, Tresna, Prąbka i Czaniec. Jedną z funkcji zbirników jest funkcja chrny przeciwpwdziwej. Bieg dlny Sły stanwi dcinek d zapry zbirnika Czaniec d jej ujścia d Wisły. Długść dcinka dlneg wynsi 48,5 km a spadek biegu dlneg 2,4. Dlny bieg Sły pzstaje pd wyraźnym wpływem gspdarki wdnej prwadznej na zbirnikach Kaskady Sły. Sła jest rzeką bardz niebezpieczną, dużym ptencjale pwdziwym ustępującym jedynie Dunajcwi. Wezbrania na Sle występują głównie w miesiącach letnich i charakteryzują się dużą gwałtwnścią raz 48

49 stsunkw krótki czasem trwania. Zbirniki Kaskady Sły w znacznym stpniu zmniejszaj ą zagrżenie pwdziwe wywłane przez wezbrania Sły występujące w jej górnym biegu. Rysunek 17 Studium kreślające granice bszarów bezpśrednieg zagrżenia pwdzią dla terenów niebwałwanych Gminy Brzeszcze w zlewni Sły Źródł: Regin wdny górnej Wisły jest bszarem, w którym wskaźniki padu i dpływu przewyższają ich średnie wartści dla bszaru Plski. Przewyższenia te są znaczne i sięgają dpwiedni 4-10 % raz %. Odpwiada t górskiemu charakterwi drzecza i jest przyczyną wyskieg zagrżenia pwdziweg. Pzim zagrżenia pwdziweg w tym drzeczu jest wyższy c najmniej 15 % d przeciętneg zagrżenia pwdziweg w Plsce. Rzległe i intensywne pady trwające kilka dni i siągające d 200 mm/dbę (półncne stki Tatr i Beskidy) pwdują szybkie i gwałtwne wezbrania. Większy wpływ na frmwanie się dpływu Wisły mają jej karpackie dpływy w zachdniej części drzecza. Z hydrlgiczneg punktu widzenia największe zagrżenie pwdziwe stwarzają drzecza Sły i Dunajca, ale także Raby i Skawy. Zagrżenia te ptwierdzne są licznymi pisami danych histrycznych. Charakterystycznym dla drzecza górnej Wisły jest, że wezbrania nie bejmują całeg drzecza lecz pszczególne zlewnie. Drugim ważnym czynnikiem determinującym zagrżenie pwdziwe w drzeczu jest sadnictw i jeg rzwój na przestrzeni lat. Kncentruje się n wzdłuż rzek, których dliny utraciły swą naturalną funkcję prwadzenia wielkich wód. Dtyczy t głównie Wisły, Dunajca, Raby i Sły. W wyniku wezbrań w krytach rzek i ptków pwstają szkdy pwdziwe, które bejmują: zażwirwanie rumszem na znacznych dcinkach kryt rzek i ptków raz zmiany ich trasy raz nurtu wdy, bniżenie dna kryt rzek i ptków spwdwane gwałtwną erzją w trakcie przepływów ekstremalnych, uszkdzenia lub zniszczenia uregulwanych dcinków ptków, pprzez krekcję stpniwą i prgwą, zabudwę żłbami betnw kamiennymi raz zaprami przeciw rumwiskwymi, uszkdzenia lub zniszczenia pdłużnych i pprzecznych kamiennych i faszynanw kamiennych budwli regulacyjnych, 49

50 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą dna lata zerwania brzegów, a w knsekwencji utwrzenie rzległych wyrw brzegwych, które pwdują niszczenie dróg, mstów, zagrżenie dla budynków, linii energetycznych i gruntów rlnych itp. Pnadt w wyniku wezbrań ulegają uszkdzeniu lub zniszczeniu elementy umcnień na górnych i dlnych stanwiskach zapór i stpni wdnych, stanwiące bezpieczeństwie tych biektów. W statnich kilkudziesięciu latach na bszarze działania RZGW w Krakwie praktycznie w każdym rku wystąpiły wezbrania pwdziwe, a największe z nich miały miejsce w rku 1997, 2001 i Objęły ne swim zasięgiem prawie cały bszar prawbrzeżnych dpływów górnej Wisły. Usuwanie skutków pwdzi z 1997 rku finanswane był głównie w ramach Nardweg Prgramu Odbudwy i Mdernizacji. Natmiast p pwdzi w 2001 rku pdpisana zstała umwa finanswa Plska - Prjekt Usuwania Skutków Pwdzi II. pmiędzy Rzeczpsplitą Plską, a Eurpejskim Bankiem Inwestycyjnym na finanswanie zadań w zakresie naprawy, dbudwy i ulepszenia infrastruktury hydrtechnicznej tj. naprawy i dbudwy kryt rzecznych i zabudwy regulacyjnej. W ramach tych śrdków, w reginie wdnym Górnej Wisły zstały pracwane również studia kreślające granice bszarów bezpśrednieg zagrżenia pwdzią dla terenów niebwałwanych w następujących zlewniach: Wisłka, Sły, Skawy, górneg Dunajca d ujścia Ppradu, dlneg Dunajca d ujścia Ppradu i Wisłki. Strefa zalewwa Q1% zstała wyznaczna w parciu studia kreślające granice bszarów bezpśrednieg zagrżenia pwdzią raz zrealizwany Prjekt Banku Światweg Usuwanie skutków pwdzi - Zadanie B Ośrdki Krdynacyjn-Infrmacyjne Ochrny Przeciwpwdziwej w Krakwie, Wrcławiu i Gliwicach. Inwestycje w zakresie przeciwdziałania skutkm pwdzi wykraczają znacznie pza mżliwści Gminy, mżliwe jest jednak zwiększenia bezpieczeństwa pwdziweg mieszkańców pprzez działania niezwiązane bezpśredni z inwestwaniem w urządzenia przeciwpwdziwe. W zasadzie wszystkie przedsięwzięcia mżna pdzielić na czynne i bierne. Bardz częst ich rdzaj wymuszny jest własnścią. W przypadku chrny przeciwpwdziwej jest t również pewneg rdzaju wyróżnikiem, chciaż własnść nie czyni tych działań determinującym. Za działania związane z chrną przeciwpwdziwą dpwiada, zgdnie z ustawą Praw wdne, dyrektr reginalneg zarządu gspdarki wdnej (RZGW). Z jeg inicjatywy pwstaje pracwanie prjekt planu chrny przeciwpwdziwej w reginie wdnym. RZWG są również dpwiedzialne za prwadzenie działań infrmacyjnych i krdynację w razie pwdzi lub suszy na pdległym terenie. Ochrnę przed pwdzią prwadzi się zgdnie z planami chrny przeciwpwdziwej na bszarze kraju, planami chrny przeciwpwdziwej reginu wdneg, a w szczególnści przez: zachwanie i twrzenie wszelkich systemów retencji wód, budwę i rzbudwę zbirników retencyjnych, suchych zbirników przeciwpwdziwych raz plderów przeciwpwdziwych; racjnalne retencjnwanie wód raz użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, a także sterwanie przepływami wód; funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami zachdzącymi w atmsferze raz hydrsferze; kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych lub terenów zalewwych, budwanie raz utrzymywanie wałów przeciwpwdziwych, a także kanałów ulgi. Dla ptrzeb planwania chrny przed pwdzią raz prwadzenia działań peracyjnych funkcjnuje w Krakwie Ośrdek Krdynacyjn-Infrmacyjny Ochrny Przeciwpwdziwej, który dpwiada m.in. za: sprządzanie studiów chrny przed pwdzią dla wydzielnych zlewni w reginie wdnym, które w parciu dane gedezyjne, hydrlgiczne, inwentaryzację infrastruktury kmunikacyjnej i hydrtechnicznej, cenę zagrżenia pwdziweg uwzględniają przede wszystkim granice zasięgu wód pwdziwych kreślnym prawdpdbieństwie występwania, kierunki chrny biernej i czynnej przed pwdzią, prpzycje niezbędnych przedsięwzięć mdernizacyjn - inwestycyjnych wraz z szacunkiem ksztów raz wytyczne dla planwania przestrzenneg; prwadzenie pstępwań administracyjnych dtyczących graniczania działalnści na bszarach bezpśrednieg zagrżenia pwdziweg; krdynację kncepcji i planów z zakresu chrny przeciwpwdziwej; krdynację działań peracyjnych na biektach chrny przed pwdzią; zgłaszanie wnisków, piniwanie i uzgadnianie planów, studiów i kierunków zagspdarwania przestrzenneg, prjektów decyzji warunkach i zagspdarwaniu 50

51 terenu, decyzji ustaleniu lkalizacji celu publiczneg w dniesieniu d chrny przed pwdzią; prwadzenie prac studialnych, wdrżeniwych, ekspertyz i prjektów z zakresu chrny przed pwdzią raz wyznaczania bszarów zagrżnych pwdzią; prwadzenie działalnści infrmacyjn-edukacyjnej dla jednstek samrządwych, rządwych raz spłeczeństwa Ochrna przed suszą Rzróżniamy trzy rdzaje suszy: atmsferyczną, glebwą (rlniczą); i hydrlgiczną. Jeśli w Plsce, w kresie wegetacyjnym, przez 20 dni nie ma padów, uznaje się, że nastąpił pczątek suszy atmsferycznej. Dalszy brak padów pwduje suszę glebwą, która wpływa niekrzystnie na wzrst rślin. Nawet jeśli w tym czasie pady są minimalne, efekty suszy glebwej mgą zstać złagdzne, lecz mim t susza mże przejść w stan suszy hydrlgicznej. Susze atmsferyczna i glebwa zanikają stsunkw szybk, natmiast susza hydrlgiczna, której efektem jest niżówka hydrlgiczna (czyli bniżenie się pzimu wód pwierzchniwych i pdziemnych) trwa na gół dług, nawet kilka seznów, bwiem dbudwa zasbów wdnych wymaga bfitych raz długtrwałych padów deszczu i śniegu. Rzpatrując zjawisk suszy w kategriach pza przyrdniczych, mżemy mówić również suszy spłeczn-eknmicznej. Brak wdy w rzekach i bniżenie się pzimu wód gruntwych, będące skutkiem suszy, mają bardz pważne knsekwencje dla całej gspdarki, szczególnie tych gałęzi przemysłu, które ptrzebują większych ilści wdy. Knieczne jest uwzględnianie wystąpienia suszy w planach reagwania kryzysweg, pracwywanych na wszystkich szczeblach administracji. Jednym z ważnych elementów takieg planu jest rzwiązanie spsbów reglamentwania wdy dla różnych stpni zagrżenia suszą. Nie granicza się jednak, nawet w czasie suszy, dstaw wdy przeznacznej na zaspkjenie bezpśrednich ptrzeb ludzi raz d gaszenia pżarów. Niekrzystnym efektem suszy jest wzrst zagrżenia eklgiczneg i pżarweg. Jeśli przy niskich stanach wdy d rzek dprwadzane są niezmienine ilści ścieków, wzrasta znacznie ich stężenie. Susze spwdwane są długtrwałym graniczeniem padów. Różnią się d większści katastrf naturalnych rzpczynających się nagle, w ściśle kreślnym mmencie i mających szybki raz gwałtwny przebieg. Trudn kreślić dkładnie, jaki jest zasięg terytrialny suszy raz kiedy zaczyna się lub kńczy. Reginalny Zarząd Gspdarki Wdnej w Krakwie realizując zapisy art. 92 ust.3 pkt 7. Ustawy Praw wdne z dnia 18 lipca 2001 r. wraz z późniejszymi zmianami, które nakładają na dyrektra RZGW m.in. bwiązek krdynwania działań związanych z chrną przed suszą w reginie wdnym, pdjął działania zmierzające d graficzneg przedstawienia bszarów najbardziej narażnych na wystąpienie suszy (deficyt padów). W tym celu wykrzystuje się dstępne w OKI infrmacje nt. padów (dane pchdzą z IMGW O/Kraków) raz mżliwści techniczne (prgramwanie Gemedia Prfesinal z nakładką GRID). 51

52 Rysunek 18 Rzkład wskaźnika zagrżenia niżówką w styczniu na bszarze RZGW Kraków Źródł: Obecnie mapki pracwywane są w parciu rzkład przestrzenny wskaźnika zagrżenia niżówką hydrgelgiczną, który jest bliczany wyłącznie dla pzimu wdnśneg zwierciadle swbdnym raz dla źródeł. Wskaźnik bliczany jest tylk dla tych punków, dla których istnieją dpwiedni długie ciągi bserwacji (mżliwść wyliczenia średnieg niskieg stanu zwierciadła wdy z kresu wiellecia) raz prwadzne są bieżące pmiary. Kmórką merytryczną dpwiedzialną za pracwanie wartści wskaźnika jest becnie Zakład Analiz i Prgnz Hydrgelgicznych w Państwwym Instytucie Badawczym Państwweg Instytutu Gelgiczneg. 52

53 4.4.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna PS Rzpznanie dalszych ptrzeb w zakresie zabezpieczenia przeciwpwdziweg i chrny przed suszą i ewentualne zmiany w PZP Gmina Brzeszcze PS.1 Zmniejszenie zagrżenia pwdzią i suszą PS.1.1 Zmniejszenie ryzyka wystąpienia pwdzi i suszy PS Inwentaryzacja, dbudwa i regulacja raz prawidłwa eksplatacja urządzeń meliracji wdnych RZGW w Krakwie, RZGW Gliwice, Małplski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych, Gmina Brzeszcze, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie, rganizacje pzarządwe, Spółki Wdne PS Mdernizacja bwałwań Wisły i Sły Małplski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych, Spółki Wdne 53

54 4.4.4 Harmngram zadań w zakresie chrny przed pwdzią i suszą L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE PS Rzpznanie dalszych ptrzeb w zakresie zabezpieczenia przeciwpwdziweg i chrny przed suszą i ewentualne zmiany w PZP Gmina Brzeszcze 45 ZADANIA KOORDYNOWANE PS Inwentaryzacja, dbudwa i regulacja raz prawidłwa eksplatacja urządzeń meliracji wdnych RZGW w Krakwie, RZGW Gliwice, Małplski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych 100 Gmina Brzeszcze, Reginalna Dyrekcja Ochrny Śrdwiska w Krakwie, rganizacje pzarządwe, Spółki Wdne PS Mdernizacja bwałwań Wisły i Sły Małplski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych 6 062,783 Spółki Wdne PS Budwa pwiatweg systemu mnitringu śrdwiska i zagrżeń pwdziwych parteg na sieci systemu strzegania i mnitrwania z wizualizacją danych pmiarwych Pwiat Oświęcimski - Gmina Brzeszcze RAZEM ZADANIA WŁASNE 45 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 6 162,783 54

55 4.4.5 Wniski Retencja jest t zjawisk naturalneg lub sztuczneg zatrzymywania wdy na pwierzchni, w glebie i pd ziemią. Głównym celem retencji jest pprawa bilansu wdneg zlewni rzecznych pprzez czaswe zatrzymanie lub zmniejszenie dpływu wód, czyli spwlnienie jej biegu. Realizacja nwych prjektów infrastrukturalnych, w tym w ramach tzw. Prgramu małej retencji dla wjewództwa małplskieg będzie mżliwa pd warunkiem spełnienia wymgów wynikających z Prawa wdneg raz dyrektyw unijnych, w szczególnści dyrektywy cenach ddziaływania na śrdwisk, dyrektywy siedliskwej i ramwej dyrektywy wdnej. Ważna rle w prcesie retencjnwania wdy pełnią zbirniki śródplne, małe zbirniki retencyjne raz enklawy łąk. Obszary te zapbiegają przedstaniu się i rzprzestrzenianiu w śrdwisku bigenów i innych zanieczyszczeń pchdzących z upraw rlniczych. W wyniku rzbudwa systemu mnitringu śrdwiska dla ptrzeb chrny przeciwpwdziwej pwstanie sprawny i niezawdny, system pmiarów i bserwacji meterlgicznych i hydrlgicznych. Knfiguracja systemu pzwli na adekwatny d ptencjalnych i aktualnych zagrżeń dstęp d danych pmiarwych z zadanym krkiem czaswym i przestrzennym. System ten będzie źródłem danych dla złżnych mdeli meterlgicznych i hydrlgicznych realizwanych w pzstałych kmpnentach. Dane z systemu będą przekazywane d wszystkich dbirców działających w systemie słny hydrlgiczn-meterlgicznej raz będą przedmitem wymiany międzyreginalnej. 4.5 Ochrna pwierzchni ziemi Jak zasadniczy element litsfery gleba jest jednym z najważniejszych kmpnentów eksystemów lądwych i wdnych. Znajmść gleb niezbędna jest w planwaniu właściweg ich wykrzystania dla ptrzeb człwieka, przy załżeniu zrównważneg rzwju. Jest na również ptrzebna dla racjnalneg użytkwania rlniczej przestrzeni prdukcyjnej, rejnizacji rślin uprawnych, pracwywania planów gspdarczych, układania płdzmianów i ustalania spsbu uprawy rli. Urdzajnść gleb zależy również d dczynu gleby. Kwaśny dczyn gleby bniża jej żyznść prwadząc d degradacji urdzajnści. Ze względu na różną reakcję rślin na dczyn gleb, przemiany ph mają znaczenie wskaźnikw prównawcze. Łatw na tej pdstawie kreślić ptrzebę uregulwania dczynu, trudniej jednak cenić przyczynę i stpień degradacji gleby. Jedyną metdą, która przynsi rezultaty są systematyczne pmiary dczynu ph prwadzne systematycznie w ciągu dpwiedni długieg czasu. Znaczną rlę w prcesie zanieczyszczenia i degradacji śrdwiska dgrywają metale ciężkie. Zaliczamy d nich pierwiastki, wśród których najczęściej wymienia się kadm, miedź, nikiel, łów, cynk. Ich cechą charakterystyczną jest zdlnść d systematyczneg nagrmadzania się w śrdwisku, c zwiększa intensywnść ddziaływania. Niemałe znaczenie na zasbnść i żyznść gleb ma też ich wykrzystanie, gleby utrzymywane w dbrej kndycji pprzez stswanie prawidłwych płdzmianów i utrzymywane stale pd rślinnścią zachwują swje właściwści i wydają bfite plny. Natmiast pprzez dłgwanie gleb i niewykrzystywanie ich w celach rlniczych tracą swje walry stają się mniej zasbne w składniki dżywcze i ubżeją Charakterystyka i cena stanu aktualneg Użytkwanie terenów w Gminie Brzeszcze Pwierzchnia ewidencyjna gminy Brzeszcze wynsi 4560 ha, z czeg kł 44,0 % (2007 ha) pwierzchni stanwią użytki rlne. Pzstała część zajęta jest głównie przez łąki, (476 ha 10,4%), lasy (565 ha 12,3%), grunty pd wdami i nieużytki tereny pzstałe związane z działalnścią przemysłwą, budwnictwem raz infrastrukturą drgwą i klejwą. (2049 ha - 44,91%). Szczegółwe zestawienie użytkwania terenów na bszarze gminy Brzeszcze w pdziale na tereny miejskie i wiejskie przedstawin w tabeli pniżej. Tabela 4 Struktura użytkwania terenów w gminie Brzeszcze L.p. Wyszczególnienie Pwierzchnia Udział prcentwy d całści [ha] cała gmina miast wieś cała gmina miast wieś 1 Pwierzchnia całkwita ,78 58,22 2 Użytki rlne ,01 15,07 28,95 55

56 2a Grunty rne ,93 9,52 22,41 2b Sady ,72 0,24 0,48 2c Łąki ,44 5,04 5,39 2d Pastwiska ,92 0,26 0,66 3 Lasy i grunty leśne ,39 3,66 8,73 4 Nieużytki, grunty pd wdami ,60 23,05 20,77 Źródł: GUS, 2010 W prównaniu d stanu sprzed kilku lat mżna stwierdzić, iż pwierzchnia użytków rlnych stale się zmniejsza, w 2002 rku użytki rlne stanwiły 61%, natmiast według stanu na 2009 rk t kł 44%. Rdzaj gleb, gspdarstwa rlne, uprawy i hdwla Pkrywa glebwa na terenie gminy Brzeszcze związana jest ściśle z budwą gelgiczną raz rzeźbą terenu. Gleby zalegające na terenie Gminy Brzeszcze wytwrzne są ze skał macierzystych plejstceńskich i hlceńskich. Na pdłżu piaszczyst gliniastym wytwrzyły się: gleby brunatne właściwe z dminującym pdtypem gleb brunatnych właściwych wyługwanych wytwrzne z utwrów lesswych, gleby bielicwe i płwe wytwrzne z lessów i związane z bszarem Pgórza Wilamwickieg, mady, głównie brunatne wytwrzne z utwrów aluwialnych teras, Wisły i Sły, czarne ziemie związane z utwrami piaszczystymi i wyskim pzimem wód gruntwych, gleby mineraln murszwe i mułw trfwe, Pd względem przydatnści d użytkwania rlniczeg większść, b kł płwa (43,5%) gleb t klasa IV, kł 15% stanwią gleb klasy III i prawie tyle sam gleb klasy V. Mim dbrej jakści gleb wyskich klas bnitacyjnych dkrycie złóż węgla kamienneg spwdwał, że tereny Gminy Brzeszcze utraciły swój pierwtny charakter rlniczy Aktualnie tylk 34 pdmity gspdarcze prwadzą działalnść rlniczą, według danych GUS tylk 8% spłeczeństwa utrzymuje się z rlnictwa, leśnictwa czy rybłówstwa. Nwe miejsca pracy związane z przemysłem wydbywczym raz niewielka pwierzchnia gspdarstw rlnych (charakteryzująca się niską dchdwścią) na terenie Gminy spwdwały, że działalnść rlnicza stała się zajęciem ddatkwym, a nie głównym źródłem dchdów mieszkańców. Wśród gspdarstw rlnych największą grupę stanwią gspdarstwa pwierzchni w przedziale d 1 d 2 ha, stanwią ne kł 80% wszystkich gspdarstw. Ze struktury rślin uprawianych przez rlników w gspdarstwach rlniczych wynika, że najwięcej miejsca zajmują uprawy zbóż i rślin kpwych. Prdukcja zwierzęca t przede wszystkim hdwla zwierząt na własne ptrzeby gspdarstwa rlneg. Wart wspmnieć wielwiekwej tradycji hdwli ryb, głównie karpi prwadzna w płudniw - zachdniej części Jawiszwic, raz wschdniej części słectwa Skidziń. Według dtychczaswych trendów craz większa część rlników ze względu na wyską niepłacalnść prdukcji zaprzestaje upraw. Szczegółwe dane na ten temat będą znane p wyknaniu klejneg Spisu Rlneg. Źródła i stpień zanieczyszczenia gleb Jak, że bardz dużą pwierzchnię zajmują tereny rlne duża ilść zanieczyszczeń pchdzi ze źródeł rlniczych. Isttnym czynnikiem wpływającym na stan wdy i gleby są hdwle trzdy chlewnej prwadzące tucz metdą bezściółkwą. Przy takiej metdzie hdwli pwstaje duż większa ilść gnjwicy. W gspdarstwach rlnych prwadzna jest prdukcja kisznek na ptrzeby wyżywienia zwierząt gspdarskich, prdukcja ta prwadzna jest również w warunkach plwych i teretycznie ciecz kisznkwa mże się przedstać d wód i gleb pwdując ich zanieczyszczenie. Wszelkie zmiany w śrdwisku glebwym, które wpływają na zmniejszenie aktywnści, a tym samym bniżają prduktywnść gleb, kreśla się mianem degradacji. Degradacja jest prcesem naturalnym lub antrpgenicznym, tj. wynikającym z działalnści człwieka. Skutkiem działania degradacji jest bniżenie, jakści i ilści próchnicy w glebach, zmiany kwaswści i struktury gleb, a w knsekwencji spadek zasbnści i 56

57 żyznści gleby. prcesy degradacji pwierzchni ziemi, w zależnści d przyczyn, dzieli się na naturalne, getechniczne, przemysłwe, urbanizacyjne, kmunikacyjne, agrtechniczne i chemiczne. Ptencjalnymi źródłami zanieczyszczeń pwierzchni ziemi, a tym samym śrdwiska glebweg na terenie gminy są: emisja pyłów i gazów ze źródeł przemysłwych i mtryzacyjnych, nieuregulwana gspdarka wdn ściekwa, działalnść górnicza, występujące tzw. dzikie wysypiska dpadów. W latach Gmina Brzeszcze nie wyknywała żadnych badań gleb pd kątem zanieczyszczenia metalami ciężkimi, pszczególni rlnicy w ramach gspdarstwa zlecają wyknanie teg typu badań dla własnych ptrzeb. Bardz isttnym elementem prdukcji rślinnej jest kntrla zanieczyszczeń w glebie, według przeprwadznych w 2002 rku badań zawartści metali ciężkich w glebach użytkwanych rlnicz wynika, iż większść gleb na zawartść pierwiastków śladwych na pzimie dpuszczającym uprawy rślin spżywczych. Według infrmacji zamieszcznych w Raprcie stanie śrdwiska w Wjewództwie Małplskim w 2007 rku wynika iż na terenie Pwiatu Oświęcimskieg w Oświęcimiu zlkalizwany jest punkt kntrln - pmiarwy gleb nr 47. Wyniki badań w tym punkcie wskazują iż zanieczyszczenie gleb w zakresie miedzi, niklu, łwiu, i cynku wykazuje stpień 0 jeśli chdzi te zanieczyszczenia sytuacja jest analgiczna d badań przeprwadzanych w 2000 rku. Natmiast w zakresie zanieczyszczenia gleb kadmem stan się pprawił, w 2000 rku był I stpień zanieczyszczenia, a 2 w 2005 rku badania wykazały 0 stpień. W zakresie zawartści w badanych próbkach siarki siarczanwej (S-SO4) stpień zanieczyszczenia zarówn w 2000 rku jak i w 2005 wyniósł 1 stpień. Sytuacja jest pważniejsza, jeśli chdzi wielnasycne węglwdry, w Oświęcimiu gleby wykazały 2 stpień zanieczyszczenia zarówn w 2000 i 2005 rku Identyfikacja ptrzeb Właściwa plityka rlna pwinna również uwzględniać działania zapbiegawcze plegające na dpwiednim zagspdarwaniu wąwzów i stków wzniesień, stswaniu dpwiednich płdzmianów, stswanie zadrzewień i zakrzaczeń, a także stałe utrzymywanie gleby pd pkrywą rślinną. Isttnym elementem plityki rlnej na terenie Gminy Brzeszcze pwinn być scalanie gruntów i łączenie sie rlników w grupy, c zmniejszy dalsze rzdrbnienie gruntów rlnych. W tym celu zasadne jest prwadzenie przez Ośrdki Dradztwa Rlniczeg sptkań szklących i infrmacyjnych dla rlników i zachęcanie d twrzenia wspólnych działań rlniczych. Ważną rlę w zakresie chrny ziemi i przeciwdziałania degradacji gleb dgrywa gspdarka wdna, w tym sprawne funkcjnwanie urządzeń meliracji szczegółwych (rwów meliracyjnych i urządzeń drenarskich). Sukcesywne kanalizwanie słectw w znacznym stpniu wpływa na pprawę stanu gleby, gdyż nieszczelne zbirniki sadwe raz dprwadzane w niekntrlwany spsób ścieki d ptków i strumyków w znacznym stpniu przyczyniają się d zanieczyszczania gleb. Isttne znaczenie ma również stan rlniczych dróg djazdwych d gruntów rlnych. Na stan techniczny tych dróg bardz duży wpływ, prócz użytkwaneg na nich ciężkieg sprzętu rlniczeg, mają gwałtwne, nawalne deszcze w trakcie, których niszczne są przepusty drgwe raz nawierzchnie dróg płżnych na terenach pagórkwatych. Drgi te wymagają crcznie mdernizacji i dbudwy. Również crcznie winny być mdernizwane nwe dcinki dróg ziemnych. Rlnictw wymaga stałeg wspierania ze strny Gminy, pdaż prduktów rlnych stale się zmienia i wymusza na rlnikach stałą dbałść jakś prduktów rlnych. W mdzie są eklgiczne warzywa i wce. Gmina Brzeszcze psiada warunki d rzwju rlnictwa eklgiczneg. Mżliwym rzwiązaniem dla terenów rlnych lezących dłgiem lub nieużytkach jest uprawa rślin energetycznych, takich jak: wierzba wiciwa, malwa pensylwańska czy rzepak. Rśliny te są źródłem eklgiczneg paliwa, które przyczynia sie d graniczenia zanieczyszczenia pwietrza. Plantacje takie przyczyniają się również d graniczenia prcesów erzyjnych gleb. 2 Mnitring chemizmu gleb rnych Plski w latach

58 Rlnicy pwinni w swich gspdarstwach dążyć d wprwadzenia Zasad Kdeksu Dbrych Praktyk Rlniczych, pracwaneg i przyjęteg w 2001 rku, czyli prgramu działań, który zawierałby cykl działań w frmie szkleń i działań edukacyjnych dla rlników i prducentów żywnści bejmujących również praktyki. Kdeks Dbrych Praktyk Rlniczych zapbiega ppełnianiu wykrczeń, kształtuje właściwą pstawę rlników wbec bwiązująceg prawa raz uczy jak graniczać ujemne ddziaływanie rlnictwa na śrdwisk. Za pmcą zabiegów fitmeliracyjnych pwinn się dążyć d zachwania właściwej struktury gleb, przywrócić rangę zabiegm agrtechnicznym, kultywwać bilgiczne metdy chrny rślin, stswać metdy integrwane, tj. łączące zabiegi agrtechniczne, bilgiczne i chemiczne. Istnieje stała ptrzeba pdejmwania śrdków przeciwdziałających chemicznym skażenim gleb. W tym celu należy prwadzić ścisłą kntrlę stswania śrdków chrny rślin i nawżenia gruntów rlnych, a także w cyklach 3-5 letnich przeprwadzać kntrlne badania gleb na zawartść metali ciężkich i pzimu ph. Klejnym ważnym elementem jest przeciwdziałanie erzji gruntów płżnych na stkach wzniesień cel ten siągnąć mżna pprzez dpwiednie płdzmiany, a także szczególne zabiegi agrtechniczne plegające między innymi na rce wzdłuż stku a nie z góry na dół. Tereny nie uprawiane pwinny być utrzymywane pd pkrywą rślinną, realizacja zadarnień i zakrzaczeń również przyczynia się d zmniejszenia zjawiska erzji i degradacji gruntów. Realizacja tych zadań przyczyni sie d graniczenia zanieczyszczenia i nieptrzebnej degradacji śrdwiska glebweg na terenie gminy. Zadaniem, które zarówn teraz, jak i w przyszłści mże sie przyczynić d pprawy stanu nie tylk gleb, ale i całeg śrdwiska jest edukacja eklgiczna dzieci i młdzieży. Zadanie t jest dtychczas i będzie nadal realizwane przez Urząd Gminy, a także Szkły i Przedszkla. D głównych kierunków działań w tym zakresie zaliczyć należy: systematyczną kntrlę pzimu zanieczyszczeń w glebach (zawartść metali ciężkich i dczyn ph), zmniejszenie zakwaszenia gleb, prmwanie upraw energetycznych, prpagwanie wśród rlników raz działkwiczów racjnalneg gspdarwania zasbami glebwymi i stswania właściwych zabiegów agrtechnicznych ptymalizację spsbów i intensywnści nawżenia i stswania śrdków chrny rślin, zwiększenie zużycia nawzów naturalnych), prmwanie działań graniczających degradację i erzję gleb (spsby krzystania z zmechanizwaneg sprzętu, stswanie bilgicznej zabudwy), pracwanie prgramów edukacyjnych dtyczących chrny pwierzchni ziemi i gleb, likwidację punktwych źródeł zanieczyszczenia gleb (nielegalne wysypiska dpadów, nieszczelne szamba, dły na dchdy zwierzęce), kntrlę pdmitów gspdarczych w zakresie ich wpływu na zanieczyszczenie śrdwiska glebweg, upwszechnienie zasad Dbrej Praktyki Rlniczej i rlnictwa eklgiczneg, rekultywację terenów zdegradwanych. 58

59 4.5.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą dna lata Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OG.1.1 Ochrna wierzchniej warstwy gleb OG OG Ppularyzacja infrmacji w zakresie gspdarwania zasbami glebwymi Ochrna zasbów gleb nadających się d wykrzystania rlniczeg i leśneg ODR Oświęcim, ARR w Krakwie, ARiMR w Oświęcimiu, rganizacje eklgiczne, Gmina Brzeszcze, Starstw Pwiatwe ODR Oświęcim, ARR w Krakwie, ARiMR w Oświęcimiu, Gmina Brzeszcze, Starstw Pwiatwe OG.1 Racjnalne wykrzystanie zasbów glebwych OG.1.2 Przywrócenie wartści użytkwych gleb OG OG Okreswa, c 3-5 lat kntrla zawartści metali ciężkich raz pzimu ph gruntów użytkwanych rlnicz Twrzenie i przestawianie gspdarstw prywatnych na prdukcję metdami eklgicznymi Właściciele gruntów rlnych, Okręgwa Stacja Chemiczn Rlnicza w Gliwicach, Małplska Izba Rlnicza Właściciele gruntów rlnych, Małplski Ośrdek Dradztwa Rlniczeg OG.1.3 Racjnalna gspdarka rlna OG OG Wspmaganie działalnści rlniczej, uwzględniającej nrmy eklgiczne szklenia rlników Przeciwdziałanie erzji i degradacji trenów rlnych i zubżania terenów rlniczych Ośrdki Dradztwa Rlniczeg, ARiMR w Oświęcimiu, Małplska Izba Rlnicza Ośrdki Dradztwa Rlniczeg, właściciele gruntów rlnych 59

60 4.5.4 Harmngram zadań w zakresie chrny pwierzchni ziemi i gleb L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA KOORDYNOWANE OG Ppularyzacja infrmacji w zakresie gspdarwania zasbami glebwymi Ośrdek Dradztwa Rlniczeg w Oświęcimiu, ARiMR w Oświęcimiu, Ppularyzacja infrmacji w zakresie gspdarwania zasbami glebwymi 10 rganizacje eklgiczne, Gmina Brzeszcze OG Wspmaganie działalnści rlniczej, uwzględniającej nrmy eklgiczne szklenia rlników Ośrdki Dradztwa Rlniczeg w Oświęcimiu, ARIMR w Oświęcimiu Pdnszenie wiedzy rlników 15 Małplska Izba Rlnicza, rganizacje eklgiczne, Gmina Brzeszcze OG Ochrna zasbów gleb nadających się d wykrzystania rlniczeg Starstw Pwiatwe w Oświęcimiu Zachwanie zdrwtnści bilgicznej, nie dpuszczenie d zainwestwania terenów atrakcyjnych przyrdnicz b.d Ośrdek Dradztwa Rlniczeg w Oświęcimiu, ARiMR w Oświęcimiu, Gmina Brzeszcze OG Okreswa, c 3-5 lat kntrla zawartści metali ciężkich ph gruntów użytkwanych rlnicz Właściciele gruntów rlnych Zachwanie bezpieczeństwa mieszkańców 30 Okręgwa Stacja Chemiczn Rlnicza w Gliwicach, Gmina Brzeszcze OG Twrzenie i przestawianie gspdarstw prywatnych na prdukcję metdami eklgicznymi Właściciele gruntów rlnych Pprawa zdrwtnści mieszkańców 50 ARiMR w Oświęcimiu, Małplska Izba Rlnicza, Ośrdek Dradztwa Rlniczeg w Oświęcimiu, OG Przeciwdziałanie erzji i degradacji trenów rlnych i zubżania terenów rlniczych Starstw Pwiatwe w Oświęcimiu, właściciele gruntów rlnych Ograniczenie degradacji gruntów 50 Ośrdek Dradztwa Rlniczeg w Oświęcimiu, RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE

61 4.5.5 Wniski Stan gleb wywiera bezpśredni wpływ, na jakść śrdwiska szczególnie na bszarze gminy, która ma krzystne warunki d prdukcji rlniczej, ale także na inne elementy śrdwiska jak stan wód, różnrdnść flrystyczną i architekturę krajbrazu, a także na zdrwtnść jej mieszkańców, dlateg też, chrna gruntów jest bardz isttnym elementem chrny śrdwiska. W ramach pielęgnacji walrów glebwych należy: Kształtwać właściwy dczyny gleb. Istnieje ptrzeba mnitringu stanu gleb pd względem kwaswści peridycznie, c 3-5 lat. Kultywwać racjnalne i eklgiczne spsby gspdarwania zasbami glebwymi zgdnymi z Kdeksem Dbrych Praktyk Rlniczych, Prmwać restrukturyzację rlnictwa z uwzględnieniem kierunku eklgizacji. 4.6 Gspdarwanie zasbami gelgicznymi Zasady pszukiwania, dkumentwania raz krzystania z kpalin regulwane są przepisami ustawy z dnia 4 luteg 1994 r. - praw gelgiczne i górnicze (Dz. U. 1994, nr 27, pz. 96 z późn. zm.). W ustawie tej rzstrzygnięt sprawę własnści złóż kpalin raz uregulwan prblem chrny zasbów złóż pprzez wymóg ujmwania ich w miejscwych planach zagspdarwania przestrzenneg raz bwiązek kmpleksweg i racjnalneg wykrzystania kpalin. Dla prawidłweg gspdarwania zasbami przyrdy (tj., między innymi także kpalinami) ustala się w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg szczególne warunki zagspdarwania terenów. Również pdjęcie działalnści w zakresie wydbywania kpalin jest uzależnine, przez mżliwść dpwiednich zapisów w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg, d Rady Miejskiej, która pdejmuje uchwały zmianie planu raz d spłecznści lkalnej, która na tym etapie mże wnsić uwagi i prtesty Charakterystyka i cena stanu aktualneg Obszar gminy Brzeszcze znajduje się w brębie Górnśląskieg Zagłębia Węglweg, pwstałeg w warscyjskim zapadlisku przedgórskim. Jedncześnie jest t bszar zapadliska przedkarpackieg. Zapadlisk ma charakter niecki, wypełninej utwrami palezicznymi, mezzicznymi i miceńskimi. Pdłże bszaru gminy stanwi kilkusetmetrwej miąższści seria piaskwców, łupków i węgli wieku górn karbńskieg (karbn prduktywny), złżny z warstw: Warstwy łaziskie, występujące w półncnej części złża, charakteryzujące się niską węglnśnścią Warstwy rzeskie, występujące na całym bszarze, wykształcne w pstaci naprzemianległych warstw iłwców i mułwców z przewarstwieniami piaskwców i licznymi pkładami węgla; udkumentwan 24 pkłady węgla kamienneg w brębie byłeg bszaru górniczeg Brzeszcze I i 11 pkładów w rejnie szybu Andrzej IX, Warstwy rudzkie, w których udkumentwan 6 pkładów węgla, Warstwy sidłwe, zredukwane d 1 pkładu bardz dużej zmiennści zalegania, Warswty prębskie wykształcne w pstaci iłwców i mułwców z warstwami drbnziarnistych piaskwców, w których występują nieliczne cienkie pkłady węgla. Trzecirzęd reprezentwany jest przez utwry micenu. Wykształcny jest w pstaci iłów i iłłupków. Wśród utwrów ilastych spradycznie występują piaski w pstaci sczewek granicznym zasięgu. Miąższść micenu uzależnina jest d ukształtwania pwierzchni frmacji karbńskich. W rejnie szybu Andrzej VI pkrywy trzecirzędwej brak, natmiast w szybach głównych miąższść micenu wynsi m. Na pzstałym bszarze micen występuje dść regularnie a miąższść utwrów wynsi d 188 w półncnej części gminy d 252 m w części płudniwej. Czwartrzęd przykrywa prawie cały bszar płaszczem sadów zmiennej miąższści d 6,5 m w pbliży rzeki Sły, d 15 m w pbliżu rzeki Wisły. Frmacja ta wykształcna jest w pstaci hlceńskich glin i piasków raz plejstceńskich żwirów różnziarnistych. Wyjątkiem jest bszar w rejnie szybów Andrzej I, II, V, VI, gdzie czwartrzęd miejscami zalega bezpśredni na karbnie. Na terenie gminy udkumentwan złża następujących surwców: 61

62 Złże węgla kamienneg Brzeszcze jest t złże, które razem z bszarem i terenem górniczym wykracza pza bszar gminy. Złże Brzeszcze płżne jest na płudniwym skrzydle Niecki Głównej, Pkryte jest nadkładem czwartrzędwym i trzecirzędwym, łącznej grubści kł 100 m. Złże węgla kamienneg zstał udkumentwane d głębkści zalegania pkładu 510, tj. d głębkści kł 1150 m. Przedmitem eksplatacji są aktualnie pkłady warstw rzeskich i rudzkich. Wielkść zasbów bilanswych szacwana jest na 340 mln tn Złże metanu przy wydbywaniu węgla kamienneg kpaliną twarzyszącą jest metan, któreg zasby w 1997 rku szacwan na 3049,6 mln m 3. Złże zawiera prawie 3,3 mld m 3 metanu resrbwaneg. Metan ujmwany systemami dmetanwania dsyłany jest ze złża w pstaci metanw pwietrznej zawierającej 45 50% CH4. W kpalni praktycznie cały ujmwany metan jest gspdarcz wykrzystywany. Zdecydwana większść metanu jest sprzedawana d firmy chemicznej SYNTHOS S.A. w Oświęcimiu, pzstała część wykrzystywana jest d palania pieców energetycznych Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej. Pzstała część metanu wydalana jest d atmsfery. Złża żwirów: Obszar i teren górniczy Przecieszyn II kncesja nr SW.V.BK.7515/4-10/07 z dnia rku wydana przez Marszałka Wjewództwa Śląskieg, Obszar i teren górniczy Wilczkwice Skidziń ple B kncesja nr OS IV.7514/14/99/00/01/13 KZ z dnia rku wydana przez Wjewdę Katwickieg, Obszar i teren górniczy Wilczkwice Skidziń ple A kncesja nr OS V.7514/14/99/00/01/13 KZ z dnia rku wydana przez Wjewdę Katwickieg. P zakńczeniu eksplatacji przewiduje się wypełnienie wyrbiska wda i stwrzenie zbirnika wdneg charakterze rekreacyjnym, Złże Jawiszwice występujące w płudniw zachdniej części gminy. Eksplatację surwców na terenie Gminy aktualnie prwadzi: Kmpania Węglwa Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia, Rczne wydbycie węgla kamienneg w latach wynisł: a tys. tn, b tys. tn, c tys. tn. Według infrmacji Kpalni planwane wydbycie na 2010 rk szacwane jest na 1893 tys. tn. W latach pwierzchnia bjęta wpływami eksplatacji wynsiła 11,0 km2, natmiast aktualna pwierzchnia bjęta wpływami eksplatacji górniczej na terenie Gminy Brzeszcze wynsi 16,9 km2, c znacza że ilść i rzmiar szkód górniczych stale się pwiększa. Eksplatacji wywłuje szkdy rlne i budwlane, są t głównie bniżenia terenu pwdujące szkdy w uprawach i uszkdzenia budynków. W latach prwadzne były przez Kpalnię prace rekultywacyjne plegające na zbudwaniu dpadów wydbywczych (rekultywacja techniczna) na Zalewiskach G w Przecieszynie i F w Łężniku. W najbliższych latach Kpalnia planuje kntynuację prac rekultywacyjnych na Zalewisku G w Przecieszynie raz rzpczęcie rekultywacji bilgicznej Zalewiska F. Termin rzpczęcia tych prac uzależniny jest d pdjęcia decyzji przebiegu trasy szybkieg ruchu S1. Kpalnie Kruszywa Rajsk Rczne wydbycie kruszywa w latach wynisł: a ,6 tys. tn, b ,3 tys. tn, c ,4 tys. tn. Według infrmacji Krakwskich Zakładów Eksplatacji Kruszywa S.A. planwane wydbycie na 2010 rk szacwane jest na 115 tys. tn. Pwierzchnia zajmwana pd eksplatację aktualnie wynsi 16,5 ha, eksplatacja ta w latach nie spwdwała żadnych szkód górniczych, w związku z tym nie były prwadzne żadne prace rekultywacyjne. Planuje się rzpczęcie rbót rekultywacyjnych p zakńczeniu eksplatacji złża, czyli p 2012 rku. 62

63 Jeśli chdzi kryta rzek, w których zalegają kruszywa Gmina Brzeszcze nie planuje stwrzenia mżliwści eksplatacji tych surwców ze względu na lkalizację terenów siedliskwych zwierząt i rślin, krytarzy eklgicznych a także Obszarów sieci NATURA Identyfikacja ptrzeb W zakresie chrny zasbów kpalin według ustawy Praw Ochrny Śrdwiska (art. 125 i 126) złża pdlegają chrnie, która plega na racjnalnym gspdarwaniu ich zasbami raz kmplekswym wykrzystaniu kpalin, w tym kpalin twarzyszących. Eksplatacja pwinna być przeprwadzana z zastswaniem wszelkich śrdków, które przyczyniają się d graniczenia szkód w śrdwisku. Występwanie na terenie Gminy Brzeszcze zasbów surwców kpalnych jest pzytywnym zjawiskiem, ale jest t też bwiązek w pstaci kntrli użytkująceg złże i dkładania wszelkich starań, aby eksplatacja i późniejsza rekultywacja zstały przeprwadzne zgdnie z bwiązującymi przepisami w zakresie chrny zasbów naturalnych. Psiadający kncesję na wydbycie złża kpaliny jest zbwiązany zastswać śrdki niezbędne zarówn d chrny złża jak i d chrny wód pwierzchniwych i pdziemnych a także d chrny pwierzchni ziemi. P zakńcznej eksplatacji zbwiązany jest prwadzić rekultywację raz przywracać d właściweg stanu elementy przyrdnicze. Obszary peksplatacyjne należy sukcesywnie i na bieżąc pddawać rekultywacji. Obwiązek ten ciąży na sbie pwdującej utratę alb graniczenie wartści użytkwej gruntu. Kszty rekultywacji ciążą na sprawcy. W przypadku złóż nieeksplatwanych, które zstały udkumentwane złże zabezpiecza się, jak zaplecze surwcwe. Eksplatacja kpalin prwadzi d defrmacji pwierzchni ziemi, pwstawania nieużytków, uszkdzeń budynków i bniżeń terenów. Celwe jest racjnalne gspdarwanie zasbami raz rekultywacja terenów peksplatacyjnych, Obszary peksplatacyjne należy sukcesywnie i na bieżąc w miarę mżliwści finanswych pddawać prcesm rekultywacji, rewitalizacji, a jeśli t mżliwe dtwrzenia wartści śrdwiska naturalneg, by eksplatacja surwców mineralnych nie prwadziła d destrukcji zasbów glebwych i śrdwiskwych. Ochrna zasbów kpalin nieeksplatwanych na szczeblu gminnym pwinna plegać na uwzględnieniu tych terenów w studiach uwarunkwań i planach zagspdarwania przestrzenneg w pstaci zapisów uniemżliwiających zagspdarwanie tych terenów w spsób trwały, wykluczający ptencjalną eksplatację surwców. 63

64 4.6.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze na lata wraz z perspektywą dna lata Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna ZK Wprwadzanie zapisów w PZP gminy niezagspdarwywaniu trwałym terenów nieeksplatwanych złóż Gmina Brzeszcze ZK.1 Ochrna zasbów złóż pprzez ich racjnalne wykrzystywanie w krdynacji z planami rzwju reginu. ZK.1.1 Racjnalna gspdarka kpalinami ZK ZK Prawidłwa eksplatacja złóż surwców mineralnych Kntynuacja prac rekultywacyjnych na Zalewisku G w Przecieszynie Firmy psiadające kncesja na eksplatację złóż, Starstw Pwiatwe w Oświęcimiu, Marszałek Wjewództwa Małplskieg Kmpania Węglwa Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia, ZK Rekultywacja bilgiczna Zalewiska F Kmpania Węglwa Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia, ZK Rekultywacja terenów peksplatacyjnych p zakńczeniu eksplatacji złża Krakwskie Zakłady Eksplatacji Kruszywa SA w Krakwie 64

65 4.6.4 Harmngram zadań w zakresie gspdarwania zasbami gelgicznymi L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE ZK Wprwadzanie zapisów w PZP gminy niezagspdarwywaniu trwałym terenów nieeksplatwanych złóż Gmina Brzeszcze Ochrna surwców nieeksplatwanych b.d. Organy piniujące Plany Zagspdarwania Przestrzenneg ZADANIA KOORDYNOWANE ZK Prawidłwa eksplatacja złóż surwców mineralnych Firmy psiadające kncesja na eksplatację złóż, rgany wydające kncesję Ochrna zasbów kpalin b.d Gmina Brzeszcze ZK Kntynuacja prac rekultywacyjnych na Zalewisku G w Przecieszynie Kmpania Węglwa Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia, Rekultywacja terenów przekształcnych przez eksplatację kpalin b.d Gmina Brzeszcze ZK Rekultywacja bilgiczna Zalewiska F Kmpania Węglwa Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia, Rekultywacja terenów przekształcnych przez eksplatację kpalin b.d Gmina Brzeszcze ZK Rekultywacja terenów peksplatacyjnych p zakńczeniu eksplatacji złża Krakwskie Zakłady Eksplatacji Kruszywa SA w Krakwie Rekultywacja terenów przekształcnych przez eksplatację kpalin b.d Gmina Brzeszcze RAZEM ZADANIA WŁASNE - RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE - 65

66 4.6.5 Wniski Jakść terenów płżnych na bszarze Gminy Brzeszcze w części zależy d warunków naturalnych i ukształtwania terenu, grmy jednak wpływ na stan pwierzchni ziemi ma człwiek i jeg racjnalne bądź lekkmyślne i nierzważne pstępwanie wynikające w dużej mierze z nieznajmści bwiązujących przepisów. Dlateg tak ważnym jest, aby krzystanie z warunków naturalnych takich jak w tym przypadku surwce mineralne dbywał się w zgdzie z przepisami i racjnalnym myśleniem, które nakazuje zstawić teren peksplatacyjny w takim stanie jak wyglądał przed eksplatacją. Zadanie t należy d firm psiadających kncesję na wydbycie złóż. Natmiast rgany samrządwe mają mżliwść chrny nieużytkwanych zasbów pprzez stswne zapisy w miejscwych planach zagspdarwania przestrzenneg. 66

67 5 Dalsza pprawa, jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg na bszarze gminy Brzeszcze 5.1 Gspdarka wdn ściekwa Charakterystyka i cena stanu aktualneg Hydrgrafia Wdy pwierzchniwe Gmina Brzeszcze leży pmiędzy dwiema rzekami, które wyznaczają jej granice - Słą d wschdu raz Wisłą d zachdu - na terenie Ktliny Oświęcimskiej. Wewnętrzną sieć rzeczną Gminy twrzą naturalne cieki i zbirniki wdne. Na uwagę zasługuję ciek Młynówka z licznymi dgałęzieniami, który zasila liczne stawy hdwlane raz ptk Różany stanwiący lewbrzeżny dpływ rzeki Sły. Natmiast w zachdniej części Obszaru Górniczeg zlkalizwane są dwa kanały dpływwe wód dłwych z bydwu reginów szybów głównych dprwadzające wdy d zbirnika retencyjn dzująceg wód słnych, które następnie zrzucane są d Wisły. W części wschdniej zlkalizwane są także rwy: Stawki Siedliska i F5. Ddatkw na terenie bszaru górniczeg występuję system rwów dwadniających, które zstały wyknane w celu dwadniania bniżeń eksplatacyjnych. Na bszarze Gminy znajduje się kilkadziesiąt zbirników wdnych raz zalewisk, które zstały utwrzne w bezdpływwych nieckach peksplatacyjnych lub w wyrbiskach p eksplatacji żwiru nad rzeką Słą. Kncentrują się ne głównie we wschdniej i półncn zachdniej części Gminy gdzie występuje kmpleks stawów Nazieleńce, ze stawami Granicznik, Bagiennik, Rydak, Stanisław, Przygdnik. W półncn zachdniej części Gminy występuję zbirnik retencyjn dzujący wód słnych z kpalni Brzeszcze pjemnści m 3. Zadaniem zbirnika jest kreswe grmadzenie słnych wód dłwych i przetrzymywanie ich w kresie, gdy pzim wdy (przepływ) w rzece Wiśle jest niski raz gdy stężenie jnów Cl + SO 4 w rzece uniemżliwia jakiklwiek dpływ wód słnych z kpalni "Brzeszcze", a następnie zrzucanie ich d Wisły w kresach wyskich stanów wód. Duża pjemnść zbirnika przy istniejącym dpływie wynszącym 7556 m 3 /d zapewnia 154 dniwą retencję. W ciągu tak długieg kresu zwykle pjawia się kilka razy mżliwść zrzutu wdy d rzeki. Przy zrzucie wdy słnej wyknywane są 2 razy dziennie analizy fizyk - chemiczne wdy z rzeki pwyżej i pniżej zrzutu, a także wdy zrzucanej, c zapewnia utrzymanie, w wdach Wisły pniżej zrzutu wód słnych, stężeń chlrków i siarczanów dpuszczalnych dla II klasy czystści wód. Zbirniki naturalne mżna sptkać wzdłuż meandrującej Wisły i Sły w frmie starrzeczy, jednak częst będących już w stadium zaniku. 67

68 Rysunek 19 Wdy pwierzchniwe na bszarze Gminy Brzeszcze Źródł: Urząd Gminy Brzeszcze, Jakść wód pwierzchniwych W 2008 rku mnitring jakści wód pwierzchniwych w wjewództwie małplskim realizwany był zgdnie z Prgramem mnitringu śrdwiska wjewództwa małplskieg na lata w pdsystemie mnitring jakści wód pwierzchniwych. Obwiązek badania i ceny jakści wód pwierzchniwych w ramach PMŚ wynika z art.155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Praw wdne (Dz. U. Nr 115, pz.1229 z póź. zm.). Mnitring wód ma na celu pzyskanie infrmacji stanie wód pwierzchniwych dla ptrzeb planwania w gspdarwaniu wdami raz ceny siągania celów śrdwiskwych, c wiąże się ze stwrzeniem prgramów d pdejmwania działań na rzecz pprawy stanu jakści wód raz ich chrny przed zanieczyszczeniem. Na bszarze Gminy Brzeszcze nie zlkalizwan punktów mnitringwych wód pwierzchniwych, dlateg rzszerzn analizę d bszaru pwiatu święcimskieg. Na bszarze pwiatu święcimskieg wyknan ceny wód: ujmwanych d celów zapatrzenia ludnści w wdę przeznaczną d spżycia, cenę eutrfizacji wód pchdzenia kmunalneg za kres , wstępną cenę stanu jednlitych części wód pwierzchniwych. Ocena wód ujmwanych d celów zapatrzenia ludnści w wdę przeznaczną d spżycia Punkt kntrln - pmiarwy znajduję się w Kętach na rzece Sła 16,4 km JCWP Sła d zbirnika Czaniec d ujścia kd PLRW Ogólna kategrię wód kreślną jak A3, natmiast według wskaźników fizyczn chemicznych jak A2 (barwa, azt Kjeldahla, fenle ltne) raz wskaźników bakterilgicznych jak A3 (gólna liczba bakterii cli, liczba bakterii cli fek.) 68

69 Rysunek 20 Ocena wód ujmwanych d celów zapatrzenia ludnści w wdę przeznaczną d spżycia w wjewództwie małplskim w 2008 rku Źródł: Ocena jakści wód pwierzchniwych w wjewództwie małplskim w rku 2008, WIOŚ w Krakwie, 2009 W prównaniu d lat jakść wód na rzece Sła uległa pgrszeniu, natmiast prównując d rku 2006 jakść wdy plepszyła się. W latach jakść wdy rzeki Sła pzstawała na tym samym pzimie tzn. A3. Tabela 5 Jakść wdy na rzece Sła w latach Rzeka Sła Punkt pmiarw kntrlny (p.p.k.) Kategria wód gólna Nazwa km Kęty 16,4 A2 A2 nie spełnia A1, A2, A3 Oświęcim 1,8 A2 A3 nie badan nie badan nie badan A3 A3 Źródł: Ocena jakści wód pwierzchniwych w wjewództwie małplskim w rku 2008, WIOŚ w Krakwie, 2009 Pierwsza wstępna cena eutrfizacji wód pchdzenia kmunalneg za kres Zgdnie z art. 2 pkt.11 Dyrektywy Rady z dnia 21 maja 1991 rku dtyczącej czyszczania ścieków kmunalnych (91/271/EWG) eutrfizacja znacza wzbgacenie wdy składnikami dżywczymi, szczególnie związkami aztu i/lub fsfru, pwdującymi przyspieszny wzrst glnów i wyższych frm życia rślinneg, c jest przyczyną niepżądanych zakłóceń równwagi wśród rganizmów żyjących w wdzie raz jakści danych wód. Plska zstała uznana za bszar narażny na eutrfizację wywłaną zanieczyszczeniami ze źródeł kmunalnych, tj. związkami aztu i fsfru zawartymi w nieczyszcznych lub niedstatecznie czyszcznych ściekach kmunalnych (z miast) raz bytwych z pjedynczych gspdarstw dmwych (z miast i wsi) nie bjętych zbirczą kanalizacją. P raz pierwszy w 2008 rku wyknana zstała w Plsce cena eutrfizacji wód pchdzenia kmunalneg bejmująca kres lat Pdstawą przeprwadzenia ceny były: 69

70 wyniki badań mnitringwych wyknane przez labratria WIOŚ, wytyczne w sprawie dknania ceny stpnia eutrfizacji wód pwierzchniwych pracwane przez Główneg Inspektra Ochrny Śrdwiska (pism znak: DM/ /05/08/PG z dnia rku) w parciu wytyczne Kmisji Eurpejskiej. W cenie uwzględnin wskaźniki z pniższych grup rzprządzenia Ministra Śrdwiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie spsbu klasyfikacji stanu jednlitych części wód pwierzchniwych (Dz.U. Nr 162 pz. 1008). grupa 1 - elementy bilgiczne (fitplanktn, fitbents), grupy 3.2. i 3.5 wskaźniki fizykchemiczne (tlen rzpuszczny, BZT5, gólny węgiel rganiczny, azt amnwy, azt Kjeldahla, azt aztanwy, azt gólny, fsfr gólny). Zgdnie z wytycznymi przyjęt załżenie, że wda zanieczyszczna i cenina jak eutrficzna, nie siąga stanu dbreg. Na terenie pwiatu święcimskieg punkty kntrln pmiarwe znajdują się w dwóch miejscach rzeki Sła t.j.: kd JCWP - PLRW Kęty nr p.p.k. 52 kd JCWP - PLRW Oświęcim nr p.p.k. 86 Rysunek 21 Ocena wód pd kątem eutrfizacji pchdzenia kmunalneg za kres Źródł: Ocena jakści wód pwierzchniwych w wjewództwie małplskim w rku 2008, WIOŚ w Krakwie, 2009 Jak wynika z badań na terenie zlewni rzeki Sły nie stwierdzn prcesu eutrfizacji jedynie w punkcie pmiarw kntrlnym w klicach Kęt. 70

71 Wstępna cena stanu jednlitych części wód pwierzchniwych Ocenę stanu wszystkich (mnitrwanych i niemnitrwanych) jednlitych części wód pwierzchniwych w drzeczach Plski i dla pszczególnych wjewództw za 2008 rku wyknał Instytut Meterlgii i Gspdarki Wdnej Ośrdek Mnitringu Jakści Wód w Katwicach zgdnie z rzprządzeniem Ministra Śrdwiska z dnia 20 sierpnia 2008 rku w sprawie spsbu klasyfikacji jednlitych części wód pwierzchniwych (Dz.U. Nr 162 pz. 1008). Zapisy rzprządzenia wprwadzają d prawa plskieg zasady w zakresie cen jakści wód pwierzchniwych kreślne w Ramwej Dyrektywie Wdnej (2000/60/WE) jak zasadę generalną cenę stanu wód stanwiącą wypadkwą stanu eklgiczneg i chemiczneg. Tabela 6 Ocena mnitrwanych jednlitych części wód pwierzchniwych na rzece Sła Nazwa JCWP Ocena elementów bilgicznych Ocena elementów fizykchemicznych wspierających elementy bilgiczne Ocena substancji szczególnie szkdliwe dla śrdwiska wdneg stan / ptencjał eklgiczny stan chemiczny stan jednlitych części wód pwierzchniwych Sła d zbirnika Czaniec d ujścia III II N stan umiarkwany dbry ZŁY STAN WÓD Źródł: Ocena jakści wód pwierzchniwych w wjewództwie małplskim w rku 2008, WIOŚ w Krakwie, 2009 Wynikiem klasyfikacji elementów bilgicznych jest przypisanie im jednej z 5 klas, stanwiących kreślenie stanu tych elementów. Dla punktów pmiarwych na rzece Sła kreśln stan jak umiarkwany (klasę III), a d wskaźników determinujących należał fitbents. Elementy fizyk-chemiczne bejmują grupy wskaźników charakteryzujących: stan fizyczny, warunki tlenwe i zanieczyszczenia rganiczne, zaslenie, zakwaszenie, substancje bigenne. Dla punktów pmiarwych na rzece Sła kreśln klasę II jak stan dbry. D wskaźników przekraczających zaliczn: tlen rzpuszcz., CHZT-Mn, azt Kjeldahla. Stan eklgiczny jest wynikiem klasyfikacji elementów bilgicznych i fizykchemicznych. Dla punktów pmiarwych na rzece Sła ptencjał eklgiczny kreśln jak stan umiarkwany. Stan chemiczny wód pwierzchniwych kreślają stężenia substancji prirytetwych i innych substancji zanieczyszczających stanwiących zagrżenie dla śrdwiska wdneg. Ocenę w zakresie zanieczyszczeń chemicznych na rzece Sła kreśln jak dbry. Stan jednlitych części wód pwierzchniwych jest wypadkwą stanu eklgiczneg i chemiczneg, a kreśla g grszy ze stanów. Dla punktów pmiarwych na rzece Sła stan wód kreśln jak zły. Badanie sadów wdnych Badania sadów wdnych rzek i jezir wyknywane są w ramach pdsystemu PMŚ Mnitring jakści śródlądwych wód pwierzchniwych i bejmują kreślenie zawartści metali ciężkich i wybranych szkdliwych związków rganicznych w sadach pwstających współcześnie w rzekach i jezirach na bszarze kraju. Badania są wyknywane przez Państwwy Instytut Gelgiczny Państwwy Instytut Badawczy d 1990 rku. Bezpśredni nadzór nad realizacja prgramu badań sprawuje Departament Mnitringu w Głównym Inspektracie Ochrny Śrdwiska. Osady pwstają na dnie jezir, rzek i zbirników zaprwych w wyniku sedymentacji zawiesin mineralnych i rganicznych pchdzących z erzji, a także składników wytrącających się z wdy. W wielu lkalizacjach w pwstawaniu sadów bierze udział materiał wnszny d wód pwierzchniwych wraz ze ściekami przemysłwymi i kmunalnymi. W sadach wdnych jest zatrzymywana większść ptencjalnie szkdliwych metali i związków rganicznych trafiających d wód pwierzchniwych. Akumulwane są w nich pierwiastki, które miały lub mają becnie szerkie zastswanie w gspdarce m. in. cynk, miedź, chrm, kadm, łów, nikiel, rtęć. W sadach zatrzymywane są również trwałe zanieczyszczenia rganiczne (TZO) m. in. wielpierścieniwe węglwdry armatyczne (WWA), pestycydy chlrrganiczne, plichlrwane bifenyle (PCB). Na ptrzeby mnitringu cena jakści sadów dennych, w aspekcie ich zanieczyszczenia metalami ciężkimi wyknywana jest w parciu kryteria gechemiczne (Bjakwska I. Skłwska G., Gechemiczne klasy czystści sadów wdnych. Przeg. Gelg., 46 (1): ). Przy cenie gechemicznej 71

72 jakści sadów za zawartść anmalną pierwiastka w śrdwisku przyjęt stężenia wyższe d sumy średniej zawartści teg pierwiastka i dwóch dchyleń standardwych kreślnych dla badanej ppulacji. Osad ceniny zstaje za zanieczyszczny nawet w przypadku, gdy przekrczenie zawartści dpuszczalnej stwierdzn tylk dla jedneg pierwiastka. D ceny ektksyklgicznej zastswan wartści PEL (ang. Prbable Effects Levels) kreślające zawartść pierwiastka, pwyżej której częst bserwwany jest szkdliwy wpływ zanieczyszcznych sadów na rganizmy wdne. Tabela 7 Wyniki badań sadów rzecznych na terenie pwiatu święcimskieg w 2009 r. Nr punktu Nazwa Data badania Badane typy wskaźników Ocena wg rzprządzenia Ocena gechemiczna Ocena bigechemiczna / / /343 Sła/2 Przemsza/5,5 Wisła/0, Fizyk chemiczne; pierwiastki; TZO(PCB); TZO(pestycydy); TZO(WWA); Związki rganiczne Osady zanieczyszczne (Dz.U. 2002, nr 55, pz.498 pierwiastki, TZO) Osady silnie zanieczyszczne( Bjakwska I., Skłwska G. (1998), Przegl. Gelg.,46(1):49-54 Pierwiastki) Osady częst szkdliwie ddziaływujące na rganizmy żywe (Prbable Effects Level (PEL) Pierwiastki, TZO) Źródł: Bibliteka Mnitringu Śrdwiska, GIOŚ, 2009 Na terenie pwiatu święcimskieg znajdują się trzy punktu mnitringwe sadów rzecznych na Wiśle, na rzece Sła i Przemsza. Przekrczne wartści metali ciężkich dntwan w 2009 r. w Wiśle i Przemszy. Przekrczenia dtyczyły takich pierwiastków jak kadm, łów i cynk, gdzie zawartść był wyższa d dpuszczalnej kreślnej wg Rzprządzenia Ministra Śrdwiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rdzajów raz stężeń substancji, które pwdują, że urbek jest zanieczyszczny (Dziennik Ustaw Nr 55 pz. 498 z dnia 14 maja 2002 r.).. Pdwyższna zawartść związków chlrrganicznych wyższą d PEL (Prbable Effects Level) dtyczą punktów zlkalizwanych na Przemszy i Wiśle. Wdy pdziemne Według A.S. Kleczkwskieg (1990) na terenie Gminy Brzeszcze nie występują Główne Zbirniki Wód Pdziemnych (GZWP). Głównym pzimem użytkwym jest pzim czwartrzędwy, który twrzą utwry piaszczyst żwirwe, zmiennej miąższści dchdzącej d 60 m i występujące w dnach rzeki Wisły i Sły. Pzim czwartrzędwy w aluwiach charakteryzuję się na gół zwierciadłem swbdnym lub lekk napiętym w miejscach, gdzie utwrami pwierzchniwymi są słab przepuszczalne gliny i iły. Wdy czwartrzędwe najczęściej występują na głębkści 2-5 m pd pwierzchnia terenu i dznaczają się dużą wydajnścią, na gół dbrej lecz zmiennej jakści. Wdy pdziemne w bszarze górniczym kpalni "Brzeszcze" związane są z utwrami czwartrzędwymi i karbńskimi. Dpływy wód d wyrbisk górniczych pchdzą ze zczerpywania zasbów statycznych. Są ne dbierane na dziewięciu pzimach. Dpływy te są ustabilizwane d wielu lat i zmieniają się w niewielkich ilściach. W gólnym dpływie wdy d kpalni, wdy pitne i przemysłwe stanwią 60% zaś wdy zaslne 40%. Wdy pitne są w całści wykrzystywane przez kpalnię d zabezpieczenia jej ptrzeb. Największe ilści tych wód zagspdarwane są przez łaźnie, ktłwnię, na cele techniczne, bytwgspdarcze, w zakładzie przeróbczym, d płukania rurciągów przeciw pżarwych na dle i inne. Wdy słne, wypmpwane na pwierzchnię, dprwadzane są w całści d zbirnika retencyjn-dzująceg wód słnych "Brzeszcze". Jakść wód pdziemnych Rczny pbór wód pdziemnych w wjewództwie małplskim kształtuje się na pzimie kł 7-8% pbru wód gółem. Największe zagęszczenie ujęć dla zapatrzenia ludnści występuje na półnc d Krakwa, a najmniejsze w płudniw-zachdniej części wjewództwa. Na terenie Gminy Brzeszcze stwierdzn słaby stan ilściwy wód pdziemnych. Obszar ten znajduję się w zasięgu reginalnych lejów depresji kpalń węgla kamienneg, piasku, c wiąże się z dwadnianiem terenów przez drenaż górniczy. Na terenie Gminy, jak również pwiatu święcimskieg nie zlkalizwan w 2008 r. punktów mnitringwych jakści wód pdziemnych. 72

73 D analizy jakści wód pdziemnych wzięt pd uwagę dane z 2007 r., gdzie punkty mnitringu jakściweg zlkalizwan na terenie pwiatu święcimskieg ujęt w dwóch miejscach. Tabela 8 Charakterystyka sieci mnitringu wód pdziemnych na terenie pwiatu święcimskieg Nr Mnbada* M Wdy Stratygrafia Miejscwść JCWPd 2249 MD G Q Oświęcim MD G T Przeciszów 148 *nr w Mnitringwej Bazie Danych, M rdzaj mnitringu: MD mnitring diagnstyczny, MO- mnitring peracyjny, Stratygrafia : Q czwartrzęd, Tr trzecirzęd, W wdy wgłębne, G wdy gruntwe, Z źródła, JCWPd jednlita część wód pdziemnych, Źródł: Ocena jakści wód pwierzchniwych w wjewództwie małplskim w rku 2007, WIOŚ w Krakwie, 2008 Rysunek 22 Sieć punktów badawczych wód pdziemnych w 2007 rku w wjewództwie małplskim Źródł: Ocena jakści wód pwierzchniwych w wjewództwie małplskim w rku 2007, WIOŚ w Krakwie, 2008 Ocena jakści wód według kryteriów klasyfikacji dla prezentwania stanu wód Ocenę jakści wód w rku 2007 wyknan na pdstawie rzprządzenia Ministra Śrdwiska z dnia 11 luteg 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentwania stanu wód pwierzchniwych i pdziemnych, spsbu prwadzenia mnitringu raz spsbu interpretacji i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. Nr 32/2004 pz.284). 73

74 Zgdnie z rzprządzeniem klasyfikacja jakści wód pdziemnych bejmuje 5 klas: klasa I wdy bardz dbrej jakści klasa II wdy dbrej jakści klasa III wdy zadawalającej jakści klasa IV wdy niezadawalającej jakści klasa V wdy złej jakści Ocena jakści wód pdziemnych według kryteriów klasyfikacji dla prezentwania stanu wód zalicza punkty w miejscwści Oświęcim i Przeciszów d klasy IV. Przekrczne wskaźniki dtyczyły amniaku (NH 4 ). Głównym źródłem jnów amnwych w wdzie jest rzkład materii rganicznej zawierającej azt (białka, mcznik itp.) Pchdzenie materii rganicznej mże być naturalne, lecz najczęściej jej źródłem są zanieczyszczenia antrpgeniczne takie jak nawzy rganiczne (brnik, gnjówka, gnjwica), ścieki związane z rlnictwem (m.in. gnjwica, ski kisznkwe), dpady przetwórstwa rlneg, ścieki bytwe w bszarach nieuprządkwanej gspdarce ściekwej, składwiska dpadów stałych zawierających materię rganiczną. Jakść wód pdziemnych według wymagań dtyczących jakści wdy przeznacznej d spżycia przez ludzi Pdstawę ceny stanwi rzprządzenie Ministra Zdrwia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakści wdy przeznacznej d spżycia przez ludzi (Dz. U. nr 61/2007, pz.417). Ze względu na t, że badania mnitringwe wód pdziemnych nie bejmują zanieczyszczeń bakterilgicznych, cenę wyknan dla badanych wskaźników fizykchemicznych. Jakść wdy pdziemnej przeznacznej d spżycia przez ludzi na bszarze pwiatu święcimskieg w miejscwści Oświęcim i Przeciszów wykazywała pnadnrmatywne zawartści związków żelaza i manganu. Przekrczne wartści tych związków są charakterystyczne dla wód gruntwych Główne źródła zanieczyszczeń wód pwierzchniwych i pdziemnych Głównymi zagrżeniami dla wód pwierzchniwych i pdziemnych prwadzących wdy niedpwiadające nrmm są skażenia kmunalne i związane z chemicznymi śrdkami d prdukcji rlnej. Ścieki scjaln-bytwe, pchdzące z zabudwy mieszkaniwej, dprwadzane są częst d nieszczelnych sadników przydmwych bądź też lkalnie budwanymi przez mieszkańców kanałami bezpśredni d przydrżnych rwów meliracyjnych lub cieków wdnych. Ścieki te są źródłem zanieczyszczeń wyrażającym się w związkach takich jak BZT 5, ChZT, azt amnwy i fsfrany. Ddatkw isttnym zagrżeniem, dla jakści wód są substancje rppchdne spłukiwane pdczas padów deszczu z nawierzchni dróg, parkingów czy placów stacji paliw. Pważne źródł zanieczyszczeń wód pdziemnych i pwierzchniwych stanwią też związki bigenne spływające z pól uprawnych w kresach p nawżeniu gruntów rlnych Zapatrzenie w wdę Źródłem zapatrzenia mieszkańców w wdę jest wdciąg grupwy Brzeszcze, który z klei zasilany jest z wdciągu Górnśląskieg Przedsiębirstwa Wdciągów w Katwicach pbierająceg wdę z magistrali GO-CZA. Awaryjnie zasilany jest z Mikłwa. Miast raz słectwa Gminy Brzeszcze pkryte są gęsta siecią rzdzielczą przeważnie w układzie pierścieniwym zapewniającym wyski standard zapatrzenia w wdę ze względu na swja niezawdnść. Łączna długść sieci wdciągwej w chwili becnej wynsi 142,567 mb i bejmuje 4190 szt. płączeń d budynków mieszkalnych łącznej długści mb raz 301 szt. płączeń d pdmitów usługw prdukcyjnych. Sieć wdciągwa wyknana jest ze stali raz żeliwa i jest sukcesywnie wymieniana. Stan sieci na terenie Gminy Brzeszcze nie jest w pełni zadawalający. Natmiast stan przyłączy wdciągwych wyknanych z PCV i PE jest zadawalający i nie wymaga działań mdernizacyjnych. 74

75 Tabela 9 Sprzedaż wdy na terenie Gminy Brzeszcze w latach Grupa dbirców m 3 /rk m 3 /dbę m 3 /rk m 3 /dbę Gspdarstwa dmwe Pdmity usługw handlwe Razem Źródł: Rejnwe Przedsiębirstw Wdciągów i Kanalizacji w Tychach S.A., 2010 D dbirców największej ilści sprzedanej wdy w 2009 rku należą następujące pdmity: Pszczyńska Spółdzielnia Mieszkaniwa Kmpania Węglwa S.A. Nadwislańska Spółka Energetyczna Sp. z.. Ośrdek Kultury w Brzeszczach Międzyzakładwa Górnicza Spółdzielnia Mieszkaniwa Piast Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia Ruch I zapatrywana jest w wdę z własneg ujęcia, częściw dla celów scjaln-bytwych pbiera wdę z RPWIK. Rysunek 23 Struktura zużycia wdy w latach na terenie Gminy Brzeszcze Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych z RPWiK Tychy Charakterystyka ujęć wdy Zakład Uzdatniania Wdy Gczałkwice t kmpleks biektów uzdatniających wdę składający się z dwóch ciągów technlgicznych. Ciąg technlgiczny GO-CZA I zstał uruchminy w 1956 r. natmiast ciąg technlgiczny GO-CZA II był uruchminy w 1979 r. Oba ciągi technlgiczne zstały uzupełnine linię znu i węgla aktywneg pprawiającą jakść dstarczaneg klientm prduktu spełniająceg aktualnie wszelkie nrmy krajwe i eurpejskie. Całść zakńczn w 2004 r. SUW GO-CZA I Ujęcie dla starej stacji uzdatniania wdy w Gczałkwicach zlkalizwane jest wraz z pzstałymi dwma ujęciami (dla nwej stacji tj. G-Cza II i dla SUW w Strumieniu) na zbirniku Gczałkwice. Jest t ujęcie 75

76 brzegwe wypsażne m. in. w kraty i sita uniemżliwiające przedstawanie się zanieczyszczeń stałych d pmp. Z ujęcia teg znaczneg nr 2 pmpy diagnalne tłczą wdę rurciągiem d studni rzdzielczej znajdującej się przed kmrami wstępneg znwania na terenie stacji uzdatniania wdy dległej k m d ujęcia. Ze studni rzdzielczej wda wypływa dwma rurciągami d kmór znwania wstępneg, w których zabudwan turbiny dla zapewnienia kntaktu wdy surwej z znem. Czas kntaktu wynsi 11 minut. P wstępnym utlenieniu wda dpływa rurciągiem d następnej kmry rzdzielczej. D rurciągu teg wprwadzny jest kagulant (siarczan glinu). Z kmry rzdzielczej trzema rurciągami wda wpływa d budynku kagulacji. W hali kagulacji znajdują się 3 ciągi, każdy z nich psiada 2 kmry szybkieg mieszania, 4 kmry wlneg mieszania (flkulacji) wypsażne w 8 mieszadeł. Czas przepływu wdy wraz z kagulantem w kmrach szybkieg mieszania wynsi 3 minuty, natmiast czas przepływu przez kmry flkulacji 30 minut. Z hali kagulacji wda przepływa 3 rurciągami d 3 sadników pkagulacyjnych pzimych długści 82 m każdy. Tu czas zatrzymania wynsi przy pełnej wydajnści stacji 1 gdzinę i 45 minut. Z sadników sklarwana wda przepływa pprzez kmrę rzdzielczą dwma rurciągami na filtry piaskwe pśpieszne. W budynku filtrów mieszczą się 24 kmry filtracyjne pwierzchni 46 m2 każda. Złża filtracyjne ufrmwane są z 55 cm warstwy piasku usypanej na 35 centymetrwej warstwie pdtrzymującej. Szybkść filtracji wynsi przy pełnej prdukcji wdy 6,5 m/h. Filtry płukane są wdą, tzw. gspdarczą, pdawaną d dłu ze zbirnika wieżweg. Wda uzdatnina jest następnie kierwana d pmpwni, międzybiektwej, która przetłacza ją d biektu znwania pśrednieg i dalej na filtry z węglem aktywnym. P filtracji na złżach z węglem aktywnym wda uzdatnina wpływa d zbirników wdy czystej. SUW GO-CZA II Pwszechnie używana nazwa G-Cza II dtyczy systemu wdneg parteg na współpracy zbirników wdnych: Gczałkwice pwstałeg na rzece Wiśle raz Czaniec, stanwiąceg trzeci zbirnik kaskady rzeki Sły. System ten pwstał w latach głębkieg deficytu wdy, pgłębineg przez niski stan wód pwierzchniwych byłeg wjewództwa katwickieg. Nazwa G-Cza II bejmuje również pwstałą na bazie tych zasbów wdnych stację uzdatniania wdy. Usytuwan ją na terenie istniejącej d 1956 r. stacji uzdalniania wdy w Gczałkwicach, którą przyjęt nazywać G - Cza I. SUW G - Cza II bazuje więc na wdach zbirnika Gczałkwice bądź na wdach zbirnika Czaniec, najczęściej jednak na mieszaninie tych wód. Ujęcie wdy ze zbirnika gczałkwickieg ma charakter brzegwy i współpracuje ze zlkalizwaną tam pmpwnią nr 1. Pmpy I stpnia tłczą wdę rurciągiem O1800 mm na teren stacji uzdatniania wdy. Ujęcie wdy na zbirniku Czaniec jest biektem wspólnym dla ZUW Gczałkwice i SUW Czaniec. Oznacza t, że mżna wdę surwą ujmwaną na Kaskadzie rzeki Sły przerzucić rurciągiem Ø1800 bezpśredni d Gczałkwic. W układzie technlgicznym Zakładu Gczałkwice wda surwa pchdząca z Kaskady Sły mże być w miarę ptrzeb mieszana z wdą ujmwaną ze zbirnika w Gczałkwicach. Mieszanina wód kierwana jest d kmór wstępneg znwania. Wyknan 4 niezależnie pracujące kmry umieszczne w dwóch zbirnikach. Każdy ciąg znwania wstępneg wypsażny jest w turbinę, której zadaniem jest ptymalna dyfuzja znu w wdzie. Czas kntaktu wdy surwej z znem wynsi 11 d 24 minut i zależy d ilści wdy. Dalej dwma rurciągami Ø1600 mm wda dpływa d pulsatrów. D rurciągów tych wprwadzane są reagenty, tj. rztwór siarczanu glinu i kresw rztwór plielektrlitu. W budynku tym usytuwanych jest 8 pulsatrów. Sklarwana wda grawitacyjnie spływa czterema rurciągami Ø1600 mm d budynku piaskwych filtrów pśpiesznych. W biekcie wybudwan 8 segmentów p pięć kmór filtracyjnych w każdym. Pwierzchnia złża filtracyjneg wynsi 44,8 m 2, a warstwa piasków filtracyjnych ma wyskść 1,4 m i ułżna jest na warstwie żwirów grubści 0,4 m. Prędkść filtracji przy pełnej wydajnści stacji wynsi 10 m/h. Złże filtracyjne ułżne jest na płytach drenażwych drenażu kulwym. Złża filtracyjne płukane są wdą z intensywnścią l/s, a czas płukania wynsi min. Wda z filtrów jest kierwana d pmpwni międzybiektwej skąd jest przetłaczana d biektu znwania pśrednieg i dalej na filtry węglwe. W biekcie filtrów węglwych mieści się 16 kmór filtracyjnych pwierzchni 104 m 2 każda. Kmry filtrów wypełnine są węglem aktywnym miąższści 2 m. Czas kntaktu wdy z węglem aktywnym wynsi średni 14 minut. P filtrach węglwych wda uzdatnina wpływa d terenwych zbirników wdy czystej składających się z 6 kmór usytuwanych w dwóch szeregach. W rurciągach dpływwych d zbirników dzwana jest wda chlrwa w celu dezynfekcji. Ze zbirników terenwych wda pprzez pmpwnie II 0 76

77 jest tłczna d przepmpwni w Paprcanach raz rurciągiem magistralnym w kierunku Rybnickieg Okręgu Węglweg Odprwadzanie ścieków Administratrem sieci kanalizacji sanitarnej jest Rejnwe Przedsiębirstw Wdciągów i Kanalizacji Sp. z... w Tychach raz Agencja Kmunalna Sp. z.. Długść sieci kanalizacji wynsi gółem mb, w tym przyłącza kanalizacyjne mb. Większa część wyknana jest z betnu (47,4%), kaminki (31,0%), PCV (21,0%) raz PE (0,6%). Rysunek 24 Przekrje sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Brzeszcze Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych z RPWiK Tychy Jak wynika z danych uzyskanych d RPWiK Tychy sieć kanalizacji sanitarnej zbudwana jest z instalacji przekrjach d 150 mm 800 mm. Największy udział stanwi sieć przekrju 300 mm (40%) raz 200 mm (18,6%), zaś najmniejszy 250 mm (0,2%). Największy przekrój psiadają klektry sanitarne przekrjach 800 mm. Rysunek 25 Udział w różnym wieku kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Brzeszcze Źródł: pracwanie własne na pdstawie danych z RPWiK Tychy 77

78 Struktura wiekwa kanalizacji sanitarnej mieści się w zakresie 10 lat i mniej d 40 lat. Na pdstawie danych cenin, iż najwięcej inwestycji w zakresie sieci kanalizacji sanitarnej pczynin w latach , czym świadczy wiek kanalizacji (40,90%). Nie mniejszy udział w strukturze ma kanalizacji sanitarna z lat (31,90%). Stan techniczny sieci kanalizacyjnej birą pd uwagę materiał i wiek, jest zadawalający, przy czym dcinki najbardziej awaryjne są przedmitem prac mdernizacyjnych. Liczba przyłączy kanalizacyjnych według stanu na r. wynsi gółem 625 szt., w tym dbircy indywidualni 545 szt. raz pzstali dbircy 80 szt. Agencji Kmunalnej Sp. z.. prwadzi eksplatację należącej d Gminy Brzeszcze mechanicznbilgicznej czyszczalni ścieków, zlkalizwanej przy ul. Św. Wjciecha 89. Oczyszczalnia przyjmuje ścieki sanitarne z sieci kanalizacyjnej wybudwanej przez Gminę Brzeszcze d lat dziewięćdziesiątych, z sieci kanalizacyjnej Osiedli raz dcieki ze Składwiska Odpadów Kmunalnych. Wdy p czyszczeniu i siągnięciu wymaganych parametrów wypuszczane są d Wisły. Oczyszczalnia mechaniczn-bilgiczna nie mże, ze względów technlgicznych, czyszczać ścieków pchdzących ze starej kanalizacji gólnspławnej, w której ścieki sanitarne zmieszane są z wdami padwymi. Jest t mechaniczn-bilgiczna czyszczalnia ścieków, d której ścieki bytw gspdarcze dpływają klektrem DN 800 z terenu Brzeszcza i Jawiszwic. Pnadt d czyszczalni dwżne są ścieki beczkwzami asenizacyjnymi ze zbirników znajdujących się przy gspdarstwach nieskanalizwanych. Układ technlgiczny czyszczalni bejmuję: 2 kraty średnicy czek 20 mm z mechanicznym usuwaniem skratek, piaskwnik trójkmrwy, pmpwnia ścieków kmra sadu czynneg z napwietrzaniem, urządzeniami mieszając 0 utleniającymi firmy frings 2 sadniki wtórne, pmpwnia sadu czynneg recyrkulwaneg, kmra rzdzielcz pmiarwa recyrkulacji sadu czynneg, pmpwnia ścieków ze zbirnikiem czerpalnym d kierwania ścieków d sadników wstępnych typu imhffa, dwa złża bilgiczne nr 1 wypełnine kamieniem, nr 2 z wypełnieniem terrapak 2 sadniki wtórne pmpwnia d recyrkulacji ścieków i sadu z sadników wtórnych d imhffa, kryt pmiarwe ścieków czyszcznych, pletka d suszenia sadów, instalacji d magazynwania i dzwania pix, dla chemiczneg strącania fsfru, punkt zlewny ścieków dwżnych. Ilść mieszkańców bsługiwana przez czyszczalnię wynsi 14228, c stanwi 65% mieszkańców gminy. W statnich latach prwadzne były prace mdernizacyjne czyszczalni. Nakłady finanswe pniesine na ten cel w latach wynszą ,24 zł. Śrdki pzyskan m.in. ze Zintegrwaneg Prgramu Łagdzenia Skutków Restrukturyzacji Górnictwa i Hutnictwa raz Wielkiej Syntezy Chemicznej. Pnieważ Gmina Brzeszcze jest gminą zarówn miejską jak i wiejską, stąd duży prcent gspdarstw dmwych leży w znacznej dległści d klektrów ściekwych. Przyłączenie wszystkich gspdarstw d sieci kanalizacyjnej będzie wymagał dalszych śrdków finanswych lub też będzie nieuzasadnine eknmicznie i technicznie. Kpalnia zlkalizwana na terenie gminy prwadząca działalnść przemysłwą pwduje wytwarzanie ścieków w ilści 2500 m3/dbę. Ścieki dprwadzane są d Zakładu Oczyszczania Ścieków w Brzeszczach. W kresie wyknane zstały następujące prace związane z budwą sieci kanalizacyjnej: 78

79 Tabela 10 Inwestycje w zakresie gspdarki ściekwej w latach Przedmit inwestycji Miejsce Długść (mb) kanał sanitarny ul. Św. Wjciecha 290,7 kanał sanitarny s. Paderewskieg 140,1 kanalizacja sanitarna ul. Szymanwskieg 172 Centrum zadanie V 1921,37 kanalizacja sanitarna ul. Nawsie 2706,78 kanalizacja sanitarna ul. Piaski 6731,3 kanalizacja sanitarna ul. Olszyny 1938,57 kanalizacja sanitarna Słectw Wschdnich etap Przecieszyn Pn ,65 kanalizacja sanitarna Fińskie Dmków Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej ul. Turystycznej - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej ul. Łęcka i ul. Spółdzielcza - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej ul. Pcztwa i ul. Kbylec - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej Przecieszyn Płudnie - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej ul. Pszczyńska i ul. Lisica - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej ul. Siedliska - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej Nwa Klnia - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej ul. Daszyńskieg - Prjekt techniczny kanalizacji sanitarnej ul. Jaśminwej - Źródł: Raprt z wyknania Prgramu Ochrny Śrdwiska za lata raz Raprt z wyknania Prgramu Ochrny Śrdwiska za lata Odprwadzanie wód padwych Kanalizacja deszczwa istnieje częściw na terenie miasta Brzeszcze, głównie na terenach siedli zabudwy wielrdzinnej. Ujścia kanałów deszczwych znajduje się przy Wiśle, pza terenami bjętymi kanalizacją padwą wdy dpływają pwierzchniw d przydrżnych rwów. W latach zrealizwan Prjekt techniczny kanalizacji deszczwej w ul. Akacjwej za kwtę ,00 zł Identyfikacja ptrzeb W chwili becnej 100 % mieszkańców Gminy Brzeszcze krzysta z wdy dstarczanej wdciągiem. Sieć mdernizwana jest systematycznie d kilkudziesięciu lat jednak na wielu dcinkach jest przestarzała i wymaga wymiany. Najważniejsze zadania inwestycyjne w zakresie zapatrzenia w wdę t: utrzymywanie w dbrym stanie technicznym i wyknywanie mdernizacji istniejących zakładów uzdatniania wdy niezbędne bieżące mdernizacje i naprawy istniejących sieci wdciągwych uzbrjenie nwych terenów w sieci wdciągwe zakup urządzeń d sprawdzania stanu sieci wdciągwej 79

80 Inwestycje te pmgą zmniejszyć straty wdy, spwdują mniejsze kszty i zmniejszą ryzyk awarii na trasach przesyłwych. Obecny stan skanalizwania Gminy Brzeszcze jest niezadawalający zwłaszcza na terenach wiejskich nie bjętych kanalizacją, gdzie ścieki grmadzne są w zbirnikach bezdpływwych. W parciu analizę stanu istniejąceg gspdarki ściekwej Gminy Brzeszcze zdefiniwan pdstawwe ptrzeby inwestycyjne i kncepcyjne w tym zakresie. Knieczne jest pdjęcie następujących działań: Budwa sieci kanalizacji sanitarnej na terenach nieskanalizwanych Wzmżenie skutecznści działań rganów samrządwych w zakresie egzekwwania Regulaminu Utrzymania Czystści i Prządku. Rzbudwa sieci kanalizacji sanitarnej pwinna bejmwać tereny ujęte w aglmeracji Brzeszcze, wyznacznej Rzprządzeniem Wjewdy Małplskieg nr 55/06 z dnia 14 lipca 2006 r. Dla terenów, które pzstaną pza zrganizwanym systemem dbiru ścieków należy pracwać system dbiru i unieszkdliwiania ścieków i sadów ze zbirników wybieralnych raz z czyszczalni indywidualnych. Wyknanie inwestycji sanitacji wsi nie rzwiąże całkwicie prblemów chrny śrdwiska na bszarach wiejskich. W działaniach gminnych w zakresie chrny wód należy przewidzieć czynnści zmierzające d wprwadzenia ewidencji rlników wykrzystujących brnik raz nawzy naturalne. W strategii przeciwdziałania tym niekrzystnym zjawiskm wyróżnia się dwa kierunki: kierunek bezinwestycyjny plegający na uświadmieniu skali zagrżenia, prpagwanie kultury rlnej uwzględniającej ptrzeby chrny śrdwiska działania administracyjne gminy plegające na wyznaczeniu bszarów chrnnych i egzekwwaniu ustanwinych nakazów i zakazów. kierunek inwestycyjny plegający na zastswaniu rzwiązań technicznych przeciwdziałającym rzprzestrzenianiu się zanieczyszczeń bszarwych, adaptacji urządzeń technicznych i wyknywania specjalnych urządzeń meliracyjnych. Ważnym elementem w chrnie wód pwierzchniwych dgrywa, budwa sieci kanalizacji deszczwej ma na celu graniczanie negatywneg wpływu zanieczyszczeń bszarwych i ścieków deszczwych. Na bszarze Gminy istnieje kilka kilmetrów sieci deszczwej, która należy w wielu przypadkach remntwać czy przebudwywać jeżeli jest t knieczne. Krzyści z budwy kanalizacji deszczwej t m.in.: sprawne dprwadzanie nadmiaru wód padwych, chrna budynków przed wilgcią, mżliwść zagspdarwania pbczy, przebudwa dróg na nwczesne z chdnikami i sprawnym dwdnieniem, eliminacja uciążliwej i ksztwnej knserwacji rwów, przepustów itp., eliminacja ksztwneg czyszczenia rwów z dpadów itp., likwidacja dzikich pdłączeń d rwów dprwadzających ścieki, eliminacja przykrych zapachów raz miejsc wylęgu insektów. W zależnści d spsbu zagspdarwania ścieki deszczwe dprwadzane są jak umwnie czyste bądź jak zanieczyszczne. Wdy deszczwe nisą ze sbą nieraz znaczne ładunki zawiesiny i substancji rppchdnych, więc aby umżliwić dprwadzenie takich wód d cieków pwierzchniwych wdy te należy pdczyszczać, instalwać piaskwniki czy separatry rppchdnych. Budwa kanalizacji deszczwej dtyczy głównie Brzeszcza raz w mniejszym stpniu pzstałych miejscwści (lub tylk ich wybranych fragmentów) Gminy, które psiadają stsunkw rzległą, gęstą zabudwę a spadki terenwe praktycznie uniemżliwiają sprawne dprwadzanie nadmiaru wód padwych. Kniecznść stswania kanalizacji deszczwej wiąże się nie tylk z większymi miejscwściami ale jest także uzależnina d pwyższych załżeń. W innych miejscach Gminy nie planuje się budwy systemu kanalizacji deszczwej, a jedynie jej dcinki na bszarach teg wymagających. Pza zanieczyszczeniami bszarwymi również zanieczyszczenia liniwe pwdują zanieczyszczenia wód. D liniwych źródeł zanieczyszczeń należą: drgi samchdwe szlaki klejwe rurciągi substancji niebezpiecznych 80

81 klektry ściekwe Na terenie Gminy nie występują pważniejsze źródła zanieczyszczeń liniwych. D zdecydwanie najgrźniejszych mżna zaliczyć drgi wjewódzkie Nr 933 relacji Pszczyna Chrzanów raz Nr 949 Jawiszwice Przeciszów. Dla graniczenia zanieczyszczeń liniwych związanych z ruchem kłwym należy przewidzieć pszerzenie pasów zieleni izlacyjnej wzdłuż dróg, wyknywaniu nasadzeń rślinnści (trawy, krzewy). Na dcinkach ujściwych rwów przydrżnych mżna prjektwać stawy suche lub mkre retencji pzwalającej na zatrzymanie zanieczyszczeń. Niezależnie d pwyższeg należy dążyć d wypsażenia jednstek ratwnictwa w zapry przechwytujące zanieczyszczenia, w zapry srbcyjne, srbenty wiążące zanieczyszczenia rppchdne. 81

82 5.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna WŚ1.1.1 Wspieranie budwy czyszczalni przydmwych (w szczególnści na terenach zabudwy rzprsznej, gdzie nie planuje się budwy czyszczalni w kresie perspektywicznym) Gmina Brzeszcze, właściciele nieruchmści WŚ.1.1 Rzbudwa i mdernizacja sieci kanalizacyjnej i deszczwej WŚ1.1.2 Budwa kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy rej. ul. Pszczyńskiej Gmina Brzeszcze WŚ1.1.3 Mdernizacja sieci kanalizacji sanitarnej, ul. Kściuszki Gmina Brzeszcze WŚ1.1.4 Kanalizacja sanitarna Gminy Gmina Brzeszcze Gmina Brzeszcze, WŚ.1 Pprawa jakści wód pwierzchniwych raz chrna jakści i ilści wód pdziemnych wraz z racjnalizacją ich wykrzystania WŚ.1.2 Ograniczenie ilści ścieków nieczyszcznych WŚ1.1.5 Budwa kanalizacji deszczwej wraz z urządzeniami pdczyszczającymi Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Zarząd Dróg Wjewódzkich w Krakwie WŚ Mdernizacja czyszczalni ścieków w Brzeszczach Gmina Brzeszcze WŚ.1.3 Ograniczenie strat wdy związanych z przesyłem i pprawa zapatrzenia ludnści w wdę WŚ Rzbudwa i mdernizacja sieci wdciągwej Administratr/ właściciel sieci wdciągwej WŚ.1.4 Ochrna wód pwierzchniwych i pdziemnych WŚ WŚ Organizacja wykładów dla mieszkańców gminy na temat racjnalneg gspdarwania zasbami wdnymi na pzimie gspdarstwa dmweg (prpagwanie pstaw i zachwań mtywujących ludnść d szczędzania wdy) Organizacja wykładów dla rlników w zakresie prpagwania tzw. dbrych praktyk rlniczych w celu zmniejszenia zanieczyszczeń bszarwych przez związki bigenne Gmina Brzeszcze Gmina Brzeszcze 82

83 5.1.4 Harmngram zadań w zakresie gspdarki wdn ściekwej L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem [PLN] tys. Partnerzy ZADANIA WŁASNE WŚ1.1.2 Budwa kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy rej. ul. Pszczyńska Gmina Brzeszcze Pprawa jakści wód pdziemnych i pwierzchniwych WŚ1.1.3 Mdernizacja sieci kanalizacji sanitarnej, ul. Kściuszki Gmina Brzeszcze Pprawa jakści wód pwierzchniwych i pdziemnych Wyeliminwanie skażenie wód pdziemnych i pwierzchniwych ściekami sanitarnymi WŚ1.1.4 Kanalizacja sanitarna Gminy Gmina Brzeszcze WŚ Mdernizacja czyszczalni ścieków w Brzeszczach Gmina Brzeszcze Pprawa jakści wód pwierzchniwych i pdziemnych Wyeliminwanie skażenie wód pdziemnych i pwierzchniwych ściekami sanitarnymi Pprawa jakści wód pdziemnych i pwierzchniwych 205* WŚ1.1.5 Budwa kanalizacji deszczwej wraz z urządzeniami pdczyszczającymi Gmina Brzeszcze Pprawa jakści wód pwierzchniwych Brak danych ksztwych Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Zarząd Dróg Wjewódzkich w Krakwie WŚ Organizacja wykładów dla mieszkańców gminy na temat racjnalneg gspdarwania zasbami wdnymi na pzimie gspdarstwa dmweg (prpagwanie pstaw i zachwań mtywujących ludnść d szczędzania wdy) Gmina Brzeszcze Wyska świadmść eklgiczna, zmniejszenie zużycia wdy 24 Organizacje eklgiczne, szkły. WŚ Organizacja wykładów dla rlników w zakresie prpagwania tzw. dbrych praktyk rlniczych w celu zmniejszenia zanieczyszczeń bszarwych przez związki bigenne Gmina Brzeszcze Wyska świadmść eklgiczna, pprawa jakści wód pdziemnych i pwierzchniwych 30 Pwiatwy Zespół Dradztwa Rlniczeg w Oświęcimiu ZADANIA KOORDYNOWANE WŚ1.1.1 Wspieranie budwy czyszczalni przydmwych (w szczególnści na terenach zabudwy rzprsznej, gdzie nie planuje się budwy czyszczalni w kresie perspektywicznym) Właściciele psesji, Gmina Brzeszcze Pprawa jakści wód pdziemnych i pwierzchniwych 10-83

84 WŚ Rzbudwa i mdernizacja sieci wdciągwej Administratr/ właściciel sieci wdciągwej. Minimalizacja strat wdy raz pprawa jakści wdy d picia Brak danych ksztwych Gmina Brzeszcze RAZEM ZADANIA WŁASNE RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE 10 *źródł infrmacji: Budżet na 2010, załącznik nr 3, pkt. 7 84

85 5.1.5 Wniski Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze w zakresie gspdarki wdn-ściekwej wskazuje jednznacznie na kniecznść kntynuacji rzpczętych już działań raz pdejmwania dalszych w celu chrny, pprawy, jakści raz racjnalneg wykrzystania zasbów wód pwierzchniwych i pdziemnych. Wytyczne cele i zadania śrdwiskwe winny być realizwane we współpracy z innymi jednstkami samrządwymi, mieszkańcami raz przedsiębircami, z wykrzystaniem śrdków własnych Gminy i pzyskanych śrdków zewnętrznych. Pdstawwym działaniem jest likwidacja lub graniczenie ddziaływania źródeł zanieczyszczenia wód pwierzchniwych punktwych, bszarwych i liniwych. Głównym czynnikiem zagrażającym czystści wód jest nieuprządkwana gspdarka ściekwa, stąd też prirytetwym działaniem będą inwestycje z teg zakresu raz racjnalizujące użytkwanie wdy. W celu pprawy jakści wód pwierzchniwych, knieczna będzie likwidacja niekntrlwanych zrzutów ścieków bytwych d rzek płynących przez teren wjewództwa. W tym celu należy wyknać szczegółwą inwentaryzację punktów zrzutu ścieków raz systematycznie ją aktualizwać. Następnym, niezwykle ważnym zadaniem jest inwentaryzacja stanu techniczneg zbirników bezdpływwych (szamb), które becnie funkcjnują na terenach nieskanalizwanych. Bardz częst zbirniki te są nieszczelne i są źródłem zanieczyszczenia wód. Pwinna być prwadzna kntrla stanu techniczneg szamb, a p przyłączeniu psesji d sieci kanalizacyjnej - mżliwie szybka ich likwidacja. Należy również prpagwać budwę przydmwych czyszczalni ścieków na terenach, na których becnie nie przewiduje się budwy sieci kanalizacyjnej. Aby zrealizwać zapisane cele w KPOŚ niezbędne są działania w zakresie: rzbudwy i mdernizacji istniejących czyszczalni ścieków, budwy nwych czyszczalni ścieków, mdernizacji istniejących i budwy nwych dcinków kanalizacji, mdernizacji istniejących i budwy nwych ujęć i stacji uzdatniania wdy, mdernizacji istniejących i budwy nwych dcinków sieci wdciągwej (klektrów głównych i sieci rzdzielczych). W zakładach przemysłwych prmwane będzie wprwadzanie zamkniętych biegów wdy jak elementu pzwalająceg na graniczenie zrzutu zanieczyszcznych wód d śrdwiska, a także zmiany technlgii, pprawę stanu zakładwych sieci wdciągwych, itp. W rlnictwie prmwane będzie stswanie najlepszych dstępnych praktyk rlniczych, c pwinn również dprwadzić d zmniejszenia zaptrzebwania na wdę i jedncześnie graniczenia ładunków zanieczyszczeń dprwadzanych d dbirników. Osbnym zagadnieniem jest budwa w gspdarstwach rlnych instalacji d bezpieczneg przechwywania nawzów naturalnych, tj. zbirników na gnjwicę i gnjówkę raz płyt brnikwych. Pwyższą kwestię reguluje ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. nawzach i nawżeniu (Dz. U. z 2007 r., Nr 147, pz. 1033). W zakresie chrny wód pdziemnych jednym ze spsbów chrny biernej będzie przestrzeganie zasad ustalnych dla stref i bszarów chrnnych ujęć wód pdziemnych, na których bwiązują zakazy, nakazy i graniczenia w zakresie krzystania z wdy i użytkwania gruntów. Strefa chrny bezpśredniej (grupa bezwzględnie bwiązujących nakazów) ma na celu eliminację zagrżenia pwstająceg w związku z ujęciem wdy. Ustalenia związane z chrną wód pdziemnych przed zanieczyszczeniem zawarte pwinny zstać w miejscwych planach zagspdarwania przestrzenneg. Na terenach zurbanizwanych należy dążyć d uprządkwania gspdarki wdami padwymi, w szczególnści wspierać działania zmierzające d likwidacji dpływów pwierzchniwych zanieczyszczeń d wód z dróg (szczególnie w kresie zimy i jesieni, gdy używa się śrdków chemicznych d likwidacji śliskści pśniegwej. Ograniczenie ilści zanieczyszczeń niesinych w spływach padwych pwinn następwać w spsób mżliwie naturalny, najlepiej przez wpuszczenie wód padwych d kanalizacji gólnspławnej, a tam gdzie jest t mżliwe d kanalizacji deszczwej zakńcznej separatrem lub d sztucznych zbirników budwanych np. przy drgach ekspreswych i autstradach. Ograniczenie zanieczyszczeń pwinn się dbywać również pprzez utrzymanie czystści w zlewni, sprzątanie jej ale też nakładanie pwszechnych kar za zanieczyszczenia np. jezdni. Bardz isttne jest, aby wzdłuż ulic sadzna była zieleń, która nie dpuści d wymywania gruntu z niezagspdarwanych terenów. Separatry substancji rppchdnych 85

86 są niezbędne na stacjach benzynwych, myjniach, przy warsztatach samchdwych i wszędzie tam gdzie mgą wystąpić spływy deszczu z lejami napędwymi i benzyną. Rzbudwa istniejąceg systemu dprwadzenia wód padwych pwinna uwzględnić następujące zalecenia: wykrzystanie istniejących rwów meliracyjnych i ich pjemnści retencyjnej; systematyczne czyszczenie (np. usuwanie dpadów w pstaci tzw. dzikich składwisk, kszenie rślinnści zarastającej rwy) rwów meliracyjnych; naprawa istniejąceg systemu kanalizacji deszczwej, gólnspławnej i sanitarnej. 5.2 Zanieczyszczenie pwietrza Na stan pwietrza na terenie Gminy Brzeszcze mają wpływ następujące czynniki: emisja zrganizwana pchdząca ze źródeł punktwych i pwierzchniwych raz niska emisja, emisja ze śrdków transprtu i kmunikacji, emisja transgraniczna (spza terenu Gminy), Zazwyczaj głównym źródłem zanieczyszczeń pwietrza jest emisja substancji tksycznych pchdzących z prcesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazwych w celach energetycznych i technlgicznych. W klejnych pdrzdziałach pisan systemy energetyczne znajdujące się na terenie Gminy i kreśln ich wpływ na stan pwietrza atmsferyczneg. Pdstawwą masę zanieczyszczeń dprwadzanych d atmsfery stanwi dwutlenek węgla. Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin t przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki aztu, tlenek węgla i pył. W mniejszych ilściach emitwane są również chlrwdór, różneg rdzaju węglwdry armatyczne i alifatyczne. Wraz z pyłem emitwane są również metale ciężkie, pierwiastki prmienitwórcze i wielpierścieniwe węglwdry armatyczne, a wśród nich benzalfapiren, uznawany za jedną z bardziej znaczących substancji kancergennych. W pyle zawiesznym ze względu na zdlnść wnikania d układu ddechweg, wyróżnia się frakcje ziarnach: pwyżej 10 mikrmetrów i pył drbny pniżej 10 mikrmetrów (PM10). Ta druga frakcja jest szczególnie niebezpieczna dla człwieka, gdyż jej cząstki są już zbyt małe, by mgły zstać zatrzymane w naturalnym prcesie filtracji ddechwej. Przy spalaniu dpadów z twrzyw sztucznych partych na plichlrku winylu d atmsfery mgą dstawać się substancje chlrwcpchdne, a wśród nich diksyny i furany. O wystąpieniu zanieczyszczeń pwietrza decyduje ich emisja d atmsfery, natmiast pzimie w znacznym stpniu występujące warunki meterlgiczne. Przy stałej emisji, zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transfrmacji i usuwania ich z atmsfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również d pry rku. I tak: sezn zimwy, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery, głównie przez niskie źródła emisji, sezn letni, charakteryzuje się zwiększnym zanieczyszczeniem atmsfery przez skażenia wtórne pwstałe w reakcjach ftchemicznych Charakterystyka i cena stanu aktualneg Ocenę stanu pwietrza atmsferyczneg przeprwadzn w parciu dane z 2009 pchdzące z pracwania Wjewódzkieg Inspektratu Ochrny Śrdwiska w Krakwie pt.: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie małplskim. Ocena przeprwadzna jest w wydrębninych strefach na terenie wjewództwa małplskieg. Klasyfikacja stref wyknywana jest c rku na pdstawie ceny pzimu substancji w pwietrzu, a jej wynikiem jest kreślenie jednej klasy strefy ze względu na chrnę zdrwia i jednej klasy ze względu na chrnę rślin (z wyjątkiem stref grdzkich). Klasyfikacji stref dknuje się dla każdeg zanieczyszczenia ddzielnie, na pdstawie najwyższych stężeń na bszarze każdej strefy, następnie kreśla się klasę wynikwą dla danej strefy. Zaliczenie strefy d kreślnej klasy wiąże się z kniecznścią pdjęcia knkretnych działań na rzecz pprawy jakści pwietrza lub utrzymania jeg jakści na niezmieninym pzimie. 86

87 W tabelach pniżej przedstawin w skrócie zasady zaliczenia strefy d kreślnej klasy (A, B, C), które zależy d stężeń zanieczyszczeń występujących na ich bszarze i wiąże się z kreślnymi wymaganiami, c d działań na rzecz pprawy jakści pwietrza. Pdstawę zaliczenia strefy d kreślnej klasy stanwią wyniki ceny uzyskane na bszarach najwyższych pzimach stężeń daneg zanieczyszczenia w strefie. Tabela 11 Klasy stref i wymagane działania w zależnści d pzimów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rcznej cenie jakści pwietrza Pzim stężeń Klasa strefy Wymagane działania nie przekraczający pzimów dpuszczalnych* i pzimów dcelwych A brak pwyżej pzimów dpuszczalnych*, lecz nie przekraczający pzimów dpuszczalnych pwiększnych margines tlerancji B kreślenie bszarów przekrczeń wartści dpuszczalnych pwyżej pzimów dpuszczalnych pwiększnych margines tlerancji* i pzimów dcelwych C kreślenie bszarów przekrczeń wartści dpuszczalnych raz wartści dpuszczalnych pwiększnych margines tlerancji pracwanie prgramu chrny pwietrza POP * z uwzględnieniem dzwlnych częstści przekrczeń kreślnych w RMŚ w sprawie dpuszczalnych pzimów. Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie małplskim, marzec 2010 Tabela 12 Klasy stref dla znu w dniesieniu d pzimu celu długterminweg Pzim stężeń Klasa strefy nie przekraczający pzimów celu długterminweg D 1 pwyżej pzimu celu długterminweg D 2 Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie małplskim, marzec 2010 Ocenę pzimu zanieczyszczeń pwietrza w pszczególnych strefach wjewództwa małplskieg wyknan w parciu wyniki pmiarów prwadznych w stałych stacjach pmiarwych, autmatycznych i manualnych raz stanwiskach pasywnych. Wszystkie stacje pmiarwe funkcjnwały zgdnie z wjewódzkim prgramem państwweg mnitringu śrdwiska. Gmina Brzeszcze należy d strefy chrzanwsk lkuskiej, na której zlkalizwan cztery punkty mnitringwe z pza bszarem Gminy. Strefa bejmuję bszar 1396 km 2, na której zamieszkuję sób. Tabela 13 Wykaz stacji mnitringu jakści pwietrza w strefie chrzanwsk - lkuskiej, z których wyniki wykrzystan w cenie jakści pwietrza Lkalizacja stacji SUBSTANCJE GAZOWE C 6 H 6 NO 2 NO x SO 2 CO O 3 Chrzanów, ul. Sikrskieg M Trzebinia, ul. Piłsudskieg Oświęcim, ul. Slna M Olkusz, ul. F. Null M Lkalizacja stacji POZOSTAŁE PM0 Pb As Cd Ni B(a)P Chrzanów, ul. Grzybwskieg Trzebinia, ul. Piłsudskieg Oświęcim, ul. Więźniów Oświęcimia Olkusz, ul. F. Null

88 1 pmiar autmatyczny z 1- gdzinnym czasem uśrednienia wyników 24 pmiar manualny, 24-gdzinny M pmiar metdą pasywną, z 1- miesięcznym czasem uśrednienia wyników Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie małplskim, marzec 2010 Klasyfikacja strefy chrzanwsk - lkuskiej z uwzględnieniem parametrów kryterialnych kreślnych pd kątem chrny zdrwia dla: SO 2, NO 2, tlenku węgla, benzenu, łwiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni), znu (dla strefy małplskiej) kreśln jak klasę A, PM10, benz(a)piranu kreśln jak klasę C. Klasyfikacja strefy chrzanwsk - lkuskiej z uwzględnieniem kryteriów kreślnych w celu chrny rślin dla: SO 2, NO x,, znu (dla strefy małplskiej) kreśln jak klasę A. Zgdnie z wyknaną klasyfikacją z uwagi na kryterium chrny zdrwia strefa chrzanwsk lkuska zstała zakwalifikwana d pracwania prgramu chrny pwietrza z uwagi na: przekrczenie dpuszczalnej częstści przekraczania pzimu dpuszczalneg 24-gdzinnych stężeń pyłu zawieszneg PM10 w rku kalendarzwym, przekrczenie dpuszczalneg pzimu pyłu zawieszneg PM10 w rku kalendarzwym, przekrczenie pzimu dcelweg benz(a)pirenu w rku kalendarzwym; Na terenie strefy chrzanwsk - lkuskiej wystąpiły w 2009 rku przekrczenia pzimów dpuszczalnych, dcelwych raz pzimów dpuszczalnych pwiększnych margines tlerancji dla substancji wymieninych w tabelach pniżej. Tabela 14 Zestawienie przypadków przekrczeń dpuszczalneg pzimu PM10 Nazwa strefy Kd strefy Kd/ Nazwa stacji Wartść (µg/m 3 ) Przyczyna wystąpienia przekrczenia Strefa chrzanwsk - lkuska PL z.03 Stężenia średnie rczne MpChrzanWSSEGrzy S5, S15 MpTrzebiWIOSPils S3, S5, S15 MpOswiecWSSEWiez S3, S5, S15 MpOlkuszWIOSNull S5, S15 Chrzanów, ul. Grzybwskieg Stężenia 24-gdzinne 105 S5, S15 Trzebinia, ul. Piłsudskieg 105 S3, S5, S15 Olkusz, ul. F. Null 87 S3, S5, S15 (Oświęcim, ul. Więźniów Oświęcimia 92 S5, S15 Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie małplskim, marzec 2010 Przyczynami stwierdznych przekrczeń pyłu PM10 w strefie chrzanwsk lkuskiej były: niekrzystne warunki klimatyczne (S15), ddziaływanie emisji z zakładów przemysłwych, ciepłwni elektrwni zlkalizwanych w pbliżu stacji (S3), ddziaływanie emisji związanych z indywidualnym grzewaniem budynków (S 5). 88

89 Tabela 15 Zestawienie przypadków przekrczeń dpuszczalneg benz(a)pirenu Nazwa strefy Kd strefy Kd stacji Wartść (ng/m 3 ) Przyczyna wystąpienia przekrczenia Strefa chrzanwsk - lkuska PL z.03 Stężenia średnie rczne MpChrzanWSSEGrzy0301 9,4 S5, S15 Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie małplskim, marzec 2010 Przyczynami stwierdznych przekrczeń benz(a)pirenu w strefie chrzanwsk lkuskiej były: niekrzystne warunki klimatyczne (S15), ddziaływanie emisji związanych z indywidualnym grzewaniem budynków (S 5). Tabela 16 Zestawienie przypadków przekrczeń dpuszczalneg pzimu celu długterminweg znu ze względu na zdrwie ludzi Nazwa strefy Kd strefy Kd stacji Data Gdzina Wartść (ng/m 3 ) Przyczyna wystąpienia przekrczenia : S : S : S : S19 Strefa małplska PL b.21 MpSzarwWIOS : S : S : S : S : S : S19 Źródł: Ocena jakści pwietrza w wjewództwie małplskim, marzec 2010 Przyczynami stwierdznych przekrczeń znu w strefie chrzanwsk lkuskiej był: napływ zanieczyszczeń spza strefy (S19). System gazwniczy Gaz kpalniany Kpalnia "Brzeszcze Silesia" Ruch I jest najbardziej metanwa kpalnia Górnśląskieg Zagłębia Węglweg. Udkumentwane zasby metanu desrbwaneg na skutek eksplatacji pkładów węgla ulegają jednak systematycznemu, ciągłemu zmniejszaniu. Metan wydziela się bwiem w ścianach eksplatacyjnych, wyrbiskach krytarzwych, drgach wentylacyjnych, a także jest ujmwany systemami dmetanwania w ścianach, przdkach chdnikwych raz zza tam izlacyjnych. Tak, więc metan uwalniający się w kpalni w prcesie eksplatacji pkładów węgla pdzielić mżna na: metan ujmwany systemami dmetanwania, metan wydalany drgami wentylacyjnymi pprzez szyby wentylacyjne d atmsfery. Metan ujmwany systemami dmetanwania dsyłany jest ze złża w pstaci mieszanki metanwpwietrznej zawierającej 45-50% CH 4. W kpalni praktycznie cały ujęty metan jest gspdarcz wykrzystywany. Zdecydwana większść metanu jest sprzedawana d Firmy Chemicznej "Dwry" w Oświęcimiu, pzstała cześć wykrzystywana jest d palania ktłów energetycznych Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej (zasilanie ktła mcy 5 MW). 89

90 Gaz ziemny Przez teren Gminy Brzeszcze przebiegają gazciągi niskieg i średnieg ciśnienia, będące w eksplatacji Górnśląskiej Spółki Gazwnictwa sp. z.. w Zabrzu, Grupa Kapitałwa PGNiG S.A., ddział Zakład Gazwniczy w Zabrzu, ul. Szczęść Bże 11, Zabrze. Cała sieć stanwi źródł gazu zabezpieczające dstawy gazu dla ptencjalnych dbirców zlkalizwanych na terenie Gminy. Rysunek 26 Zużycie paliwa gazweg w Gminie Brzeszcze Źródł: dane z Gminy Brzeszcze, 2010 System elektrenergetyczny Gminę Brzeszcze w zakresie dstawy energii elektrycznej bsługuję firma ENION S.A Rejn Dystrybucji w Kętach przy ul. Mickiewicza 13, Kęty. Gmina zasilana jest w energie elektryczna z dwóch punktów zasilania GPZ Zasle i GPZ Kęty zlkalizwanych pza terenem Gminy. Układ zasilania bejmuję również GPZ Kmrwice. Na terenie Gminy znajduję się 68 stacji transfrmatrwych łącznej mcy 13,5 MVA. Pniżej przedstawin rysunek brazujący stan istniejący sieci SN Zakładu energetyczneg Kęty. Obszar Gminy Brzeszcze zaznaczny jest jak bszar sieci spadku napięcia większym d 3,5% c znacza, że w chwili becnej tereny przeznaczne pd nwe inwestycje nie będą mgły być zasilane z sieci w prąd elektryczny. Przy becnym bciążeniu w 55 stacjach zasilanych z linii Pdleśna (wraz z sekcją nr 1 RS Pdleśna) występują spadki napieć przekraczające 3,5% (maksymalna wartść spadku wynsi U max = 7,98%). Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze Silesia Ruch I zasilana jest bezpśredni z sieci 110 kv przez 2 stacje RS zlkalizwane na terenie kpalni. Długść sieci średnieg napięcia wynsi k. 68 km, natmiast niskieg napięcia k. 204 km. 90

91 Rysunek 27 Ocena stanu istniejąceg sieci SN ZE Kety na terenie Gmina Brzeszcze Źródł: Załżenia d planu zapatrzenia w ciepł, energie elektryczna i paliwa gazwe Gminy Brzeszcze System ciepłwniczy System ciepłwniczy eksplatwany jest przez Nadwiślańską Spółkę Energetyczna sp. z.., ul. Mickiewicza 2, Brzeszcze. Większa cześć zabudwy wielrdzinnej na terenie Brzeszcz raz Os. Paderewskieg w Jawiszwicach są zasilane przez centralny system ciepłwniczy z ktłwnią zlkalizwaną na terenie KWK Brzeszcze Silesia Ruch I nazwie ZC1. System dstarcza ciepł d biektów kpalni raz d wielrdzinneg budwnictwa mieszkaniweg zlkalizwaneg w sąsiedztwie kpalni raz d budynków zlkalizwanych w półncnej części wsi Jawiszwice. Ktłwnia ZC1 była pddana mdernizacji. W 2001 rku zlikwidwan ktły parwe wraz z rurwaniem raz stacja wymienników para-wda. Dzięki pdjętym działanim wyłączn trwale z ruchu wyeksplatwane ktły parwe niskiej sprawnści, które wymagałyby dużych nakładów remntw-inwestycyjnych. Pnadt likwidacja pdstawwych dbirów parwych ze strny KWK Brzeszcze Silesia takich jak m.in. sprężarka pwietrza, spwdwała bezzasadne wytwarzanie energii cieplnej w pstaci pary, pnieważ w celu wykrzystania dalszeg jej wykrzystania niezbędna była jej transfrmacja na wymiennikach para-wda. Ddatkwa transfrmacja generwała ddatkwe straty wynikające ze sprawnści wymiany. Prces dchdzenia d pary zstał zapczątkwany w chwili zabudwy w 2000r. letnieg ktła gazweg, który umżliwia zasilenie letnich dbirów małej mcy w spsób efektywny. W latach następnych sukcesywnie wyłączan z ruchu klejne ktły parwe wraz z przynależną d nich infrastruktura (likwidacja dpylaczy i kmina stalweg), a w 2006r. rzpczęt prces fizycznej likwidacji ktłów parwych plegający na złmwaniu z uwalnianiem pwierzchni pd przyszłe zamierzenia inwestycyjne. Aktualnie ktłwnia pracuje w parciu dwa ktły wdne typu WR-25 mcy 29 MW każdy (ktły seznu grzewczeg) palane miałem węglwym raz kcił zasilany metanem typu KD-5 mcy 5 MW, który jest pdstawwym ktłem seznu letnieg. Całkwita mc zainstalwana ktłwni wynsi 63 MW jednak mc zamówina przez dbirców na dzień rku wynsiła 47,150 MW. Sprawnść ktłów węglwych (uruchminych w 1979 i 1985 rku) wynsi k. 82% a ktła gazweg (uruchmineg w 2000 rku) wynsi 90%. Czynnik grzewczy wyskparametrwy (150 C i 1,6 MPa) rzprwadzany jest siecią ciepłwnicza łącznej długści 18,400 km i średnicach DN350 - DN15. Czynnik grzewczy dstarczany jest d 12 wymiennikwni mcach d 4,02 MW d 70 kw, w których parametry czynnika zstają bniżne d niskparametrwych. Część wymiennikwni przygtwuje ciepłą wdę użytkwą (np. na ś. Paderewskieg i na ś. przy ul. Szymanwskieg). Ktły węglwe są ktłami zainstalwanymi w źródle d pracy w kresie seznu grzewczeg. 91

92 Obiekty na terenach niebjęte systemem grzewczym grzewane są w parciu indywidualny spsób grzewania. Rysunek 28 Infrastruktura techniczna na bszarze Gminy Brzeszcze Źródł: Plan zagspdarwania wjewództwa małplskieg Bilans zaptrzebwania na energię w sektrze mieszkalnictwa Bilans energetyczny stanwi przegląd ptrzeb energetycznych dbirców wraz ze spsbem ich pkrywania raz strukturę użytkwania pszczególnych nśników energii i paliw. Obliczenia szacunkwe dtyczące bilansu energetyczneg part na: Prgramie graniczenia niskiej emisji dla Gminy Brzeszcze, infrmacjach udstępninych przez Gminę Brzeszcze, danych z Pwszechneg Spisu Nardweg przeprwadzneg w 2002r., Załżenia d planu zapatrzenia w ciepł, energie elektryczna i paliwa gazwe Gminy Brzeszcze, Strategia Rzwju Energetyki Odnawialnej - dkument rządwy z 8 września 2000 rku, Załżenia Plityki Energetycznej Plski d rku 2025, infrmacjach Główneg Urzędu Statystyczneg zawartych w Banku Danych Reginalnych, własnych analizach wyknawcy pracwania. Na terenie Gminy Brzeszcze przeważa budwnictw lat 70-tych i starsze, charakteryzuje się więc większą energchłnnścią, c wiąże się z większym zużyciem paliw i większą emisją. Aktualnie cała Gmina (tereny miasta raz bszary wiejskie) wykazują cechy bszaru zurbanizwaneg. Na terenie Gminy przeważa zabudwa jednrdzinna, wlnstjąca, w dużej części typu wiejskieg, jednak pwierzchnia użytkwa budwnictwa wielrdzinneg stanwi 33 % całści pwierzchni łącznych zasbów mieszkaniwych. 92

93 Rysunek 29 Zestawienie pwierzchni użytkwych wszystkich zasbów budwlanych Źródł: Dane uzyskane z Urzędu Gminy raz na pdstawie Studium Uwarunkwań i Kierunków Zagspdarwania Przestrzenneg Gminy Brzeszcze Budynki jednrdzinne budwane w systemie tradycyjnym z cegły ze strpami betnwymi wylewanymi na mkr lub drewnianymi a nawet ceglanymi, z pdpiwniczeniem i z niezabudwanym pddaszem, krytym dachówka bądź blachdachówka, stlarka kienna pdwójnie szklna i stlarka drzwiwa drewniana. Budynki wielrdzinne wybudwane w latach tych są w knstrukcji prefabrykwanej z płyt betnwych częściw cieplnych, strpdach z płyt prefabrykwanych, wentylwany z knami szwedzkimi, pdwójnie szklnymi. Zestawienie dla mieszkań pd kątem kresu ich pwstania zstał przedstawine w tabeli pniżej. Przeciętne rczne zużycie energii na grzewanie w budynkach z teg kresu wynsi kwh/m 2. Dla budynków budwanych becnie wskaźnik ten wynsi kł 80 kwh/m 2. Tabela 17 Zestawienie danych zmian wymagań chrny cieplnej i zużycia energii na grzewanie budynków mieszkalnych Budynki budwane w kresie Obwiązująca nrma Orientacyjne seznwe zużycie energii na grzewanie (kwh/m 2 /rk) D 1966 r. Brak uregulwań Od 1967 d 1985 r. BN-64/B BN-74/B Od 1986 d 1992 r. PN-82/B Od 1993 r. PN-91/B Od 1997 r. Zarządzenia MGPiM dt. wskaźnika E Źródł: Załżenia d planu zapatrzenia w ciepł, energie elektryczna i paliwa gazwe Gminy Brzeszcze D wyliczeń przyjęt średni wskaźnik 350 kwh/m 2 /rk. W parciu pwyższe rientacyjne dane, bliczn, że całkwite zaptrzebwanie energii na cele cieplne dla ptrzeb w/w budwnictwa wynsi: kwh/rk = GJ. Realizacją zadań w zakresie działań termmdernizacyjnych w budynkach światwych zajmuje się Gminny Zarząd Edukacji w Brzeszczach. W latach przeprwadzn szereg prac termmdernizacyjnych w szkłach i przedszklach płżnych na terenie Gminy Brzeszcze. W kilku biektach prace dtyczyły tylk części budynków, które były najbardziej narażne na przenikanie cieplne. Decyzję takie zstały pdjęte ze względu na graniczny zasób śrdków finanswych. Jednakże w klejnych latach planuje się kntynuację tychże działań w miarę śrdków finanswych. W 2007 rku przeprwadzn prace: Wymiana stlarki kiennej w Szkle Pdstawwej nr 2 w Brzeszczach, 93

94 Wymiana stlarki kiennej w Szkle Pdstawwej w Skidzyniu, Wymiana stlarki kiennej w Gimnazjum nr 2 w Brzeszczach, Wymiana stlarki kiennej w Przedszklu nr 2 w Brzeszczach, Wymiana stlarki kiennej w Przedszklu w Jawiszwicach, Wymiana stlarki drzwiwej w Przedszklu w Zaslu, Remnt dachu w Szkle Pdstawwej w Przecieszynie, W 2008 rku przeprwadzn prace: Wymiana ktła węglweg na grzewanie z sieci ciepłwniczej w Gimnazjum nr 1 w Brzeszczach, Wymiana stlarki kiennej w Szkle Pdstawwej nr 2 w Brzeszczach - kntynuacja, Wymiana stlarki kiennej w Szkle Pdstawwej w Jawiszwicach, Wymiana stlarki kiennej w Szkle Pdstawwej w Skidziniu - kntynuacja, Wymiana stlarki kiennej w Szkle Pdstawwej w Przecieszynie, Wymiana stlarki kiennej w Przedszklu nr 1 w Brzeszczach, Wymiana stlarki kiennej w Przedszklu nr 2 w Brzeszczach kntynuacja, Wymiana stlarki drzwiwej w Przedszklu w Zaslu kntynuacja. W 2007 i 2008 rku zstały wymienine kna w mieszkaniach należących d gminy: 2007r. wymiana 12 kien w 5 mieszkaniach, 2008r. wymiana 29 kien w 6 mieszkaniach. Gmina Brzeszcze uchwaliła w 2007 zmiany w Regulaminie dfinanswania zakupu eklgicznych urządzeń grzewczych (Uchwała Nr XI/131/07 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 25 października 2007r.) Według Regulaminu mieszkańcy mgą ubiegać się dfinanswanie ze śrdków gminnych na zainstalwanie w nw wybudwanych budynkach i likwidację istniejących pieców węglwych i ktłów węglwych centralneg grzewania na: piece na lekki lej pałwy piece gazwe piece elektryczne piece węglwe z mechanicznym dzwaniem paliwa psiadające świadectw badań energetyczn emisyjnych ptwierdzające spełnienie wymgów z zakresu chrny śrdwiska inne eklgiczne źródł ciepła będące pdstawwym źródłem grzewania Rysunek 30 Ilść złżnych wnisków dfinanswanie d zakupu eklgiczneg urządzenia grzewczeg z pdziałem na rdzaj urządzenia Źródł: dane z UG Brzeszcze,

95 Gmina Brzeszcze dfinanswała najwięcej w 2006 rku d kmrwych pieców węglwych (107 szt.). W latach d najppularniejszych urządzeń grzewczych, które uzyskały dfinanswanie z Gminy były piece węglwe kmrwe (847 szt.) raz piece węglwe z mechanicznym dzwaniem paliwa. Natmiast gólne kszty pniesine na dfinanswanie wynisł w latach ,83 zł. Mieszkańcy Gminy Brzeszcze mgą liczyć na dpłatę d zakupu nweg ktła d 30% wartści ktła, ale nie więcej niż 2 tys. zł. W 2007 rku zstał złżnych 113 wnisków na wymianę źródła ciepła na nwe, z czeg: 66 t piece węglwe, 31 t piece węglwe z pdajnikiem, 15 t piece gazwe, 1 wkład kminkwy Gmina Brzeszcze pnisła na ten cel kszty w wyskści ,06 zł Kwta t w całści zaległść z II IV kwartału 2006r. Zgdnie z Uchwałą Nr. XI/131/07 Rady Miejskiej w Brzeszczach z dnia 25 października 2007r. d dnia 1 kwietnia 2008r. z mżliwści uzyskania dfinanswania d zakupu eklgiczneg urządzenia grzewczeg zstały wyłączne kmrwe ktły węglwe. Tabela 18 Dfinanswanie d uciepłwnienia budynków wiellkalwych stanwiących własnść wspólnt mieszkaniwych płżnych na terenie Gminy Brzeszcze plegająceg na wyknaniu wewnętrznej instalacji centralneg grzewania i pdłączeniu biektu d sieci grzewczej niskieg parametru. Lp. Data wnisku Wniskdawca Kwta dfinanswania Źródł: dane z UG Brzeszcze, 2010 Agencja Mieszkaniwa Sp. z.. jak Zarządca Wspólnty Mieszkaniwej Nieruchmści przy ul. Dwrcwej 12 w Brzeszczach Agencja Mieszkaniwa Sp. z.. jak Zarządca Wspólnty Mieszkaniwej Nieruchmści przy ul. Prusa 2 w Brzeszczach Agencja Mieszkaniwa Sp. z.. jak Zarządca Wspólnty Mieszkaniwej Nieruchmści przy ul. Narutwicza 23 w Brzeszczach Agencja Mieszkaniwa Sp. z.. jak Zarządca Wspólnty Mieszkaniwej Nieruchmści przy ul. Łkietka 15 w Brzeszczach Agencja Mieszkaniwa Sp. z.. jak Zarządca Wspólnty Mieszkaniwej Nieruchmści przy ul. Dwrcwej 14 w Brzeszczach Agencja Mieszkaniwa Sp. z.. jak Zarządca Wspólnty Mieszkaniwej Nieruchmści przy ul. Łkietka 22 w Brzeszczach ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł W 2008 rku zstał złżnych 105 wnisków na wymianę źródła ciepła na nwe, z czeg: 29 t piece węglwe, 43 t piece węglwe z pdajnikiem, 25 wnisków z IV kwartału 2008r. jest w trakcie realizacji 8 t piece gazwe. Gmina Brzeszcze d kńca 2008 rku pnisła na ten cel kszty w wyskści ,16 zł. Należy również zwrócić uwagę na fakt zaintereswania mieszkańców zakupem slarów. W trzecim kwartale 2009 Gmina dfinanswała zakup tych urządzeń na kwtę ,59 zł. 95

96 Bilans emisji pyłwej i gazwej w Gminie Brzeszcze Emisja z emitrów pwierzchniwych Źródłem emisji z emitrów pwierzchniwych są bszary zwartej zabudwy mieszkaniwej jedn wielrdzinnej z indywidualnymi źródłami ciepła, bszary na których zlkalizwan małe zakłady rzemieślnicze bądź usługwe raz bszary charakterze rlnym. D emitrów pwierzchniwych mżna zaliczyć również bszary ulic i dróg małym natężeniu ruchu, których emisja nie wpływa w spsób isttny na wielkść występujących stężeń zanieczyszczeń. Dla szerszeg zbrazwania emisji ze źródeł pwierzchniwych wykrzystan dane statystyczne, znajdujące się na strnie internetwej GUS, które bejmwały: liczbę mieszkań wypsażnych w indywidualne systemy centralneg grzewania, liczbę mieszkań wypsażnych w piece pwierzchnię użytków rlnych, pgłwie zwierząt hdwlanych, liczbę zarejestrwanych pjazdów, w tym ciągników rlniczych. Pdstawę d wyznaczenia wielkści emisji z tej grupy źródeł stanwiły wskaźniki emisji, wykrzystywane w inwentaryzacji emisji zanieczyszczeń pwietrza na pzimie krajwym (Krajwa inwentaryzacja emisji TZO d pwietrza i analiza uwlnień d pzstałych kmpnentów śrdwiska). Oszacwanie emisji zanieczyszczeń d pwietrza zstał pracwane w układzie klasyfikacji źródeł emisji SNAP. Tabela 19 Prcesy uwzględnine w inwentaryzacji emisji pwierzchniwych Źródł emisji pwierzchniwej Kd SNAP Prcesy spalania w gspdarstwach dmwych 0202 Prcesy spalania w rlnictwie 0203 Hdwla zwierząt 1004,1005 Źródł: Krajwa inwentaryzacja emisji TZO d pwietrza i analiza uwlnień d pzstałych kmpnentów śrdwiska, 2006 Emisję bliczn mnżąc wskaźnik emisji raz wskaźnik dpwiedniej aktywnści generującej emisję, dla każdeg z wymieninych wyżej prcesów, które kreśln na pdstawie danych z inwentaryzacji na pzimie kraju. Wskaźnik emisji t uśrednina emisja krajwa przypadająca na przyjętą jednstkę aktywnści charakteryzującej dany prces. Charakterystykę tych aktywnści przedstawin pniżej. Tabela 20 Parametry charakteryzujące aktywnść źródeł emisji pwierzchniwych Źródł emisji pwierzchniwej Prcesy spalania w gspdarstwach dmwych Prcesy spalania w rlnictwie Hdwla zwierząt Parametr charakteryzujący aktywnść Ilść gspdarstw wypsażnych we własne źródł ciepła (kcił c.. lub piec na paliw stałe) Pwierzchnia budynków gspdarczych (z wyłączeniem budynków nie grzewanych wiat, garaży, stdół itp.) Pgłwie bydła Źródł: Krajwa inwentaryzacja emisji TZO d pwietrza i analiza uwlnień d pzstałych kmpnentów śrdwiska, 2006 Tak kreślne wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla pszczególnych prcesów zestawin w tabeli. Tabela 21 Wskaźniki emisji wyznaczn dla bliczenia emisji ze źródeł pwierzchniwych Źródł emisji pwierzchniwej Kd SNAP SO 2 [Mg/ja***] NO x [Mg/ja] CO [Mg/ja] PM10 [Mg/ja] LZO [Mg/ja] Benzen** [Mg/ja] Pb [kg/ja] Prcesy spalania w gspdarstwach dmwych ,76 284,17 21,64 17,63 1,41 22,07 Prcesy spalania w rlnictwie ,18 0,05 1,56 0,12 0,09 0,01 0,12 Hdwla zwierząt ,

97 *całkwita emisja z transprtu (w tym emisja z dróg traktwanych jak źródła typu liniweg, bejmującą prcesy ścierania pwierzchni) **bliczn w stsunku d emisji LZO 8% prcesy spalania paliw stałych, 6% prcesy spalania paliw płynnych *** ja znacza jednstkę aktywnści Źródł: Inwentaryzacja emisji zanieczyszczeń d pwietrza z bszaru wjewództwa małplskieg w latach , 2008 Pzimy aktywnści stanwiące pdstawę d bliczeń wielkści emisji dla pszczególnych zanieczyszczeń zapisan w tabeli pniżej. Krzystając z wyznacznych emisji jednstkwych raz pzimów aktywnści w Gminie Brzeszcze wyznaczn wielkści emisji pszczególnych zanieczyszczeń. Tabela 22 Emisja z emitrów pwierzchniwych w Gminie Brzeszcze Źródł emisji pwierzchniwej Emisje [Mg/ rk] SO 2 NO x CO PM10 LZO Benzen Pb Prcesy spalania w gspdarstwach dmwych 71, , , , ,2120 2, ,3318 Prcesy spalania w rlnictwie 0,0072 0,0020 0,0624 0,0048 0,0036 0,0004 0,0048 Hdwla zwierząt 0,0000 0,0000 0,0000 1,3077 0,0000 0,0000 0,0000 RAZEM 71, , , , ,3278 3, ,7554 Źródł: pracwanie własne na pdstawie - Inwentaryzacja emisji zanieczyszczeń d pwietrza z bszaru wjewództwa małplskieg w latach , 2008 Z prównania danych z Prgramu Ochrny Śrdwiska z 2004 r. raz pwyższych analiz mżna stwierdzić, że pmim znaczneg przyrstu pwierzchni użytkwej mieszkań na terenie gminy emisja zanieczyszczeń nie rśnie znacząc. Świadczy t tym, że budynki te budwane są w standardzie budwlanym zapewniającym zmniejszne zaptrzebwanie na energię raz, że w budynkach tych stswane są w większści paliwa eklgiczne. Pnadt craz więcej budynków ddanych d użytkwania przez 2002 rkiem pddawane są termmdernizacji. Kmunikacyjne źródła zanieczyszczeń Źródłem emisji zanieczyszczeń teg typu jest spalanie paliw płynnych w silnikach spalinwych pjazdów samchdwych, w maszynach rlniczych raz w klejnictwie. Elementem emisji w tym zakresie jest również emisja pwstająca w brcie paliwami występująca głównie w czasie tankwania raz przeładunku. Charakterystycznymi cechami zanieczyszczeń kmunikacyjnych są: stsunkw duże stężenie tlenku węgla, tlenków aztu i węglwdrów ltnych; kncentracja zanieczyszczeń wzdłuż dróg; nierównmiernść w kresach dbwych i seznwych związana ze zmianami natężenia ruchu. Na wielkść emisji kmunikacyjnej mają wpływ: stan nawierzchni; knstrukcja i stan techniczny silników pjazdów, warunki pracy silników; rdzaj paliwa; płynnść ruchu; ścieranie jezdni, pn i hamulców, unszenia drbin pyłu w wyniku wzniecania g z pwierzchni na skutek ruchu pjazdów (emisja wtórna). Sieć drgwa na terenie Gminy Brzeszcze składa się z: dróg wjewódzkich drga wjewódzka nr 933 Pszczyna - Oświęcim Chrzanów, drga wjewódzka DW 949 relacji Jawiszwice Przeciszów, łącząca miast Brzeszcze z drgą wjewódzką DW 948 na dcinku Kęty Oświęcim dróg pwiatwych: 97

98 Miast Brzeszcze długść 2,32 km, Gmina Brzeszcze długść 27,993 km, dróg gminnych kł 50 km Utrzymanie dróg we właściwym stanie technicznym, daje mżliwść szybkieg i dgdneg kmunikwania. Stanwiąc pdstawę d pdnszenia atrakcyjnści terenu Gminy, wymaga ciągłeg utrzymywania wszystkich dróg na dpwiednim pzimie technicznym raz pdnszenia ich parametrów technicznych i dstswywania d standardów eurpejskich. Na terenie Gminy Brzeszcze wyknan następujące remnty lub budwy dróg przedstawine w tabeli pniżej. Tabela 23 Lista zadań drgwych wyknanych w latach na terenie Gminy Brzeszcze Nazwa zadania Kszt (zł) Długść (m 2 ) Przebudwa ul. Handlwej. Wyknan prjekt budwlany i rzpczęt prace budwlane. Przebudwa bejmuje remnt nawierzchni jezdni, przebudwę chdnika i miejsc parkingwych, przebudwę kanalizacji deszczwej stanwiącej dwdnienie ulicy. Przebudwa chdników przy ul. Narutwicza pmiędzy blkami 20,22,23,24 Przebudwa chdników na ul. Kściuszki i ul. Leśnej. Przebudwan chdniki przy ul. Kściuszki d skrzyżwania z ul. Piastwską d skrzyżwania z ul. Chpina strna prawa, d skrzyżwania z ul. Leśną d skrzyżwania z ul. Górniczą (przy byłej przychdni górniczej) strna lewa , , , Przebudwa parkingu przy ul. Dwrcwej. Zadanie zrealizwane na pdstawie prjektu parku przy ul. Dwrcwej, jak element teg prjektu. Przebudwa ul. Szymanwskieg. Przebudwan drgę djazdwą d s. Szymanwskieg, wyknan miejsca pstjwe. Przebudwan raz wybudwan nwe chdniki, wyknan dwdnienie ulicy raz przebudwan sieć gazwą. Przebudwa ul. Święteg Wjciecha. Przebudwan ul. Święteg Wjciecha na dcinku d ul. Piastwskiej , , ,83 Parking: 1 268m2, kanalizacja deszczwa: 37 m. Nawierzchnia asfaltwa: 1 786m2, parkingi: m2, chdniki: m2, kanalizacja deszczwa: 213 m k m, nawierzchnia asfaltwa m2, przebudwan chdniki: m2 Przebudwa ul. Przyłgi. Przebudwan ul. Przyłgi w Brzeszczach na dcinku d skrzyżwania z ul. Słneczną d skrzyżwania z ul. Plną ,36 z kstki betnwej brukwej: 843 m2 Razem ,88 - Przebudwa ul. Ksynierów , m2, chdników: 350m2 i miejsc parkingwych z kstki brukwej pwierzchni 444m2 Przebudwa ul. Górniczej ,26 312m2 i chdników: 117m2 Przebudwa ul. Handlwej w Jawiszwicach , m2, chdników: 1 100m2 i miejsc parkingwych: 780m2, a także kanalizację deszczwą stanwiącą dwdnienie ulicy: 370m Przebudwa ul. Tplwej w Przecieszynie ,00 Zadanie w trakcie realizacji Zagspdarwanie terenu przy ul. Prusa ,09 678m2 98

99 pmiędzy blkami 1,2,3,4. Budwa drgi djazdwej i parkingu na ul. Słwackieg ,89 515m2, miejsce parkingwe 240m 2, kanalizacja deszczwa 81m Budwa parkingu przy kaplicy w Zaslu , m2, pwierzchnia chdnika: 226m2 Przebudwa chdnika przy blku na ul. Narutwicza ,54 chdnik 67m2 Przebudwa chdnika przy blku na ul. Łkietka ,93 chdnik pwierzchni 138m2 Przebudwa alejek na cmentarzu w Brzeszczach ,95 - Razem 2008 rk ,81 - Przebudwa ulicy Bielskiej w Jawiszwicach Przebudwa ulicy Tplwej w Przecieszynie Przebudwa ul. Kścielnej w Brzeszczach wraz z świetleniem ,45 w tym: Gmina Brzeszcze: ,31 zł (2008r ,00 zł, 2009r ,31 zł). Pwiat Oświęcimski: ,14 zł (2008r ,63 zł, 2009r ,80 zł, 2010r ,71 zł) ,86 zł (w 2009r.: ,86 zł, wcześniej: ,00 zł). Na pdstawie ugdy naprawienie szkód górniczych gmina trzymała dszkdwanie d Kmpanii Węglwej S.A. w kwcie ,20zł (w 2008 rku) ,29 zł, w 2009r: Współfinanswanie zadania na pdstawie umwy nr 4/09 z dnia r: Gmina Brzeszcze wraz z partnerami: ,98 zł. Wjewda Małplski z Nardweg Prgramu Przebudwy Dróg Lkalnych na lata : zł. Partnerzy: Pwiat Oświęcimski zł, Agencja Kmunalna Sp. z.. Brzeszcze 6.870zł, Rejnwe Przedsiębirstw Wdciągów i Kanalizacji w Tychach zł Długść k. 275m, wycinka drzew i rzbiórka istniejących elementów drgi, przebudwa kanalizacji deszczwej śr d 400mm dł. 229 mb, wraz z wpustami deszczwymi i studzienkami rewizyjnymi, przebudwa dcinka sieci wdciągwej dł. 245 mb, przebudwa i zabezpieczenie sieci teletechnicznej i elektrenergetycznych, przebudwa rwów, przebudwa skrzyżwania z ul. Przeczną, przebudwa 2 szt. zatk autbuswych, budwa i przebudwa chdnika, wyknanie drgi jednjezdniwej, dwupaswej przekrju półulicznym, z chdnikiem prawstrnnym szer. 2m Długść przebudwanej drgi: 607m, szer. 4,00-4,25m, pwierzchnia jezdni z betnwej kstki brukwej gr. 8cm: 2498m2, 1.ilść nwych studni PCV f1000mm: 15szt. 2.ilść nwych wpustów ulicznych deszczwych PCV f500mm: 5szt. 3.długść nwej kanalizacji deszczwej PCV f300mm: 158m 4.długść nwej kanalizacji deszczwej PCV f400mm: 160m 5.długść nwej kanalizacji deszczwej PCV f500mm: 13m 6.długść nwych przykanalików PCV f200m: 21m, 7.dtwrzenie rwu dwadniająceg dł. 250m Długść przebudwanej ulicy: 679m, szer. 5,5m, pwierzchnia jezdni z betnu asfaltweg: 4321m2, pwierzchnia jezdni z betnwej kstki brukwej gr. 8cm: 140m2, pwierzchnia chdników z betnwej kstki brukwej gr. 6cm: 1285m2 Źródł: Raprt z wyknania Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Brzeszcze za lata raz dane z UG Brzeszcze W ramach realizacji zadań z zakresu drgwnictwa w trakcie statnich lat wyknan szereg dkumentacji prjektwych. W 2007 rku są t: Budwa parkingu przy kaplicy w Zaslu. Wyknan prjekt budwlany. Kszt ,00 zł 99

100 Budwa drgi djazdwej i parkingu przy ul. Słwackieg Wyknan prjekt budwlany. Kszt ,00 zł Przebudwa drgi łączącej ul. Jana III Sbieskieg z ul. Dąbrwskieg rzpczęt pracwanie prjektu techniczneg. Kszt 9 150,00 zł Budwa chdnika przy ul. Bór. Wyknan prjekt budwlany. Kszt ,00 zł Zagspdarwanie terenu przy ul. Prusa pmiędzy blkami 1,2,3,4. Wyknan prjekt budwlany zagspdarwania terenu. Kszt ,00 zł Dkumentacje wyknane w 2008 rku: Przebudwa ul. Daszyńskieg wraz z budwą kanalizacji deszczwej. Opracwan prjekt budwlany. Kszt: ,00 zł. Przebudwa ul. Kścielnej wraz z świetleniem. Opracwan prjekt budwlany. Kszt: ,00 zł. Przebudwa drgi łączącej ul. Jana III Sbieskieg z ul. Dąbrwskieg. Opracwan prjekt budwlany. Kszt: 9 150,00 zł. Przebudwa ul. Reja. Opracwan prjekt budwlany. Kszt ,00 zł. Przebudwa ul. Mickiewicza (Aleja Dębwa). Opracwan prjekt budwlany. Kszt ,00 zł. Zagspdarwanie terenu przy blkach nr: 14, 17, 20. Opracwan prjekt budwlany. Kszt: ,00 zł. Przebudwa ul. Stefczyka. Opracwan prjekt budwlany. Kszt:29 280,00 zł Na pdstawie danych dtyczących natężenia ruchu raz udziału pszczególnych typów pjazdów w tym ruchu (raprt Generalny pmiar ruchu 2005 Synteza wyników na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajwych i Autstrad raz pracwania Ministerstwa Śrdwiska Wskazówki dla wjewódzkich inwentaryzacji emisji na ptrzeby cen bieżących i prgramów chrny pwietrza szacwan wielkść emisji kmunikacyjnej. Prcentwy udział pjazdów na drdze: dla dróg wjewódzkich: sbwe 85,8%, dstawcze 10,8%, ciężarwe 1,6%, autbusy 1,7%, mtcykle 0,1%, dla dróg pwiatwych i gminnych: sbwe 82,6%, dstawcze 13,3%, ciężarwe 2,6%, autbusy 1,3%, mtcykle 0,2%, Przyjęte natężenie ruchu dla dróg: wjewódzkich [pj/dbę], pwiatwych [pj/dbę], gminnych 724 [pj/dbę]. Tabela 24 Rczna emisja substancji szkdliwych d atmsfery ze śrdków transprtu na terenie Gminy Brzeszcze w 2009 rku Nazwa emitra Nazwa Zanieczyszczenia Emis.max. mg/s Emisja Mg/rk Emisja śr. mg/s drgi wjewódzkie tlenek węgla 1,67E ,732 6,11E+07 Benzen 1505,368 47,473 5,49E

101 węglwdry alifatyczne 25580, ,722 9,34E+06 węglwdry armatyczne 7674, ,016 2,80E+06 tlenki aztu 1,01E ,96 3,69E+07 pył gółem 5826, ,744 2,13E+06 dwutlenek siarki 7920, ,776 2,89E+06 tlenek węgla 5305, ,305 1,94E+06 benzen 47,761 1, ,832 węglwdry alifatyczne 816,683 25,755 2,98E+05 drgi pwiatwe węglwdry armatyczne 245,005 7, ,812 tlenki aztu 3230, ,891 1,18E+06 pył gółem 186,914 5, ,474 dwutlenek siarki 252,337 7, ,116 tlenek węgla 25606, ,524 9,35E+06 benzen 230,527 7, ,467 węglwdry alifatyczne 3941, ,31 1,44E+06 drgi gminne węglwdry armatyczne 1182,557 37,293 4,32E+05 tlenki aztu 15594, ,796 5,69E+06 pył gółem 902,17 28,451 3,29E+05 dwutlenek siarki 1217,948 38,409 4,45E+05 Źródł: pracwanie własne, d bliczeń użyt Prgramu OPERAT2000 Emisja z przemysłu Na terenie Gminy Brzeszcze znajduję się ktłwnia administrwana przez Nadwiślańską Spółkę Energetyczna Sp. z.. Ktłwnia ta zstała wybudwana wraz z Kpalnią Węgla Kamienneg "Brzeszcze" w Brzeszczach w pierwszych latach XX wieku. Od teg czasu dknan wielu mdernizacji, zarówn na kpalni jak i zakładzie ciepłwniczym. Aktualnie pracują dwa ktły wdne WR-25 i kcił KD-5. Łączna mc zainstalwana zakładu t becnie 63,0 MW. Z główneg węzła ciepłwniczeg wyprwadzne jest 8 pdstawwych sieci ciepłwniczych, pprzez które realizwane są dstawy ciepła w pstaci wdy grącej d biektów wewnątrz kpalnianych raz siedli mieszkaniwych W 2007 rku zstały zrealizwane dwie pr-eklgiczne inwestycje Brzeszczach: Mdernizacja instalacji dpylania ktła WR-25 w Brzeszczach Wartść zadania (zrealizwanych dstaw i rbót): ,00 zł. Zadanie dfinanswane zstał z Sektrweg Prgramu Operacyjneg Wzrst knkurencyjnści przedsiębirstw, lata Pddziałanie: Wsparcie dla przedsiębirstw w zakresie przeprwadzenia inwestycji kniecznych d uzyskania pzwlenia zintegrwaneg Kmplekswa mdernizacja główneg węzła ciepłwniczeg w źródle ciepła Nr 1 w Brzeszczach Ruch próbny układu zrealizwaneg węzła, w części dtyczącej seznu grzewczeg, planwany jest w kńcu m-ca września w zależnści d temperatur zewnętrznych. Pdstawwym celem realizacji zadania była budwa nwczesneg węzła ciepłwniczeg, spełniająceg szereg wymgów technicznych ze strny źródła ciepła raz pracujących sieci ciepłwniczych dla siągnięcia zamierznych efektów: - eknmicznych tj. relatywneg bniżenia ksztów wytwarzania i przesyłu energii cieplnej - technicznych tj. stwrzenia prawidłwych warunków pracy urządzeń i instalacji w źródle ciepła raz lkalnych węzłach cieplnych. Zakres zadania: Mdernizacja rzdzielni głównej w budynku ktłwni 6.000/ 500/ 380V Budwa węzła ciepłwniczeg w budynku ktłwni wypsażneg: w układy klektrwe dstswane d specyfiki pracy pszczególnych sieci ciepłwniczych (parametry temperatury i ciśnienia) 101

102 w nwe pmpy biegwe z płynną regulacją ich wydajnści, pmpy zmieszania grąceg, układy regulacyjne zmieszania zimneg wdy sieciwej w pełny zakres urządzeń pmiarwych raz autmatyki realizacji prcesów - Wyknanie pełneg zakresu rbót budwlanych-adaptacyjnych W kresie letnim pracuje kcił wdny KD 5 mcy zainstalwanej 5,0 MW, palany gazem z dmetanwania KWK Brzeszcze. W seznie grzewczym pracują ktły WR-25 mcy zainstalwanej 2 x 29,0 MW raz kcił 5 MW w zależnści d warunków atmsferycznych raz zaptrzebwania mcy cieplnej przez dbirców. W spsób trwały wyłączne zstały z eksplatacji ktły parwe raz stacja wymienników parw-wdnych (zły stan techniczny, niska sprawnść energetyczna jednstek). Przy tak prwadznym źródle pjawiały się isttne prblemy z jeg eksplatacją w kresach przejściwych tj. na pczątku i kńcu seznu grzewczeg. Sumaryczne zaptrzebwanie mcy cieplnej w tych kresach nie przekraczał 12,0 MW (tj. pniżej 50% mcy zamówinej ktła WR-25, natmiast pwyżej mcy zainstalwanej ktła KD 5). Realizacja w kresach przejściwych dstaw ciepła pprzez kcił WR-25 współpracujący z istniejącym głównym węzłem ciepłwniczym skutkwała: niską sprawnścią prcesu wytwarzania energii cieplnej niestabilną pracą sieci ciepłwniczych wynikającą z pdwójnej rli pmp biegwych w układzie tj. zabezpieczają rzpływ wdy grzewczej w sieciach ciepłwniczych raz przepływ wymaganej stałej ilści wdy przez pracujący kcił wyskimi ksztami zakupu energii elektrycznej dla urządzeń węzła ciepłwniczeg zagrżeniem wystąpienia zjawisk krzyjnych w pracującym ktle ze względu na niskie parametry temperaturwe pracy Istniejący główny węzeł ciepłwniczy zlkalizwany w hali maszyn, był układem technlgicznym przestarzałym, przystswanym d współpracy ze stacją wymienników parw-wdnych, z ręczną regulacją, z układem klektrwym łączącym sieci różnych parametrach pracy szeregiem mstków i mieszaczy wspmagających regulację. D prwadzenia prawidłwej eksplatacji instalacji w zakresie chrny śrdwiska mają zastswanie decyzje administracyjne psiadane przez Zakład Ciepłwniczy Brzeszcze: pzwlenie zintegrwane - dla instalacji mcy pw. 50 MWt pzwlenie wdn prawne zezwlenie na uczestnictw we wspólntwym systemie handlu uprawnieniami d emisji CO2 Emisja spza bszaru Gminy Brzeszcze D kreślenia wielkści stężeń substancji bran pd uwagę również źródła imisji z pza bszaru Gminy Brzeszcze kreślnych jak: źródła znajdujące się w dległści d 30 km d granicy strefy, źródła reginalne (znajdujące się w dległści pwyżej 30 km d granicy strefy) - na terenie wjewództwa, źródła transgraniczne. Emisja napływwa rzpatrywana była pd kątem źródeł zlkalizwanych w sąsiadujących pwiatach: miechwskim, krakwskim, myślenickim, suskim, raz pwiatach leżących w wjewództwie śląskim: bielskim, pszczyńskim, bieruńsk lędzińskim, zawierciańskim, Jawrznie, Ssnwcu, Dąbrwie Górniczej. P analizie danych z EMEP na pdstawie danych pmiarwych ze słwackich (dla pyłu PM10, NO2 i SO2) raz czeskich (dla benz(a)pirenu) stacji mnitringu tła reginalneg) kreśln również emisję transgraniczną. Napływy zanieczyszczeń spza Gminy wynszą dpwiedni: dla pyłu PM10 23 μg/m 3, w tym wyróżnić mżna: wartść tła całkwiteg: 11 μg/ m 3 (wartść tła reginalneg: 2 μg/ m 3 ), wartść tła transgraniczneg: 12 μg/ m 3 ; dwutlenek aztu 1,9 μg/ m 3, dwutlenek siarki 2 μg/ m 3, benz(a)piren 0,24 ng/ m

103 Pdkreślić należy fakt, że w przypadku pyłu zawieszneg PM10 już sama wartść tła stanwi pnad 57 % dpuszczalneg stężenia średnirczneg, a dla benz(a)pirenu blisk 25 % stężenia dcelweg. Na tł naturalne i napływ transgraniczny nakłada się ddatkw napływ zanieczyszczeń z wysk uprzemysłwinych bszarów Górneg Śląska. Większść wiatrów w rku wieje właśnie z teg kierunku, zatem zauważalny jest wpływ Śląska na wielkść stężeń Identyfikacja ptrzeb Pdsumwując wyniki uzyskane mżna sfrmułwać następujące wniski: największe ddziaływanie na stan jakści pwietrza w mieście mają źródła pwierzchniwe i liniwe. Dtyczy t zarówn siąganych wartści stężeń jak i zasięgu ich występwania, źródła punktwe mają bardz mały wpływ na wielkść stężeń średnircznych, źródła punktwe mają znaczenie większe w przypadku emisji dwutlenku siarki, za wielkść stężenia benz(a)pirenu dpwiadają w większści źródła pwierzchniwe, na bszarze występwania przekrczeń rśnie udział źródeł liniwych w imisji dwutlenku siarki, maleje natmiast udziału źródeł pwierzchniwych. Udział źródeł punktwych jest znikmy i spada a dla pyłu różnice udziałów między bszarem miasta a bszarem przekrczeń są niewielkie, rzkład udziałów prcentwych zależy d lkalizacji punktów bliczeniwych gdyż w sąsiedztwie ciągów kmunikacyjnych udział źródeł liniwych silnie rśnie i mże być przeważający, natmiast na pzstałych bszarach dminuje wpływ emisji pwierzchniwej, wpływ emisji liniwej jest największy wzdłuż dróg, emisja pwierzchniwa jest dpwiedzialna w największym stpniu dpwiedzialna za pzim stężeń średnircznych pyłu PM10 w bszarze zurbanizwanym. Emisje z przemysłu charakteryzuje się dużą zawartścią tlenków siarki raz znacząca ilść benzalfapirenu. W emisji ze śrdków transprtu niekrzystna jest emisja gazwa tlenków aztu i węglwdrów. Emisję niską charakteryzuje występwanie dużych ilści tlenków siarki i pyłu. Klasyfikacja strefy chrzanwsk - lkuskiej z uwzględnieniem parametrów kryterialnych kreślnych pd kątem chrny zdrwia dla: SO 2, NO 2, tlenku węgla, benzenu, łwiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni), znu (dla strefy małplskiej) kreśln jak klasę A, PM10, benz(a)piranu kreśln jak klasę C. Klasyfikacja strefy chrzanwsk - lkuskiej z uwzględnieniem kryteriów kreślnych w celu chrny rślin dla: SO 2, NO x, znu (dla strefy małplskiej) kreśln jak klasę A. Zgdnie z wyknaną klasyfikacją z uwagi na kryterium chrny zdrwia strefa chrzanwsk lkuska zstała zakwalifikwana d pracwania prgramu chrny pwietrza z uwagi na: przekrczenie dpuszczalnej częstści przekraczania pzimu dpuszczalneg 24-gdzinnych stężeń pyłu zawieszneg PM10 w rku kalendarzwym, przekrczenie dpuszczalneg pzimu pyłu zawieszneg PM10 w rku kalendarzwym, przekrczenie pzimu dcelweg benz(a)pirenu w rku kalendarzwym; Na pdstawie identyfikacji stanu istniejąceg, zmian ustawdawstwa unijneg i krajweg pdejmwane działania w zakresie chrny pwietrza na terenie Gminy Brzeszcze pwinny być realizwane pprzez: prwadzenie edukacji w zakresie chrny pwietrza: pdnszenie spłecznej świadmści preklgicznej w zakresie chrny pwietrza i przedstawienie szkdliweg ddziaływania zanieczyszczeń pyłwych i gazwych dla zdrwia i ksztów spłeczn-eknmicznych spwdwanych zanieczyszczeniem atmsfery śledzenie zmian prawnych w zakresie chrny śrdwiska, energetyki, budwnictwa i infrmwanie mieszkańców, sby prawne z terenu Gminy np.: nwelizacja Ustawy Praw budwlane wprwadzająca przepisy dtyczące nadawania certyfikatów energetycznych budynków (przepisy wejdą w życie d pczątku 2009r.), planwana d wprwadzenia Ustawa efektywnści energetycznej; 103

104 przyjmwanie i prpagwanie dbrych praktyk, standardów np.: w zakresie kmplekswych rzwiązań związanych z bniżeniem energchłnnści, stswania dnawialnych i nieknwencjnalnych źródeł energii dla biektów gminnych lub biektów, które Gmina ddaje d użytku w drdze zamówień publicznych lub w zakresie realizacji prcedur zamówień publicznych z wykrzystaniem kryterium tzw. zielnych zamówień publicznych. intensyfikację działań związanych z mdernizacją dróg gminnych; realizacja Prgramu graniczenia niskiej emisji pprzez system zachęt finanswych dla mieszkańców d wymiany systemów grzewczych zwiększanie wykrzystania dnawialnych źródeł energii, w szczególnści energii getermalnej raz wdnej. likwidacja indywidualnych źródeł ciepła wykrzystujących paliwa tradycyjne na rzecz pdłączania d miejskich systemów ciepłwniczych. bniżenie strat energii cieplnej przesyłanej sieciami c.. pprzez ich mdernizację, w tym zastswanie rur preizlwanych. 104

105 5.2.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OA Wyknanie aktualizacji Załżeń d planu zapatrzenia w ciepł, energię elektryczną i paliwa gazwe Gmina Brzeszcze OA Sukcesywna zmiana spsbu grzewania budynków z węglweg na gazwe i lejwe raz węglwe wyskiej sprawnści energetycznej użytkwnicy indywidualni Gmina Brzeszcze, Właściciele nieruchmści OA.1.1 Spełnienie standardów jakści pwietrza pprzez graniczenie emisji z prcesów spalania paliw, graniczenie niskiej emisji, zmniejszenie zaptrzebwania na energię: OA OA Termmdernizacja biektów użytecznści publicznej Systematyczne prwadzenie kntrli pdmitów dtyczącej przestrzegania zasad chrny śrdwiska Gmina Brzeszcze Właściciele/zarządcy nieruchmści WIOŚ w Krakwie, Straż Miejska Gminy Brzeszcze OA.1 Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakści pwietrza Spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa, Całkwita likwidacja emisji substancji niszczących warstwę znwą przez wycfanie ich z brtu i stswania na terytrium Plski. OA.1.2 Pprawa jakści pwietrza pprzez pprawienie warunków na drgach Gminy OA OA OA Twrzenie lkalnych sieci ciepłwniczych i pdłączanie d nich budynków z indywidualnymi paleniskami dmwymi Budwa sieci gazwych na terenach wiejskich i cennych pd względem przyrdniczym i turystycznym Mdernizacja układu drgweg w Gminie Gmina Brzeszcze Administratr sieci gazwniczej na terenie Gminy Zarząd Dróg Pwiatwych / Zarząd Dróg Wjewódzkich w Krakwie / Gmina Brzeszcze OA Prmcja i wspieranie rzwju dnawialnych źródeł energii raz technlgii zwiększających efektywne wykrzystanie energii i zmniejszających materiałchłnnść gspdarki Gmina Brzeszcze, rganizacje eklgiczne, mieszkańcy OA.1.3 Prwadzenie edukacji w zakresie chrny pwietrza OA Infrmwanie mieszkańców stanie śrdwiska na terenie gminy, zmianach prawnych z dziedziny chrny śrdwiska i działaniach pdejmwanych na rzecz chrny śrdwiska. Gmina Brzeszcze OA Wspieranie działań edukacji szklnej np.: prwadzenie działań z zakresu edukacji eklgicznej dla młdzieży na terenach cennych przyrdnicz Gmina Brzeszcze, rganizacje pzarządwe 105

106 5.2.4 Harmngram zadań w zakresie chrny pwietrza L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem [PLN] tys. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OA Wyknanie aktualizacji Załżeń d planu zapatrzenia w ciepł, energię elektryczną i paliwa gazwe Gmina Brzeszcze 40 Właściciele nieruchmści OA Sukcesywna zmiana spsbu grzewania budynków z węglweg na gazwe i lejwe raz węglwe wyskiej sprawnści energetycznej użytkwnicy indywidualni Gmina Brzeszcze b.d. Właściciele/zarządcy nieruchmści Termmdernizacja biektów użytecznści publicznej, w tym: OA Mdernizacja SP nr 2 Wymiana ktła CO w Szkle Pdstawwej w Przecieszynie Wymiana drzwi wejściwych w siedzibie GZE Gmina Brzeszcze 40 OA Mdernizacja układu drgweg w Gminie Brzeszcze Gmina Brzeszcze OA Prmcja i wspieranie rzwju dnawialnych źródeł energii raz technlgii zwiększających efektywne wykrzystanie energii i zmniejszających materiałchłnnść gspdarki Gmina Brzeszcze 40 rganizacje eklgiczne, mieszkańcy OA Infrmwanie mieszkańców stanie śrdwiska na terenie gminy, zmianach prawnych z dziedziny chrny śrdwiska i działaniach pdejmwanych na rzecz chrny śrdwiska Gmina Brzeszcze 16 WIOŚ w Krakwie, WSSE w Krakwie, rganizacje eklgiczne, mieszkańcy OA Wspieranie działań edukacji szklnej np.: prwadzenie działań z zakresu edukacji eklgicznej dla młdzieży na terenach cennych przyrdnicz Gmina Brzeszcze 20 placówki światwe na terenie Gminy, rganizacje pzarządwe ZADANIA KOORYNOWANE Mdernizacja układu drgweg w Gminie Brzeszcze, w tym: Drgi pwiatwe: OA Przebudwa ciągu dróg pwiatwych 1873 K i 1875 K (Jawiszwice, Jawiszwice - Zasle) Przebudwa drgi pwiatwej 1872 K (Jawiszwice - Jaźnik) Przebudwa drgi pwiatwej 1869 K (Brzeszcze - Wilczkwice) Zarząd dróg Pwiatwych Oświęcimiu Gmina Brzeszcze 106

107 OA Twrzenie lkalnych sieci ciepłwniczych i pdłączanie d nich budynków z indywidualnymi paleniskami dmwymi Przedsiębirstwa energetyczne działające na terenie Gminy Śrdki własne przedsiębirstw energetycznych: OA Systematyczne prwadzenie kntrli pdmitów dtyczącej przestrzegania zasad chrny śrdwiska WIOŚ w Krakwie, Straż Miejska Gminy Brzeszcze 80 WSSE OA Budwa sieci gazwych na terenach wiejskich i cennych pd względem przyrdniczym i turystycznym Administratr sieci gazwniczej na terenie Gminy b.d. RAZEM ZADANIA WŁASNE RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE

108 5.2.5 Wniski Zgdnie z art. 85. Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Praw chrny śrdwiska chrna pwietrza plega na zapewnieniu jak najlepszej jeg jakści, w szczególnści przez: utrzymanie pzimów substancji w pwietrzu pniżej dpuszczalnych dla nich pzimów lub c najmniej na tych pzimach, zmniejszanie pzimów substancji w pwietrzu c najmniej d dpuszczalnych, gdy nie są ne dtrzymane raz zmniejszanie i utrzymanie pzimów substancji w pwietrzu pniżej pzimów dcelwych alb pzimów celów długterminwych lub c najmniej na tych pzimach. W kntekście pwyższeg, zaprpnwane kierunki działań sfrmułwane w dniesieniu d celów krótkterminwych związane są z graniczaniem emisji zanieczyszczeń d pwietrza pchdzących zarówn ze źródeł kmunalnych, kmunikacyjnych jak też i przemysłwych. W celu graniczenia emisji zanieczyszczeń emitwanych d pwietrza w wyniku prwadzenia kmunalnej gspdarki cieplnej wyróżnić mżna dwa kierunki działań: wzrst energszczędnści m.in. pprzez stswanie zabiegów termizlacyjnych - mdernizacje budynków mieszkalnych, publicznych i innych; mdernizacja lub przebudwa systemów grzewania szczególnie małych ktłwni raz indywidualnych palenisk dmwych (w gspdarce cieplnej duże znaczenie mają uwarunkwania rynkwe, stąd też wskazanie szczegółwych wytycznych nie jest mżliwe; generalnie, na terenach, gdzie dminuje zabudwa rzprszna, brak jest eknmiczneg uzasadnienia dla rzwju centralnych systemów ciepłwniczych). W ramach realizacji zadań długterminwych, w zakresie chrny pwietrza na terenie Gminy Brzeszcze należy przyjąć następujący cel długterminwy: Pprawa jakści pwietrza pprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń d pwietrza przez wdrażanie następujących zadań: wyknanie aktualizacji Załżeń d planu zapatrzenia w ciepł, energię elektryczną i paliwa gazwe kntynuacja wdrżenia prgramów likwidacji niskiej emisji w tym: mdernizacja źródeł ciepła termmdernizacja budynków termmdernizacja biektów użytecznści publicznej będących własnścią gminy, mdernizacja układu drgweg w Gminie, systematyczne prwadzenie kntrli pdmitów dtyczącej przestrzegania zasad chrny śrdwiska, prwadzenie edukacji w zakresie chrny śrdwiska 5.3 Gspdarwanie dpadami Infrmacje dtyczące gspdarwania dpadami zawart w Aktualizacji Planu Gspdarki Odpadami dla Gminy Brzeszcze. Plan Gspdarki Odpadami jest integralną częścią Prgramu Ochrny Śrdwiska, stanwi jednak drębny dkument. 108

109 5.4 Substancje chemiczne w śrdwisku i pważne awarie Bezpieczeństw chemiczne na pzimie Gminy t przede wszystkim minimalizwanie skutków pważnych awarii i klęsk żywiłwych, a przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa chemiczneg i bilgiczneg w skali gminy i pwiatu. Z ceny zagrżenia pwiatu święcimskieg wynika, że d ptencjalnych zagrżeń mgących dprwadzić d sytuacji kryzyswych należy zaliczyć: pżary; katastrfy, awarie i niekntrlwane przenikanie różnych substancji d śrdwiska naturalneg; pdtpienia; skażenie tksycznymi śrdkami przemysłwymi. klęski żywiłwe (susze, huragany, intensywne pady) 3 Według Plityki eklgicznej Państwa na lata z perspektywą d rku 2016 głównym zadaniem, p przyjęciu przez Sejm ustawy zmianie ustawy substancjach i preparatach chemicznych raz niektórych innych ustaw, będzie przygtwanie aktów wyknawczych d znwelizwanej ustawy w celu pełnej implementacji d plskieg prawa przepisów rzprządzenia REACH i innych aktów wspólntwych. W celu zmniejszenia ryzyka przenikania d śrdwiska substancji chemicznych knieczne są szklenia dtyczące dpwiedzialneg stswania chemikaliów i pstępwania z ich dpadami, wspierane finansw przez fundusze eklgiczne raz prpagwanie prduktów z substancji ulegających bidegradacji (np. trby na zakupy i naczynia jednrazweg użytku). W związku z tym w nadchdzących latach działania na terenie Gminy Brzeszcze pwinny skupić się nad likwidacją dzikich wysypisk dpadów raz usuwaniem azbestu. Ryzyk pważnych awarii występuje przede wszystkim w zakładach przemysłwych. Na terenie Gminy Brzeszcze żaden zakład nie zstała zakwalifikwany d zakładów zwiększnym lub dużym ryzyku pważnej awarii. Na bszarze Pwiatu Oświęcimskieg występują takie zakłady: zwiększne ryzyk pważnej awarii (Air Prducts Sp. z.. Oddział w Oświęcimiu), duże ryzyk pważnej awarii (Synths Dwry Sp. z.. w Oświęcimiu). Przez bszar gminy przebiega drga wjewódzka na 933 łącząca Wjewództw Małplskie z Wjewództwem Śląskim, raz drga wjewódzka nr 949, którymi mgą być przewżne materiały niebezpieczne. Mże tam dbywać się wwóz i wywóz materiałów niebezpiecznych i chemikaliów. Na terenach rlniczych częst przyczyną zanieczyszczeń wód mże być niewłaściwe magazynwanie i stswanie nawzów i śrdków chrny rślin. Zagrżenie dla śrdwiska w tym przypadku zależy d rzpuszczalnści śrdków w wdzie i stpnia ich tksycznści. Lkalnym zagrżeniem dla chemizmu wód i gleb są dzikie składwiska dpadów, a ich stały mnitring i bieżące usuwanie graniczy niekrzystne ich ddziaływanie na śrdwisk. Należy także zwrócić uwagę na inne źródł uwagę na zanieczyszczenia wód, jakim są magazyny i stacje paliw. Na terenie Gminy Brzeszcze zlkalizwanych jest siem stacji benzynwych: Plski Kncern Naftwy Orlen SA. Stacja paliw Ofiar Oświęcimia 66, Brzeszcze, Stacja Lts Ofiar Oświęcimia 53, Brzeszcze, Orlen Ofiar Oświęcimia 20, Brzeszcze, Orlen Ofiar Oświęcimia 66, Brzeszcze, Sigmaz Sp. z.. PPHU Mickiewicza, Brzeszcze, 3 Aktualizacja POŚ dla Pwiatu Oświęcimskieg,

110 Stacja paliw Jawiszwice; Spółdzielcza 2, Martex Sp. z.. Stacja Paliw Brzeszcze, Ofiar Oświęcimia Brzeszcze, Petr Plus. Sp. z.. Stacja paliw Grjec 15, Związki te są niebezpiecznie głównie z pwdu ich właściwści rppchdnych, gdyż nawet śladwe ilści tych związków rzpuszczne w wdzie sprawiają, że jest na nieprzydatna d picia dla ludzi i zwierząt. Obwiązki związane z awariami przemysłwymi spczywają głównie na prwadzącym zakład dużym lub zwiększnym ryzyku wystąpienia awarii raz na rganach Państwwej Straży Pżarnej, a także Wjewdzie. WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapbiegania występwania awarii przemysłwych pprzez kntrlę pdmitów gspdarczych. 110

111 5.4.1 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna AW.1 Zmniejszenie zagrżenia pważną awarią AW.1.1 Zmniejszenie ryzyka wystąpienia awarii przemysłwej AW AW Ewidencja źródeł ptencjalnych awarii przemysłwych Edukacja spłeczeństwa w zakresie właściwych zachwań w sytuacji wystąpienia zagrżenia Inspekcja Ochrny Śrdwiska, Państwwa Straż Pżarna, Marszałek Wjewództwa Małplskieg Pwiat Oświęcimski, Gmina Brzeszcze, rganizacje pzarządwe, gazety lkalne Harmngram zadań zakresie pważnych awarii L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE AW Ewidencja źródeł ptencjalnych awarii przemysłwych, przyjmwanie zgłszeń i przekazywania właściwym rganm Gmina Brzeszcze, Inspekcja Ochrny Śrdwiska, Państwwa Straż Pżarna, Marszałek Wjewództwa Małplskieg Zachwanie bezpieczeństwa mieszkańców bezksztw Duże zakłady przemysłwe zlkalizwane na terenie Pwiatu Oświęcimskieg AW Edukacja spłeczeństwa w zakresie właściwych zachwań w sytuacji wystąpienia zagrżenia Pwiat Oświęcimski, Gmina Brzeszcze, rganizacje pzarządwe, gazety lkalne Edukacja mieszkańców w celu zmniejszenia ptencjalneg zagrżenia 5/rk 48 LGD Dlina Dlnej Sły, Szkły, Przedszkla RAZEM ZADANIA WŁASNE

112 5.4.3 Wniski Isttnymi krkami d zrealizwana na terenie Gminy Brzeszcze jest pdjęcie niezbędnych działań prfilaktycznych, takich jak zewidencjnwanie i mnitrwanie ewentualnych ptencjalnych źródeł pważnych awarii zarówn na terenie Gminy jak i pza jej granicami, włączając w t zakazy i graniczenia dtyczące prdukcji i użytkwania. Niezbędne jest także bwiązkwe znakwanie eklgiczne, cena ryzyka i raprty bezpieczeństwa raz inne prcedury, które pwinny dprwadzić d wyeliminwania bądź minimalizacji zagrżeń chemicznych, pchdzących z działalnści ludzkiej jak i zagrżeń tak zwanych naturalnych takich jak pwódź niebezpiecznych dla życia i zdrwia ludzi raz dla śrdwiska. Prgram Ochrny Śrdwiska dla Wjewództwa Małplskieg na lata pisuje prblem bezpieczeństwa chemiczneg pprzez cel Zmniejszenie ryzyka wystąpienia i graniczanie skutków pważnych awarii przemysłwych dla ludzi i śrdwiska. Cel ten na pzimie gminy mże być realizwany pprzez przystswanie pjazdów d przewzu materiałów niebezpiecznych, a trasy przewzu tych materiałów pwinny być wyznaczne w taki spsób, aby zapewnić maksymalne bezpieczeństw mieszkańców i śrdwiska. 5.5 Oddziaływanie hałasu Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Praw chrny śrdwiska (Dz. U. Nr 129 z 2006, pz. 902, jednlity tekst ze zmianami.) definiuje pdstawwe pjęcia z zakresu chrny przed hałasem jak: emisja, przez którą rzumie się wprwadzane bezpśredni lub pśredni, w wyniku działalnści człwieka, d pwietrza, wdy, lub ziemi energie, takie jak hałas czy wibracje, hałas, przez który rzumie się dźwięki częsttliwściach d 16 Hz d Hz, pzim hałasu, przez który rzumie się równważny pzim dźwięku A wyrażny w decybelach (db). Obiekty przemysłwe, ruch drgwy, klejwy i ltniczy stanwią główne źródła emisji hałasu d śrdwiska, a tym samym kształtują klimat akustyczny w rejnie ich ddziaływania. Ochrna przed hałasem plega na zapewnieniu jak najlepszeg stanu akustyczneg śrdwiska, w szczególnści pprzez utrzymanie pzimu hałasu pniżej dpuszczalneg lub, c najmniej na tym pzimie jak i na zmniejszaniu pzimu hałasu, c najmniej d dpuszczalneg, gdy nie jest n dtrzymany Charakterystyka i cena stanu aktualneg Hałas przemysłwy Na terenie Gminy Brzeszcze występują zakłady pracy i firmy charakterze przemysłwym, pdmity gspdarcze ferujące usługi, jednstki handlu detaliczneg, stacje paliw raz sby fizyczne. Największym przedsiębirstwem w Gminie jest Kpalnia Węgla Kamienneg Brzeszcze-Silesia. Obecnie jest też największym pracdawcą, zatrudniającym k. 4 tysięcy sób. Kpalnia KWK Brzeszcze-Silesia jest jedną z najlepszych w Kmpanii Węglwej S.A. Obszar górniczy zlkalizwany jest w większści na terenie miasta Brzeszcze raz przynależnej d tej gminy wsi Jawiszwice, Skidziń, Przecieszyn, Wilczkwice i Rajsk należące d Gminy Oświęcim. Udkumentwane zasby przemysłwe węgla kpalni "Brzeszcze" w ilści 157,5 mln tn zapewniają jej przy becnym pzimie wydbycia dalszą żywtnść na pnad 34 lata. Cała ilść wydbyteg węgla kierwana jest d zakładu mechanicznej przeróbki węgla, a następnie sprzedawana na cele energetyczne i ciepłwnicze, na cele pałwe dbircm indywidualnym. Pzstałymi isttnymi przedsiębirstwami działającymi na terenie Gminy są: "Albex" Przedsiębirstw Usługw-Handlwe skup surwców wtórnych, "Ani-Trans" Jarsław Chrmy transprt samchdwy, "BIB" Piekarnia Zdzisław Ulczk Krzysztf Ulczk piekarnia, "Ckrs" Zakład Techniczn-Usługw-Handlwy Radsław Cygan Sławmir Krawczyk transprt międzynardwy, "Elektrspaw" S.C. Sławmir Frąszczak Damian Filip maszyny przemysłwe, Frmas Grzegrz Usługi Malarsk-Lakiernicze lakiernictw samchdwe, "Hydrstal" Przedsiębirstw Prdukcyjn-Usługw-Handlwe Zbigniew Gabryś bróbka metali 112

113 "K&J Transprt" Ewa Pękala transprt samchdwy, Łukwicz Maria Firma Transprtwa transprt samchdwy, "Mining Service" Sp. z.. Górnicze Przedsiębirstw Usługw-Handlwe sprzedaż i wydbycie węgla, "Miratrans Płudnie" Sp. z..- transprt międzynardwy, "Multicar" Usługi Transprtwe Jacek Sbczak transprt samchdwy, Nadwiślańska Spółka Energetyczna Sp. z.. - wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucja energii, "Paula Trans" Firma Handlw-Transprtwa Adam Marusza - transprt samchdwy, Pękala Krzysztf Usługi Transprtw-Spedycyjne - transprt międzynardwy, "PlakTravel" - transprt samchdwy, "Prbex A" PPHU Agata Krasń - transprt samchdwy, "Prrest" Zakład Wyrbów Metalwych Prdukcyjn-Remntwy Pitr Stawwy bróbka metali, Szstek Władysław i Michalina S.C. Elektrmechanika Pjazdwa, "Tesc Plska" Sp. z.., "Trans-Rmex" Zakład Naprawcz-Usługwy - - transprt samchdwy, Vasc - Usługi Transprtwe Duda Sebastian - - transprt samchdwy, "Wiej" Firma Handlw-Prdukcyjna Stlarnia Wiesław Gluza stlarnia, Zachara Tmasz Autusługi mechanika samchdwa, Działalnść m.in. tych pdmitów gspdarczych kształtuje klimat akustyczny terenów bezpśredni z nimi sąsiadujących. Źródła hałasu pchdzą przede wszystkim d maszyn i urządzeń prdukcyjnych emitujących hałas przez ściany, strpy, kna i drzwi. Natmiast źródłem hałasu na zewnątrz budynków będą zainstalwane tam maszyny i urządzenia. Władze Gminy Brzeszcze w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg Gminy Brzeszcze przyjętym Uchwałą Rady Miejskiej w Brzeszczach nr XXI/239/08 30 września 2008 rku w sprawie: głszenia tekstu jednliteg ustaleń części tekstwej miejscweg planu zagspdarwania przestrzenneg Gminy Brzeszcze. Według Planu przedsiębirstwa mające wpływ na śrdwisk akustyczne pwinny być lkwane na terenach usługw przemysłwych, terenach zrganizwanej działalnści inwestycyjnej raz na bszarach usług nieuciążliwych. W zależnści d rdzaju przedsiębirstwa Gmina Brzeszcze tak planuje lkalizację by nie klidwała t z terenami mieszkaniwymi czy terenami isttnych walrach przyrdniczych. Na terenie Gminy Brzeszcze nie pwstały na terenach przyrdniczych czy mieszkaniwych żadne przedsiębirstwa isttnie zagrażające śrdwisku akustycznemu. W rku 2008 w ramach działalnści mnitringwej Wjewódzkieg Inspektratu Ochrny śrdwiska w Krakwie przeprwadzn pmiary hałasu w 105 biektach przemysłwych w Małplsce. Obiektami generującymi pnadnrmatywny hałas przemysłwy były głównie: zakłady przemysłu drzewneg, zakłady przemysłu chemiczneg, zakłady przemysłu rln-spżywczeg, zakłady przemysłu meblarskieg, zakłady bróbki metali, zakłady budwlane, zakłady usługwe, puby, dyskteki, restauracje, sklepy, zakłady przemysłu dziewiarskieg, zakłady metalurgiczne. W latach skntrlwan łącznie biektów przemysłwych, zarówn w prze dziennej, jak i ncnej. W zakładach, w których wystąpiły przekrczenia dpuszczalnych nrm hałasu natychmiast pdjęt próby ich eliminwania pprzez zastswanie m.in. ekranów dźwiękchłnnych, wyciszeń bezpśredni 113

114 przy źródle, budów przy urządzeniach hałasujących, tłumików akustycznych. Na zakłady, które nie dtrzymały bwiązujących standardów zstały nałżne kary pieniężne. 4 W analizwanym kresie badania WIOS nie bejmwały Pwiatu Oświęcimskieg Hałas drgwy Pd pjęciem hałasu drgweg rzumie się hałas pchdzący d śrdków transprtu pruszających się p wszelkieg rdzaju drgach niebędących drgami klejwymi. Jest t hałas typu liniweg. Na wielkść emisji hałasu kmunikacyjneg mają wpływ: stan nawierzchni; knstrukcja i stan techniczny silników pjazdów, warunki pracy silników; rdzaj paliwa; płynnść ruchu. Łączna długść dróg publicznych na terenie gminy Brzeszcze wynsi 30,313 km w tym drgi: miejskie 2,32 km pzamiejskie 27,993 km 5 Istniejący system dróg pprawnie spełnia swje zadania Gmina psiada dgdne płączenie z Oświęcimiem, Kętami czy Bielskiem Białą. Główne drgi przebiegające przez teren pwiatu Oświęcimskieg nie są wymieniane w raprtach WIOŚ wśród dróg największym nasileniu ruchu w skali wjewództwa, w związku z tym mżna przyjąć iż uciążliwści akustyczne występujące na terenie Gminy Brzeszcze mają charakter analgiczny jak na innych bszarach pdbnym zagęszczeniu ludnści i nasyceniu infrastrukturą kmunikacyjną. Stan infrastruktury drgwej na terenie Gminy jest na bieżąc uzupełniany, remntwane są drgi uszkdznej nawierzchni i przebudwywane te złych parametrach jakściwych. W latach wyknan: przebudwę ul. Handlwej, przebudwę ul. Szymanwskieg, przebudwę ul. Święteg Wjciecha, przebudwę ul. Przyłgi, przebudwę ul. Ksynierów, przebudwę ul. Górniczej, przebudwę ul. Handlwej w Jawiszwicach, przebudwę ul. Tplwej w Przecieszynie, budwę drgi djazdwej na ul. Słwackieg, przebudwę ulicy Bielskiej w Jawiszwicach, przebudwę ulicy Tplwej w Przecieszynie, przebudwę ul. Kścielnej w Brzeszczach wraz z świetleniem. Isttny mankament wielu dróg stanwi brak chdników i brak miejsc pstjwych przy wielu drgach gminnych, c negatywnie wpływa na pzim bezpieczeństwa w ruchu. W związku z tym w celu pprawy płynnści ruchu i bezpieczeństwa pieszych remntwane są stare niespełniające swich zadań chdniki, budwane są nwe chdniki raz miejsca pstjwe. W statnich latach w tym zakresie przeprwadzn prace plegające na: remncie i przebudwie chdników przy ul. Handlwej, remncie i przebudwie chdników przy ul. Narutwicza, remncie i przebudwie chdników na ul. Kściuszki i ul. Leśnej, remncie i przebudwie parkingu przy ul. Dwrcwej, 4 4 Raprt stanie śrdwiska, WIOS, Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Oświęcimskieg,

115 remncie i przebudwie chdników przy ul. Szymanwskieg, remncie i przebudwie chdników przy ulicy ul. Święteg Wjciecha, remncie i przebudwie chdników przy ul. Ksynierów, remncie i przebudwie chdni chów przy ul. Handlwej w Jawiszwicach, remncie i przebudwie chdników przy ul. Prusa, budwie parkingu na ul. Słwackieg, budwie parkingu i budwa chdnika przy kaplicy w Zaslu. remncie i przebudwie chdnika przy blku na ul. Narutwicza 35, remncie i przebudwie chdnika przy blku na ul. Łkietka 38. W ramach chrny przed hałasem drgwym wzdłuż dróg gminnych wyknywan nasadzenia drzew i krzewów wzdłuż dróg. W latach nasadzn 322 sztuk drzew i krzewów. Niestety w związku ze stale pwiększającym się nasileniem ruchu, a c za tym idzie bciążeniem dróg średni według GDDKiA rcznie kł 1% i brakiem realizacji drgi ekspreswej S1 w najbliższych latach prgnzuje się iż nastąpi wyczerpanie mżliwści przepustwych dcinków drgi wjewódzkiej 933 i w znacznym stpniu drgi pwiatwej , a tym samym kniecznść realizacji alternatywneg układu wewnętrznych bwdnic, w tym szczególnie bwdnicy półncnej wraz z bezklizyjnym przekrczeniem linii klejwej. Ddatkwą uciążliwścią są pjazdy ciężkie, których udział w gólnym ruchu sięga 40%. Rzwiązaniem mże być wymiana nawierzchni i mdernizacja dróg raz wprwadzanie zieleni, które w znaczny spsób graniczą emisję hałasu (analgicznie jak dla emisji zanieczyszczeń ze źródeł kmunikacyjnych) 6. Niepdjęcie realizacji również tych rzwiązań spwduje drastyczne graniczenie dstępnści kmunikacyjnej d miasta i całej gminy, a tym samym brak mżliwści rzwju gspdarczeg Hałas Klejwy Przez teren Gminy przebiega linia klejwa nr 94 relacji Kraków Płaszów Oświęcim z dwma przystankami w Brzeszczach i w Jawiszwicach raz linia nr 93 realizacji Zebrzydwice Trzebinia z jednym przystankiem w Przeciszwie. Linie te pzwalają na płączenie z Krakwem Katwicami, Bielskiem Białą i Oświęcimiem. Według infrmacji zamieszcznych w Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Oświęcimskieg przyjęteg uchwałą Rady Pwiatu Oświęcimskieg w czerwcu 2010 rku wynika, iż częsttliwść przewzów na szlakach klejwych w Pwiecie Oświęcimskim zmniejszyła się, w prównaniu z pczątkiem lat 90-tych, c najmniej 50 %. 6 Według Aktualizacji POŚ dla Pwiatu Oświęcimskieg, Infrmacja zamieszczna w POŚ dla Gminy Brzeszcze,

116 Obszar Gminy Brzeszcze Rysunek 31 Przebieg linii klejwej przez teren Gminy Brzeszcze Źródł: Hałas ltniczy Z uwagi na brak ltniska na terenie Gminy Brzeszcze, nie występują tu prblemy związane z bezpśrednim ddziaływaniem hałasu ltniczeg. Najbliżej płżne ltnisk zlkalizwane jest w Bielsku Białej jest t ltnisk sprtwe kł 25 km raz Prt Ltniczy Kraków Balice kł 65 km. Ltniska te nie ddziałują w żaden spsób na teren Gminy Brzeszcze Identyfikacja ptrzeb Ochrna przed hałasem plega na zapewnieniu jak najlepszeg stanu akustyczneg śrdwiska, c uzyskuje się pprzez utrzymanie pzimu hałasu pniżej pzimu dpuszczalneg lub c najmniej na tym pzimie, bądź pprzez zmniejszenie pzimu hałasu, c najmniej d dpuszczalneg, tam gdzie nie jest n dtrzymywany. Narzędziem pmcnym w realizacji plityki chrny śrdwiska przed hałasem, są mapy akustyczne. Mapy sprządza starsta, c 5 lat uwzględniając infrmacje zawarte w mapach akustycznych wyknywanych przez zarządzających drgą, linią klejwą lub ltniskiem, czyli biektów zalicznych w drdze rzprządzenia, d biektów, których eksplatacja mże pwdwać negatywne ddziaływania akustyczne na znacznych bszarach. P sprządzeniu map akustycznych starsta przekazuje je zarządwi wjewództwa, wjewódzkiemu inspektrwi chrny śrdwiska raz wjewódzkiemu inspektrwi sanitarnemu. D ptrzeb związanych z chrną śrdwiska na terenie Gminy Brzeszcze w zakresie chrny przed hałasem zalicza się dbałść stan techniczny nawierzchni dróg celem zwiększenia płynnści ruchu 116

117 kmunikacyjneg, raz zrganizwanie bwdnicy centrum Brzeszcz, a także budwy drgi ekspreswej S1, c wpłynie na bniżenie emisji hałasu d śrdwiska. W planie zagspdarwania przestrzenneg wydzieln już tereny z zakazem realizacji uciążliwej działalnści inwestycyjnej (mgących być ptencjalnymi źródłami hałasu d śrdwiska). Plityka rzwju przestrzenneg w Gminie Brzeszcze uwzględnia i w dalszym ciągu pwinna dbać chrnę przed degradacją terenów narażnych na hałas, chrnę walrów śrdwiska naturalneg raz na pprawę klimatu akustyczneg i jeg kształtwanie w przyszłści. Za emisje hałasu d śrdwiska nie pnsi się żadnych płat. Natmiast za przekrczenie pzimów hałasu kreślnych w decyzji na emitwanie hałasu d śrdwiska i bwiązujących nadal decyzjach dpuszczalnym pzimie hałasu przenikająceg d śrdwiska wjewódzki inspektr chrny śrdwiska wymierza, w drdze decyzji, administracyjnej kary pieniężne. Pnadt na pdmicie prwadzącym działalnść gspdarczą spczywa dpwiedzialnść za chrnę śrdwiska. Jest t dpwiedzialnść cywilna, karna i administracyjna. Kntrle przez służby WIOŚ instalacji emitujących nadmierny hałas d śrdwiska w znacznej mierze wymuszają na pdmitach inwestwanie w urządzenia graniczające jeg emisję (tłumiki, budwy dźwiększczelne, przenszenie instalacji d inneg biektu, skrócenie czasu pracy urządzeń). 8 Zarządzający drgą, jest zbwiązany d pmiarów pzimu hałasu, a pnadt wprwadzaniu działań, które będą zmierzały d graniczenia zbyt wyskich emisji hałasu d śrdwiska. Organ chrny śrdwiska stwierdzając przekrczenia emisji hałasu na danym terenie mże w drdze decyzji nałżyć bwiązek przeprwadzenia pmiarów pzimu hałasu. D działań, które w znacznym stpniu graniczają emisje hałasu kmunikacyjneg należą dpwiednie knstrukcje nawierzchni. Rzwiązania takie zyskały mian nawierzchni cichych, są t nawierzchnie wielwarstwwe ze specjalnym dbrem materiałów i warstw. Zastswanie cichych nawierzchni musi być płączne z dpwiednią prędkścią pjazdów i jest stswane w terenie zabudwanym przy prędkściach d 70 km/h. Isttnym elementem zmniejszającym emisję hałasu w mieście jest graniczenie prędkści i dpwiednie jej dstswanie. Ważnym elementem jest tutaj wyeliminwanie częstych startów, hamwań raz gwałtwnych przyspieszeń pjazdów na niskich biegach i wyskich brtach silnika. Gwałtwne przyspieszania, hamwania dbywają się z reguły w brębie skrzyżwań. Dlateg isttnym elementem w zmniejszaniu hałasu w rejnie skrzyżwań jest wymuszenie dpwiedniej prędkści na pjazdach przez zastswanie zsynchrnizwanej sygnalizacji świetlnej. Rzwiązanie takie mże bniżać nam emisję hałasu w bezpśrednim sąsiedztwie skrzyżwania k. 3-5 db. 8 Według Aktualizacji POŚ dla Pwiatu Oświęcimskieg,

118 5.5.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OH Minimalizacja emisji hałasu kmunikacyjneg pprzez planwe remnty, dróg gminnych, mdernizację dróg w celu pprawy ich parametrów technicznych i użytkwych. Mntaż ekranów akustycznych w miejscach największeg natężenia ruchu kłweg na drgach wjewódzkich Zarząd Dróg Wjewódzkich, Zarząd Dróg Pwiatwych, Gmina Brzeszcze OH.1 Dknanie wiarygdnej ceny narażania spłeczeństwa na pnadnrmatywny hałas i pdjęcie krków d zmniejszenia teg zagrżenia tam, gdzie jest n największe Zmniejszanie uciążliwści hałasu dla mieszkańców i śrdwiska OH.1.1 Ograniczenie hałasu kmunikacyjneg OH OH OH Prwadzenie nasadzeń i dnwy zieleni chrnnej przy drgach pwiatwych, gminnych i wjewódzkich Realizacja zadań mdernizacyjnych na drgach pwiatwych w parciu uprzedni pracwany prgram i harmngram prac Ppularyzacja infrmacji w zakresie kniecznści chrny przed hałasem (lekcje przyrdy w szkłach, zajęcia w przedszklach) Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Wjewódzki Zarząd Dróg, Gmina Brzeszcze Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Pwiat Oświęcimski Gmina Brzeszcze OH.1.2 Twrzenie terenów wlnych d ddziaływań akustycznych związanych z przemysłem i kmunikacja OH Kntrla emisji hałasu d śrdwiska z biektów działalnści gspdarczej raz wyznaczenie bszarów narażnych na hałas kmunikacyjny Identyfikacja i sprządzenie wykazu terenu wkół dróg i linii klejwych z przekrczeniami dpuszczalnych pzimów hałasu w śrdwisku, terenów zagrżnych hałasem i bszarów graniczneg użytkwania WIOŚ w Krakwie, Starstw Pwiatwe w Oświęcimiu 118

119 5.5.4 Harmngram zadań w zakresie chrny przed hałasem L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OH Ppularyzacja infrmacji w zakresie kniecznści chrny przed hałasem (lekcje przyrdy w szkłach, zajęcia w przedszklach) Gmina Brzeszcze Edukacja lkalnej spłecznści bezksztw rganizacje eklgiczne OH Minimalizacja emisji hałasu kmunikacyjneg pprzez planwe remnty, dróg gminnych, mdernizację dróg w celu pprawy ich parametrów technicznych i użytkwych. Mntaż ekranów akustycznych w miejscach największeg natężenia ruchu kłweg na drgach wjewódzkich Zarząd Dróg Wjewódzkich, Zarząd Dróg Pwiatwych, Gmina Brzeszcze, Pprawa Klimatu akustyczneg na terenie Gminy ZADANIA KOORDYNOWANE OH Prwadzenie nasadzeń i dnwy zieleni chrnnej przy drgach pwiatwych, gminnych i wjewódzkich Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Wjewódzki Zarząd Dróg, Gmina Brzeszcze Zmniejszenie hałasu wzdłuż dróg pwiatwych 130 Gmina Brzeszcze OH Kntrla emisji hałasu d śrdwiska z biektów działalnści gspdarczej raz wyznaczenie bszarów narażnych na hałas kmunikacyjny Identyfikacja i sprządzenie wykazu terenu wkół dróg i linii klejwych z przekrczeniami dpuszczalnych pzimów hałasu w śrdwisku, terenów zagrżnych hałasem i bszarów graniczneg użytkwania WIOŚ w Krakwie, Starstw Pwiatwe w Oświęcimiu Kntrla stanu śrdwiska, eliminacja lkalnych knfliktów 80 Gmina Brzeszcze OH Realizacja zadań mdernizacyjnych na drgach pwiatwych w parciu uprzedni pracwany prgram i harmngram prac Zarząd Dróg Pwiatwych w Oświęcimiu, Pwiat Oświęcimski Zmniejszenie hałasu wzdłuż dróg pwiatwych W ramach psiadanych śrdków Gmina Brzeszcze RAZEM ZADANIA WŁASNE RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE

120 5.5.5 Wniski Na terenie Gminy Brzeszcze w celu pprawy klimatu akustyczneg należy: 1. Pdejmwać działania, które spwdują zmniejszenie uciążliwści pwdwanej przez hałas drgwy. 2. Pprzez zadania inwestycyjne plegające na, wymianie kien, twrzeniu słn naturalnych, graniczać rzprzestrzenianie się hałasu kmunikacyjneg. 3. Pdjąć zapbiegawcze działania inwestycyjne w zakresie infrastruktury drgwej (niezbędne zapry akustyczne) na trasach kmunikacyjnych. 4. Zapewnić mżliwść lkalizacji dla biektów przemysłwych i prdukcyjnych na terenach d teg celu przeznacznych pprzez pdprządkwanie struktury przestrzennej Gminy. 5. W aktualizacjach planów zagspdarwania przestrzenneg nadal uwzględniać kształtwanie klimatu akustyczneg. 120

121 5.6 Oddziaływanie pól elektrmagnetycznych Minister właściwy d spraw śrdwiska, w przumieniu z ministrem właściwym d spraw zdrwia, kreśla, w drdze rzprządzenia, dpuszczalne pzimy pól elektrmagnetycznych w śrdwisku raz spsby sprawdzania dtrzymania tych pzimów. W rzprządzeniu Ministra Śrdwiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dpuszczalnych pzimów pól elektrmagnetycznych w śrdwisku raz spsbów sprawdzania dtrzymania tych pzimów (Dz. U nr 192 pz. 1883) są ustalne zróżnicwane pzimy pól elektrmagnetycznych dla: terenów przeznacznych pd zabudwę mieszkaniwą - d 50Hz miejsc dstępnych dla ludnści d 300Hz Praw chrny śrdwiska ustala bwiązek uzyskania pzwlenia na emitwanie pól elektrmagnetycznych przez linie i stacje elektrenergetyczne napięciu znaminwym 110kV lub wyższym, raz przez instalacje radikmunikacyjne (telefnia kmórkwa), radinawigacyjne i radilkacyjne, których równważna mc prmieniwana iztrpw jest równa lub przekracza 15W, generujące pla częsttliwściach d 30kHz d 30 GHz (Art. 180 pkt. 5 i art. 234 pkt. 2 wyżej pwłanej ustawy). Pzwlenie wydaje wjewda na czas nie dłuższy niż 10 lat.. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 rku wprwadzeniu ustawy Praw chrny śrdwisk, ustawy dpadach raz zmianie niektórych ustaw (Dz. U z 2001 r. Nr 100, pz z późniejszymi zmianami) kreśla bwiązek uzyskania takieg pzwlenia dla instalacji, których użytkwanie rzpczęt przed wejściem w życie tej ustawy (1 października 2001 r.), w terminie d 31 grudnia 2005 rku (Art. 20). Zgdnie z przepisem art. 135 ustawy Praw chrny śrdwiska, jeżeli z pstępwania w sprawie ceny ddziaływania na śrdwisk, z analizy prealizacyjnej alb z przeglądu eklgiczneg wynika, że mim zastswania dstępnych rzwiązań technicznych, technlgicznych i rganizacyjnych nie mgą być zachwane standardy chrny śrdwiska t między innymi dla instalacji urządzeń radikmunikacyjnych raz linii elektrenergetycznych twrzy się bszar graniczneg użytkwania Charakterystyka i cena aktualneg stanu Na bszarze Gminy Brzeszcze zlkalizwane są dwie grupy źródeł prmieniwania elektrmagnetyczneg, pierwszą grupę stanwią napwietrzne linie elektrenergetyczne napięciu 110kV eksplatwane przez ENION S.A. relacji Brzeszcze Kęty relacji Brzeszcze Zasle, relacji Kmrwice Jawiszwice - Pręba napięciu 110kV zasilająca KWK Brzeszcze Silesia linie energetyczne rzdzielcze mniejszym napięciu drugą grupę stanwią stację przekaźnikwe telefnii kmórkwej i anteny nadawcze sektrwe i radiliniwe dwie na szybie KWK Brzeszcze Silesia na terenie Rlniczej Spółdzielni Pdleśna przy ul. Hubala. na kminie Nadwiślańskiej Spółki Energetycznej, na ulicy Daszyńskieg maszt samnśny, na dachu Pwiatweg Zespłu Szkół Agrtechnicznych i Zawdwych w Jawiszwicach. W związku z uchwaleniem dnia 30 września 2008 rku przez Radę Miejską w Brzeszczach tekstu jednliteg ustaleń części tekstwej miejscweg planu zagspdarwania przestrzenneg Gminy Brzeszcze (uchwała Nr XXI/239/08) nwpwstające biekty będące źródłem prmieniwania elektrmagnetyczneg są krelwane z zapisami w Planie Wzdłuż linii energetycznych aktualnie zachwana jest strefa chrnna, która jest kreślnym bszarem wkół źródła szkdliweg ddziaływania na śrdwisk. W związku z tym, iż d liniami 110 kv mgą wystąpić strefy chrnne drugieg stpnia, c znacza, że dpuszczalne kreswe przebywanie ludzi związanych z działalnścią gspdarczą, turystyczną i rekreacyjną, a także zabrnina jest lkalizacja budynków mieszkalnych; szpitali, internatów, żłbków i przedszkli zstały wyznaczne strefy chrnne w pstaci pasów szerkści 50 m. 121

122 Stacje bazwe, zgdnie z bwiązującym prawem są traktwane, jak "mgące pgrszyć stan śrdwiska", a c się z tym wiąże pwinny być wkół nich ustanwine strefy chrnne. Według bwiązujących przepisów stacja przekaźnikwe telefnii kmórkwej pdlegają prcedurze lkalizacyjnej, której elementami są: cena ddziaływania inwestycji na śrdwisk na każdym etapie prcedury, pmiary kntrlne rzkładu prmieniwania wkół anten raz knsultacje spłeczne. Gęsta sieć linii elektrenergetycznych na terenie całeg Pwiatu Oświęcimskieg w wielu miejscach przecina się z dlinami Wisły i Sły a częściw biegnie także wzdłuż dlin tych rzek. Istniejąca, a także planwana infrastruktura (Gmina Przeciszów) stwarza ptencjalne zagrżenie dla funkcjnwania wszystkich głównych dlin rzecznych, jak krytarzy eklgicznych znaczeniu międzynardwym (system ECONET). 9 W 2008 rku w ramach mnitringu stanu śrdwiska przeprwadzn pmiary natężenia prmieniwania elektrmagnetyczneg w 25 punktach wjewództwa małplskieg. Badania wyknywał Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska w Krakwie. Pmim występwania w Plsce jednych z najstrzejszych przepisów, dtyczących chrny ludnści przed prmieniwaniem elektrmagnetycznym, w żadnym z mierznych punktów nie wykazan przekrczeń dpuszczalneg pzimu prmieniwania pól elektrmagnetycznych W 2008 rku przeprwadzn także kilkanaście pmiarów kntrlnych źródeł prmieniwania elektrmagnetyczneg. Pmiary związane były ze skargami, zazwyczaj na stacje bazwe telefnii kmórkwej raz linie wyskieg napięcia. W ramach każdej kntrli wyknan pmiary które wykazały, że tylk w pjedynczych przypadkach wielkści zarejestrwane siągają kilka prcent wartści dpuszczalnych. 10 Badania te nie bejmwały Pwiatu Oświęcimskieg Identyfikacja ptrzeb Istniejący układ elektrenergetyczny nie jest przeszkdą dla rzwju prcesów urbanizacyjnych gminy. Zakłada się utrzymanie i dalszą mdernizację linii 15 kv na bszarze. Oceny pzimów pól elektrmagnetycznych w śrdwisku i bserwacji zmian dknuje się w ramach państwweg mnitringu śrdwiska. Wjewódzki Inspektr Ochrny Śrdwiska prwadzi, aktualizwany crcznie, rejestr zawierający infrmacje terenach, na których stwierdzn przekrczenie dpuszczalnych pzimów pól elektrmagnetycznych w śrdwisku, z wyszczególnieniem przekrczeń dtyczących: terenów przeznacznych pd zabudwę mieszkaniwą; miejsc dstępnych dla ludnści. Gmina mże zapbiegać zagrżenim pchdzącym d linii energetycznych i stacji przekaźnikwych być mże w przyszłści lkwanych na analizwanym bszarze pprzez nielkwanie ich na terenach gdzie przez długi czas przebywają szczególnie dzieci i młdzież, a także stswane w tym zakresie zapisy w planie zagspdarwania przestrzenneg. 9 Według Aktualizacji POŚ dla Pwiatu Oświęcimskieg, Raprt stanie śrdwiska, WIOS,

123 5.6.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2013 i d rku 2017 Cel Cele długterminwe d rku 2017 Cel Cele krótkterminwe d rku 2013 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna PN.1 Kntrla i graniczenie emisji niejnizująceg prmieniwania elektrmagnetyczneg d śrdwiska PN.1.1 Rzpznanie stanu zagrżenia ddziaływania pól elektrmagnetycznych PN PN Preferwanie mał knfliktwych lkalizacji źródeł prmieniwania niejnizująceg Opracwywanie przyszłych planów zagspdarwania przestrzenneg z uwzględnieniem zagrżeń prmieniwaniem niejnizującym Starstw Pwiatwe w Oświęcimiu, Gmina Brzeszcze ENION S.A. Gmina Brzeszcze PN Mdernizacja istniejących sieci elektrenergetycznych I stacji transfrmatrwych Administratr sieci energetycznych Harmngram zadań w zakresie chrny przed prmieniwaniem niejnizującym L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane efekty eklgiczne Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE PN Preferwanie mał knfliktwych lkalizacji źródeł prmieniwania niejnizująceg Starstw Pwiatwe w Oświęcimiu, Gmina Brzeszcze, ENION S.A. Zachwanie zdrwia i bezpieczeństwa mieszkańców - Właściciele i administratrzy sieci i urządzeń elektrenergetycznych PN Opracwywanie przyszłych planów zagspdarwania przestrzenneg z uwzględnieniem zagrżeń prmieniwaniem niejnizującym Gmina Brzeszcze, Wjewda Małplski Zachwanie zdrwia i bezpieczeństwa mieszkańców b.d. Właściciele i administratrzy sieci i urządzeń elektrenergetycznych PN Mdernizacja istniejących sieci elektrenergetycznych I stacji transfrmatrwych Administratr sieci energetycznych Zachwanie zdrwia i bezpieczeństwa mieszkańców śrdki zakładu energetyczneg RAZEM ZADANIA WŁASNE - 123

124 5.6.5 Wniski Zadania w zakresie chrny przed prmieniwaniem niejnizującym spczywają na Starście Oświęcimskim (wydawanie pzwleń na budwę) Burmistrzu Gminy (decyzje śrdwiskwe) plegają ne przede wszystkim na właściwej lkalizacji biektów, które emitują prmieniwanie niejnizujące, na wydawaniu decyzji śrdwiskwych uwarunkwaniach lub też dmwie wydania ww decyzji raz uwzględnianiu lkalizację tych urządzeń w miejscwych planach zagspdarwania. 124

125 6 Narzędzia i instrumenty realizacyjne Prgramu 6.1 Mechanizmy prawne Ustawy kreślają narzędzia prawne wykrzystywane dla realizacji zadań w dziedzinie chrny śrdwiska, jak również nakładają na rgany administracji samrządwej bwiązki w tym zakresie. Organami chrny śrdwiska w myśl art. 376 ustawy Praw chrny śrdwiska są: wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starsta, sejmik wjewództwa, marszałek wjewództwa, wjewda, minister właściwy d spraw śrdwiska, Generalny Dyrektr Ochrny Śrdwiska, Reginalny Dyrektr Ochrny Śrdwiska. Organy Inspekcji Ochrny Śrdwiska działające na pdstawie przepisów ustawy Inspekcji Ochrny Śrdwiska wyknują zadania w zakresie chrny śrdwiska, jeżeli ustawa tak stanwi. Burmistrz Gminy sprawuje kntrlę przestrzegania i stswania przepisów chrnie śrdwiska w zakresie bjętym właściwścią tych rganów. Przykładwe kmpetencje Burmistrza z zakresu chrny śrdwiska Kmpetencje wynikające z prawa chrny śrdwiska i ustawy udstępnianiu infrmacji śrdwisku i jeg chrnie, udziale spłeczeństwa w chrnie śrdwiska raz cenach ddziaływania na śrdwisk Wójt, burmistrz, prezydent miasta m.in.: Sprządza prjekt gminneg prgramu chrny śrdwiska, p zasięgnięciu pinii zarządu pwiatu, Sprządza c 2 lata raprt z realizacji prgramu chrny śrdwiska, Udstępnia znajdujące się w jeg psiadaniu infrmacje śrdwisku i jeg chrnie, Burmistrz lub sby przez nieg upważnine są uprawnieni d występwania w charakterze skarżyciela publiczneg w sprawach wykrczenia przeciw przepism chrnie śrdwiska. Burmistrz występuje d wjewódzkieg inspektra chrny śrdwiska pdjęcie dpwiednich działań będących w jeg kmpetencji, jeżeli w wyniku kntrli rgany te stwierdzą naruszenie przez kntrlwany pdmit przepisów chrnie śrdwiska lub występuje uzasadnine pdejrzenie, że takie naruszenie mgł nastąpić, przekazując dkumentację sprawy. Burmistrz kresw przedkłada marszałkwi wjewództwa infrmacje rdzaju, ilści i miejscach występwania substancji stwarzających szczególne zagrżenie dla śrdwiska. Burmistrz w drdze decyzji, mże nakazać sbie fizycznej, której działalnść negatywnie ddziałuje na śrdwisk, wyknanie w kreślnym czasie czynnści zmierzających d graniczenia negatywneg ddziaływania na śrdwisk. Przyjmuje wyniki pmiarów wielkści emisji z instalacji w ramach zwykłeg krzystania ze śrdwiska, Mże nałżyć bwiązek prwadzenia ddatkwych, wykraczających pza kreślne ustawą pmiarów wielkści emisji z instalacji w przypadku zwykłeg krzystania ze śrdwiska, Przyjmuje zgłszenie instalacji niewymagające pzwlenia, która mże negatywnie ddziaływać na śrdwisk w przypadku zwykłeg krzystania ze śrdwiska, Mże ustalić wymagania w zakresie chrny śrdwiska dtyczące eksplatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pzwlenia, Przyjmuje infrmacje rdzaju, ilści raz miejscach występwania substancji stwarzających szczególne zagrżenie dla śrdwiska d sób fizycznych niebędących przedsiębircami, 125

126 Przedkłada wjewdzie trzymane d przedsiębirców infrmacje rdzaju, ilści raz miejscach występwania substancji stwarzających szczególne zagrżenie dla śrdwiska, Przyjmuje infrmacje wystąpieniu pważnej awarii przemysłwej, Przyjmuje wykaz, na pdstawie, któreg ustaln płaty zeskładwanie dpadów, d któreg złżenia zbwiązany jest pdmit krzystający ze śrdwiska, Mże nakazać sbie fizycznej eksplatującej instalację w ramach zwykłeg krzystania ze śrdwiska lub eksplatującej urządzenie wyknanie czynnści zmierzających d graniczenia ich negatywneg ddziaływania na śrdwisk, Mże wstrzymać użytkwanie instalacji w razie naruszenia warunków decyzji kreślającej wymagania dtyczące eksplatacji, której emisja nie wymaga pzwlenia prwadznej przez sbę fizyczną, Wyraża zgdę na pdjęcie wstrzymanej działalnści raz ddanie d eksplatacji biektu budwlaneg, zespłów biektów lub instalacji p stwierdzeniu ustania przyczyn uzasadniających wstrzymanie, Sprawuje kntrlę przestrzegania i stswania przepisów chrnie śrdwiska w zakresie bjętym swją właściwścią, Występuje w charakterze skarżyciela publiczneg w sprawach wykrczenia przeciw przepism chrnie śrdwiska, Występuje d wjewódzkieg inspektra chrny śrdwiska pdjęcie działań będących w jeg kmpetencji, Prwadzi publicznie dstępny wykaz danych dkumentach raz mże zamieszczać w nich dane, Mże dmówić udstępnienia infrmacji jeśli: wymagałby t dstarczenia dkumentów lub danych będących w trakcie pracwania lub przeznacznych d wewnętrzneg kmunikwania się, lub wnisek udstępnienie infrmacji jest w spsób czywisty d zrealizwania lub sfrmułwany w spsób zbyt gólny, Mże na uzasadniny wnisek przekazująceg infrmację wyłączyć z udstępniania dane wartści handlwej, w tym zwłaszcza dane technlgiczne ile ich ujawnienie mgłby pgrszyć jeg pzycję knkurencyjną, Pdaje d publicznej wiadmści infrmację publicznie dstępnym wykazie danych wnisku wydanie decyzji raz mżliwści składania uwag i wnisków terminie 21dni d daty pdania d publicznej wiadmści wskazując jedncześnie miejsce ich składania, Pdaje d publicznej wiadmści infrmacje zamieszczeniu w publicznie dstępnym wykazie danych decyzjach wymagających udziału spłeczeństwa, Wydaje decyzje śrdwiskwych uwarunkwaniach zgdy na realizację przedsięwzięcia Kmpetencje wynikające z prawa wdneg Wójt, burmistrz, prezydent miasta: Wyznacza część nieruchmści umżliwiającej dstęp d wdy bjętej pwszechnym krzystaniem z wód, Mże nakazać właścicielwi gruntu przywrócenie pprzednieg stanu wdy na gruncie lub wyknanie urządzeń zapbiegających szkdm, jeśli spwdwane przez nieg zmiany stanu wdy na gruncie szkdliwie wpływają na grunty sąsiednie, Zatwierdza ugdę w sprawie zmiany stanu wdy na gruncie Kmpetencje wynikające z ustawy chrnie przyrdy Wójt, burmistrz, prezydent miasta m.in.: Wydaje zezwlenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchmści, Ustala wyskść płaty za usunięcie drzew lub krzewów, 126

127 Odracza na kres 3 lat termin uiszczenia płaty za usunięcie drzew lub krzewów, jeśli zezwlenie przewiduje przesadzenie ich w inne miejsce, Wymierza karę administracyjną za zniszczenie terenów zieleni alb drzew i krzewów pwdwane niewłaściwym wyknywaniem rbót ziemnych z wykrzystaniem sprzętu mechaniczneg alb urządzeń technicznych raz zastswaniem śrdków chemicznych w spsób szkdliwy dla rślinnści raz za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganeg zezwlenia, a także za zniszczenie spwdwane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów Kmpetencje wynikające z ustawy lasach Wójt, burmistrz, prezydent miasta/rgan uchwałdawczy: Opiniuje przyznawanie przez starstę śrdków na pkrycie ksztów zalesienia gruntów, Infrmuje na piśmie właścicieli lasów wyłżeniu d publiczneg wglądu uprszczneg planu urządzania lasu, Opiniuje wniski właściciela lasu niestanwiąceg własnści Skarbu Państwa niedpłatne przekazanie przez nadleśniczeg sadznek drzew i krzewów leśnych na pnwne wprwadzenie rślinnści leśnej, Infrmuje wyłżeniu prjektu uprszczneg planu urządzenia lasu wójt właścicieli lasów Kmpetencje wynikające z prawa łwieckieg Wójt, burmistrz, prezydent miasta: piniuje rczne plany łwieckie ustalane przez dzierżawców i zarządców bwdów łwieckich, współdziała z dzierżawcami i zarządcami bwdów łwieckich raz z nadleśniczymi w sprawach związanych z zagspdarwaniem bwdów łwieckich w szczególnści w zakresie chrny i hdwli zwierzyny, wydaje pinie wydzierżawianiu bwdu łwieckieg Kmpetencje wynikające z prawa gelgiczneg i górniczeg Wójt, burmistrz, prezydent miasta: piniuje kncesje na pszukiwanie i rzpznawanie złóż kpalin, uzgadnia kncesje, a także wszystkie jej zmiany na wydbywanie kpalin ze złóż na bezzbirnikwe magazynwanie lub składwanie dpadów w górtwrze, w tym w pdziemnych wyrbiskach górniczych, piniuje zgdę na likwidację funduszu likwidacji zakładu górniczeg, uzgadnia zakres i spsób wyknania bwiązków dtyczących chrny śrdwiska raz bwiązków związanych z likwidacją zakładu górniczeg kreślnych w decyzjach stwierdzających cfnięcie lub wygaśnięcie kncesji, piniuje decyzje zatwierdzającą prjekt prac gelgicznych, piniuje plan ruchu zakładu górniczeg, piniuje zmianę planu ruchu zakładu górniczeg z wyjątkiem przypadków, gdy zmiana planu ruchu nie dtyczy rbót eksplatacyjnych i nie dtyczy ujemneg wpływu na śrdwisk, w tym na biekty budwlane, uzgadnia decyzję nakazującą przedsiębircy wyknanie bwiązku likwidacji zakładu górniczeg lub jeg części, jak kreślającą termin wyknania bwiązku likwidacji zakładu górniczeg, wyknuje uprawnienia rganów pdatkwych w dniesieniu d płat za działalnść regulwaną Prawem gelgicznym górniczym w zakresie, w jakim gmina jest wierzycielem należnści z tytułu tych płat. 127

128 6.1.7 Kmpetencje wynikające z ustawy Inspekcji Ochrny Śrdwiska Wójt, burmistrz, prezydent miasta: wydaje właściwemu rganwi IOŚ plecenia pdjęcia działań zmierzających d usunięcia bezpśrednieg zagrżenia śrdwiska. 7 Finanswa cena mżliwści wdrżenia zadań Prgramu 7.1 Ptencjalne źródła preferencyjneg finanswania zadań w zakresie chrny śrdwiska Przedsięwzięcia zdefiniwane w ramach Prgramu mają w większści charakter zadań złżnych i ksztwnych. Birąc pd uwagę mżliwści finanswe gminy Brzeszcze, istnieje kniecznść wsparcia knkretnych prjektów w pstaci preferencyjneg dfinanswania. Z uwagi na fakt, iż zadania związane z chrną śrdwiska traktwane są, jak szczególnie isttne dla zrównważneg rzwju kraju, występuje mżliwść pzyskania śrdków finanswych na częściwe pkrycie wydatków związanych tymi działaniami. Śrdki na finanswanie zadań związanych z chrną śrdwiska pchdzić mgą z następujących źródeł: Budżet Państwa, własne śrdki samrządu terytrialneg, krajwe Fundusze Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej, gólnplskie Prgramy Operacyjne dyspnujące śrdkami UE w kresie prgramwania w tym m.in.: Małplski Reginalny Prgram Operacyjny jeden z 16 reginalnych prgramów peracyjnych w kresie prgramwania UE Prgram Rzwój Obszarów Wiejskich, Prgram Life+, Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach, Kmercyjne kredyty bankwe, LGD Dlina Sły Śrdki własne Gminy Brzeszcze Na realizację części zadań własnych Gmina Brzeszcze jak jednstka samrządu terytrialneg będzie musiała przeznaczyć własne śrdki budżetwe. Jest t niezbędne również z teg względu, że d uzyskania niektórych dtacji knieczne jest zainwestwanie w przedsięwzięcie własnych śrdków na wymaganym pzimie. Fundusze własne pchdzą z bieżących śrdków, takich jak np. pdatki i płaty lkalne, udziały w pdatkach stanwiących dchód budżetu państwa Krajwe Fundusze Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej Fundusze Ochrny Śrdwiska mają za zadanie wspieranie realizacji inwestycji eklgicznych, a także działań nieinwestycyjnych (edukacja eklgiczna, pracwania naukw-badawcze i ekspertyzy dtyczące zagadnień związanych z chrną śrdwiska). Przedsięwzięcia finanswane przez Fundusze (Nardwy Fundusz Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej w Warszawie, Wjewódzki Fundusz Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej w Krakwie) muszą spełniać następujące kryteria: zgdnści z plityką eklgiczną państwa, efektywnści eklgicznej, efektywnści eknmicznej, uwarunkwań technicznych i jakściwych, zasięgu ddziaływania, wymgów frmalnych. 128

129 Nardwy Fundusz Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej wspiera finansw przedsięwzięcia pdejmwane dla pprawy jakści śrdwiska w Plsce, traktując jak prirytetwe te zadania, których realizacja wynika z kniecznści wypełnienia zbwiązań Plski wbec Unii Eurpejskiej. Celem działalnści Nardweg Funduszu jest finanswe wspieranie inwestycji eklgicznych znaczeniu i zasięgu gólnplskim i pnadreginalnym raz zadań lkalnych, isttnych z punktu widzenia ptrzeb śrdwiska. W Nardwym Funduszu stswane są trzy frmy dfinanswywania: finanswanie pżyczkwe (pżyczki udzielane przez NFOŚiGW, kredyty udzielane przez banki ze śrdków NF, knsrcja czyli wspólne finanswanie NF z bankami, linie kredytwe ze śrdków NF bsługiwane przez banki), finanswanie dtacyjne (dtacje inwestycyjne, dtacje nieinwestycyjne, dpłaty d kredytów bankwych, umrzenia), finanswanie kapitałwe (bejmwanie akcji i udziałów w zakładanych, bądź już istniejących spółkach w celu siągnięcia efektu eklgiczneg). Wjewódzki Fundusz Ochrny Śrdwiska i Gspdarki Wdnej przewiduje dfinanswanie pprzez pżyczki i dtacje wdrażania prjektów związanych z realizacją prgramów chrny pszczególnych elementów śrdwiska. WFOŚiGW udziela pżyczek na krzystnych warunkach prcentwania i spłat raz dfinanswania niektórych zadań w frmie dtacji. Maksymalna kwta pżyczki z Wjewódzkieg Funduszu Ochrny Śrdwiska na jedn zadanie mże wynsić d zł, natmiast maksymalna kwta zadłużenia z tytułu pżyczek dla jedneg inwestra mże wynsić zł. W przypadku dtacji maksymalna kwta na jedn zadanie wynsi zł. Dtacja udzielna ze śrdków Funduszu z reguły nie mże przekrczyć 40% ksztów zadania. Pżyczki udzielane ze śrdków Funduszu mgą dtyczyć finanswania d 90% ksztów zadań w przypadku jednstek samrządwych i budżetwych nie prwadzących działalnści gspdarczej Ogólnplskie Prgramy Operacyjne dyspnujące śrdkami UE w kresie prgramwania Jednym z najważniejszych źródeł finanswania przedsięwzięć w chrnę śrdwiska w Plsce, w kresie prgramwym na lata jest Prgram Operacyjny Infrastruktura i Śrdwisk (POIiŚ). Głównym celem Prgramu jest pdniesienie atrakcyjnści inwestycyjnej Plski i jej reginów pprzez rzwój infrastruktury technicznej przy równczesnej chrnie i pprawie stanu śrdwiska, zdrwia, zachwaniu tżsamści kulturwej i rzwijaniu spójnści terytrialnej. Na realizację POIiŚ w latach zstanie przeznacznych pnad 36 mld eur. Ze śrdków Unii Eurpejskiej będzie pchdził ,3 mln eur (w tym ze śrdków Funduszu Spójnści ,06 mln eur (77%) raz Eurpejskieg Funduszu Rzwju Reginalneg 6 337,2 mln eur (23%). Prgram bejmie wsparciem takie dziedziny jak: transprt, śrdwisk, energetykę, kulturę i dziedzictw kulturwe, szklnictw wyższe, a także chrnę zdrwia. W zakresie chrny śrdwiska przewidzian dfinanswanie dla dużych inwestycji kmunalnych, inwestycji eklgicznych w przedsiębirstwach, prjektów chrny przyrdy i bezpieczeństwa eklgiczneg, a także edukacji eklgicznej. Wsparcie z Prgramu trzymają zarówn samrządy i przedsiębircy, jak również m.in. rganizacje pzarządwe, parki nardwe i Lasy Państwwe. Śrdwiskwe prirytety w PO IiŚ t: Oś prirytetwa 1 - Gspdarka wdn-ściekwa (zredukwanie ilści zanieczyszczeń dprwadzanych ze ściekami d wód i ziemi raz zapewnienie dpwiedniej jakści wdy pitnej). Oś prirytetwa 2 - Gspdarka dpadami i chrna pwierzchni ziemi (zmniejszenie presji na pwierzchnię ziemi - zmniejszenie udziału dpadów kmunalnych składwanych i rekultywację terenów zdegradwanych). Oś prirytetwa 3 - Zarządzanie zasbami i przeciwdziałanie zagrżenim śrdwiska (graniczenie ryzyka zagrżeń eklgicznych pprzez inwestycje i system mnitrwania). Oś prirytetwa 4 - Przedsięwzięcia dstswujące przedsiębirstwa d wymgów chrny śrdwiska (graniczanie negatywneg wpływu istniejącej działalnści przemysłwej na śrdwisk i dstswanie przedsiębirstw d wymgów prawa wspólntweg). 129

130 Oś prirytetwa 5 - Ochrna przyrdy i kształtwanie pstaw eklgicznych (graniczenie degradacji śrdwiska naturalneg raz strat zasbów różnrdnści bilgicznej, w tym działania z zakresu edukacji eklgicznej). Oś prirytetwa 10 - Infrastruktura energetyczna przyjazna śrdwisku (pprawa bezpieczeństwa energetyczneg państwa w zakresie ddziaływania sektra energetyczneg na śrdwisk; wsparcie będzie udzielane na pdwyższenie sprawnści wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i użytkwania energii, w tym wzrst wykrzystania energii dnawialnej i bipaliw). Prgram Operacyjny Innwacyjna Gspdarka ma na celu wspieranie prjektów dużym znaczeniu dla gspdarki, jak również wspieranie szerk rzumianej innwacyjnści. Wspierane będą działania z zakresu innwacji: prduktwej, prceswej (usługwej) raz rganizacyjnej. Wspierana i prmwana będzie innwacyjnść na pzimie c najmniej krajwym i/lub międzynardwym (kreślana jak innwacyjnść średnia i wyska). Prgram ujmuje również kntekst chrny śrdwiska. Celem głównym Prgramu Operacyjneg Kapitał Ludzki jest: umżliwienie pełneg wykrzystania ptencjału zasbów ludzkich, pprzez wzrst zatrudnienia i ptencjału adaptacyjneg przedsiębirstw i ich pracwników, pdniesienie pzimu wykształcenia spłeczeństwa, zmniejszenie bszarów wykluczenia spłeczneg raz wsparcie dla budwy struktur administracyjnych państwa. Prgram składa się z 11 Prirytetów, realizwanych zarówn na pzimie centralnym, jak i reginalnym. Kmpnent krajwy - działania hryzntalne: zatrudnienie i integracja spłeczna, rzwój zasbów ludzkich i ptencjału adaptacyjneg przedsiębirstw, wyska jakść systemu światy, szklnictw wyższe i nauka, dbre rządzenie, prfilaktyka, prmcja i pprawa stanu zdrwia ludnści w wieku prdukcyjnym. Kmpnent reginalny: rynek pracy twarty dla wszystkich raz prmcja integracji spłecznej, reginalne kadry gspdarki, rzwój wykształcenia i kmpetencji w reginach, partnerstw na rzecz rzwju bszarów wiejskich. W latach współpraca w wymiarze transgranicznym, transnardwym i międzyreginalnym będzie realizwana w ramach drębneg celu plityki spójnści Unii Eurpejskiej Eurpejska Współpraca Terytrialna (EWT). Przewiduje się realizację następujących prgramów Eurpejskiej Współpracy Terytrialnej z udziałem Plski: współpraca transgraniczna: trzy dwustrnne prgramy na granicy plsk-niemieckiej (z udziałem Meklemburgii, Brandenburgii i Saksnii), Plska Republika Czeska, Plska Słwacja, Plska Litwa, Plska Szwecja Dania (Płudniwy Bałtyk). współpraca transnardwa: Obszar Eurpy Śrdkw-Wschdniej, Regin Mrza Bałtyckieg, prgram współpracy międzyreginalnej bejmujący całe terytrium UE. Na granicach zewnętrznych UE współpraca transgraniczna z krajami partnerskimi będzie wspierana ze śrdków Eurpejskieg Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa. W ramach teg instrumentu z udziałem Plski realizwane będą prgramy współpracy transgranicznej z Ukrainą, Białrusią i Obwdem Kaliningradzkim Federacji Rsyjskiej. 130

131 7.1.4 Małplski Reginalny Prgram Operacyjny jeden z 16 reginalnych prgramów peracyjnych w kresie prgramwania UE Celem głównym Małplskieg Reginalneg Prgramu Operacyjneg na lata jest twrzenie warunków dla wzrstu gspdarczeg i zatrudnienia. Celami szczegółwymi są: pdnszenie knkurencyjnści i innwacyjnści gspdarki Małplski, pprawa spójnści wewnętrznej reginu siągana w parciu zasadę zrównważneg rzwju, rzwój ptencjału instytucjnalneg pdmitów z terenu Małplski. Działania z zakresu chrny śrdwiska realizwane będą w ramach si prirytetwej 7 Infrastruktura Ochrny Śrdwiska. W ramach si prirytetwej będzie udzielane bezzwrtne dfinanswanie przedsięwzięć w czterech głównych bszarach: gspdarki wdn-ściekwej, pprawy jakści pwietrza i zwiększenie wykrzystania dnawialnych źródeł energii, gspdarki dpadami, pprawy bezpieczeństwa eklgiczneg raz chrny przed skutkami klęsk żywiłwych Prgram Rzwju Obszarów Wiejskich Siedmiletni Prgram Rzwju Obszarów Wiejskich (PROW) ma przyczynić się d zapewnienia płacalnści prdukcji rlnej, mdernizacji gspdarstw i przetwórstwa artykułów rlnych, wspartych przez rzwój pzarlniczej działalnści gspdarczej. W ramach PROW zagadnienia śrdwiskwe realizwane będą w ramach następujących prirytetów: Oś prirytetwa 1 Pprawa knkurencyjnści sektra rlneg i leśneg działanie: pprawianie i rzwijanie infrastruktury związanej z rzwjem i dstswaniem rlnictwa i leśnictwa (scalanie gruntów, gspdarwanie rlniczymi zasbami wdnymi). Oś prirytetwa 2 - Pprawa śrdwiska naturalneg i bszarów wiejskich działania: wsparcie gspdarstw na bszarach górskich i innych bszarach niekrzystnych warunkach gspdarwania (ONW), prgram rlnśrdwiskwy (Płatnści rlnśrdwiskwe), zalesienie gruntów rlnych raz zalesienie gruntów innych niż rlne, dtwarzanie ptencjału prdukcji leśnej zniszczneg przez katastrfy i wprwadzenie instrumentów zapbiegawczych. OŚ prirytetwa 3 Jakść życia na bszarach wiejskich i różnicwanie gspdarki wiejskiej działania: różnicwanie w kierunku działalnści nierlniczej, pdstawwe usługi dla gspdarki i ludnści wiejskiej gspdarka wdn-ściekwa w szczególnści zapatrzenie w wdę, dprwadzanie i czyszczanie ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciwej lub kanalizacji zagrdwej, twrzenie systemu zbiru, segregacji, wywzu dpadów kmunalnych, wytwarzanie lub dystrybucja energii ze źródeł dnawialnych, w szczególnści wiatru, wdy, energii getermalnej, słńca, bigazu alb bimasy Prgram LIFE+ LIFE+ jest kntynuacją Instrumentu Finansweg LIFE, utwrzneg przez Kmisję Eurpejską w 1992 rku. W trakcie trzech klejnych edycji dfinanswan realizację łącznie pnad 2500 prjektów we wszystkich krajach człnkwskich. W latach z tej frmy dfinanswania skrzystała również Plska, na bszarze której realizwan cztery prjekty z zakresu chrny śrdwiska i różnrdnści bilgicznej. W dróżnieniu d pprzednich edycji, prgram LIFE+ składa się z trzech kmpnentów kreślnych przez tematykę prjektów a nie ich realizatra. Nabór przedłżnych prjektów następwać będzie na pzimie krajwym, jednak stateczna cena i związana z nią decyzja przyznaniu dfinanswania zależeć będzie d Kmisji Eurpejskiej. 131

132 Nwy prgram LIFE+ będzie jedynym prgramem wspólntwym pświęcnym wyłącznie zagadnienim związanym z chrną śrdwiska. LIFE+ pwinien bezpśredni wspierać realizację prirytetów 6. Prgramu Działań na Rzecz Śrdwiska ( ), d których należą: chrna przyrdy i biróżnrdnści, przeciwdziałanie zmianm klimatu, zminimalizwanie negatywnych skutków wpływu zanieczyszczeń śrdwiska na zdrwie ludzi, zrównważne wykrzystanie zasbów naturalnych i racjnalna gspdarka dpadami. Działania dtwane muszą mieć związek z prpagwaniem plityki UE w zakresie chrny przyrdy i śrdwiska. Kmisja Eurpejska raz w rku będzie głaszać call fr prpsals - czyli nabór prjektów Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach Preferencyjne kredyty na inwestycje preklgiczne, bez mżliwści umrzeń udzielane są przez Bank Ochrny Śrdwiska S.A.(BOŚ). Kredytbirca musi psiadać przynajmniej 50% własnych śrdków na sfinanswanie zadania. BOŚ przy udzielaniu pżyczek kieruje się pdbnymi kryteriami jak fundusze chrny śrdwiska. Są t efektywnść eklgiczna zadania i jeg zgdnść z prirytetami dla plityki eklgicznej wjewództwa Kredyty kmercyjne Kmercyjne kredyty bankwe ze względu na duże kszty finanswe związane z prcentwaniem, nie pwinny być brane pd uwagę jak pdstawwe źródła finanswania inwestycji, lecz jak uzupełnienie śrdków z pżyczek preferencyjnych. Samrządy są becnie pstrzegane przez banki jak interesujący i wiarygdni klienci, stąd dstęp d kredytów jest craz łatwiejszy. Warunki kmercyjnych kredytów inwestycyjnych udzielanych jednstkm samrządu terytrialneg są zazwyczaj każdrazw negcjwane indywidualnie LGD Dlina Sły 25 czerwca 2009 rku Urząd Marszałkwski w Krakwie głsił infrmację, iż Lkalna Grupa Działania Dlina Sły zstała zakwalifikwana d dfinanswania realizacji Lkalnej Strategii Rzwju w ramach Prgramu Rzwju Obszarów Wiejskich Gwarantuje t, iż LGD w najbliższych latach będzie mgła rzdyspnwać pmiędzy lkalne pdmity złtych dtacji d prjektów, które wpisują się w zadnia stwrznej przez człnków LGD Lkalnej Strategii Rzwju. O wspmniane wyżej śrdki będą mgły starać się pdmity z terenu gmin Kęty, Brzeszcze, Oświęcim i Chełmek, pnieważ taki bszar Lkalna Grupa Działania Dlina Sły bejmuje swym zasiągiem. Dtacje przeznaczne głównie na prjekty realizwane na bszarach wiejskich. 7.2 Nakłady na realizację zadań Prgramu i prpnwane źródła ich finanswania W ramach każdeg z analizwanych kierunków chrny śrdwiska szacwan wartść nakładów finanswych związanych z realizacją zadań inwestycyjnych i pzainwestycyjnych (tzw. miękkich ). Odpwiednie zestawienia (harmngramy) dla tych przedsięwzięć, prócz parametrów cenwterminwych, wskazują pdmit/pdmity dpwiedzialne za ich wdrżenie a zatem i finanswanie knkretnych działań. Ogólnie rzecz birąc, mżna wydzielić dwie grupy przedsięwzięć według kryterium dpwiedzialnści za pkrycie śrdków finanswych: zadania finanswane bezpśredni ze śrdków będących w dyspzycji gminy Brzeszcze (śrdki budżetwe gminy), zadania finanswane przez sby prywatne, pdmity kmercyjne, różneg rdzaju rganizacje i inne pdmity instytucjnalne. Dknany pdział stanwi dzwierciedlenie kryterium dpwiedzialnści za realizację przedsięwzięcia, tj. zadań własnych raz zadań krdynwanych. Obecnie zestawine zstaną łączne wartści wydatków inwestycyjnych i pzainwestycyjnych w ramach kierunków chrny śrdwiska z uwzględnieniem kryterium dpwiedzialnści za pkrycie śrdków finanswych (tabela 24). 132

133 Tabela 25 Zbircze zestawienie wydatków na realizację przedsięwzięć w pszczególnych kierunkach chrny śrdwiska Lp. Wyszczególnienie Zadania własne Wartść [tys. PLN] Udział Zadania krdynwane Wartść [tys. PLN] Udział Wartść [tys. PLN] OGÓŁEM Udział 1. Ochrna przyrdy i krajbrazu ,54% 0,00% ,60% 2. Ochrna i zrównważny rzwój lasów 0,00% ,32% ,82% 3. Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy 45 0,11% ,32% ,79% 4. Ochrna pwierzchni ziemi 0,00% 155 0,94% 155 0,27% 5. Gspdarwanie zasbami gelgicznymi 0,00% 0,00% 0 0,00% 6. Gspdarka wdn-ściekwa ,59% 10 0,06% ,99% 7. Ochrna pwietrza ,57% ,08% ,47% 8. Ochrna przed hałasem ,19% 210 1,27% ,05% 9. Ochrna przed prmieniwaniem elektrmagnetycznym 0,00% 0,00% 0 0,00% 10. OGÓŁEM ,00% ,00% ,00% Źródł: pracwanie własne Z przedstawinych danych mżna wyciągnąć m.in. następujące wniski: zasadniczy kształt i temp wdrażania zadań wynikających z Prgramu będzie pchdną mżliwści finanswych budżetu gminneg; zadania własne stanwią większść w gólnej kwcie zaplanwanych w Prgramie przedsięwzięć, mniejsza, lecz jednak isttna część wydatków kreślnych Prgramem leży pza jeg bezpśrednim zasięgiem ddziaływania ; głównym narzędziem stymulwania dpwiednich pstaw wśród pdmitów nie związanych z budżetem gminnym będą zachęty eknmiczne (np. dfinanswanie działań w zakresie edukacji eklgicznej) a nie nakazy czy zakazy administracyjne. Strukturę zadań wg kryterium dpwiedzialnści za pkrycie śrdków przedstawia wykres pniżej. Rysunek 32 Udział zadań wg kryterium dpwiedzialnści za pkrycie śrdków finanswych w gólnych wydatkach związanych z realizacją prgramu chrny śrdwiska Źródł: pracwanie własne Klejną kwestią jest t, że zasadniczy ciężar finanswy (dtyczy zadań własnych) pnszny będzie w związku z realizacją zadań w dziedzinie chrny przyrdy i krajbrazu (a w zasadzie jedneg zadania nr OPK Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn-wypczynkwych, któreg wartść szacwan na kwtę k. 22,2 mln zł). Łączna wartść 133

134 zadań własnych dla teg jedneg kierunku chrny śrdwiska jest k. 25% wyższa d sumy wartści wszystkich pzstałych zadań wskazanych w innych grupach Prgramu. Wart przy tym ddać, iż w zakresie zadań krdynwanych zjawisk t nie występuje. Rysunek 33 Struktura wydatków na chrnę pwietrza na tle pzstałych zadań bjętych prgramem chrny śrdwiska Źródł: pracwanie własne Z pśród pzstałych kierunków chrny śrdwiska, najważniejszymi (czyt. najdrższymi) są: gspdarka wdn-ściekwa (zadania dtyczące budwy kanalizacji sanitarnej i mdernizacji OŚ Brzeszcze) raz chrna pwietrza i chrna przed hałasem. Przy tym dla statnich dwóch z wymieninych kierunków zasadniczymi są inwestycje drgwe. Z uwagi na: wielść pdmitów, których zaangażwanie przyczyni się d pprawy stanu śrdwiska naturalneg na terenie gminy Brzeszcze, stsunkw duże zróżnicwanie tematyczne kreślnych zadań Prgramu, długterminwy charakter Prgramu (hryznt czaswy bejmuje lata ) przy znacznej dynamice zmian uwarunkwań makreknmicznych, a w szczególnści mżliwści uzyskania preferencyjneg wsparcia finansweg w dziedzinie chrny śrdwiska, badanie zdlnści d pkrycia wydatków na ich realizację jest praktycznie nie mżliwe, ale i również nie ptrzebne. Z punktu widzenia gminy Brzeszcze, jak samdzielnej jednstki samrządu terytrialneg zasadnicze znaczenie ma zdlnść d pkrycia wydatków związanych z realizacją zadań własnych, w tym infrastrukturalnych. W dalszej, zatem części rzdziału rzpatrywana będzie ta grupa ksztów i ten zestaw zadań Mżliwy rzkład źródeł zewnętrzneg wsparcia finansweg dla kluczwych zadań własnych gminy Brzeszcze Mdel współfinanswania zadań własnych kluczwych Zadania własne gminy Brzeszcze dtyczą wielu dziedzin i jest ich znaczna ilść. Mżna jednak zabserwwać, że pd względem finanswym d najdrższych należy tylk kilka. Ich wybór przedstawia tabela pniżej. 134

135 Tabela 26 Kluczwe (najdrższe) zadania własne gminy Brzeszcze Lp. Nazwa zadania Kierunek chrny śrdwiska d Okres realizacji d Wartść nakładów [tys. PLN] OPK Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn wypczynkwych (...) Ochrna przyrdy i krajbrazu WŚ.1.1.2, WŚ.1.1.3, WŚ.1.1.4, WŚ Budwa kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy - rej. ul. Pszczyńska, Mdernizacja sieci kanalizacji sanitarnej, ul. Kściuszki Kanalizacja sanitarna Gminy Mdernizacja czyszczalni ścieków w Brzeszczach Gspdarka wdnściekwa OA OH Mdernizacja układu drgweg w Gminie Brzeszcze ( ) mdernizacja dróg; mntaż ekranów akustycznych Ochrna pwietrza Ochrna przed hałasem OGÓŁEM Źródł: pracwanie własne Przedstawina w tabeli grupa zadań kreślna zstała mianem kluczwe ; zwrt ten dtyczy jednak sensu wartści finanswej (zadania najdrższe) raz stpnia jednlitści pzwalająceg na wykrzystanie zadania jak jednliteg prjektu, pdlegająceg prceswi aplikacji śrdki funduszy zewnętrznych. Pzstałe zadania alb ze względu na swją wartść alb pd względem swjej istty wymagają szczegółwych analiz dla dbrania zewnętrznych źródeł finanswania 11 na etapie dalszych prcesów peracyjnych wdrażania prgramu chrny śrdwiska. Określenie zadanie kluczwe nie dtyczy natmiast stpnia pilnści w realizacji, bądź zakresu ddziaływania na śrdwisk (znaczenia dla zrównważneg rzwju). Rysunek 34 Rzkład wartści pmiędzy zadaniami własnymi kluczwymi a pzstałymi Źródł: pracwanie własne 11 Przykładw zadanie z zakresu chrny pwietrza: Systematyczne prwadzenie kntrli pdmitów dtyczącej przestrzegania zasad chrny śrdwiska ( szacwanej wartści 80 tys. zł) dla prcesu pzyskania śrdków zewnętrznych wymaga alb zgrupwania z innym przedsięwzięciem (np. dtyczącym zarządzania śrdwiskweg) bądź wydrębnienie etapów (np. Budwa elektrniczneg systemu baz danych dla terenów przemysłwych i dróg wjewódzkich ). 135

136 Charakter i wartść zadań własnych ( kluczwych ) sprawiają, iż ich zewnętrzne finanswanie (preferencyjne) mże dbywać się w następujących wariantach: wariant I finanswanie ze śrdków własnych i preferencyjnych śrdków zwrtnych krajwych (WFOŚiGW), wariant II finanswanie ze śrdków własnych raz funduszy strukturalnych UE (dstępnych alb w ramach MRPO alb EWT: Plska-Słwacja), wariant III finanswanie mieszane ; uzupełnienie wkładu własneg ze źródeł preferencyjnych (zwrtnych) d śrdków pzyskanych z funduszy strukturalnych UE. Nie wszystkie jednak z kreślnych zadań kluczwych wpisują się w wymieniny schemat wariantów finanswania. 12 Wskazan zatem ptencjalny, najbardziej prawdpdbny (wpisujący się w zasady dfinanswania instytucji/prgramów) mdel współfinanswania. Pnadt, w wariancie III, przyjęt załżenie (wynikające z zasad wykrzystania śrdków UE), iż przynajmniej 1% kreślnych nakładów finanswany będzie ze śrdków własnych (nie pdlegających zwrtwi). Rzkład źródeł finanswania wg kreślnych wariantów przedstawia tabela pniżej. 12 Przykładw: analiza crcznie uaktualnianych zasad dfinanswania WFOŚiGW w Krakwie nie pzwala na stwierdzenie mżliwści uzyskania wsparcia dla działań z zakresu systemów kmunikacyjnych. Wsparcie preferencyjne dla sieci drgwej jest mżliwe w zasadzie jedynie ze śrdków UE. 136

137 Tabela 27 Ptencjalny rzkład źródeł finanswania zadań własnych pwiatu ( kluczwych ) wg przyjętych wariantów Źródła finanswania Lp. Nazwa zadania Wartść nakładów [tys. PLN] śrdki własne fundusze UE WFOŚiGW w Katwicach kwta [tys. zł] udział [%] kwta [tys. zł] udział [%] pżyczka pref. kwta [tys. zł] udział [%] (OPK.2.1.2) WŚ.1.1.2, WŚ.1.1.3, WŚ.1.1.4, WŚ OA OH Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn wypczynkwych (...) - Budwa kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy - rej. ul. Pszczyńska, - Mdernizacja sieci kanalizacji sanitarnej, ul. Kściuszki - kanalizacja sanitarna Gminy - Mdernizacja czyszczalni ścieków w Brzeszczach - Mdernizacja układu drgweg w Gminie Brzeszcze - ( ) mdernizacja dróg; mntaż ekranów akustycznych WARIANT I , , , , , ,00 0,00 OGÓŁEM , , ,60 WARIANT II (OPK.2.1.2) WŚ.1.1.2, WŚ.1.1.3, WŚ.1.1.4, WŚ OA OH Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn wypczynkwych (...) - Budwa kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy - rej. ul. Pszczyńska, - Mdernizacja sieci kanalizacji sanitarnej, ul. Kściuszki - kanalizacja sanitarna Gminy - Mdernizacja czyszczalni ścieków w Brzeszczach - Mdernizacja układu drgweg w Gminie Brzeszcze - ( ) mdernizacja dróg; mntaż ekranów akustycznych , , , , , ,00 OGÓŁEM , ,27 0 0,00 WARIANT III (OPK.2.1.2) WŚ.1.1.2, WŚ.1.1.3, WŚ.1.1.4, WŚ Realizacja terenów zieleni urządznej w ramach istniejących i prjektwanych biektów rekreacyjn wypczynkwych (...) - Budwa kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy - rej. ul. Pszczyńska, - Mdernizacja sieci kanalizacji sanitarnej, ul. Kściuszki - kanalizacja sanitarna Gminy - Mdernizacja czyszczalni ścieków w Brzeszczach , , , , , ,00 137

138 OA OH Mdernizacja układu drgweg w Gminie Bszeszcze - ( ) mdernizacja dróg; mntaż ekranów akutsycznych , , ,00 Źródł: pracwanie własne OGÓŁEM , , ,00 138

139 Bardz ważnym wniskiem wypływającym z zaprezentwanych w tabeli danych jest fakt, iż najkrzystniejszym w sensie zaangażwania kapitału własneg na etapie inwestycyjnym i eksplatacyjnym (w kresie spłaty zbwiązań) jest mdel współfinanswania party na wielu źródłach (najbardziej złżny). W rzpatrywanym przypadku jest t Wariant III (zaangażwanie śrdków bezzwrtnych UE raz uzupełnienie własneg funduszami zwrtnymi krajwymi). Ilustrację graficzną w tym względzie przedstawia wykres pniżej. Rysunek 35 Wielkść zaangażwania kapitału własneg wg wariantów finanswania zadań własnych ( kluczwych ) Źródł: pracwanie własne Kierunki działań w zakresie współfinanswania zadań pzstałych Pmim, iż zadania pzstałe stanwią tylk niec pnad 2% zaplanwanych wydatków na zadania własne, t jednak stanwią najliczniejszą i najbardziej zróżnicwaną tematycznie grupę. Pszukiwania dla nich zewnętrznych źródeł współfinanswania należy rzpcząć d analizy listy zadań prirytetwych raz zasad dfinanswania w danym rku WFOŚiGW w Krakwie. Jest t w wielu przypadkach jedyne dstępne a zarazem gwarantujące skuteczne wdrżenie prjektu źródł zewnętrzneg wsparcia przedsięwzięć 13. Pnadt wart na bieżąc analizwać dane i infrmacje w zakresie realizacji prgramów peracyjnych w ramach kresu prgramwania UE Ocena mżliwści budżetwych wdrżenia zadań własnych Pmim szerkiej dstępnści zewnętrznych źródeł wsparcia, skuteczne wdrżenie przedsięwzięć kreślnych w Prgramie wymagać będzie isttneg zaangażwania budżetu JST. Planwana wyskść nakładów inwestycyjnych pwiatu żywieckieg w latach wynsi k. 41 mln. zł. Wartść ta wydaje się lbrzymim bciążeniem dla budżetu, któreg rczne dchdy scylują wkół kwty mln zł. 13 Przykładem mgą być zadania z zakresu edukacji eklgicznej, gdzie beneficjent mże liczyć na wsparcie bezzwrtne (dtacyjne) WFOŚiGW nawet d 100% wydatków kwalifikwanych. 139

140 Tabela 28 Sytuacja finanswa gminy Brzeszcze wyknanie w rku 2009, plan budżetwy na rk 2010 Lp. Wyszczególnienie Stan na Prgnza na rk 2010 I. Dchdy budżetwe gółem II. Wydatki budżetwe gółem III. Wynik finanswy IV. Zbwiązania w tym z tytułu kredytów V. Obsługa długu spłata rat kapitałwych d kredytów spłata dsetek VI. Relacja d dchdów - dług (%) 45,91 47,95 - spłata zadłużenia (%) 6,35 6,63 Źródł: dane UG Brzeszcze Pmim stsunkw trudnej sytuacji finanswej budżetu gminy, jednak wart wskazać kilka aspektów, które przemawiają za realnścią wdrżenia Prgramu: znaczna część wydatków mże być zrefundwana w frmie dtacji ze śrdków UE, w chwili becnej wskaźniki zadłużenia pzstają jeszcze na bezpiecznym pzimie, zadania rzłżne są w stsunkw długim kresie czasu. Jak wynika z przedstawinych danych, łączna kwta zbwiązań gminy Brzeszcze planwana na rk 2010 wynsi k. 22 mln zł, c stanwi k. 48% planwanych dchdów gminy w całym 2010 r. (k. 45 mln) natmiast spłata zbwiązań w tym rku k. 3 mln zł (tj. k. 7%). Zakładając w uprszczeniu utrzymanie stałych wielkści (relacji) dchdów w latach (tj. w kresie planwanej realizacji zadań własnych kluczwych ) raz istniejąceg pzimu zadłużenia i wyskści rcznych zbwiązań z tytułu ich spłaty, d limitu ustawweg istnieje: k. 37 mln zł limitu ddatkwych zbwiązań z tytułu pżyczek/kredytów itp., k. 7,4 mln zł limitu wyskści ddatkwej (pnad istniejącą) spłaty rat kapitałwych i dsetek d śrdków zwrtnych. Odpwiednią ilustrację graficzną w tym względzie przedstawia wykres pniżej. Rysunek 36 Ptencjalna skala szacunkwych mżliwści zaciągania zbwiązań przez pwiat żywiecki (kwty w mln PLN) Źródł: pracwanie własne 140