PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZELIN

Transkrypt

1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZELIN AKTUALIZACJA ZLECENIODAWCA: Urząd Miasta i Gminy w Strzelinie ul. Ząbkwicka 11, Strzelin tel. (071) , fax. (071) umig@strzelin.pl, ZLECENIOBIORCA: EKO TEAM KONSULTING, ul. Gleszwska 16/125, Bielsk-Biała, tel.: (0-33) , fax: (0-33) , km , biur@ek-team.cm.pl, STRZELIN, LIPIEC 2009

2 Wyknawcy: Autr pracwania: Sebastian Kulikwski Knsultacja merytryczna: Agnieszka Chylak Osby i instytucje współpracujące przy pracwaniu niniejszeg dkumentu: 1. Ewelina Przyszlak Wydział Gspdarki Kmunalnej, Infrastruktury i Ochrny Śrdwiska Urzędu Miasta i Gminy w Strzelinie, 2. Mirsław Stępień Naczelnik Wydziału Gspdarki Kmunalnej, Infrastruktury i Ochrny Śrdwiska Urzędu Miasta i Gminy w Strzelinie 3. Stanisław Klimaszewski Wydział Rzwju Gspdarczeg, Inwestycji i Funduszy Zewnętrznych 4. Dawid Furdykń Zakład Wdciągów i Kanalizacji w Strzelinie Zdjęcia na kładce: 3

3 Spis treści 1 WSTĘP PODSTAWA OPRACOWANIA METODOLOGIA OPRACOWANIA, ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU I JEGO PODSTAWY PRAWNE UWARUNKOWANIE ZEWNĘTRZNE POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO DO PROGRAM ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU I OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO STRATEGIA ROZWOJU POWIATU STRZELIŃSKIEGO NA LATA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU STRZELIŃSKIEGO STRATEGIA ROZWOJU GMINY I MIASTA STRZELIN OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY STRZELIN POŁOŻENIE UKSZTAŁTOWANIE TERENU I BUDOWA GEOLOGICZNA KLIMAT OTOCZENIE SPOŁECZNO GOSPODARCZE TURYSTYKA I REKREACJA WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO IDENTYFIKACJA POTRZEB CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU WNIOSKI OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO IDENTYFIKACJA POTRZEB CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU LASÓW WNIOSKI OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO IDENTYFIKACJA POTRZEB CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI WNIOSKI OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO IDENTYFIKACJA POTRZEB CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONĄ ZASOBÓW KOPALIN WNIOSKI BIOTECHNOLOGIE I ORGANIZMY GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANE PODSUMOWANIE ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ I ODPADOWOŚĆ PRODUKCJI WYKORZYSTANIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH PODSUMOWANIE KSZTAŁTOWANIE ZASOBÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY OCHRONA PRZED POWODZIĄ OCHRONA PRZED SUSZĄ DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO NA OBSZARZE GMINY STRZELIN

4 4.1 GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO SYSTEM GAZOWNICZY SYSTEM ELEKTROENERGETYCZNY BILANS ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ W SEKTORZE MIESZKALNICTWA BILANS EMISJI PYŁOWEJ I GAZOWEJ W GMINIE STRZELIN IDENTYFIKACJA POTRZEB CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY POWIETRZA GOSPODAROWANIE ODPADAMI CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO ŹRÓDŁA POWSTAWANIA ODPADÓW ILOŚĆ ODZYSKIWANYCH ODPADÓW OBIEKTY I INSTALACJE DO ODZYSKU LUB UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH IDENTYFIKACJA POTRZEB HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA ODPADAMI POWAŻNE AWARIE BEZPIECZEŃSTWO CHEMICZNE CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ A ZAKRESIE POWAŻNYCH AWARII WNIOSKI ODDZIAŁYWANIE HAŁASU CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO IDENTYFIKACJA POTRZEB CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY PRZED HAŁASEM WNIOSKI ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU AKTUALNEGO IDENTYFIKACJA POTRZEB CELE I ZADANIA ŚRODOWISKOWE DO ROKU 2012 I DO ROKU HARMONOGRAM ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY PRZEZ PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM WNIOSKI ANALIZA FINANSOWA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZELIN NAKŁADY NA REALIZACJĘ ZADAŃ PROPONOWANY MONTAŻ FINANSOWY DLA ZADAŃ WŁASNYCH OCENA MOŻLIWOŚCI BUDŻETOWYCH WDROŻENIA ZADAŃ WŁASNYCH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA NARZĘDZIE I INSTRUMENTY REALIZACYJNE PROGRAMU MECHANIZMY PRAWNE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA I INNE AKTY NIEZBĘDNE DO REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DOSTĘP DO INFORMACJI, EDUKACJA EKOLOGICZNA, UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA POTENCJALNE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH I POZAINWESTYCYJNYCH MONITORING I KONTROLA REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ ZAPISANYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZELIN MONITORING ŚRODOWISKA OCHRONA PRZYRODY I BIORÓŻNORODNOŚCI OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI OCHRONA POWIETRZA OCHRONA WÓD GOSPODAROWANIE ODPADAMI

5 Spis rysunków Rysunek 1 Lkalizacja Gminy Strzelin Rysunek 2 Liczba ludnści Gminy Strzelin w latach Rysunek 3 Ilść urdzeń, zgnów i przyrst naturalny na terenie Gminy i Strzelin w latach Rysunek 4 Sald migracji na bszarze Gminy Strzelin na przestrzeni lat Rysunek 5 Rysunek 6 Zmiany w ilści pdmitów gspdarczych na terenie Gminy Strzelin Struktura działalnści gspdarczych zarejestrwanych na bszarze Gminy Strzelin Rysunek 7 Zestawienie liczby bezrbtnych w latach Rysunek 8 Rysunek 9 Rysunek 10 Rysunek 11 Liczba bezrbtnych w Gminie Strzelin według pzimu wykształcenia według stanu na dzień 31 grudnia 2008 Pwierzchnia gruntów leśnych na terenie pwiatu strzelińskieg Struktura wielkściwa i ilściwa gspdarstw rlnych Mapa zasięgu działania RZGW we Wrcławiu Rysunek 12 Czas trwania maksymalnych nizówek w latach Rysunek 13 Lkalizacja punktów mnitringu wód pwierzchniwych w wjewództwie dlnśląskim Rysunek 14 Rysunek 15 Rysunek 16 Rysunek 17 Rysunek 18 Rysunek 19 Rysunek 20 Rysunek 21 Rysunek 22 Rysunek 23 Rysunek 24 Rysunek 25 Rysunek 26 Rysunek 27 Trendy zmian wybranych wskaźników zanieczyszczenia w rzece Oławie na ujściu d Odry (km 2,0) w latach Trendy zmian wybranych wskaźników zanieczyszczenia w rzece Ślęza na ujściu d Odry (km 2,4) w latach Reginalizacja hydrgelgiczna wód zwykłych Lkalizacja punktów mnitringwych wód pdziemnych na terenie dlnegśląska realizwany przez Oddział PIG we Wrcławiu Strefy dla celów ceny jakści pwietrza pd kątem zawartści SO2, NO2, NOx, CO, C6H6, pyłu PM10 raz zawarteg w tym pyle łwiu, arsenu, kadmu, niklu i benz(a)piranu Strefy dla celów ceny jakści pwietrza pd kątem zawartści znu Mapa dyspersji dla dwutlenku siarki Mapa dyspersji dla dwutlenku aztu Rdzaje źródła ciepła dla gminy Zaptrzebwanie na mc cieplną w Gminie Strzelin Struktura ilści dpadów selektywnie zbieranych na terenie Gminy Strzelin Stsunek ilści dpadów dzyskiwanych d selektywnie zbieranych na terenie Gminy Strzelin Struktura ilści dpadów dwżnych na składwisk w Wąwlnicy w 2008 rku Układ sieci klejwych w bszarze Gminy Strzelin 6

6 Spis tabel Tabela 1 Tabela 2 Tabela 3 Tabela 4 Tabela 5 Tabela 6 Tabela 7 Tabela 8 Tabela 9 Tabela 10 Tabela 11 Tabela 12 Tabela 13 Średnie miesięczne temperatury pwietrza Miesięczne sumy padów atmsferycznych Lista widących firm w gminie według nazwy, lkalizacji raz prfilu Typy SIEDLISK wymienine w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/E Pmniki przyrdy na terenie Gminy Strzelin Użytkwanie terenu w Gminie Strzelin Długść wałów przeciwpwdziwych na rzekach Oława i Mała Ślęza Maksymalne stany wód pwierzchniwych dla Oławy Zestawienie wielkści przepływów prawdpdbnych dla zlewni kntrlwanych Oława Zestawienie wielkści przepływów prawdpdbieństwie przewyższenia p=1% dla ważniejszych niekntrlwanych dpływów rzeki Oławy Charakterystyka fizjgraficzna zlewni Oławy Charakterystyczne parametry rzeki Oławy Zestawienie przepływów charakterystycznych z wiellecia Tabela 14 Czas trwania niżówek dla przepływu graniczneg Q 10% Tabela 15 Struktura zużycia wdy w Gminie Strzelin w 2008 rku Tabela 16 Tabela 17 Tabela 18 Tabela 19 Tabela 20 Tabela 21 Parametry jakściwe ścieków Klasy stref i wymagane działania w zależnści d pzimów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rcznej cenie, jakści pwietrza, dla przypadków, gdy kreślny jest margines tlerancji Klasy stref i wymagane działania w zależnści d pzimów stężeń zanieczyszczenia, u zyskanych w rcznej cenie, jakści pwietrza, dla przypadków, gdy margines tlerancji nie jest kreślny Zestawienie danych dtyczących infrastruktury gazwniczej, ilści dbirców i zużycia gazu ziemneg w Gminie Strzelin Emisja średnia i maksymalna z emitrów pwierzchniwych w seznie grzewczym w Gminie Strzelin Wartści emisji średniej rcznej z emitrów liniwych na terenie miasta Strzelin Tabela 22a Ilść dpadów kmunalnych pwstających na terenie Gminy i Miasta Strzelin w 2008 rku Tabela 22b Zestawienie ilści zebranych dpadów kmunalnych [Mg/rk] na terenie Gminy Strzelin w kresie rk Tabela 23 Ilści dpadów selektywnie zbieranych na terenie Gminy Strzelin w latach [Mg] Tabela 24 Tabela 25 Tabela 26 Tabela 27 Tabela 28 Tabela 29 Ilści dpadów dzyskiwanych na terenie Gminy Strzelin w latach [Mg] Ilści dpadów dwżnych na składwisk w Wąwlnicy w 2008 rku Dpuszczalne pzimy hałasu w śrdwisku pwdwaneg przez pszczególne grupy źródeł, z wyłączeniem hałasu pwdwaneg przez starty, lądwania i przelty statków pwietrznych raz linie elektrenergetyczne, wyrażne wskaźnikami L AeqD i L AeqN, które t wskaźniki mają zastswanie d ustalania i kntrli warunków krzystania ze śrdwiska, w dniesieniu d jednej dby Dpuszczalne pzimy hałasu w śrdwisku pwdwaneg przez pszczególne grupy źródeł, z wyłączeniem hałasu pwdwaneg przez starty, lądwania i przelty statków pwietrznych raz linie elektrenergetyczne, wyrażne wskaźnikami L AeqD i L AeqN, które t wskaźniki mają zastswanie d prwadzenia długkreswej plityki w zakresie chrny przed hałasem Przekrczenia wartści dpuszczalnej pzimu hałasu w zakładach kntrlwanych w 2007 Nakłady finanswe na realizację zadań kreślnych w Prgramie 7

7 Tabela 30 Tabela 31 Tabela 32 Tabela 33 Tabela 34 Tabela 35 Tabela 36 Tabela 37 Tabela 38 Plan wydatków inwestycyjnych i pzainwestycyjnych w zakresie zadań własnych Struktura wydatków inwestycyjnych i pzainwestycyjnych w zakresie zadań własnych Prpnwane źródła finanswania zadań własnych kreślnych w Prgramie Struktura źródeł finanswania zadań własnych Ocena zdlnści finanswej Gminy Strzelin Wskaźniki stpnia zmiany śrdwiska w zakresie chrny przyrdy i biróżnrdnści Wskaźniki stpnia zmiany śrdwiska w zakresie chrny pwierzchni ziemi Wskaźniki stpnia zmiany śrdwiska w zakresie chrny pwietrza Wskaźniki stpnia zmiany śrdwiska w zakresie chrny wód 8

8 1 Wstęp 1.1 Pdstawa pracwania Pdstawą pracwania jest umwa zawarta w dniu 7 maja 2009 rku między Ek Team Knsulting z Bielska Białej, a Gminą i Miastem Strzelin na wyknanie pracy pt.: Aktualizacja Prjektu Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Strzelin na lata ". Prgram pwstał również w parciu dane pchdzące z licznych źródeł są t przede wszystkim: Opracwania udstępnine przez Gminę, a w szczególnści: Prjekt Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Strzelin na lata , Lkalny Prgram Rewitalizacji Miasta Strzelin na lata Strategia Rzwju Miasta i Gminy Strzelin na lata Lkalna Strategia Rzwju dla Ziemi Strzelińskiej - LGD Grmnik na lata Rzwju Lkalneg dla Gminy Strzelin na lata i Regulamin utrzymywania prządku i czystści w Gminie Strzelin Wielletni prgram inwestycyjny Gminy Strzelin na lata Raprt stanie Gminy Strzelin z 2006 rku Prjekt Planu gspdarki dpadami dla Gminy Strzelin, Strategia infrmatyzacji i rzwju spłeczeństwa infrmacyjneg w Gminie Strzelin na lata Studium uwarunkwań i kierunków zagspdarwania przestrzenneg miasta i gminy Strzelin Dane zebrane przez zespół autrów Prgramu, Opracwania i raprty takich instytucji jak m.in.: Ministerstw Ochrny Śrdwiska, Dlnśląski Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska, Materiały knferencyjne, Literatura specjalistyczna. 1.2 Metdlgia pracwania, zawartść dkumentu i jeg pdstawy prawne Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Strzelin zstał pracwany zgdnie z zapisami ustawy Praw Ochrny Śrdwiska z dnia (Dz. U. Nr 62, pz. 627 z późn. zm.) jak narzędzie prwadzenia plityki eklgicznej w Gminie. Realizacja prgramu pwinna dprwadzić d pprawy stanu śrdwiska naturalneg, raz zapewnić skuteczne mechanizmy chrniące śrdwisk przed degradacją, a także stwrzyć warunki dla wdrżenia wymagań prawa. Ustawa Praw chrny śrdwiska nie kreśla sztywnych ram prgramu chrny śrdwiska, zwraca jednak uwagę (art. 17 pkt. 1), by uwzględniał n pewne elementy kreślne w art. 14 wynikające z plityki eklgicznej państwa: cele eklgiczne; prirytety eklgiczne; pzimy celów długterminwych; rdzaj i harmngram działań preklgicznych; śrdki niezbędne d siągnięcia celów, w tym mechanizmy prawn eknmiczne i śrdki finanswe. Szczegółwy zakres, spsób raz frma sprządzania Prgramu Ochrny Śrdwiska (POŚ) jest zgdna z przyjętymi 21 grudnia 2002 rku przez Ministerstw Śrdwiska Wytycznymi d sprządzania prgramów chrny śrdwiska na szczeblu reginalnym i lkalnym. Wytyczne mają charakter ramwy i mgą być wykrzystane, jak materiał pmcniczy przy sprządzaniu prgramów chrny śrdwiska. 9

9 Dkument ten pdkreśla, że struktura wjewódzkich pwiatwych i gminnych prgramów chrny śrdwiska pwinna nawiązywać d struktury Plityki eklgicznej państwa. Aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Strzelin pracwana zstała z uwzględnieniem układu strukturalneg Wytycznych... i zawiera między innymi elementy takie jak: racjnalne użytkwanie zasbów naturalnych, pprawa jakści śrdwiska, narzędzia i instrumenty realizacji prgramu, harmngram realizacji i nakłady na realizację prgramu, kntrla realizacji prgramu. Niniejsza aktualizacja Prgramu Ochrny Śrdwiska zstała pracwana ze względu na t, iż mija ustawwy termin wyknania aktualizacji raz ze względu na wprwadzne zmiany w prawdawstwie. Nawiązując d układu i zawartści Plityki eklgicznej Państwa na lata z perspektywą d rku 2016 niniejsze pracwanie zawierał będzie takie elementy jak: OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO Ochrna przyrdy i krajbrazu Ochrna i zrównważny rzwój lasów Ochrna pwierzchni ziemi Ochrna zasbów kpalin i wód pdziemnych Bitechnlgie i rganizmy genetycznie zmdyfikwane ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA, JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Jakść wód Zanieczyszczenie pwietrza Gspdarka dpadami Substancje chemiczne w śrdwisku Pważne awarie przemysłwe Oddziaływanie hałasu Oddziaływanie pól elektrmagnetycznych Struktura Aktualizacji Prgramu Ochrny Śrdwiska dla Gminy Strzelin bejmuje: Omówienie kierunków chrny śrdwiska w Gminie w dniesieniu d racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych w tym racjnalneg użytkwania lasów i zasbów przyrdniczych, gspdarki wdnej, gspdarki dpadami, chrny gleb, chrny pwietrza, chrny przed hałasem, chrny przed szkdliwym ddziaływaniem pól elektrmagnetycznych z pdaniem ich stanu aktualneg, Ocenę stanu wyjściweg i stanu dcelweg umżliwiając tym samym identyfikację ptrzeb w tym zakresie. Stan dcelwy zstanie siągnięty p zrealizwaniu zaprpnwanych zadań stanwiących zarówn zadania Gminy, pwiatu strzelińskieg, a także instytucji i pdmitów działających na analizwanym terenie. Dwdów siągania stanu dcelweg dstarczać będzie cena efektów działalnści śrdwiskwej, dknywana kresw (według ustawy, c 2 lata). Całść działań preklgicznych zamyka pdsumwanie i wniski, w których wyspecyfikwane zstały najważniejsze infrmacje i uwagi dnśnie zadań i ptrzeb Gminy. Dla każdeg kierunku działań utwrzny zstał harmngram realizacji zadań. Zawiera n wykaz zadań Gminy z pdziałem na zadania własne, czyli finanswane w większści ze śrdków własnych i krdynwane, czyli takie, które realizwane są na terenie Gminy nie kniecznie ze śrdków gminnych. Zadania te są realizwane częst bez udziału Gminy Strzelin przez przedsiębirstwa czy mieszkańców. Harmngram kreśla termin i jednstkę dpwiedzialną za realizację zadania, 10

10 planwane efekty eklgiczne raz planwane szacunkwe kszty przedsięwzięć z prpzycjami źródeł ich finanswania. Pmagają ne w realizacji całści zamierzeń inwestycyjnych Gminy, zaprpnwane w nich zstały jednstki partnerujące z prpzycją źródeł finanswania dla każdeg z zadań. Prgram wspmaga dążenie d graniczenia negatywneg wpływu na śrdwisk źródeł zanieczyszczeń, chrnę i rzwój walrów śrdwiska raz racjnalne gspdarwanie z uwzględnieniem kniecznści chrny śrdwiska. Prgram Ochrny Śrdwiska zawiera również mówienie uwarunkwań finanswych Gminy. Na pdstawie budżetów Gminy z statnich lat i planu budżetu na rk bieżący 2009 i szacunkwych ksztów zaprpnwanych zadań nakreśln gólną sytuację finanswą Gminy, przeprwadzn prgnzę budżetwą raz przeanalizwan mżliwści Gminy w zakresie realizacji wszystkich zadań. Dzięki tej analizie wiadm, jaki prcent ksztów na realizację zadań pwinien pchdzić z zewnątrz i należy się starać ich pzyskanie. W zakresie tej części pracwania przedstawin również źródła dfinanswania na realizację pszczególnych zadań śrdwiskwych. 1.3 Uwarunkwanie zewnętrzne Plityka eklgiczna państwa Plitykę Eklgiczną Państwa na lata z perspektywą d rku 2016, należy traktwać jak wypełnienie bwiązku aktualizacji Plityki eklgicznej Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata ", a więc dniesienia jej celów i niezbędnych działań d aktualnej sytuacji spłeczn-gspdarczej raz stanu śrdwiska. Ptrzeba tej aktualizacji wynikała też z uzyskania przez Plskę człnkstwa w Unii Eurpejskiej. Stwarza t, z jednej strny, szansę szybkieg rzwiązania wielu prblemów chrny śrdwiska i pprawy, jakści życia mieszkańców, przykładw pprzez mżliwść krzystania ze śrdków finanswych UE, z drugiej strny znacza kniecznść spełnienia wymagań wynikających z Traktatu Akcesyjneg raz siągania celów wspólntwej plityki eklgicznej. Zasady realizacji Plityki Eklgicznej Państwa zstały przyjęte, jak pdstawa realizacji pracwania niniejszeg dkumentu, jakim jest Prgram Ochrny Śrdwiska dla Gminy Strzelin. Nadrzędnym, strategicznym celem plityki eklgicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg kraju (mieszkańców, zasbów przyrdniczych i infrastruktury spłecznej) i twrzenie pdstaw d zrównważneg rzwju spłeczn - gspdarczeg. Realizacja teg celu siągana będzie pprzez niezbędne działania rganizacyjne, inwestycyjne (w tym wdrażanie pstanwień Traktatu Akcesyjneg), twrzenie regulacji dtyczących zakresu krzystania ze śrdwiska i reglamentwania pzimu teg wykrzystania w najważniejszych bszarach chrny śrdwiska. Sejm pdjął uchwałę w sprawie "Plityki eklgicznej państwa w latach z perspektywą d rku 2016". Plityka eklgiczna t dkument strategiczny, który przez kreślenie celów i prirytetów eklgicznych wskazuje kierunek działań kniecznych dla zapewnienia właściwej chrny śrdwisku naturalnemu. Wśród prirytetów plityki eklgicznej znajdują się także następujące działania: wspieranie platfrm technlgicznych i ekinnwacyjnści w chrnie śrdwiska, zwiększenie retencji wdy, pracwanie krajwej strategii chrny gleb, prmcja wykrzystania metanu z pkładu węgla, chrna atmsfery, chrna wód, gspdarka dpadami, mdernizacja systemu energetyczneg. Plityka eklgiczna państwa pdejmuje wyzwania, w tym dtyczące: realizacji załżeń dyrektywy unijnej CAFE, dtyczącej graniczenia emisji pyłów i kniecznści redukcji 75 % ładunku aztu i fsfru w czyszczanych ściekach kmunalnych, 11

11 sprządzania map akustycznych dla wszystkich miast pwyżej 100 tysięcy mieszkańców i pracwania planów walki z hałasem, prac nad dkumentem dtyczącym nadzru nad chemikaliami dpuszcznymi na rynek, czyli wdrażaniu rzprządzenia REACH. Ustawa Praw chrny śrdwiska w art. 13 stwierdza, że plityka eklgiczna państwa ma na celu stwrzenie warunków niezbędnych d realizacji chrny śrdwiska. We współczesnym świecie znacza t przede wszystkim, że plityka ta pwinna być elementem równważenia rzwju kraju i harmnizwania z celami chrny śrdwiska celów gspdarczych i spłecznych. Oznacza t także, że realizacja plityki eklgicznej państwa w craz większym stpniu pwinna dknywać się pprzez zmiany mdelu prdukcji i knsumpcji, zmniejszanie materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści gspdarki raz stswanie najlepszych dstępnych technik i dbrych praktyk gspdarwania, a dpier w dalszej klejnści pprzez typw chrnne, tradycyjne działania takie jak czyszczanie gazów dltwych i ścieków, unieszkdliwianie dpadów. Oznacza t również, że aspekty eklgiczne pwinny być bligatryjnie włączane d plityk sektrwych we wszystkich dziedzinach gspdarwania, a także d strategii i prgramów rzwju na szczeblu reginalnym i lkalnym. Nadrzędną wartścią w plityce eklgicznej państwa jest człwiek, c znacza, że zdrwie spłeczeństwa, kmfrt śrdwiska, w którym żyją i pracują ludzie, życie bywatela są głównym kryterium realizacji plityki eklgicznej na każdym szczeblu. Plityka eklgiczna państwa ma służyć zaspkjeniu rsnących ptrzeb człwieka. Widącą zasadą plityki eklgicznej państwa jest przyjęta w Knstytucji RP zasada zrównważneg rzwju, która uzyskała praw bywatelstwa wśród spłeczeństw świata w wyniku Knferencji Nardów Zjedncznych w Ri de Janeir w 1992 r. Isttą zrównważneg rzwju jest równrzędne traktwanie racji spłecznych, eknmicznych i eklgicznych Strategia Rzwju Wjewództwa Dlnśląskieg d 2020 Jednym z zadań ustaww nałżnych na samrząd wjewództwa jest prgramwanie rzwju reginalneg. Kluczwy dkument w tym zakresie stanwi strategia, która ma za zadanie kreślać kierunki działań wjewództwa raz stanwić punkt dniesienia dla sektrwych dkumentów prgramwych a także determinwać prcesy rzwjwe reginu. Strategia Rzwju Wjewództwa Dlnśląskieg d 2020 rku zstała uchwalna przez Sejmik Wjewództwa Dlnśląskieg w dniu 30 listpada 2005 rku. Celem Strategii - zgdnie z zapisami w niej zawartymi - jest wskazanie niezbędnych dla bszaru Wjewództwa Dlnśląskieg kierunków rzwju gspdarczeg i infrastrukturalneg. Dkument ten ma stanwić także narzędzie d pprawy warunków życia mieszkańców Dlneg Śląska, m.in. pprzez zwiększanie ich zaangażwania w realizację zadań publicznych, a tym samym zwiększanie pczucia dpwiedzialnści za harmnijny rzwój reginu. Charakteryzwany dkument wyznacza perspektywę rzwju d 2020 rku i w swjej knstrukcji uwzględnia następujące elementy: synteza diagnzy spłeczn gspdarczej reginu; analiza SWOT bilans strategiczny reginu; pis systemu wdrażania i ewaluacji Strategii; pis systemu mnitrwania realizacji Strategii; charakterystyka instrumentów finanswych i prawnych służących realizacji Strategii. Bilans strategiczny reginu wizja reginu sfrmułwana w Strategii : Dlny Śląsk eurpejskim reginem węzłwym. Cel nadrzędny: Pdniesienie pzimu życia mieszkańców Dlneg Śląska raz pprawa knkurencyjnści reginu przy respektwaniu zasad zrównważneg rzwju. Cel gspdarczy : Prirytet 1: Prirytet 2: Prirytet 3: Zbudwanie knkurencyjnej i innwacyjnej gspdarki Dlneg Śląska. Pdniesienie atrakcyjnści inwestycyjnej Dlneg Śląska. Budwa gspdarki partej na wiedzy (GOW). Wspieranie aktywnści gspdarczej na Dlnym Śląsku. 12

12 Cel przestrzenny : Zwiększenie spójnści przestrzennej i infrastrukturalnej reginu raz jeg integracja z eurpejskimi bszarami wzrstu. Strategia w ramach tak kreślneg celu zakłada stymulwanie i umacnianie integracji przestrzennej raz infrastrukturalnej Dlneg Śląska z Plską i Unią Eurpejską a także wewnątrz reginu raz, c ma szczególnie isttne znaczenie z punktu widzenia niniejszeg Prgramu..., aktywną chrnę wartści przyrdniczych i kulturwych raz kształtwanie śrdwiska przyrdniczeg Dlneg Śląska w parciu zasady ekrzwju. Prirytet 1: Prirytet 2: Prirytet 3: Prirytet 4: Prirytet 5: Pprawa spójnści przestrzennej reginu. Zrównważny rzwój bszarów wiejskich. Pprawa ładu przestrzenneg, harmnijnści struktur przestrzennych. Zapewnienie bezpieczeństwa eklgiczneg spłeczeństwa i gspdarki. Zapewnienie bezpieczeństwa energetyczneg reginu. Cel spłeczny : Rzwijanie slidarnści spłecznej raz pstaw bywatelskich twórczych i twartych na świat. Prirytet 1: Prirytet 2: Prirytet 3: Prirytet 4: Prirytet 5: Integracja spłeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu spłecznemu. Umacnianie spłeczeństwa bywatelskieg, rzwój kultury. Pprawa jakści i efektywnści systemu edukacji i badań naukwych. Stałe pdnszenie stanu bezpieczeństwa i zdrwia mieszkańców wjewództwa. Aktywna plityka rynku pracy raz wzmcnienie rzwju zasbów ludzkich Prgram zrównważneg rzwju i chrny śrdwiska wjewództwa dlnśląskieg Uchwałą Sejmiku Wjewództwa Dlnśląskieg Nr XLIV/842/2002 z dnia 26 kwietnia 2002 rku w sprawie Prgramu chrny śrdwiska pd nazwą Prgram Zrównważneg Rzwju i Ochrny Śrdwiska dla Wjewództwa Dlnśląskieg przyjęt Prgram Ochrny Śrdwiska dla Dlneg Śląska. Długterminwy cel prgramu uwzględniający kierunki rzwjwe w reginie brzmi: Harmnijny, zrównważny rzwój wjewództwa, w którym wymagania chrny śrdwiska nie tylk mają isttny wpływ na przyszły charakter reginu, ale również wspierają jeg rzwój gspdarczy. Pwietrze atmsferyczne Generalny cel strategiczny d rku 2015: Pprawa jakści pwietrza atmsferyczneg. P.1. Dalsze graniczanie emisji z zakładów przemysłwych. P.2. Zmniejszenie zanieczyszczenia pwietrza pchdząceg ze źródeł niskiej emisji. P.3. Zmniejszenie zanieczyszczenia pwietrza pchdząceg ze źródeł kmunikacyjnych. P.4. Wzmcnienie współpracy międzynardwej w dziedzinie minimalizwania zanieczyszczeń transgranicznych. Hałas i wibracje Generalny cel strategiczny d rku 2015: Zmniejszenie uciążliwści hałasu. H.1. Zmniejszenie uciążliwści hałasu kmunikacyjneg. H.2. Zmniejszenie uciążliwści hałasu przemysłweg. Wdy pwierzchniwe i pdziemne Generalny cel strategiczny d rku 2015: Przywrócenie wyskiej jakści wód pwierzchniwych i pdziemnych i ich chrna. W.1. Uprządkwanie gspdarki wdn ściekwej (w szczególnści na terenach wiejskich). W.2. Zmniejszenie zużycia wdy. W.3. Ograniczenie zanieczyszczenia spwdwaneg niekntrlwanymi spływami pwierzchniwymi. W.4. Pdniesienie bezpieczeństwa przeciwpwdziweg. 13

13 W.5. Zwiększenie małej retencji. W.6. Rzwój współpracy reginalnej na wdach granicznych. W.7. Ochrna zasbów wód pdziemnych. Gspdarka dpadami Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ograniczenie negatywneg ddziaływania dpadów na śrdwisk. O.1. Uprządkwanie gspdarki dpadami przemysłwymi. O.2. Uprządkwanie gspdarki dpadami kmunalnymi. Gleby Generalny cel strategiczny d rku 2015: Pdniesienie jakści gleb. G.1. Ograniczenie prcesu degradacji gleb. G.2. Rekultywacja gleb zdegradwanych. Surwce mineralne Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ochrna zasbów złóż pprzez ich racjnalne wykrzystywanie. S.1. Minimalizacja presji wywieranej na śrdwisk w prcesie wykrzystania surwców mineralnych. S.2. Zabezpieczenie złóż perspektywicznych i prgnstycznych. Walry przyrdnicze i krajbrazwe Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ochrna i wzrst różnrdnści bilgicznej. PK.1. Określenie zasbów przyrdniczych w wjewództwie. PK.2. Objęcie chrną bszarów wyskich walrach przyrdniczych. PK.3. Pdniesienie różnrdnści bilgicznej i krajbrazwej. PK.4. Pwiększenie zasbów leśnych i zapewnienie ich kmplekswej chrny. PK.5. Rzwój terenów zieleni w miastach i na terenach wiejskich. Nadzwyczajne zagrżenia śrdwiska Generalny cel strategiczny d rku 2015: Ograniczenie wystąpień nadzwyczajnych zagrżeń śrdwiska. NZŚ.1. Pprawa bezpieczeństwa eklgiczneg związaneg z działalnścią prdukcyjną przedsiębirców. NZŚ.2. Zapewnienie bezpieczeństwa przewzu drgweg i klejweg materiałów niebezpiecznych. Edukacja eklgiczna Generalny cel strategiczny d rku 2015: Pdniesienie świadmści eklgicznej w spłeczeństwie. E.1. Rzwój edukacji eklgicznej. Kmunikacja spłeczna Generalny cel strategiczny d rku 2015: Otwarta i dwustrnna kmunikacja pmiędzy wszystkimi strnami zaangażwanymi w chrnę śrdwiska. K.1. Rzwój kmunikacji spłecznej. Mnitring Generalny cel strategiczny d rku 2015: Uzyskanie pełnej infrmacji stanie śrdwiska. M.1. Dalszy rzwój mnitringu wszystkich elementów śrdwiska zgdnie z wymgami prawa plskieg i przepisami Unii Eurpejskiej. 14

14 1.3.4 Strategia Rzwju Pwiatu Strzelińskieg na lata Głównym celem strategii jest wskazanie misji pwiatu, jak również ustalenie i przeanalizwanie prirytetów rzwjwych pwiatu. Knkretyzacja celów strategicznych raz peracyjnych, sfrmułwanych w strategii, pwinna znaleźć rzwinięcie w dalszych pracwaniach, tj. w prgramach rzwju lkalneg, dnwy wsi, strategiach sektrwych (zatrudnienia, światy, rzwju turystyki itp.) raz Wielletnim Planie Inwestycyjnym. Strategia Rzwju Pwiatu Strzelińskieg na lata jest dkumentem, który mże być wykrzystany w prcesie ubiegania się dfinanswanie z funduszy strukturalnych Unii Eurpejskiej. Wskazan w nim cele strategiczne i peracyjne, które nawiązują m.in. d Strategii Rzwju Wjewództwa Dlnśląskieg i Strategii Rzwju Kraju. W swich działaniach przedstawiciele samrządu pwiatweg pwinni uwzględnić realizację głównych celów rzwju pwiatu z celami wynikającymi z nadrzędnych dkumentów strategicznych. Misja pwiatu: Pwiat Strzeliński bszar współpracy samrządów, które budują wspólntę samrządwą, partą na wiedzy i aktywnści jej człnków raz dążą d lkalnych realizacji zasady zrównważneg rzwju w gspdarce lkalnej, w której zaspkajane są ptrzeby mieszkańców. W ramach długkreswych celów strategicznych pwiatu wyróżnin trzy bszary strategiczne, mające kluczwe znaczenie dla rzwju pwiatu w najbliższej dekadzie: I. Bezpieczni i zdrwi mieszkańcy II. Wykształcna i aktywna spłecznść lkalna III. Wzmacnianie ptencjału spłeczn gspdarczeg pwiatu pprzez rzwój infrastruktury Prgram Ochrny Śrdwiska dla Pwiatu Strzelińskieg W Prgramie chrny śrdwiska dla Pwiatu Strzelińskieg pracwaneg w maju 2003 rku zaprpnwan cele nadrzędne i cele szczegółwe zaliczające się d każdej z dziedzin chrny śrdwiska: GOSPODARKA WODNO ŚCIEKOWA Cel nadrzędny: Ochrna wód pwierzchniwych i pdziemnych przed zanieczyszczeniem Cele szczegółwe na lata : Redukcja ilści ścieków nie czyszcznych Minimalizwanie pbru wdy Ograniczenie ilści zanieczyszczeń bszarwych Pprawa działań w dziedzinie chrny przeciwpwdziwej Odbudwa, mdernizacja i rzwój systemów małej retencji Ochrna zbirników i ujęć wód pdziemnych Ochrna zasbów wód pdziemnych OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I GLEB Cel nadrzędny: Pdniesienie jakści gleb Cele szczegółwe na lata : Zmniejszenie degradacji związanej z działalnścią rlniczą Ograniczenie zanieczyszczenia metalami ciężkimi Zmniejszenie degradacji wynikającej z zakwaszenia gleb Stpniwa rekultywacja gleb zdegradwanych w wyniku działalnści przemysłwej i rlnej GEOLOGIA I GÓRNICTWO Cel nadrzędny: Ochrna zasbów złóż pprzez ich racjnalne wykrzystanie Cele szczegółwe na lata : Ograniczenie sytuacji knfliktwych pwstających na styku przemysłu wydbywczeg i chrny śrdwiska Racjnalizacja wykrzystania zasbów mineralnych 15

15 Dalsza rekultywacja terenów zdegradwanych w wyniku działalnści wydbywczej OCHRONA POWIETRZA Cel nadrzędny: Pprawa jakści pwietrza atmsferyczneg Cele szczegółwe na lata : Zmniejszenie liczby zakładów przemysłwych emitujących nadmierną ilści zanieczyszczeń d pwietrza atmsferyczneg Stpniwa likwidacja źródeł niskiej emisji Sukcesywny wzrst wykrzystania alternatywnych źródeł energii Pprawa systemu dróg w pwiecie i płynnści ruchu Pprawa stanu techniczneg pjazdów ZASOBY PRZYRODNICZY, LASY I LEŚNICTWO Cel nadrzędny: Ochrna i wzrst różnrdnści bilgicznej Cele szczegółwe na lata : Dkładne rzeznanie walrów przyrdniczych pwiatu Twrzenie frm chrninych Właściwe ukierunkwanie ruchu turystyczneg na bszarach chrninych Ograniczenie prcesu fragmentacji śrdwiska, zachwanie naturalnych eksystemów Ochrna gatunkwa rślin i zwierząt Zwiększanie lesistści i pprawa gspdarki leśnej (zwłaszcza w lasach prywatnych) Zwiększenie bszaru terenów zieleni Strategia Rzwju Miasta i Gminy Strzelin Strategia rzwju Miasta i Gminy Strzelin zstała pracwana zgdnie z pwszechnie przyjętymi prcedurami. Kluczwy udział w wyznaczeniu celów strategicznych raz prgramów realizacyjnych miał specjalnie pwłany Kmitet Rzwju Lkalneg. Wszystkie elementy strategii były szerk knsultwane spłecznie. W wyniku siągnięteg kmprmisu wyznaczn misję Miasta i Gminy, cele strategiczne na najbliższych 15 lat raz wskazan spsby siągnięcia tych celów. Strategia Rzwju Miasta i Gminy zstała pracwana w parciu czteretapwą strukturę. W pierwszej klejnści wskazan misję Miasta i Gminy. Następnie, wyznaczn cztery cele strategiczne. Każdy cel pisan trzema prgramami. W statnim etapie, każdy prgram sfrmułwan jak dwa-trzy zadania szczegółwe. W efekcie pwstały 34 zadania realizacyjne, stanwiące główny element strategii. Misją Gminy Strzelin, jaka zstała wyznaczna w dkumencie jest: Strzelin Silny śrdek lkalny nastawiny na kmplekswą bsługę klicznych terenów rlniczych w zakresie handlu, rzemisła, usług i edukacji. Lkalne centrum przetwórstwa rln-spżywczeg silnie wpisane w rganizm gspdarczy Dlneg Śląska. Przed strategią działania na najbliższych 15 lat pstawin cztery pdstawwe cele strategiczne. Stpień ich siągnięcia będzie zarazem stpniem skuteczneg zrealizwania strategii. Cele strategiczne Strzelina d rku 2015 Zmniejszenie bezrbcia na terenie Gminy. Rzwój infrastruktury lkalnej i chrna śrdwiska. Rzwój sektra lkalnych małych i średnich przedsiębirstw (MSP). Rzwój i restrukturyzacja terenów wiejskich. Przyjmuje się, że wymienine cele są równie isttne. Strategia zstanie zrealizwana wyłącznie pd warunkiem siągnięcia wszystkich czterech celów. Każdy z celów strategicznych będzie siągnięty pprzez uruchmienie dpwiednich prgramów realizacyjnych. Przyjęt d realizacji następujące Prgramy realizacyjne: Przygtwanie systemu kształcenia zawdweg d czekiwań rynku pracy Stwrzenie dpwiednich warunków dla inwestrów Prmcja wbec inwestrów Rzwój infrastruktury technicznej 16

16 Rzwój infrastruktury spłecznej Wspieranie rzwju budwnictwa Preferencje w płatach i pdatkach System ułatwień dstępu d kapitału Wsparcie rganizacyjne Stymulwanie rzwju rynku rlneg Stymulwanie rzwju turystyki Rzwiązanie prblemu gspdarki wdnej i chrny śrdwiska Zadania peracyjne w latach w Strzelinie realizwane będą następujące zadania peracyjne (szczegółwe): Utwrzenie rady pwiatwej kreślającej kierunki kształcenia Przeprwadzenie analiz zaptrzebwania na kadry Prwadzenie akcji infrmacyjnej wśród uczniów Stwrzenie zasbu gruntów inwestycyjnych i planów zagspdarwania przestrzenneg Przygtwanie ferty gruntów inwestycyjnych Stwrzenie systemu bsługi inwestra na pzimie UMiG Stwrzenie planu prmcji na 5 lat Stwrzenie prfesjnalnych materiałów prmcyjnych Stwrzenie bazy danych i rzesłanie materiałów prmcyjnych. Rzwiązanie prblemu zagspdarwania dpadów stałych Plan budwy i mdernizacji dróg Wprwadzenie knkursweg systemu finanswania kultury Wprwadzenie knkursweg systemu finanswania sprtu i rekreacji Wprwadzenie systemu dfinanswywania inicjatyw spłecznych Opracwanie strategii rzwju mieszkalnictwa Przygtwanie dpwiednich planów zagspdarwania przestrzenneg Uzbrajanie terenów pd budwnictw mieszkaniwe Analiza mżliwści budżetu Miasta w ciągu 5 lat Przygtwanie regulaminu stswania preferencji Analiza skutków stswania narzędzi - krekty Pwłanie instytucji rzwju lkalneg i wspierania MSP Stwrzenie funduszu pręczeń kredytwych Stwrzenie funduszu pżyczkweg dla firm mikr Stwrzenie bazy danych fert kperacyjnych Stwrzenie mechanizmów wspólnej prmcji Utwrzenie punktu dradztwa dla firm mikr System infrmacji rynkwej dla rlników Utwrzenie rynku hurtweg Stymulwanie kperacji wśród rlników (grupy prducenckie) Wyznaczenie szlaków turystycznych Prmcja walrów turystycznych i rekreacyjnych Edukacja agrturystyczna wśród mieszkańców Przygtwanie i wdrżenie planu budwy kanalizacji Rzwiązanie prblemu zapatrzenia upraw w wdę Strategia rzwju lkalneg t ustalenie knkretnych celów mżliwych d siągnięcia raz metd, jakie zastsuje się realizując ustalne cele. Strategia jest deklaracją przyszłeg stanu gminy, d któreg chce dążyć, który umżliwi realizację celów. Strategia rzwju stanwi pewną całść. Mżna 17

17 ją dzielić na zadania birąc pd uwagę, np. aspekt czasu, bezpśrednieg wyknawcy, jak również birąc pd uwagę rzwój w pszczególnych sferach: przestrzennej, spłecznej, gspdarczej, śrdwiska naturalneg, prawn-rganizacyjnej. Isttą strategii jest dknywanie wybrów. W strategii Strzelina wyznaczn takie zadania, które są niezbędne i wystarczające d siągnięcia wyznacznych celów. Są ne spójne i wlne d wewnętrznych sprzecznści. Pszczególne zadania realizacyjne zstały pgrupwane według sfer rzwju; rzwój przestrzenny Stwrzenie gruntów inwestycyjnych i planów zagspdarwania przestrzenneg Plan budwy i mdernizacji dróg Przygtwanie dpwiednich planów zagspdarwania przestrzenneg Uzbrjenie terenów pd budwnictw mieszkaniwe Rzwiązanie prblemu zapatrzenia upraw w wdę rzwój spłeczny Utwrzenie rady pwiatwej kreślającej kierunki kształcenia zadanie Przeprwadzenie analiz zaptrzebwania na kadry Prwadzenie akcji infrmacyjnej wśród uczniów Rzwiązanie prblemu zagspdarwania dpadów stałych Wprwadzenie knkursweg systemu finanswania kultury Wprwadzenie knkursweg systemu finanswania sprtu i rekreacji Wprwadzenie systemu dfinanswania inicjatyw spłecznych Opracwanie strategii rzwju mieszkalnictwa Przygtwanie i wdrżenie planu budwy kanalizacji rzwój gspdarczy Przygtwanie ferty gruntów inwestycyjnych Stwrzenie systemu bsługi inwestra na pzimie UMiG Stwrzenie planu prmcji na 5 lat Stwrzenie prfesjnalnych materiałów prmcyjnych Stwrzenie bazy danych i rzesłanie materiałów prmcyjnych Przygtwanie regulaminu stswania preferencji Pwłanie instytucji rzwju lkalneg i wspierania MSP Stwrzenie funduszu pręczeń kredytwych Stwrzenie funduszu pżyczkweg dla firm mikr Utwrzenie punktu dradztwa dla firm mikr Utwrzenie rynku hurtweg Stymulwanie kperacji wśród rlników (grupy prducenckie) Wytyczenie szlaków turystycznych Prmcja walrów turystycznych i rekreacyjnych Edukacja agrturystyczna wśród mieszkańców Rzwiązanie prblemu zapatrzenia upraw w wdę rzwój śrdwiska naturalneg Rzwiązanie prblemu zagspdarwania dpadów stałych Przygtwanie i wdrżenie planu budwy kanalizacji Rzwiązanie prblemu zapatrzenia upraw w wdę Rzwój prawn-rganizacyjny 18

18 Przeprwadzenie analiz zaptrzebwania na kadry Analiza mżliwści budżetu Miasta w ciągu 5 lat Przygtwanie regulaminu stswania preferencji Analiza skutków stswania narzędzi krekty Stwrzenie bazy danych fert kperacyjnych Stwrzenie mechanizmów wspólnej prmcji System infrmacji rynkwej dla rlników Kierunki kształtwania i chrny śrdwiska przyrdniczeg kreślne w Studium uwarunkwań zagspdarwania przestrzenneg. W zakresie chrny śrdwiska Pstulwane utwrzenie bszarów chrninych: wprwadzenie zalesień w dlinie Oławy i Małej Ślęzy raz zadrzewień śródplnych w celu stwrzenia pwiązań eklgicznych pmiędzy bszarem chrnineg krajbrazu Wzgórza Strzelińskie" a prjektwanym parkiem krajbrazwym Dlina Odry II" bszar chrnineg krajbrazu Dlina Krynki" Karszówek W zakresie gspdarki wdnej Ochrna rzeki i zlewni Oławy, Małej Ślęzy i Krynki pprzez: pełną kanalizację bszaru gminy, uprządkwanie gspdarki związanej z utylizacją dpadów, graniczenie zanieczyszczeń związanych z prdukcją rlną (racjnalne stswanie śrdków chrny rślin i nawzów mineralnych), twrzenie bufrwych stref rślinnych na bszarach przyległych d rzek i zbirników wdnych. Dprwadzenie wód rzeki Oławy, Ślęży Małej i Krynki d l klasy czystści. Systemwa przebudwa i budwa wałów przeciwpwdziwych. Wprwadzenie zakazu zabudwy terenów zalewwych. Zakaz zabudwy raz twrzenia grdów działkwych między wałami i przy wałach pwdziwych wg wymgów prawa wdneg. Budwa nwych zbirników raz przystswanie nieczynnych zbirników wdnych dla ptrzeb retencji, rekreacji w parciu miejscwe plany zagspdarwania przestrzenneg. Kierunki kształtwania i chrny rlniczej przestrzeni prdukcyjnej. Ustalenia dtyczące chrninych stref prdukcji rlniczej. Wyznacza się na terenie gminy chrnine bszary prdukcji rlniczej, bejmujące tereny wyskich walrach glebwych. Przewiduje się dtwrzenie i mdernizacją urządzeń meliracyjnych raz działania mające na celu chrnę gleb przed erzją. Obszary te będą wyłączne z zainwestwania nierlniczeg. Dpuszczalne będą inwestycje mające na celu utrzymanie dbreg stanu techniczneg i mdernizację istniejących siedlisk rlniczych i biektów mieszkalnych raz pprawę ich ddziaływania na śrdwisk naturalne. Rzbudwa biektów i zmiana ich funkcji na inną niż rlnicza nie będzie dpuszczna. Istniejące biekty charakterze nierlniczym szczególnie niekrzystnym ddziaływaniu na śrdwisk należy dcelw likwidwać, a tereny zdegradwane rekultywwać. Główne cele długterminwe raz krótkterminwe pdane w Prgramie Ochrny Śrdwiska i Planie Gspdarki Odpadami dla Gminy Strzelin są także zgdne z zadaniami sygnalizwanymi. 2 Ogólna charakterystyka Gminy Strzelin 2.1 Płżenie Gmina Strzelin leży w płudniw wschdniej części Przedgórza Sudeckieg. Pd względem fizyczn-gegraficznym gmina płżna jest w brębie mezreginu Wzgórza Niemczańsk- Strzelińskie ( wg pdziału dziesiętneg J. Kndrackieg) raz częściw (półncna część 19

19 gminy, w tym część miasta Strzelin) znajduje się w zasięgu mezreginu Równiny Wrcławskiej (syn. Równina Kącka wg dziesiętneg pdziału reginalneg J.Kndrackieg [Kndracki J., 1994]). Równina Wrcławska charakteryzuje się falistą rzeźbą niewielkich spadkach. Rzległe wynisłści terenu rzdzielają szerkie bniżenia dlinne: Ślęzy, Oławy raz ich większych dpływów. Płudniwa część gminy jest płżna w mezreginie Wzgórz Strzelińsk-Niemczańskich (332.14). Zasadniczy trzn tych wzgórz twrzy krystaliczna wynisłść Wzgórz Strzelińsk-Niemczańskich (pnad 300m n.p.m.) zbudwana z granitów i granitgnejsów. W wielu miejscach pdnóża i niższe części zbczy teg masywu są pkryte deluwiami. Pasm Wzgórz Strzelińsk-Niemczańskich (najwyższy szczyt Grmnik 393m n.p.m.) jest rzczłnkwane dlinami cieków (lewbrzeżne dpływy Krynki), spadki dchdzą d 6%, a miejscami są większe d 10%. W kntraście z płaską, równinną pwierzchnią półncnej części bszaru gminy, Wzgórza Strzelińsk-Niemczańskich charakteryzują się żywą knfiguracją terenu, w charakterze krajbrazu górskieg. Wzgórza te rzdzielne są bniżeniem w rejnie Rmanwa i Dbrszwa na niec wyższe pasm półncne i wąski grzbiet płudniwy. Gmina graniczy z gminą Brów, Dmianiów, Wiązów i Przewrn, w pwiecie ząbkwickim Ziębice i Ciepłwdy raz w pwiecie wrcławskim Kndratwice. Strzelin leży nad rzeką Oławą (lewy dpływ Odry), na szlaku klejwym łączącym Warszawę pprzez Wrcław z Pragą, w dległści 23 km d autstrady nr 4 (Kraków-Wrcław-Olszyna). Gmina ma charakter rlnicz- przemysłwy. Dbre gleby czynią ją bardziej rlniczą, a brak dużych zakładów przemysłwych pwduje, że śrdwisk jest eklgicznie czyste z pięknymi terenami walrach przyrdniczych (szczególnie na bszarze Wzgórz Strzelińskich. Miast Strzelin jest silnym śrdkiem lkalnym nastawinym na kmplekswą bsługę klicznych terenów w zakresie handlu, usług, rzemisła raz edukacji i kultury. Rysunek 2 Lkalizacja Gminy Strzelin Źródł: Przez bszar gminy, w kierunku półnc - płudnie, przebiegają dwa ważne szlaki kmunikacyjne znaczeniu międzynardwym: linia klejwa Wrcław Praga drga wjewódzka Wrcław Strzelin granica Państwa. Gmina płżna jest blisk k. 23 km d zjazdu z autstrady A4 (Kraków-Wrcław-Olszyna), psiada dbre płączenie kmunikacyjne z Wrcławiem i sąsiadującymi gminami. Stwarza t dla gminy szerkie mżliwści kntaktów i pwiązań pnadreginalnych. Dminantą rzwjwą dla teg reginu jest prdukcyjna aktywnść przemysłwa i rlnicza. Czynnikami integrującymi pwiaty i gminy wjewództwa w pasie przedgórskim jest ś rzwjwa 20

20 stwrzna przez krytarz autstrady A-4 (z dgałęzieniem A-12) i prjektwaną linią klejwą Eurpa Azja. Oś ta uznana jest za III Eurpejski Krytarz Transprtwy. Jest t ugruntwany histrycznie eurpejski szlak z Niemiec nad Mrze Czarne. W bliskim sąsiedztwie przedmitweg krytarza usytuwane jest miast pwiatwe Strzelin, wytypwane w strategii rzwju wjewództwa dlnśląskieg na subreginalny śrdek rzwjwy w randze Bramy Dlneg Śląska. Płżenie gminy w strefie ddziaływania pwyższej si rzwjwej gwarantuje jej integrację reginalną w ramach pasma przedgórskieg i całeg wjewództwa raz daje mżliwści pwiązań i twarcia pnadreginalneg. 2.2 Ukształtwanie terenu i budwa gelgiczna Półncny bszar gminy jest mał urzmaicny krajbrazw, charakteryzuje się płaskim ukształtwaniem terenu i znikmą lesistścią. Część płudniwa związana ze Wzgórzami Strzelińskimi jest bardziej pfałdwana i lesista. Ciągi dlin rzecznych akcentwane są w krajbrazie pasmami zieleni łęgwej twarzyszącymi krytm rzek raz pasmami zadrzewień zachwanymi na zbczach dlinnych. Płaskie dna dlin zajmują użytki zielne, w brębie, których meandrują kryta rzeczne. Górzysty, zalesiny krajbraz urzmaicnej rzeźbie reprezentwany jest w brębie Wzgórz Strzelińskich. W kntraście z płaską, lekk falistą pwierzchnią półncnej, nizinnej części gminy, bszar ten stanwi szczególny ewenement krajbrazwy dużej wartści. W gminie dminują czarne ziemie właściwe wytwrzne na pyłach ilastych lub glinach ciężkich. Miejscami, na niewielkich wynisłściach terenwych występują gleby brunatne a w dlinach cieków mady. Gleby gminy należą d bardz urdzajnych; gleby pszenne bardz dbre i dbre bejmują prawie 90% areału rlniczeg. Gleby te zaliczane są d kmpleksu pszenneg dbreg i pszenneg wadliweg, żytnieg bardz dbreg i dbreg. W zachdniej części gminy dminują pkrywy lesswe. W brębie wyższych wyniesień Wzgórz Strzelińskich na pwierzchnię wychdzi krystaliczne pdłże (głównie granitgnejsy i granity). Litlgia warstw pwierzchniwych wschdniej części gminy jest bardziej zróżnicwana i bejmuje gliny zwałwe dennej mreny śrdkwplskiej, piaski i żwiry wdnldwcwe raz wychdnie sadów trzecirzędwych serii pznańskiej (głównie iły). Dn dliny Oławy i dliny jej dpływów wypełniają hlceńskie piaski i żwiry rzeczne. W miejscu, gdzie dlina Oławy się pszerza sptkać też mżna rzeczne sady terasy bałtyckiej. Teren Gminy Strzelin pd względem gelgicznym leży w brębie blku przedsudeckieg. W budwie gelgicznej birą tu udział dwa główne piętra strukturalne: krystaliczneg pdłża zbudwane ze skał metamrficznych starszeg paleziku raz granitów i granitgnejsów intruzji karbńsk-permskiej, kenziczne, zalegające niezgdnie na krystalicznym pdłżu, reprezentwane przez sady młdszeg trzecirzędu i czwartrzędu. Utwry starpaleziczne reprezentwane są przez gnejsy bitytwe, gnejsy mylnityczne, mylnity, amfiblity, łupki amfiblitwe, marmury, łupki kwarcytwe. Utwry intruzji karbńsk-permskiej wykształcne są głównie jak granity i grandiryt. Utwry starpaleziczne i karbńsk-permskie twrzą krystaliczne pdłże zalegających na nich niezgdnie sadów kenzicznych. Osady kenziczne reprezentwane są przez utwry trzecirzędwe i czwartrzędwe. Utwry trzecirzędwe reprezentwane są przez zwietrzeliny granitów, granitidów raz występujące w mrflgicznych zagłębieniach utwry piaszczyst-żwirwe raz ilaste. Miąższść trzecirzędu jest niewielka, ściśle związana z mrflgią krystaliczneg pdłża i wynsi d kilku d kilkunastu metrów. W płudniw-wschdniej części gminy brak utwrów trzecirzędwych. Na pwierzchni dminują sady czwartrzędwe. Reprezentują ne sady plejstceńskich zldwaceń: płudniwplskieg, śrdkwplskieg, półncnplskieg raz sady hlcenu. We wszystkich pzimach stratygraficznych występują kmpleksy piaszczyst-żwirwe różnej genezie. Najszersze rzprzestrzenienie, mają dwa pzimy piasków i żwiry wdnldwcwych z kresu zldwacenia śrdkwplskieg rzdzielne gliną zwałwą raz piaszczyst żwirwe utwry rzeczne. Mniejsze znaczenie praktyczne mają, tylk lkalnie występujące, płaty piasków i żwirów rzecznych, pldwcwe piaski i żwiry kemów raz mren człwych, a także piaski i żwiry rzecznych tarasów nadzalewwych i zalewwych. Osady z kresu zldwacenia śrdkwplskieg wykształcne są w pstaci utwrów zastiskwych (mułki i iły), piasków i żwirów wdnldwcwych raz glin zwałwych. Osady zldwacenia 21

21 półncnplskieg t piaski, żwiry i mułki rzeczne. W najmłdszym kresie czwartrzędu, hlcenie, dminują piaski ze żwirami, mułki rzeczne i namuły niewielkiej miąższści. 2.3 Klimat Cały regin znajduje się na pgraniczu charakterystycznych dla strefy umiarkwanej klimatów ceaniczneg i kntynentalneg, raz pd wpływem astrefweg klimatu górskieg z tym, że wpływy teg statnieg są znacznie graniczne. Klimat klic Strzelina jak i pzstałej przedsudeckiej części Dlneg Śląska kształtuje się pd wpływem tych samych mas pwietrza, c bszar pzstałej części kraju. Według reginalizacji klimatycznej Plski W. Okłwicza bszar gminy jest płżny w Śląsk Wielkplskim reginie klimatycznym w strefie silneg wpływu Przedgórza Sudeckieg raz średnich mdyfikujących wpływów ceanicznych, kształtujących miejscwe cechy klimatu na tym bszarze. Klimat kształtują, więc te same masy pwietrza jak na całym Dlnym Śląsku, średnia rczna temperatura wynsi k. 7 C C. Klimat tej części jest więc przejściwy, pdgórski z silnymi wpływami klimatu nizinneg. Długść kresu zimweg wynsi d 14 d 20 tygdni a letnieg d 6 d 10 tygdni. Klimat klic mżna zaliczyć już d nizinneg. Najdłuższy w kraju kres wegetacyjny scylujący w granicach 220 dni (z temperaturą większą d 5 C) raz niemal równa średniej krajwej rczna suma padów wynsząca 580 mm sprzyjają rzwjwi rlnictwa w tych klicach. Średnie temperatury lipca t 17,5 C a stycznia 1,2-1,8 C, dużą zmiennść mgą wykazywać temperatury w kresie zimy mniejsze zaś w kresie lata. Długść zalegania pkrywy śnieżnej dni, czas trwania zimy t przeciętnie 69 dni, czas trwania lata 88 dni. Dść gwałtwny wzrst temperatury w przeciągu wisny zdecydwanie pprawia kmfrt biklimatyczny. Jednakże występujące częst zjawisk fenu wywłuje spre skki ciśnienia raz niemałą prywistść wiatru. Te dwa czynniki (zwłaszcza ten pierwszy) niekrzystnie wpływają na dbre sampczucie. Wiatry przeważają płudniw - zachdnie i zachdnie i półncn - zachdnie mające największy wpływ na kształtwanie się padów. Najrzadziej występują wiatry wschdnie. Tabela 1 Średnie miesięczne temperatury pwietrza [ C] ŚREDNIE MIESIĘCZNE TEMPERATURY POWIETRZA ,9 0,2 3,9 8,2 13,5 16,3 18,1 17,8 13,6 8,9 3,6 0, ,1 0,9 4 9,1 13, ,9 18, ,4 0, ,3 1,5 3,5 9,4 14,3 17,3 17,8 18,4 13,9 9,6 3,9 0, ,3 0,7 3,7 8,9 14,9 17,3 19,3 19,4 14,1 9,5 4,3-0, ,8 2,7 6, ,44 19,2 19,1 18,8 12,9 8,5 2,8 1 Źródł: GUS, 2008, Stacja meterlgiczna Wrcław Tabela 2 Miesięczne sumy padów atmsferycznych [mm] MIESIĘCZNE SUMY OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH Źródł: GUS, 2008, Stacja meterlgiczna Wrcław 22

22 liczba mieszkańców PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY STRZELIN - AKTUALIZACJA 2.4 Otczenie spłeczn gspdarcze Gmina Strzelin ma pwierzchnię 171,64 km 2. Stan ludnści zamieszkującej Gminę Strzelin według danych z 30 czerwca 2008 rku wynsił mieszkańców, c znacza, że gęstść zaludnienia w Gminie wynsi 127 sób na km 2. Najwięcej mieszkańców jest w mieście , gdzie dminuje zabudwa wielrdzinna, zdecydwanie mniejsze zaludnienie jest w pzstałych słectwach Gminy gdzie dminuje zabudwa jednrdzinna ROK Rysunek 2 Liczba ludnści Gminy Strzelin w latach Źródł Gmina charakteryzuje się ujemnym przyrstem naturalnym i ujemnym saldem migracji. Zjawisk t jest szczególnie niekrzystne, pnieważ z reguły większść sób migrujących na stałe z gminy t sby z wyższym i średnim wykształceniem lub zdbywające t wykształcenie. 10,6 7,8 9,7 9 10,8 10,2 9,7 9,9 9,1 9 8,4 8,3-0, ,9-1,8-1, ,8-2,8 przyrst naturalny na 1000 ludnści zgny na 1000 ludnści urdzenia żywe na 1000 ludnści Rysunek 3 Ilść urdzeń, zgnów i przyrst naturalny na terenie Gminy i Strzelin w latach Źródł: pracwanie własne na pstawie

23 Sald migracji wewnętrznych Rysunek 4 Sald migracji na bszarze Gminy Strzelin na przestrzeni lat Źródł: pracwanie własne na pstawie Ludnść w wielu prdukcyjnym stanwi kł 65% całej ppulacji mieszkańców Gminy, ludnść w wieku przedprdukcyjnym stanwi kł 19%, a w wieku pprdukcyjnym kł 16%. Na analizwanym terenie zarejestrwanych jest pdmitów gspdarczych Rysunek 5 Zmiany w ilści pdmitów gspdarczych na terenie Gminy Strzelin Źródł: pracwanie własne na pstawie Przeważająca ilść firm (94%) funkcjnuje w sektrze prywatnym, są t głównie sby fizyczne prwadzące działalnść gspdarczą. Struktura działalnści zstała zestawina na wykresie pniżej, wynika z niej, że największy udział stanwi działalnść gspdarcza w sferze budwnictwa i ubezpieczeń. 24

24 37% ROLNICTWO, LEŚNICTWO, ŁOWIECTWO WYTWARZANIE ENERGII BUDOWNICTWO 8% HANDEL HURTOWY I DETALICZNY 14% 9% 4% 9% 19% HOTELARSTWO DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA ADMINISTRACJA PUBLICZNA Rysunek 6 Struktura działalnści gspdarczych zarejestrwanych na bszarze Gminy Strzelin Źródł: pracwanie własne na pstawie danych GUS, 2008 Tabela 3 Lista widących firm w gminie według nazwy, lkalizacji raz prfilu Nazwa firmy Siedziba Prfil działalnści J.P Kpalnia Granitu Strzelin wydbycie i bróbka granitu Cukrwnia Strzelin S. A. Strzelin prdukcja cukru TECE Pęcz k/strzelina prdukcja systemów instalacyjnych i sanitarnych Młyny Plskie S.A Elewatr Strzelin Strzelin magazynwanie zbóż Quick-Mix Strzelin prdukcja zapraw i mas budwlanych PTHU Etll sp. j. Strzelin handel prduktami lejw-paliwwymi, usługi transprtwe Osiński i syn Strzelin usługi budwlane, sprzedaż materiałów budwlanych, działalnść dewelperska Agrplen Chciwel, gm. Strzelin prdukcja rlna Decpl Krzepice, gm. Strzelin prdukcja rlna McCain Plska Chciwel, gm. Strzelin przetwórstw ziemniaków, prdukcja frytek POL-SKAL Gęsiniec, gm. Strzelin wydbycie granitu MPC Pęcz, gm. Strzelin Prdukcja rur PCV Kpalnia Granitu Mikszów Kpalnia Granitu Mikszów - wieś Mikszów, gm. Strzelin Mikszów, gm. Strzelin wydbycie i bróbka granitu wydbycie i bróbka granitu Źródł: dane z Urzędu Gminy Strzelin, 2009 W 2005 rku w Strzelinie pwstała pdstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Eknmicznej incest Park. Obszar pdstrefy Strzelin zlkalizwany jest na brzeżach miasta bezpśredni przy drdze wjewódzkiej nr 395 łączącej Strzelin z Wrcławiem i zajmuje pwierzchnię 13,5 ha. Obszar Pdstrefy jest w 100% zagspdarwany. Według danych Pwiatweg Urzędu Pracy w Strzelinie na dzień rku liczba bezrbtnych wynsi 939, z czeg 486 sób stanwią kbiety; sby uprawnine d zasiłku 221 sób, długtrwale bezrbtni 442 sby, w prównaniu d stycznia rku 2004 liczba ta spadła 60%. Szczegółwe zestawienie liczby bezrbtnych w statnich latach przedstawin na wykresie. 25

25 Liczba bezrbtnych w Gminie Strzelin w latach Rysunek 7 Zestawienie liczby bezrbtnych w latach Źródł: pracwanie własne na pstawie danych PUP Strzelin, 2008 Pwiatwy Urząd Pracy w Strzelinie mając za cel pdjęcie działań przeciwdziałających bezrbciu, tj. aktywizację bezrbtnej młdzieży raz aktywizację i reintegrację zawdwą sób długtrwale bezrbtnych realizwał w kresie d d dwa prjekty współfinanswane z Eurpejskieg Funduszu Spłeczneg: Pierwszy krk d zatrudnienia młdzieży pwiatu strzelińskieg w ramach działania 1.2 Sektrweg Prgramu Operacyjneg Rzwój Zasbów Ludzkich - łączna wartść prjektu ,66 zł (w tym szklenia dla 93 sób ,08 zł; staże dla 121 sób ,19 zł) Przez aktywizację d zatrudnienia w ramach działania 1.3 Sektrweg Prgramu Operacyjneg Rzwój Zasbów Ludzkich łączna wartść prjektu ,49 zł (w tym szklenia dla 93 sób ,36 zł raz przygtwanie zawdwe dla 124 sób ,74 zł). W wyniku pdjętych działań w ramach prjektu Pierwszy krk d zatrudnienia młdzieży pwiatu strzelińskieg siągnięte zstały następujące wskaźniki: Wskaźnik prduktu: wsparciem zstał bjętych 211 sób* (74 mężczyzn 35,07% i 137 kbiet 64,93%), c stanwi 99,06 % planwanej ilści Wskaźnik rezultatu: spśród 211 sób bjętych wsparciem 189 sób 89,57% (61 mężczyzn 32,28% i 128 kbiet 67,72 %) zakńczył udział w prjekcie zgdnie z zaplanwaną ścieżką. Wskaźnik ddziaływania: spśród 206 sób bjętych badaniem ankietwym 196 sób 95,15% (67 mężczyzn 34,18% i 129 kbiet 65,82%) uznał, że udział w prjekcie przyniósł im krzyści. Wskaźnik efektywnści: spśród 211 sób zatrudnienie bezpśredni p zakńczeniu udziału w prjekcie pdjęły 23 sby (13 mężczyzn 56,52 % i 10 kbiet 43,48%; w tym sby, które przerwały udział w prjekcie z tytułu pdjęcia pracy). We wnisku dfinanswanie zakładan, że 20% beneficjentów statecznych bjętych wsparciem w ramach prjektu, tj. 43 sby, pdejmie zatrudnienie (z czeg 20 stażystów zstanie zatrudninych u pracdawców, u których dbywali staże). U pracdawców, z którymi zstały pdpisane umwy dbywanie stażu pracę pdjęł 15 stażystów. Nie wszyscy pracdawcy wywiązali się z wcześniejszych zbwiązań dtyczących zatrudnienia sób bezrbtnych p zakńczeniu stażu, jak pwdy pdając m.in. brak śrdków na ddatkwe etaty. Dnia r. dknan analizy systemu PULS (baza danych sób bezrbtnych) pd względem pdjęcia pracy przez beneficjentów bjętych wsparciem w ramach prjektu. Z tytułu pdjęcia pracy w ciągu całeg kresu realizacji prjektu, z ewidencji bezrbtnych zstał wyłącznych 86 sób - 40,76% (39 mężczyzn - 45,35% raz 47 kbiet - 54,65%) - w tym zatrudnienie subsydiwane raz samzatrudnienie. W wyniku pdjętych działań w ramach prjektu Przez aktywizację d zatrudnienia siągnięte zstały następujące wskaźniki: 26

26 Wskaźnik prduktu: wsparciem zstał bjętych 214 sób* (59 mężczyzn 27,57% raz 155 kbiet 72,43%) 99,07% planwanej ilści. Wskaźnik rezultatu: spśród 214 sób bjętych wsparciem 194 sby 90,65% (48 mężczyzn 24,74% i 146 kbiet 75,26%) zakńczył udział w prjekcie zgdnie z zaplanwaną ścieżką. Wskaźnik ddziaływania: spśród 199 sób bjętych badaniem ankietwym 186 sób 93,47% (49 mężczyzn 26,34% i 137 kbiet 73,66%) uznał, że udział w prjekcie przyniósł im krzyści. Wskaźnik efektywnści: spśród 214 sób zatrudnienie bezpśredni p zakńczeniu udziału w prjekcie pdjęł 56 sób 26,17% (w tym sby, które przerwały udział w prjekcie z tytułu pdjęcia pracy) - 19 mężczyzn 33,93% i 37 kbiet 66,07%. We wnisku dfinanswanie zakładan, że 15 % sób bjętych wsparciem w ramach prjektu, tj. 32 bezrbtnych pdejmie pracę. Na dzień r. z analizy systemu PULS wynika, że z tytułu pdjęcia pracy w ciągu całeg kresu realizacji prjektu, zstał wyłącznych z ewidencji bezrbtnych 90 sób - 42,06% (33 mężczyzn 36,67% i 57 kbiet 63,33%) w tym zatrudnienie subsydiwane raz samzatrudnienie. Osby birące udział w prjektach pdwyższyły swje kwalifikacje zgdnie z zaptrzebwaniem na lkalnym rynku pracy. Dzięki pradnictwu, zajęcim aktywizacyjnym raz pśrednictwu pracy zstała uzupełnina i uaktualnina wiedza raz umiejętnści beneficjentów dnśnie pruszania się p rynku pracy i aktywneg pszukiwania pracy. Obecnie Pwiatwy Urząd Pracy w Strzelinie uczestniczy w realizacji klejnych prjektów współfinanswanych z EFS: Pstawmy na młdzież działania realizwane w ramach prjektu: staże, szklenia, przyznanie dtacji na pdjęcie działalnści gspdarczej. Łączna wartść prjektu wynsi: ,42 zł [w tym na staże: ,45 zł (badania lekarskie, stypendia, kszty djazdu); na szklenia: ,10 zł (badania lekarskie, stypendia szkleniwe, zwrt ksztów djazdu; kszty nabycia szkleń); dtacje: ,00 zł]. Aktywizacja szansą na lepsze jutr - działania realizwane w ramach prjektu: przygtwanie zawdwe, szklenia, przyznanie dtacji na pdjęcie działalnści gspdarczej. Łączna wartść prjektu wynsi: ,75 zł [w tym na przygtwanie zawdwe ,68 zł (badania lekarskie, stypendia, kszty djazdu), szklenia ,20 zł. (badania lekarskie, ddatki szkleniwe, zwrt ksztów djazdu, kszty nabycia szkleń), dtacje ,00 zł] 1. Największą grupę bezrbtnych w 2008 rku stanwiły sby z wykształceniem zasadniczym zawdwym raz gimnazjalnym i pniżej, natmiast najmniej sób bez pracy miał wykształcenie wyższe i średnie

27 122; 6% 567; 30% 459; 24% 173; 9% wyższe plicealne i śr. zawdwe śr.gólnkształcące zasadnicze zawdwe gimnazjum i pniżej 584; 31% Rysunek 8 Liczba bezrbtnych w Gminie Strzelin według pzimu wykształcenia według stanu na dzień 31 grudnia 2008 Źródł: pracwanie własne na pstawie danych PUP Strzelin, Turystyka i rekreacja Na terenie gminy istnieje wiele ciekawych miejsc walrach przyrdnicz krajbrazwych. Jednym z nich są Wzgórza Strzelińskie, będące najatrakcyjniejszym rejnem Przedgórza Sudeckieg. Najwyższymi szczytami leżącymi w brębie gminy są: Kziniec (246m), Glintca (213m), Miecznik (310), Nwleska Kpa (383m), Kalinka (389m), Kłacz (307m) i Miecznik (314m). Głównymi atrakcjami turystycznymi są liczne wyrbiska p dawnych kamieniłmach. Łagdne wzniesienia raz gęsta sieć dróg leśnych i plnych stwarzają dgdne warunki d uprawiania turystyki rwerwej. W śnieżne zimy teren nadaje się d wędrówek turystycznych na nartach biegwych. Lasy Wzgórz Strzelińskich d 30 łat są miejscem walki sprtwej w biegach przełajwych i rajdach rwerwych. Równie ważnym bszarem turystycznym jest Dlina rzeki Krynki, gdzie występują bardz rzadkie kazy rślin i zwierząt. D głównych atrakcji turystycznych Strzelina zaliczyć należy również liczne biekty dziedzictwa kulturweg, które stanwią świadectw wielwiekwej histrii miasta. Niestety w wyniku działań wjennych wiele z nich zstał całkwicie zniszcznych. D najważniejszych zabytków, które przetrwały d dnia dzisiejszeg, zaliczyć należy następujące biekty: Rtunda św. Gtarda pchdząca z XIII wieku i następnie rzbudwana na przełmie wieku XIV i XV. Jest t jedna z najstarszych budwli sakralnych na Śląsku. Ruina ratusza i wieży ratuszwej budynek ratusza wraz z wieżą w stylu renesanswym wzniesiny zstał w płwie XVI wieku w miejscu dawneg dmu kupieckieg. P pżarze w 1706 rku i później wielkrtnie przebudwywany. W wyniku działań wjennych ratusz zstał całkwicie zniszczny. Wieżą zstała wysadzna, pzstał jedynie czwrbczny fragment pdstawy wieży jak trwała ruina. Obecnie biekt jest dbudwywany. Dtychczas częściwa zreknstruwana zstała wieża. Fragment murów brnnych pchdzenie datwane na XIII wiek Baszta Prchwa wybudwana w XII wieku Zespół klasztrny w jeg skład wchdzą XV wieczny kściół parafialny Pdwyższenia Krzyża Św., dzwnnica, mur kalający z bramą raz dm klasztrny sióstr Brmeuszek. W kściele znajduje się barkwy krucyfiks, w zakrystii zachwały się barkwe meble. Kściół pierwtnie wybudwany zstał w stylu gtyckim, a następnie przebudwany w stylu barkwym z zachwaniem zewnętrzneg stylu. Kściół Ewangelicki Braci Czeskich becnie kściół Matki Chrystusa i Św. Jana Apstła wraz z murem kalającym i bramą. Kściół prwadzny był przez wiele różnych wspólnt wyznaniwych prtestantów, Braci Czeskich, ewangelików. Kaplica szpitalna św. Jerzeg wybudwana w XIV wieku i przebudwana w wieku XVIII p pżarze. Zespół dwrca klejweg wybudwany w 1871 rku, w skład któreg wchdzą budynek dwrca, wiaty pernwe, nastawnia, świetlica i telegraf raz budynek wagi klejwej 28

28 Brwar wybudwany w latach , w skład któreg wchdzą 3 budynki prdukcyjne raz ktłwnia i mur kalający wraz z bramą wjazdwą, becnie ruina Zespół młyna wybudwany w 1864 rku na który składają się budynek gspdarczy, budynek mieszkalny raz budynek bramy z murem Zespół cukrwni z 1872 rku Dm Książąt Brzeskich - wybudwany na pczątku XVII wieku na plecenie księcia brzeskieg Jachima Fryderyka, w miejscu. daneg klasztru klarysek. W późniejszych latach służył jak siedziba różnych urzędów. P zakńczeniu wjny budynek znajdwał się w ruinie. Jeg renwacja rzpczęła się dpier p 1990 rku. Turyści dwiedzający Strzelin i klice mgą skrzystać z płżneg na wzgórzu parkwym Htelu, psiadająceg 41 miejsc nclegwych. Osby preferujące aktywny wypczynek mają d swje dyspzycji dwa szlaki turystyczne. Szlak czerwny, długści 25 km prwadzi ze Strzelina d Ziębic prze Kziniec - Trzy Dęby - Grmnik - Dbrszów - Kalinka - Źródł Cyryla. Szlak histryczny, długści 3,4 km, prwadzi turystów d budynku dwrca PKP przez najważniejsze zabytki Strzelina i kńczy się w Rynku. Znaczenie zabytków Strzelina jest dceniane przez turystów czym mże świadczyć fakt, iż d rku 2005 zauważa się systematyczny wzrst sób krzystających z nclegów na terenie miasta. O ile w 2005 rku był t 2588 sób (w tym 849 turystów zagranicznych) t w 2006 rku (w tym 1339 turystów zagranicznych), a w 2007 rku 4022 turystów (w tym 1757 zagranicznych)2. Zwiększenie ruchu w płączeniu z rewitalizacją miejsc histrycznie atrakcyjnych, mże spwdwać zwiększenie ptencjału turystyczneg miasta. W przyszłści mże przyczynić się d pbudzenia aktywnści turystycznej niewątpliwie przyczyniła się częściwa dbudwa wieży ratuszwej, która zstała udstępnina dla ruchu turystyczneg Rysunek 9 Przebieg szlaków turystycznych przez Gminę Strzelin Źródł: Współpraca transgraniczna Od 2005 rku władze Miasta Strzelin nawiązały współpracę partnerską z miastem Trutnv płżnym w Republice Czeskiej raz Straelen w Niemczech. Współpraca dtyczy kultury, światy, zarządzania, eknmii eklgii wnsząc pżyteczny wkład w pmyślny rzwój bu strn. Strny będą ustalać crcznie, na drdze knsultacji, listę wspólnych działań zapewniając systematyczny charakter współpracy. 29

29 3 Ochrna dziedzictwa przyrdniczeg 3.1 Ochrna przyrdy i krajbrazu Charakterystyka i cena stanu aktualneg Charakterystyczne elementy przyrdy żywinej w strukturze przestrzennej zagspdarwania terenu Gminy Strzelin Charakterystyczny krajbraz Gminy Strzelin płżny jest na bszarze Niżu Śląskieg, gdzie mżemy wyróżnić jednstkę fizjgegraficzną zwaną Przedgórzami Sudeckimi. Przedgórza te twrzą pas wzniesień i grzbietów szerkści km, przylegający d Sudetów d półncneg wschdu. Obszar ten zbudwany jest z twardych, krystalicznych skał. W brębie Przedgórza Sudeckieg mżna wyróżnić Wzgórza Strzelińskie. Wzgórza Strzelińskie bejmują swym zasięgiem górzysty, zalesiny bszar gminy wzdłuż zachdnich jej granic, przechdząc dalej na płudnie na teren gminy Przewrn. Wschdnią granicą teg bszaru jest becna granica rln leśna we wsiach Dbrszów, Sambrwiczki, Krzywina i Jegłwa. Na bszarze Wzgórz Strzelińskich należy chrnić naturalny krajbraz bszaru i zachwać w pełni równwagę eklgiczną istniejących tu systemów przyrdniczych. Atrakcyjny krajbrazw i klimatycznie bszar Wzgórz Strzelińskich winien stanwić pdstawę rzwju funkcji rekreacyjnej w sąsiadujących z nim wsiach gminy. Najcenniejszymi bszarami w brębie Wzgórz Strzelińskich jest dlina rzeki Krynki raz kmpleksy leśne prastające wzgórza. Na tych terenach występuje najwięcej rzadkich i zagrżnych gatunków. Lasy na bszarze gminy zajmują k. 8% (w pwiecie strzelińskim średni również kł 8%). Kmpleksy leśne występują w płudniwej części gminy. Administrwane są przez Nadleśnictw Henryków. Inne skupiska drzew stanwią parki wiejskie i pdwrskie. W brębie użytków rlnych występują pasy i zespły zadrzewień śródplnych, a wzdłuż cieków ciągi drzew i krzewów. Szczególnie cenny eksystem przyrdniczy zieleni niskiej i łęgwej z rzadkimi gatunkami rślin występuje w dlinie rzeki Oławy i Małej Ślęzy. Na terenach zabudwanych sptyka się skupiska zieleni wyskiej m.in. stardrzewu, głównie w znajdujących się tam parkach przypałacwych Obszar miasta i gminy Strzelin nie jest zbyt cenny pd względem występwania fauny. Obecne są tu psplicie występujące w tej części kraju jelenie, sarny, dziki, zające, lisy, brsuki, kuny leśne. Z ptaków pza bardz psplitymi występuje bcian czarny, bcian biały, dzięcił pstry, dzięcił zielny, jastrząb. W Oławie i jej dpływach żyją szczupaki, knie, płcie, ukleje, wzdręgi, liny Siedliska przyrdnicze Na terenie Gminy Strzelin znajdują się następujące typy siedlisk wymienine w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG: Tabela 4 Typy SIEDLISK wymienine w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/E KOD Nazwa 6410 Zmiennwilgtne łąki trzęślicwe (Mlinin) 6510 Niżwe i górskie świeże łąki użytkwane ekstensywnie (Arrhenatherin elatiris) 8220 Ściany skalne i urwiska krzemianwe ze zbirwiskami z Andrsacin vandelii 9110 Kwaśne buczyny (Luzul-Fagenin) 9130 Żyzne buczyny (Dentari glandulsae-fagenin, Gali drati-fagenin) 9170 Grąd śrdkweurpejski i subkntynentalny (Gali-Carpinetum, Tili-Carpinetum) 9190 Pmrski kwaśny las brzzw-dębwy (Wetul-Quercetum) 9,10E+01 91F0 Łęgi wierzbwe, tplwe, lszwe i jesinwe (Salicetum alb-fragilis, Ppuletum albae, Alnenin Łęgwe lasy dębw-wiązw-jesinwe (Ficari-Ulmetum) Źródł: Wyżej wymienine bszary Wzgórz Strzelińskich prastają nadal lasy i nie brakuje w nich fragmentów cennych z przyrdniczeg punktu widzenia. Zachwany rzległy kmpleks leśny spełnia dziś ważne 30

30 funkcje i stanwi jedyną stję wielu gatunków rślin i zwierząt, pśród silniej zmieninych, zasiedlnych i zagspdarwanych rlnicz terenów. Pnadt w granicach prpnwanej sti zachwały się cenne siedliska rślin łąkwych. Niewielkie enklawy rślinnści łąkwej urzmaicają krajbraz rślinny tczenia lasów i dlin niektórych ptków (np. Pgrda, Zuzanka). Obszar ten dznacza się zróżnicwaniem warunków siedliskwych, wynikającym z wyniesienia terenu (Grmnik 392 m n.p.m., klice Białeg Kściła 182 m n.p.m.) charakteru pdłża skalneg i pkrywy glebwej raz warunków wdnych. Odzwierciedleniem teg zróżnicwania jest różnrdnść zbirwisk rślinnych na bszarze mikrreginu Wzgórz Strzelińskich (Pender 1988, 1990). Stwierdzn tu 8 zespłów leśnych, wśród nich zespły terenów nizinnych, lasy charakterze pdgórskim i pdgórskie frmy wyskściwe górskich zespłów. Występują tu kwaśne dąbrwy, różne pstaci grądów, nizinne i pdgórskie zespły łęgów, żyzne i kwaśne buczyny górskie. Cenne są także, sptykane tu spradycznie, fragmenty muraw ksertermicznych raz zbirwiska łąkwe, szczególnie te, z udziałem chrninych i rzadkich gatunków rślin np.: pełnika eurpejskieg Trllius eurpaeus, zimwita jesienneg Clchicum autumnale (Pender 1990). Obszar wyróżnia się dużym bgactwem bicentycznym. W zróżnicwanych warunkach siedliskwych w skład zbirwisk rślinnych wchdzą gatunki zarówn niżwym jak i górskim charakterze, w tym 28 taksnów pdlegających prawnej chrnie. Wyspwe płżenie lasów na Wzgórzach Strzelińskich, pśród zagspdarwanych terenów pdlegających antrppresji, decyduje ich dużym znaczeniu dla zachwania reprezentatywnych dla reginu zasbów gatunkwych świata rślin i zwierząt Chrnine i ginące elementy flry i fauny W bszarze zidentyfikwan pnad 60 zespłów i zbirwisk rślinnych (Pender 1988, 1990, 1991) P szczegółwym rzpznaniu walrów przyrdniczych terenu, stwierdzn występwanie 9 typów siedlisk (w tym 1 prirytetwe) wymieninych w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na szczególne pkreślenie zasługuje w prpnwanej sti udział siedlisk grądwych (grądu śrdkweurpejskieg 9170), zróżnicwanych pd względem warunków edaficznych i wilgtnściwych. Szczególnie bgate flrystycznie fitcenzy grądu, niekiedy z dmieszką buka zajmują zbcza głębkich jarów i dlin strumieni (klice - Rmanwa, Dbrszwa, Zakrzwa, Sambrwiczek). Częst bardz bficie występuje w nich bluszcz, kwitnący i wcujący. W niektórych miejscach szatę leśną urzmaicają pnadt związane ze specyficznym tpklimatem fragmenty buczyn - żyznych i kwaśnych (9130, 9110), z craz rzadszym w tym mikrreginie starym drzewstanem. Zazwyczaj wąskie smugi lasów łęgwych (pdgórskie łęgi przystrumykwe, łęgi lchw-jesinwe - *91E0 i łęgi jesinw-wiązwe - 91F0), zajmują siedliska związane z siecią hydrgraficzną lub zabagninymi bniżeniami. Wzgórza Strzelińskie wyróżniają się także udziałem siedlisk kwaśnych dąbrów (9190), zajmwanych przez fitcenzy pdgórskiej dąbrwy z ksmatką gajwą raz bardz rzadk, dąbrwy z trzęślicą trzcinwatą. W trakcie przeprwadznej w 2007 r. inwentaryzacji siedlisk i gatunków Natura 2000 na bszarze sti wykryt cztery gatunki bezkręgwców z Załącznika II (Smlis 2007). Była t pachnica dębwa Osmderma eremita (gatunek prirytetwy), stwierdzna w parku w Henrykwie raz w kilku miejscach w półncnej części Wzgórz Strzelińskich, czerwńczyk nieparek Lycaena dispar, mdraszek nausitus Maculinea nausithus raz mdraszek telejus M. teleius. Stanwiska tych mtyli znajdwały się w pbliżu parku w Henrykwie raz kł miejscwści Nwy Dwór. Należy pdkreślić, że wymieniany tu pcysterski zespół parkwy w Henrykwie z licznymi kazami drzew charakterze pmnikwym, należy d szczególnie cennych biektów prpnwanej sti zarówn pd względem walrów flrystycznych jak i faunistycznych. Obszar prpnwanej sti wyróżnia fauna nietperzy. Stwierdzn tu 12 gatunków, w tym cztery z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, ncek duży Mytis mytis, ncek rzęsiny Mytis emarginatus, ncek Bechsteina Mytis bechsteinii i mpek Barbastella barbastellus. W miejscwści przylegających d wyznaczneg bszaru wykryt wiele stanwisk rzrdczych i zimwych tych ssaków np. Nwlesie, Bżnwice, Ziębice, Żeleźnik (Duma i in. 2004, Witkwski 1993, J. Furmankiewicz, T. Gttfried, mat niepubl.). W szczególnści wymienić należy pcysterski zespół klasztrny w Henrykwie, z klnią rzrdczą ncka dużeg i karlika malutkieg raz jednym z nielicznych w Plsce zimwisk karlika malutkieg Pipistrellus pipistrellus, wyróżniające się dużą liczebnścią zwierząt - c najmniej 100 sbników (Iwaniuk i Szkudlarek 2002). Spśród innych ssaków, na bszarze sti stwierdzn w kilku miejscach wydrę Lutra lutra (W. Lewandwski, mat. 31

31 niepubl.) raz dwa gatunki ppielicwatych: kszatkę Drymys nitedula i dść licznie ppielicę Glis glis (Witkwski 1993, T. Gttfried, mat niepubl.). Na Wzgórzach Strzelińskich zantwan 11 gatunków płazów, w tym dwa z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, dść rzpwszechnineg kumaka nizinneg Bmbina bmbia raz rzadką traszkę grzebieniastą Triturus cristatus. Drugi z tych gatunków był stwierdzny w 2007 r. w dawnych wyrbiskach na zbczach wzgórza Ganczarek, a także w pbliżu Kurpanika (M. Ktńska, mat. niepubl., Chlebicki 1988). Odntwać należy także becnść grzebiuszki ziemnej Pelbates fuscus, stwierdznej statni przy płudniwym krańcu sti na N d Ziębic (T. Gttfried, mat niepubl.). Główne walry rnitlgiczne prpnwaneg bszaru t bgaty zespół ptaków leśnych, a także związanych z łąkami i zakrzaczeniami brzeży lasów. Dtąd stwierdzn tu 14 gatunków wymieninych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, np. lęgwe trzmieljad Pernis apivrus, dzięciły czarny Drycpus martius i średni Dendrcps medius, muchłówka białszyja Ficedula albicllis, bciany czarny Cicnia nigra i biały C. cicnia, dść licznie gąsirek Lanius clluri i jarzębatka Sylvia nisria, raz 14 dalszych gatunków lęgwych, uznawanych za rzadkie i zagrżne (Witkwski 1993). Obecnść ścian skalnych w pbliskich kamieniłmach sprzyja gniazdwaniu skłów: pustułki Falc tinnunculus raz być mże skła wędrwneg F. peregrinus, któreg kilkakrtnie bserwwan w statnim czasie w seznie lęgwym na terenie sti. Pdsumwując, na bszarze prpnwanej sti wykryt: 14 gatunków ptaków lęgwych wymieninych w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 10 gatunków zwierząt wymieninych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, 16 gatunków zwierząt i 5 rślin wymieninych w krajwych Czerwnych Listach, 28 gatunków rślin naczyniwych bjętych w Plsce chrną prawną Frmy chrny przyrdy na terenie Gminy Strzelin Spśród frm chrny przyrdy żywinej i nieżywinej, wymieninych w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U.Nr 92 pz. 880 z późn. zm.), d chwili becnej na terenie Gminy Strzelin utwrzn: Obszar Chrnineg Krajbrazu Wzgórza Strzelińskie (Rzprządzenie Nr 29 Wjewdy Dlnśląskieg z dnia 28 listpada 2008 r. w sprawie Obszaru Chrnineg Krajbrazu Wzgórza Niemczańsk Strzelińskie) Obszar Chrnineg Krajbrazu Wzgórza Strzelińskie bejmuje płudniwe części tych masywów stsunkw niewielkim przekształceniu gspdarczym i leży w mezreginie Wzgórza Niemczańsk- Strzelińskie. Jest n najbardziej zróżnicwaną częścią Przedgórza Sudeckieg. Masywy te zbudwane są z różnych skał magmwych i metamrficznych, z których na uwagę zasługuje pinwa intruzja granitu w Strzelinie. Wzgórza pkryte są zwartymi lasami. Aktualny stan chrny przyrdy na terenie miasta i gminy (indywidualne i małbszarwe frmy chrny) raz zamierzenia w tym zakresie, parte przeprwadzne ekspertyzy i walryzacje przyrdnicze, przedstawiają tabele. Tabela nr 5 Pmniki przyrdy na terenie Gminy Strzelin Gmina Miejscwść Starstw Pmniki przyrdy Nazwa pmnika przyrdy Il. Sztuk Organ ustanawiający Gmina Wjewda Strzelin Gścięcice, Przy drdze linii ddz. 43 d Leśnictw Gścięcice. Strzelin Grupa drzew dębów szypułkwych (Quercus rbur)- "Krzyżwe dęby" bw. 452, 480, 407 cm 3 - Decyzja 54/64 z dnia 26 marca 1964 r. Strzelin Karszówek, Na łące przyległeg parku w dległści 120 m d zabudwań pałacwych i 250 m d drgi wjazdwej d wsi raz 3 m d sąsiednieg drzewa. Strzelin Grupa drzew dębów szypułkwych (Quercus rbur) bw. 596, 552 cm 2 - Decyzja 17/74 z dnia 19 kwietnia 1974 r. 32

32 Strzelin Karszówek, Nad stawem i ciekiem wdnym p prawej strnie drgi wjazdwej d wsi d strny Muchwca w dległści 20 m. Strzelin Dąb szypułkwy (Quercus rbur) bw. 485 cm 1 - Decyzja 8/81 z dnia 16 czerwca 1981r. Strzelin Żeleżnik, ddz. 22 b Lesnictwa Krzywina Strzelin Dąb szypułkwy (Quercus rbur) bw. 390, 560, 340, 410 cm 4 Uchwała Nr XI/83/95 z dnia 12 stycznia 1995 r. - Strzelin Oddział 56a Leśnictwa Gscięcice, przy drdze śródleśnej, prwadzącej z Gscięcic d Rmanwa Strzelin Ssna wejmutka (Pinus strbus) bw. 245 cm 1 Uchwała Nr XI/83/95 z dnia 12 stycznia 1995 r. - Strzelin Oddział 60 Leśnictwa Gscięcice, przy drdze leśnej prwadzącej z Karszówka d Wysznwic Strzelin Buk zwyczajny, zwisający (Fagus sylvatica 'Pendula') bw. 220 cm 1 Uchwała Nr XI/83/95 z dnia 12 stycznia 1995 r. - Strzelin Oddział 97 d Leśnictwa strachów, na gruntach wsi Nieszkwice Strzelin Świerk psplity (Picea abies) bw. 220 cm 1 Uchwała Nr XI/83/95 z dnia 12 stycznia 1995 r. - Strzelin Oddział 96 j Lesnictwa Strachów, na gruntach wsi Nieszkwice Strzelin Dąb szypułkwy (Quercus rbur) bw. 380 cm 1 Uchwała Nr XI/83/95 z dnia 12 stycznia 1995 r. - Strzelin Strzelin, przy drdze prwadzącej z siedla Piastwskieg d ulicy Starmiejskiej w Strzelinie, na działce Pana Jana Wźniaka Strzelin Dąb szypułkwy (Quercus rbur) bw. 325 cm 1 Uchwała Nr XIII/97/95 z dnia 7 marca 1995 r. - Strzelin Przy drdze prwadzącej d leśniczówki w Gscięciach Strzelin Grupa drzew Lipa drbnlistna (Tilia crdata) bw. 440, 420, 360, 235, 475, 400 cm 6 Uchwała Nr XIII/97/95 z dnia 7 marca 1995 r. - Strzelin Strzelin, przy skrzyżwaniu ulic: Plnej i Starmiejskiej Strzelin Lipa drbnlistna (Tilia crdata) bw. pnia 400 cm 1 Uchwała Nr XIII/97/95 z dnia 7 marca 1995 r. - Strzelin Strzelin, przy ul. Młynarskiej Strzelin Lipa drbnlistna (Tilia crdata) bw. pnia 407 cm 1 Uchwała Nr XIII/97/95 z dnia 7 marca 1995 r. - Źródł: Reginalny Dyrektr Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu, Rejestr pmników przyrdy Identyfikacja ptrzeb Lasy na bszarze gminy zajmują zaledwie 8 % pwierzchni, celwe jest wprwadzenie zalesień w dlinie Oławy i Małej Ślęzy raz zadrzewień śródplnych w celu stwrzenia pwiązań eklgicznych pmiędzy Obszarem Chrnineg Krajbrazu Wzgórza Strzelińskie (Rzprządzenie Nr 29 Wjewdy Dlnśląskieg z dnia 28 listpada 2008 r. w sprawie Obszaru Chrnineg Krajbrazu Wzgórza Niemczańsk Strzelińskie), a prjektwanym parkiem krajbrazwym Dlina Odry II". Wskazane jest również twrzenie pasów szerkści minimum 7 m z drzew i krzewów na dcinkach, gdzie pla rne dchdzą d cieków. Na terenie gminy Strzelin występują tereny, które należy pddać zabiegm rekultywacyjnym, są t m.in.: nieużytki (występujące miejscw w całej gminie), dzikie wysypiska śmieci (Brżec, Gębczyce), 33

33 tereny zniszczne przez eksplatację górniczą (Mikszów, Gębczyce, Gścięcice Średnie, Gęsiniec), grunty, na których prwadzn nielegalne wydbycie piasku i żwiru, teren pd zamkniętą czyszczalnią ścieków (Muchwiec). W zamierzeniach Gminy jest realizacja następujących przedsięwzięć: twrzenie miejsc zabaw i rekreacji dbudwa biektów zabytkwych D celów długterminwych zaliczn następujące działania: zwiększaniu pwierzchni terenów leśnych i zadrzewień śródplnych na bszarze gminy, wzmcnieniu rli rekreacyjnej i turystycznej terenów zielnych, w tym także budwa ścieżek rwerwych bjęciu chrną prawną i utrzymaniu terenów cennych przyrdnicz, rzwju szlaków turystycznych i ścieżek dydaktycznych na terenach interesujących przyrdnicz zapewnieniu ciągłści istnienia gatunków rślin lub zwierząt wraz z siedliskami pprzez utrzymywanie lub przywracanie ich d właściweg stanu, chrnie zieleni we wsiach, a w szczególnści chrnę parków pdwrskich, cmentarzy, kształtwaniu właściwych pstaw człwieka wbec przyrdy, bejmwanie chrną prawną terenów cennych przyrdnicz z uwzględnieniem ptrzeb funkcjnalnych gminy i z uwzględnieniem zapisów art. 44 ust.1 chrnie przyrdy, w tym także przyszłych ksztów związanych z tymi bszarami czy pmnikami. Dla siągnięcia stanu dcelweg w zakresie chrny przyrdy niezbędne staje się również stałe pdnszenie świadmści eklgicznej spłecznści lkalnej: dzieci, młdzieży i drsłych pprzez prgramy zintegrwanej edukacji eklgicznej, plegającej na łączeniu edukacji z knkursami, zabawami i chrną przyrdy. Działania te pwinny być krdynwanej przez lkalne rganizacje i stwarzyszenia lub własną aktywnść Gminy w tym zakresie. 34

34 3.1.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2015 Cel Cele długterminwe d rku 2015 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OPK.1.1 Dkładne rzeznanie walrów przyrdniczych Gminy Strzelin raz pielęgnacja już istniejących OPK OPK OPK Opracwanie bazy danych pmników przyrdy i innych chrninych frm przyrdy w frmule GIS Aktualizacja inwentaryzacji przyrdniczej gminy w tym także inwentaryzacja gatunków rzadkich, ginących, zagrżnych i siedlisk Opracwanie dkumentacji technicznprzyrdniczych dla nwych frm chrny przyrdy na terenie gminy Gmina Strzelin, RDOŚ Gmina Strzelin, RDOŚ Gmina Strzelin, RDOŚ we Wrcławiu OPK Zabiegi sanitarne i pielęgnacyjne istniejących pmników przyrdy Gmina Strzelin, Wjewda Dlnśląski OPK.1 Kształtwanie i chrna systemu bszarów chrninych raz terenów zielnych OPK OPK Opracwanie PT renwacji parków miejskich i wiejskich Organizacja i budwa ścieżek eklgicznedukacyjnych na bszarach leśnych i terenach chrnineg krajbrazu Gmina Strzelin Gmina Strzelin OPK.1.2 Kształtwanie terenów zieleni urządznej i nieurządznej ; aktywna edukacja eklgiczna OPK Oznakwanie ścieżek dydaktycznych na terenie bszarów przyrdnicz cennych Eurregin OPK Rewalryzacja parków na terenie gminy Wjewódzki Knserwatr Zabytków, Gmina Strzelin, Wjewódzki Knserwatr Przyrdy OPK Edukacja eklgiczna w zakresie chrny przyrdy Gmina Strzelin 35

35 3.1.4 Harmngram zadań w zakresie chrny przyrdy i krajbrazu L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OPK Edukacja eklgiczna w zakresie chrny przyrdy Gmina Strzelin 35 Lkalne rganizacje eklgiczne, WFOŚiGW OPK Opracwanie dkumentacji technicznprzyrdniczych dla nwych frm chrny przyrdy na terenie miasta i gminy Gmina Strzelin, RDOŚ (własne rządwe) 50 Lkalne rganizacje eklgiczne, WFOŚiGW, OPK OPK Opracwanie PT renwacji parków miejskich i wiejskich Budwa nwych ścieżek dydaktycznych na terenie bszarów cennych przyrdnicz Gmina Strzelin Gmina Strzelin 20 ZADANIA KOORDYNOWANE Wjewódzki Knserwatr Zabytków, Gmina Strzelin, Wjewódzki Knserwatr Przyrdy Wjewda Dlnśląski, Zarząd Parków Krajbrazwych,, Lkalne rganizacje eklgiczne, nadleśnictw Henryków, WFOSiGW OPK OPK Opracwanie bazy danych pmników przyrdy i innych chrninych frm przyrdy w frmule GIS Aktualizacja inwentaryzacji przyrdniczej gminy w tym także inwentaryzacja gatunków rzadkich, ginących, zagrżnych i siedlisk Gmina Strzelin, RDOŚ 35 Lkalne rganizacje eklgiczne, WFOŚiGW Gmina Strzelin, RDOŚ 35 Lkalne rganizacje eklgiczne, WFOŚiGW OPK Zabiegi sanitarne i pielęgnacyjne istniejących pmników przyrdy Wjewda Dlnśląski, Gmina Strzelin 15 Lkalne rganizacje eklgiczne, nadleśnictw Henryków, WFOŚiGW OPK Oznakwanie ścieżek dydaktycznych na terenie bszarów przyrdnicz cennych OPK Rewalryzacja parków na terenie gminy Gmina Strzelin 20 Eurregin Wjewódzki Knserwatr Zabytków,,Wjewódzki Knserwatr Przyrdy RAZEM ZADANIA WŁASNE 115 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE Gmina Strzelin, lkalne rganizacje eklgiczne, 36

36 3.1.5 Wniski Krzystne uwarunkwania w realizacji prgramu chrny przyrdy: Występwanie licznych bszarów i biektów cennych pd względem przyrdnicz-krajbrazwym, kwalifikujących się d chrny prawnej, także, jak ptencjał d zagspdarwania rekreacyjn turystyczneg (rzszerzenie zasięgu Obszaru Krajbrazu Chrnineg Wzgórz Strzelińskich). Rzwinięty system dlin rzek i ptków stanwiących krytarze eklgiczne w pwiązaniu z bgatą siecią akwenów wdnych (stawy). Charakterystyczny krajbraz kulturwy z pzstałściami zabytkwych załżeń zieleni parkwej Ptencjalne mżliwści rzwju rlnictwa eklgiczneg i agrturystyki raz różnych frm kwalifikwanej turystyki przyrdniczej. Prmcyjny aspekt lkalizacji Gminy Strzelin w granicach Obszaru Krajbrazu Chrnineg Wzgórz Strzelińskich; wyznaczenie strefy aktywnści spłeczn eknmicznej, jak miejsca ptencjalnych zamierzeń inwestycyjnych w granicach Parku. Stsunkw dbre rzpznanie walrów przyrdniczych, krajbrazwych i kulturwych terenu Gminy Strzelin. Wykrzystanie wyrazisteg rzpznawalneg elementu przyrdniczeg Gminy Strzelin d wykrzystania w prmcji eklgicznej np. w frmie lg w wizualnych materiałach prmcyjnych Ograniczenia w realizacji ww. prgramu (elementy ryzyka): Istnienie terenów zdegradwanych w pwiązaniu z ptężnymi ksztami dcelwych prac rekultywacyjnych. Niski udział wydatków budżetu Gminy na przedsięwzięcia związane z chrną przyrdy i krajbrazu. Brak samdzielnie funkcjnujących gólndstępnych terenów rekreacyjn wypczynkwych. Brak lkalnych partnerów w dziedzinie chrny przyrdy (współpraca z rganizacjami i stwarzyszeniami eklgicznymi ma charakter kazjnalny). 3.2 Ochrna i zrównważny rzwój lasów Charakterystyka i cena stanu aktualneg Obszary leśne Lasy gminy stanwią 8% pwierzchni gminy i bejmują bszar kł 1457 ha. Głównymi gatunkami drzew są: dąb, świerk, ssna i buk. Tereny leśne należą d Nadleśnictw Henryków i wg rejnizacji przedstawinej w zasadach hdwli PWRiL lezą w zasięgu V Krainy Śląskiej, 3 Dzielnicy Przedgórza Sudeckieg i Płaskwyżu Głubczyckieg. Pd względem pdziału gebtaniczneg, tereny nadleśnictw zalicza się d prwincji Niżw Wyżynnej, Śrdkweurpejskiej, Okręg Przedgórza Sudeckieg. Nadleśnictw Henryków swym zasięgiem bejmuj część Wzgórz Niemczańsk Strzelińskich, będących największym człnem wschdniej części mezreginu przyrdnicz leśneg Przedgórza Sudeckieg. Na bszarze nadleśnictwa w brębie gminy wydrębnin 6 typów siedliskwych lasu, z czeg 4 typy dla terenów nizinnych i 2 typy dla terenów wyżynnych. Typami siedliskwymi na terenie gminy są: Las wyżynny Las mieszany wyżynny Las świeży Las mieszany świeży Ols jesinwy Las wilgtny Lasy nadleśnictwa charakteryzują się bardz żyznymi siedliskami. Największy udział w nich mają: las świeży (Lś), las wilgtny (Lw) raz wydrębniny las wyżynny (Lwyż) łącznie w skali całeg 37

37 nadleśnictwa k. 85,20% pwierzchni leśnej. Pzstałe 14,8 % pwierzchni zajmują typy siedliskwe lasów mieszanych 13,67% raz lsów 1,13%. Ogólna pwierzchnia lasów na terenie Gminy Strzelin wg stanu na dzień: r. - wynsi: 1516,2 ha. Lasy państwwe stanwią 1 474,8 ha, w tym: 1 432,4 ha w administracji Lasów Państwwych (Nadleśnictw Henryków). Lasy niepaństwwe zajmują pwierzchnię k. 38,4 ha.. Niewielki udział w pwierzchni leśnej mają również las kmunalny, własnść Gminy ( 3 ha). 39% 11% 14% 27% 9% Gmina Strzelin Gmina Brów Gmina Kndratwice Gmina Przewrn Gmina Wiązów Rysunek 9 Pwierzchnia gruntów leśnych na terenie pwiatu strzelińskieg Źródł: Jednym z największych i najcenniejszych przyrdnicz kmpleksów leśnych na bszarze Gminy Strzelin są Lasy Wzgórz Strzelińskich. Mżna tutaj wydzielić kilkanaście kmpleksów leśnych bejmujących zwykle najwyższe partie wzgórz lub fragmenty dlin cieków, rzdzielne bszarami intensywnie użytkwanymi rlnicz: W półncn - wschdniej, wierzchwinwej części Wzgórz Dębwych W półncnej części Wzgórz Dbrzenieckich Niewielki bszar leśny na N - E d miejscwści Prusy. W półncnej części Wzgórz Lipwych, w masywie Bednrza. W płudniwej części wzgórz lipwych, pmiędzy Myszkwicami, a Stachwem. Niewielki kmpleks leśny pmiędzy Skrszwicami a Kazanwem. Niewielki kmpleks na półnc d Wilamwic, kmpleks znajduje się w śrdkwej części Wzgórz Strzelińskich w masywie Nwleskiej Kpy. Duży kmpleks leśny w półncnej części Wzgórz Strzelińskich, pmiędzy Gębczycami, a Kurpatnikiem Lasy w dlinie Krynki pmiędzy Wysznwicami, a Żeleźnikiem. Niewielki kmpleks leśny pmiędzy Karszówkiem, a Księźnicami. Kmpleks leśny w Drzeczu Rżnwskieg Rwu Racjnalne gspdarwanie zasbami leśnymi Nadleśnictw Henryków sukcesywnie prwadzi przebudwę drzewstanów świerkwych - szczególnie intensywnie wyknan przebudwę w latach kiedy t w wyniku suszy i gradacji szkdliwych wadów zstały dsłnięte nie planwane pwierzchnie d dnwień. W tym kresie przebudwan kł 200 ha, głównie dębem i bukiem i innymi liściastymi. Obecnie przygtwuje się d zalesień kł 100 ha gruntów prlnych przejętych z Agencji Własnści Rlnej Skarbu Państwa. 38

38 Pwyższe wskaźniki charakteryzują tzw. preklgiczny mdel gspdarki leśnej w administracji Lasów Państwwych, wdrażany zgdnie z wytycznymi i zarządzeniami Dyrektra Generalneg Lasów Państwwych, których głównym celem jest zrównważenie zadań z zakresu pzyskania drewna z chrną i hdwlą lasu raz zagspdarwaniem rekreacyjn turystycznym i edukacją eklgiczną, w tym: pełne realizwanie typów gspdarczych drzewstanów i rientacyjnych składów gatunkwych nwzakładanych upraw, chrna rzadkich typów siedliskwych lasów, wykrzystanie w maksymalnym stpniu dnwień naturalnych, zastswanie rębni częściwych i stpniwych w celu uzyskania zróżnicwanej struktury gatunkwej, wiekwej i pinwej drzewstanów, dążenie d kształtwania struktury przestrzennej drzewstanów, charakteryzującej się istnieniem bigrup drzew, twrzenie we wszystkich rdzajach cięć na brzeżach lasów, wzdłuż cieków i szerkich dróg stref ektnwych, utrzymanie i chrnę enklaw gruntów nieleśnych wśród lasów. Lkalizacja przeważającej części lasów na terenie Obszaru Chrnineg Krajbrazu Wzgórz Strzelińskich w strefach: najwyższych wartściach przyrdniczych, kulturwych i krajbrazwych raz decydującej charakterze i funkcjnwaniu bszaru, wskazuje na kniecznść współpracy administracji leśnej z samrządem gminy i służbą chrny przyrdy w celu: ukierunkwania gspdarki leśnej w planie urządzania lasu i prgramie chrny przyrdy wspierania przebudwy lasów zgdnie z siedliskiem, zapewnienia trwałści istnienia cennych walrów przyrdniczych zabezpieczenia drzewstanów nasiennych. Knieczne jest również wprwadzanie bilgicznych lub technicznych zapór, uniemżliwiających penetrację stref zasiedlnych przez dzikie zwierzęta raz bszarów występwania cennych gatunków i zbirwisk rślinnych Ustalenia w zakresie prgnzwania zalesiania gruntów prlnych Ogólnie ptencjalna prdukcyjnść warunków siedlisk gminy jest wyska, występują drzewstany liściaste (65,54% pwierzchni leśnej). Dąb jest głównym i dminującym gatunkiem lastwórczym. W następnej klejnści jest świerk (19%) i ssna (11,54%). Przeciętna zasbnść w 1ha pwierzchni leśnej wynsi 238 m 3, przeciętny wiek 63 lata, a przeciętny przyrst 3,83 m 3 / ha. W ramach użytkwania siedlisk leśnych prjektuję się pzyskanie chinek świerkwych z plantacji istniejących raz spd linii energetycznych w ilści d 1500 sztuk rcznie ( dla całeg Nadleśnictwa). Zagspdarwanie użytków rlnych prwadzne będzie w ramach deputatów przez stswanie dpwiedni intensywnych zabiegów agrtechnicznych Identyfikacja ptrzeb Lasy Nadleśnictw Henryków na terenie Gminy Strzelin w przeważającej części wchdzą w Obszar Chrnineg Krajbrazu Wzgórza Strzelińskie, c ukierunkwuje działania administracji Lasów Państwwych d dążenia uzyskania preklgiczneg mdelu gspdarki leśnej, tj. trwałeg zachwania lub dtwarzania naturalnych walrów lasu metdami racjnalnej gspdarki leśnej. Praktycznie dtyczy t bieżącej realizacji zapisów planów urządzania lasów nadleśnictw raz Prgramów chrny przyrdy, zsynchrnizwanych z cyklem 10-letnieg kresu bwiązywania ww. planów. Wszystkie zadania gspdarcze, hdwlane i chrnne pwinny być pdprządkwane chrnnści Lasów Państwwych, natmiast należy dążyć d uzyskania statusu lasów chrnnych w lasach niepaństwwych pprzez stswne zapisy w peratach urządzeniwych Należy pdkreślić, iż zgdnie z przepisami ustawy chrnie przyrdy, na terenach leśnych urządzanych przez PGL Lasy Państwwe i znajdujących się w granicach parku krajbrazweg, 39

39 zadania w zakresie chrny przyrdy wyknuje samdzielnie miejscwy nadleśniczy zgdnie z ustaleniami prjektu planu chrny parku krajbrazweg, uwzględninymi w planie urządzenia lasów nadleśnictwa. Cele długterminwe: zachwania lasów i krzystneg ich wpływu na klimat, pwietrze, wdę, glebę, warunki życia i zdrwia człwieka raz na równwagę przyrdniczą chrna zasbów leśnych i pprawa kndycji przyrdniczej bszarów leśnych, zapewnienie trwałści i wielfunkcyjnści lasów, wyznaczenie granicy rln-leśnej w planach zagspdarwania przestrzenneg, zalesianie terenów rekultywwanych, rzwijanie wielfunkcyjnści lasów i wzmcnienie ich krzystneg ddziaływania na śrdwisk (pprawa funkcji wdchrnnej, klimattwórczej i glebchrnnej), dstswanie lasów i leśnictwa, w większym niż dtychczas zakresie, d wypełniania zróżnicwanych funkcji nie tylk przyrdniczych ale także spłecznych (np. turystycznych) pwszechne, chć sterwane, udstępnienie lasów spłeczeństwu z zachwaniem zasady niedpuszczania d zagrżenia trwałści i jakści zasbów leśnych, użytkwanie zasbów leśnych w spsób zgdny z zasadami chrny przyrdy, biróżnrdnści i krajbrazu rekreacyjne użytkwanie i zagspdarwanie lasu, współdziałanie leśnictwa z samrządami i administracją państwwą racjnalne przeznaczanie bszarów leśnych na cele nieleśne dnwa zieleni dlin rzecznych 40

40 3.2.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2015 Cel Cele długterminwe d rku 2015 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów państwwych Nadleśnictw Henryków ZRL.1 Ochrna biróżnrdnści ZRL.1.1 Wdrażanie preklgiczneg mdelu gspdarki leśnej ZRL ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów prywatnych Realizacja wytycznych Prgramu chrny przyrdy nadleśnictw raz planu chrny bszaru chrnineg Wzgórz Strzelińskich (przebudwa drzewstanów, chrna cennych eksystemów nieleśnych, itp.) Nadleśnictw Henryków Nadleśnictw Henryków, Zespół Parków Krajbrazwych Wjewództwa Dln Śląskieg Harmngram zadań w zakresie chrny i zrównważneg rzwju lasów L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA KOORDYNOWANE ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów państwwych Nadleśnictw Henryków 1500 Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych we Wrcławiu ZRL Realizacja zadań: gspdarczych, hdwlanych i chrnnych zgdnie z planami urządzania lasów prywatnych Nadleśnictwa, właściciele lasów 100 Nadleśnictw Henryków ZRL Realizacja wytycznych Prgramu chrny przyrdy nadleśnictw raz planu chrny bszaru chrnineg krajbrazu Wzgórza Strzelińskie Nadleśnictw Henryków RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE Reginalna Dyrekcja Lasów Państwwych we Wrcławiu; Wjewódzki Knserwatr Przyrdy we Wrcławiu 41

41 3.2.5 Wniski Krzystne uwarunkwania w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów: Znaczący udział zwartych kmpleksów leśnych, umżliwiających prwadzenie racjnalnej gspdarki leśnej w lasach Nadleśnictwa Henryków Preklgiczny mdel gspdarki leśnej,, Łatwa dstępnść przeważającej części bszarów leśnych, administrwanych przez Lasy Państwwe, Aktualny plan urządzania lasu nadleśnictwa raz praktycznie całści lasów prywatnych. Ograniczenia w realizacji chrny i zrównważneg rzwju lasów (elementy ryzyka): Kniecznść szczegółwych uzgdnień ze służbą chrny przyrdy, dtyczących planów prwadzenia edukacji eklgicznej, urządzania ścieżek przyrdnicz - dydaktycznych i kwalifikwanej turystyki rwerwej na bszarach leśnych wynikająca z istnienia bszaru chrnineg Niska świadmść właścicieli lasów prywatnych w zakresie prwadzenia racjnalnej gspdarki leśnej, Brak prjektu granicy rln leśnej w m.p.z.p. Gminy Strzelin, isttnej dla kształtwania plityki zagspdarwania przestrzenneg terenów rlnych niskich klas bnitacyjnych raz rekultywacji terenów zdegradwanych. 3.3 Ochrna pwierzchni ziemi Gleby charakteryzują się kreślnymi właściwściami fizycznymi, chemicznymi i bilgicznymi kształtwanymi pd wpływem działania naturalnych prcesów glebtwórczych raz rlniczej i pzarlniczej działalnści człwieka. Właściwści te znajdują się w stanie kreślnej równwagi, która mże ulegać zmianm pd wpływem tej działalnści. Nieprzemyślana działalnść człwieka prwadzić mże d całkwitej degradacji bardz częst niemżliwej d usunięcia. Gleba jest układem dynamicznym, a związki mineralne znajdujące się w niej ulegają ciągłym przemianm, c prwadzi d ich zwiększenia lub d ubytków, aż d całkwiteg zubżenia gleby. Ubytki związków mineralnych w glebach pwdwane są głównie przez pbieranie składników pkarmwych przez rśliny, wypłukiwanie rzpuszczalnych składników d głębszych warstw gleby, twrzenia się pd wpływem różnych czynników związków nierzpuszczalnych, niedstępnych dla rślin. Urdzajnść gleb zależy również d dczynu gleby. Kwaśny dczyn gleby bniża jej żyznść prwadząc d bniżenia urdzajnści. Ze względu na różną reakcję rślin na dczyn gleb, przemiany ph mają znaczenie wskaźnikw prównawcze. Łatw na tej pdstawie kreślić ptrzebę uregulwania dczynu, trudniej jednak cenić przyczynę i stpień degradacji gleby. Jedyną metdą, która przynsi rezultaty są pmiary dczynu ph prwadzne systematycznie w ciągu dpwiedni długieg czasu. Znaczną rlę w prcesie zanieczyszczenia i degradacji śrdwiska dgrywają metale ciężkie. Zaliczamy d nich pierwiastki, wśród których najczęściej wymienia się kadm, miedź, nikiel, łów, cynk. Ich cechą charakterystyczną jest zdlnść d ciągłeg nagrmadzania się w śrdwisku, c zwiększa intensywnść ddziaływania. Jak zasadniczy element litsfery gleba jest jednym z najważniejszych kmpnentów eksystemów lądwych i wdnych? Znajmść gleb niezbędna jest w planwaniu właściweg ich wykrzystania dla ptrzeb człwieka, przy załżeniu zrównważneg rzwju. Jest na również ptrzebna dla racjnalneg użytkwania przestrzeni prdukcyjnej, rejnizacji rślin uprawnych, pracwywania planów gspdarczych, układania płdzmianów i ustalania spsbu uprawy rli Charakterystyka i cena stanu aktualneg Gmina charakteryzuję się bardz dbrymi glebami wyskich klasach bnitacji. Gleby gminy należą d czarnziemów i gleb brunatnych. W brębie użytków rlnych dminują gleby I-III klasy (k. 72 %), dść duży udział mają również gleby IV klasy (20%). Gleby te zaliczane są d kmpleksu pszenneg dbreg i pszenneg wadliweg, żytnieg bardz dbreg i dbreg. Grsze warunki glebwe występują w rejnie Wzgórz Strzelińskich. Tam też pjawiają się większe zagrżenia erzją wdną. Według walryzacji przestrzeni rlniczej IUNG Puławy, Gmina Strzelin cenina zstała na 95,9 punktów. Kmpleksy rlne gminy rzprzestrzenine są szerk na lekkfalistych i płaskich terenach nizinnych bszaru raz w dlinach rzecznych. Występują tu gleby bielicwe i brunatne a w dlinach mady; rzadziej czarne ziemie. Są t gleby urdzajne, sklasyfikwane w następujących klasach bnitacyjnych d I d V. Wyska wartść bnitacyjna gleb, mał urzmaicna knfiguracja terenu i łagdnść klimatu pdgórskieg t główne 42

42 walry i ptencjał rzległej rlniczej przestrzeni prdukcyjnej gminy. Jest t silna pdstawa rzwju specjalistyczneg rlnictwa, grdnictwa i sadwnictwa. Ogólna pwierzchnia analizwaneg bszaru wynsi ha. W strukturze użytkwania pwierzchni na terenie Gminy kł 79% pwierzchni stanwią użytki rlne i kł 21% pwierzchni stanwią lasy i grunty leśne raz nieużytki i grunty pzstałe. Szczegółwe zestawienie pwierzchni spsbów użytkwania terenu na bszarze Gminy Strzelin przedstawin w pniższej tabeli. Tabela 6 Użytkwanie terenu w Gminie Strzelin Użytkwanie terenu Pwierzchnia w ha Udział prcentwy Razem Gmina i Miast użytki rlne, w tym: Grunty rne Sady Łąki Pastwiska lasy i grunty leśne nieużytki i grunty pzstałe Źródł: Według danych UGiM z 2008 rku na bszarze Gminy funkcjnuje 1202 gspdarstw rlnych, największy udział (41%) stanwią gspdarstwa małe, pwierzchni nieprzekraczającej 2 ha. Wśród gspdarstw największych prym widą gspdarstwa rlne pwierzchni d 86 d 100 ha. Szczegółwą strukturę wielkści gspdarstw rlnych zestawin na wykresie. 26% 41% 1-2 ha 2-5 ha pwyżej 5 ha 33% Rysunek 10 Struktura wielkściwa i ilściwa gspdarstw rlnych Źródł: Starstw Pwiatwe w Strzelinie, Identyfikacja ptrzeb Prwadzne będą działania w zakresie edukacji eklgicznej wśród rlników, mające na celu uświadmienie knsekwencji intensywnej gspdarki rlnej i wskazujące alternatywne rzwiązania. Realizwany będzie Kdeks Dbrych Praktyk Rlniczych, pracwany i przyjęty w 2001 rku, czyli prgramu działań, który zawierać będzie cykl szkleń i działań edukacyjnych dla rlników i prducentów żywnści bejmujących również praktyki. Wprwadzane będzie rlnictw eklgiczne, przede wszystkim na bszarach szczególnych walrach przyrdniczych i w bezpśrednim sąsiedztwie tych bszarów. 43

43 Wprwadzna zstanie integrwana prdukcja i bwiązek atestacji sprzętu chrny rślin raz kntrla stswanych nawzów i śrdków chrny rślin. Ważnym zadaniem w zakresie chrny pwierzchni ziemi i gleb jest crczna kntrla stswanych nawzów i śrdków chrny rślin przez samych rlników. Realizacja tych zadań przyczyni się d graniczenia zanieczyszczenia i nieptrzebnej degradacji śrdwiska glebweg na terenie gminy. Szczególna uwagę należy zwrócić na rekultywację gleb i ziemi zdegradwanej. W tym celu pwinn się wyknywać zabiegi fitmeliracyjne, przywrócić rangę zabiegm agrtechnicznym, rzwinąć bilgiczne metdy chrny rślin, stswać metdy integrwane, tj. łączące zabiegi agrtechniczne, bilgiczne i chemiczne. Występwanie d Starsty Pwiatweg nakazywanie rekultywacji terenów zdegradwanych przez jeg użytkwników. Właściwa chrna gruntów rlnych pwinna również uwzględniać działania zapbiegawcze plegające na dpwiednim zagspdarwaniu wąwzów i skarp i wzniesień, stswaniu dpwiednich płdzmianów, stswanie zadrzewień i zakrzewień, a także stałe utrzymywanie gleby pd pkrywą rślinną. Zakłada się eknmiczną i eklgiczną racjnalizację wykrzystania gleb i gruntów - stymulwanie rzwju takiej gspdarki gruntami, która pzwli na zachwanie jakści, a w przypadku terenów zdegradwanych i pddanych rekultywacji na pdnszenie lub przywrócenie jakści. W tym celu dążyć się będzie d graniczania wykrzystania gleb w spsób niezgdny z ich walrami przyrdniczymi, dstswania frmy zagspdarwania d naturalneg ptencjału gleb, eliminacji prdukcji rlniczej lub dpwiedniej zmiany upraw na glebach zanieczyszcznych. Na cele nierlnicze i nieleśne mżna przeznaczać przede wszystkim grunty znaczne w ewidencji gruntów jak nieużytki, a w razie ich braku inne grunty najniższej przydatnści rlniczej. Przeznaczenia gruntów rlnych i leśnych na cele nierlnicze i nieleśne mżna dknać jedynie w planach zagspdarwania przestrzenneg. 44

44 3.3.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2015 Cel Cele długterminwe d rku 2015 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OG.1.1 Rekultywacja gleb zdegradwanych OG1.1.1 OG1.1.2 Likwidacja magazynów i dzikich wysypisk a następnie rekultywacja gleby i ziemi. Kmplekswa rekultywacja i zagspdarwanie nieczynnych składwisk dpadów. Gmina Strzelin, właściciele biektów, Gmina Strzelin, właściciele biektów, OG.1 Ochrna gleb przed degradacją raz rekultywacja terenów zdegradwanych i zdewastwanych OG.1.2 Ochrna gleb użytkwanych rlnicz OG OG Racjnalne użytkwanie śrdków chrny rślin i nawzów. Wdrażanie prgramów rln śrdwiskwych w tym Krajweg Prgramu Rln Śrdwiskweg, uwzględniających działania prewencyjne w zakresie chrny gleb. sby uprawiające ziemię, Stacja Rlnicz Chemiczna we Wrcławiu, Państwwa Inspekcja Ochrny Rślin Urząd Marszałkwski Wjewództwa Dlnśląskieg, Stacja Rlnicz Chemiczna we Wrcławiu OG Upwszechnianie dbrych praktyk rlniczych szklenia rlników Ośrdki Dradztwa Rlniczeg, Gmina Strzelin OG Prwadzenie prac rekultywacyjnych i zalesianie zdegradwanych gleb na bszarach użytkwanych rlnicz Właściciele terenu, Gmina Strzelin 45

45 3.3.4 Harmngram zadań w zakresie chrny pwierzchni ziemi L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OG1.1.1 Likwidacja magazynów i dzikich wysypisk a następnie rekultywacja gleby i ziemi Gmina Strzelin 55 Właściciele gspdarstw rlnych, ODR OG1.1.2 Kmplekswa rekultywacja i zagspdarwanie nieczynnych składwisk dpadów Gmina Strzelin 55 Właściciele gspdarstw rlnych, ZADANIA KOORDYNOWANE OG Racjnalne użytkwanie śrdków chrny rślin i nawzów sby uprawiające ziemię, Stacja Rlnicz Chemiczna we Wrcławiu, Państwwa Inspekcja Ochrny Rślin 35 Gmina Strzelin OG Wdrażanie prgramów rln śrdwiskwych w tym Krajweg Prgramu Rln Śrdwiskweg, uwzględniających działania prewencyjne w zakresie chrny gleb Urząd Marszałkwski Wjewództwa Dlnśląskieg, Stacja Rlnicz Chemiczna we Wrcławiu 150 Gmina Strzelin OG Upwszechnianie dbrych praktyk rlniczych szklenia rlników Ośrdki Dradztwa Rlniczeg 100 Gmina Strzelin OG Prwadzenie prac rekultywacyjnych i zalesianie zdegradwanych gleb na bszarach użytkwanych rlnicz Właściciele terenu 175 Gmina Strzelin RAZEM ZADANIA WŁASNE 110 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE

46 3.3.5 Wniski Zanieczyszczenia chemiczne emitwane przez rlnictw są dbrze udkumentwane, w craz większym stpniu uzmysławiana jest ptrzeba ich graniczeń, c wymaga zrganizwanych działań bejmujących nie tylk rlnictw, ale również bszary życia gspdarczeg. D najważniejszych działań w tym zakresie na pzimie pwiatu należą: Rzwój infrastruktury wiejskiej związanej z czyszczaniem ścieków bytwych i przechwywaniem nawzów naturalnych, c wymaga zaangażwania dużych nakładów kapitałwych przez wiele lat. Dtyczy t pdejmwania na bszarach wiejskich prgramów budwy czyszczalni ścieków, zbirników na gnjówkę i gnjwice raz szczelnych płyt na przechwywany brnik. Upwszechnianie pdstaw dbrej praktyki rlniczej bejmującej następujące elementy: nwczesne, bezpieczne dla śrdwiska technlgie rlnicze, takie jak integrwana chrna rślin czy systemy nawżenia parte na planie nawzwym; analiza zasbnści gleb w składniki pkarmwe i kmputerwe dradztw, c pzwala precyzyjnie kreślić dpwiednie dla danych warunków dawki nawzów. Technlgie te graniczają ryzyk stswania nadmiernych ilści pestycydów i nawzów. 3.4 Ochrna zasbów kpalin Zasady pszukiwania, dkumentwania raz krzystania z kpalin regulwane są przepisami ustawy z dnia 4 luteg 1994 r. - praw gelgiczne i górnicze (Dz. U. 1994, nr 27, pz. 96 z późn. zm.). W ustawie tej rzstrzygnięt sprawę własnści złóż kpalin raz uregulwan prblem chrny zasbów złóż pprzez wymóg ujmwania ich w miejscwych planach zagspdarwania przestrzenneg raz bwiązek kmpleksweg i racjnalneg wykrzystania kpalin. Dla prawidłweg gspdarwania zasbami przyrdy (tj., między innymi, kpalinami) ustala się w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg szczególne warunki zagspdarwania terenów. Również pdjęcie działalnści w zakresie wydbywania kpalin jest uzależnine, przez mżliwść dpwiednich zapisów w miejscwym planie zagspdarwania przestrzenneg, d Rady Miejskiej, która pdejmuje uchwały zmianie planu raz d spłecznści lkalnej, która na tym etapie mże wnsić uwagi i prtesty Charakterystyka i cena stanu aktualneg Wśród skał budujących bszar gminy trzy główne kmpleksy litlgiczne psiadają znaczenie surwcwe, a mianwicie: granity i granitidy intruzji karbńsk-permskiej, iły wraz z mułami trzecirzędwej serii pznańskiej raz trzecirzędwe kaliny, piaski i żwiry czwartrzędwe, przeważnie pchdzenia wdnldwcweg i rzeczneg. Na bszarze gminy znajdują się złża kpalin: granitu (Gębczyce, Mikszów Wieś, Strzegów-Gęsiniec, Strzelin), kalinu (Strzelin Mnika), iłów miceńskich (Strzelin), piasków i żwirów (Karszów I, Karszów II, Żeleźniak). Z uwagi na małe zasby raz graniczenia wynikające z chrny śrdwiska i istniejąceg zainwestwania zaniechan szeregu mniejszych złóż. Złża eksplatwane Gębczyce nr 1061 VSK Granit Sp. z.. Rdzaj kpaliny: granit Mikszów nr 5785 Kpalnia Granitu Mikszów Sp... Rdzaj kpaliny: granit Mikszów wieś nr 6868 Kplania Granitu Mikszów Wieś Brnisław Badecki Rdzaj kpaliny: granit Strzegów Gęsiniec nr 1064 POL-SKAL Kpalnia Granitu Sp. z.., Kpalnie Odkrywkwe Surwców Drgwych Rdzaj kpaliny: granit Strzelin nr 3698 JP Kpalnia Granitu Sp. z.., Kpalnia Strzelin Sp... Rdzaj kpaliny: granit Karszów nr 4116 Piach-Pl Sp. z.. Rdzaj kpaliny: piaski i żwiry 47

47 Karszów I (d kwietnia 2009) nr 8105 Piach-Pl Sp. z.., Firma Transprtw Sprzętwa Artur Grzyb Rdzaj kpaliny: piaski i żwiry Złże perspektywiczne Żeleźnik I nr 9605 Rdzaj kpaliny: piaski i żwiry Górnictw dkrywkwe granitu raz jeg przeróbka jest bardz isttną gałęzią aktywnści gspdarczej Gminy Strzelin Identyfikacja ptrzeb W zakresie chrny zasbów kpalin główną ptrzebą jest wykrzystanie zasbów surwców w granicach udkumentwania, a p zakńcznej eksplatacji skuteczne zagspdarwanie lub rekultywacja terenów. Obwiązki te w ciążą na użytkwniku złża, firmie psiadającej kncesję na eksplatację złża. W przypadku złóż nieeksplatwanych, które zstały udkumentwane złże zabezpiecza się, jak zaplecze surwcwe. Ochrna taka na szczeblu gminnym pwinna plegać na uwzględnieniu tych terenów w studiach uwarunkwań i planach zagspdarwania przestrzenneg w pstaci zapisów uniemżliwiających zagspdarwanie tych terenów w spsób trwały, wykluczający ptencjalną eksplatację surwców. Rekultywacja terenów peksplatacyjnych jest przeprwadzana w zależnści d charakteru wyrbiska w kierunku rlnym lub leśnym. Występwanie na terenie Gminy Strzelin zasbów surwców kpalnych jest pzytywnym zjawiskiem, ale jest t też bwiązek w pstaci kntrli użytkująceg złże i dkładania wszelkich starań, aby eksplatacja i późniejsza rekultywacja zstały przeprwadzne zgdnie z bwiązującymi przepisami w zakresie chrny zasbów naturalnych. Odkrywkwa eksplatacja kpalin prwadzi d defrmacji pwierzchni ziemi i pwstawania nieużytków. Celwe jest racjnalne gspdarwanie zasbami raz rekultywacja terenów peksplatacyjnych, W celu pprawy jakści i stanu terenów pprzemysłwych, pstuluje się stwrzenie warunków dla zagspdarwania tych terenów, rewitalizacje terenów zdegradwanych działalnścią, przemysłwą (wyrbiska p górnictwie dkrywkwym, rekultywacje zamykanych kwater składwiska w Wąwlnicy), sukcesywne zagspdarwywanie terenów pprzemysłwych (zwiększenie wykrzystania zrewitalizwanych terenów pprzemysłwych pprzez przywrócenie ich d brtu gspdarczeg), przeprwadzenie badań zanieczyszczeń gruntu (tam, gdzie t knieczne) w aspekcie przeznaczenia terenu zgdnie z planem zagspdarwania przestrzenneg. Obszary peksplatacyjne należy sukcesywnie i na bieżąc w miarę mżliwści finanswych pddawać prcesm rekultywacji, rewitalizacji, a jeśli t mżliwe dtwrzenia wartści śrdwiska naturalneg, by eksplatacja surwców mineralnych nie prwadziła d destrukcji zasbów glebwych i śrdwiskwych. 48

48 3.4.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2015 Cel Cele długterminwe d rku 2015 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna OZK.1.1 Minimalizacja presji wywieranej na śrdwisk w prcesie wykrzystania kpalin OZK1.1.1 OZK1.1.2 Uwzględnianie w planach zagspdarwania przestrzenneg zasad chrny przyrdy przy eksplatacji złóż na terenach cennych przyrdnicz. Prwadzenie eksplatacji złóż zgdnie z zatwierdznym planem ruchu. Urząd Marszałkwski Wjewództwa Dlnśląskieg, Gmina Strzelin pdmity gspdarcze dpwiedzialne za eksplatację OZK.1 Racjnalne gspdarwanie zasbami kpalin w zakresie ich rzpznania, wydbycia i rekultywacji terenów peksplatacyjnych OZK.1.2 OZK1.3 Maksymalne wykrzystanie zasbów kpalin w granicach udkumentwania Ochrna złóż nieeksplatwanych pprzez uwzględnienie ich w planach zagspdarwania przestrzenneg OZK1.2.1 OZK1.3.1 Zwiększenie efektywnści wykrzystania udkumentwanych i eksplatwanych złóż kpalin pprzez stswanie sprawneg sprzętu urabiająceg, wdrażanie linii technlgicznych d uszlachetniania kpaliny gdy jej jakść na t pzwala raz pprzez wybieranie kpaliny d spągu złża, zgdnie z wylicznym wskaźnikiem wykrzystania złża. Uwzględnienie w miejscwych planach zagspdarwania przestrzenneg złóż eksplatwanych i nieeksplatwanych, w tym także bszarów perspektywicznych i prgnstycznych występwania kpalin. pdmity gspdarcze dpwiedzialne za eksplatację Urząd Marszałkwski Wjewództwa Dlnśląskieg, Gmina Strzelin OZK1.4 Rekultywacja terenów peksplatacyjnych OZK1.4.1 Zagspdarwanie i rekultywacja wyrbisk raz terenów peksplatacyjnych, najlepiej w kierunku rekreacyjn wypczynkwym pdmity dpwiedzialne za rekultywację, OZK1.4.2 Prwadzenie rekultywacji terenów górniczych równlegle lub natychmiast p zakńczeniu działalnści wydbywczej pdmity dpwiedzialne za rekultywację, 49

49 3.4.4 Harmngram zadań w zakresie chrną zasbów kpalin L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA WŁASNE OZK1.1.1 Uwzględnianie w planach zagspdarwania przestrzenneg zasad chrny przyrdy przy eksplatacji złóż na terenach cennych przyrdnicz Gmina Strzelin 5 Urząd Marszałkwski Wjewództwa Dlnśląskieg ZADANIA KOORDYNOWANE OZK1.1.2 Prwadzenie eksplatacji złóż zgdnie z zatwierdznym planem ruchu pdmity gspdarcze dpwiedzialne za eksplatację b.d Gmina Strzelin OZK1.2.1 Zwiększenie efektywnści wykrzystania udkumentwanych i eksplatwanych złóż kpalin pprzez stswanie sprawneg sprzętu urabiająceg, wdrażanie linii technlgicznych d uszlachetniania kpaliny gdy jej jakść na t pzwala raz pprzez wybieranie kpaliny d spągu złża, zgdnie z wylicznym wskaźnikiem wykrzystania złża pdmity gspdarcze dpwiedzialne za eksplatację b.d Gmina Strzelin OZK1.4.1 Zagspdarwanie i rekultywacja wyrbisk raz terenów peksplatacyjnych, najlepiej w kierunku rekreacyjn wypczynkwym pdmity dpwiedzialne za rekultywację, b.d Gmina Strzelin OZK1.4.2 Prwadzenie rekultywacji terenów górniczych równlegle lub natychmiast p zakńczeniu działalnści wydbywczej pdmity dpwiedzialne za rekultywację, b.d Gmina Strzelin RAZEM ZADANIA WŁASNE 5 RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE - 50

50 3.4.5 Wniski Jakść terenów płżnych na bszarze Gminy w części zależy d warunków naturalnych i ukształtwania terenu, grmy jednak wpływ na stan pwierzchni ziemi ma człwiek i jeg racjnalne bądź lekkmyślne i nierzważne pstępwanie wynikające w dużej mierze z nieznajmści bwiązujących przepisów. Dlateg tak ważnym jest, aby krzystanie z warunków naturalnych takich jak w tym przypadku surwce mineralne dbywał się w zgdzie z przepisami i racjnalnym myśleniem, które nakazuje zstawić pwierzchnię ziemi w takim stanie jak wyglądała przed eksplatacją. Zadanie t należy d firm psiadających kncesję na wydbycie złóż. Natmiast rgany samrządwe mają mżliwść chrny nieużytkwanych zasbów pprzez stswne zapisy w planach zagspdarwania przestrzenneg. 3.5 Bitechnlgie i rganizmy genetycznie zmdyfikwane Od kńca lat dziewięćdziesiątych XX wieku twrzny jest krajwy system bezpieczeństwa bilgiczneg. Jest n party na nrmach i standardach bwiązujących w UE. Jeg głównym celem jest kntrla twrzenia i wykrzystania rganizmów genetycznie mdyfikwanych (GMO) w ramach zamknięteg użycia, ich zamierzneg uwalniania d śrdwiska w celach eksperymentalnych raz wprwadzania d brtu. W 2005r. pracwan prjekt Krajwej strategii bezpieczeństwa bilgiczneg w Plsce, który zawiera wytyczne działań niezbędnych dla zapewnienia chrny śrdwiska naturalneg przed niekntrlwanym wykrzystaniem rganizmów zmdyfikwanych genetycznie. W 2006r. przyjęt Ramwe Stanwisk Rządu RP dtyczące Organizmów Genetycznie Zmdyfikwanych. Jest t dkument wyznaczający kierunek działań dtyczących GMO, na pdstawie, któreg będzie realizwana w Plsce plityka w tym zakresie. Wbec braku jednznacznych wyników badań, dtyczących wprwadzenia rganizmów mdyfikwanych genetyczne Plska będzie się pwiadać zdecydwanie przeciwk innym frmm wykrzystania GMO. Dtyczy t głównie eksperymentów plwych plegających na zamierznym uwlnieniu d śrdwiska, wprwadzenia d brtu GMO raz prwadzenia upraw genetycznie zmdyfikwanych rślin Pdsumwanie Załżne zadania Plski mgą zstać siągnięte na szczeblu gminnym pprzez następujące kierunki działań eklgicznych: edukacja ludnści w sprawie bezpieczeństwa bilgiczneg, w tym prwadzenie neutralnej kampanii infrmacyjnej w zakresie inżynierii genetycznej ze szczególnym uwzględnieniem GMO, mnitrwanie działań związanych z użytkwaniem rganizmów genetycznie zmdyfikwanych, szczególnie w kntekście ich wpływu na zachwanie bezpieczeństwa bilgiczneg. 3.6 Zrównważne wykrzystanie materiałów, wdy i energii Dkumentami, które wyznaczają kierunki w pracwywaniu Prgramów Ochrny Śrdwiska są Plityka eklgiczna Państwa na lata z perspektywą d rku 2016 raz Wytyczne d sprządzania Prgramów chrny śrdwiska zatwierdzne przez Ministerstw Śrdwiska w grudniu 2002 rku. Zapisy w bu tych dkumentach sugerują, iż struktura POŚ pwinna nawiązywać d układu zawarteg w Plityce Eklgicznej. Prpnuje umieszczenie w Prgramie, jak jeden z elementów zrównważneg wykrzystania materiałów, wdy i energii raz w tym zakresie umieszczne zstaną pdrzdziały: materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji, wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych, kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy. 51

51 3.6.1 Materiałchłnnść, wdchłnnść, energchłnnść i dpadwść prdukcji Działania przyczyniające się d zmniejszenia materiałchłnnści, wdchłnnści i energchłnnści pwinny zapewnić wzrst efektywnści wykrzystania surwców, wdy i energii pprzez zmniejszenie ich zużycia na jednstkę prduktu, jednstkwą wartść usługi statystyczneg knsumenta bez pgarszania standardu życiweg ludnści i perspektyw rzwjwych gspdarki. Oszczędnść dóbr pwinna dtyczyć wszystkich sektrów, ale kncentrwać się głównie w sektrze przemysłwym, energetycznym raz budwnictwie i gspdarce kmunalnej. Działania dla racjnalizwania użytkwania wód pwinny bjąć wszystkie dziedziny gspdarki krzystające z zasbów wód przede wszystkim pprzez zastswanie najlepszych dstępnych technik prdukcji przemysłwej i praktyk rlniczych, aby dprwadzić d zmniejszenia zaptrzebwania na wdę i d graniczenia ładunków dprwadzanych d dbirników zanieczyszczeń. Pwinn się unikać nieuzasadnineg wykrzystywania wód pdziemnych na cele przemysłwe. Zmniejszenie wdchłnnści w działaniach związanych z gspdarką wdn-ściekwą realizwane jest przez zmniejszenie strat wdy, pprzez mdernizację ujęć, mdernizacje sieci wdciągwej raz edukację eklgiczną. Racjnalizacja zużycia wdy w gspdarstwach dmwych pwinna plegać przede wszystkim na: graniczeniu marntrawstwa wdy, stswania wdszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gspdarstwa dmweg, dalszeg rzwju pmiaru zużycia wdy, pdjęcia działań w celu graniczenia strat w systemach rzprwadzania wdy. Głównym kierunkiem działań nieinwestycyjnych jest wprwadzenie nrmatywów zużycia wdy, d pzwleń zintegrwanych dla wdchłnnych dziedzin prdukcji. W zakresie działań inwestycyjnych zakłada się wprwadzenie zamkniętych biegów wdy w przemyśle, wdszczędnych technlgii prdukcji i przedsięwzięcia mdernizacyjne w systemach zapatrzenia w wdę ukierunkwane na zmniejszenie strat wdy. Materiałchłnnść t wielkść nakładów materiałwych pniesinych na wytwrzenie kreślnych dóbr użytkwych, wyznaczana przez ilść materiału zużyteg na wytwrzenie kreślnej wartści użytkwej. Zmniejszenie materiałchłnnści i dpadwści, a c za tym idzie likwidacji zanieczyszczeń uciążliwści i zagrżeń u źródła pzwli na uzyskanie większych krzyści gspdarczych pprzez zmniejszenie nakładów na prdukcję a w knsekwencji pprawę, jakści życia mieszkańców pprzez graniczenie wykrzystania zasbów naturalnych i chrny śrdwiska. Bardz isttnym elementem jest zagspdarwywanie wycfanych z użytkwania substancji i materiałów niebezpiecznych raz stswanie najlepszych dstępnych technik (BAT) zmniejszających materiałchłnnść i dpadwść prdukcji i pprawiających efektywnść eknmiczną prcesów wytwórczych. Energchłnnść ujmuje się, jak relację wielkści zużycia energii w prcesie prdukcyjnym w przemyśle czy gspdarce w dniesieniu d dpwiedniej wielkści prdukcji, w której uczestniczy ta energia, czyli inaczej, jak relację nakładów d efektów. O pzimie energchłnnści decydują głównie: struktura gałęziwa przemysłu, stswane technlgie wytwarzania, ceny energii, jakść prdukcji. Działanim w zakresie zmniejszenia energchłnnści pwinn twarzyszyć kntynuwanie przedsięwzięć zmieniających spsób zaspkajania istniejących ptrzeb energetycznych. Zmianm pwinna pdlegać przede wszystkim struktura wykrzystania nśników energii w kierunku zwiększenia udziału energii elektrycznej w gólnym zużyciu energii. Zwiększenie udziału prdukcji energii z gazu w miejsce węgla, pprawy, jakści węgla i innych paliw, a także wzrstu udziału w prdukcji energii elektrycznej i cieplnej z energetycznych nśników dnawialnych (energia wdy i wiatru, energia getermalna, energia słneczna, energia z bimasy)raz pchdzących z dpadów. Dla zmniejszenia energchłnnści niezbędna jest wymiana urządzeń niskiej sprawnści na nwe zużywające mniej energii elektrycznej. W zakresie zapatrzenia w wdę temu celwi służą mdernizacje: ujęć wdy, stacji uzdatniania, pmpwni i hydrfrni raz pśredni wymiana dcinków sieci wdciągwej znajdujących się w złym stanie technicznym, która będzie wpływać na zmniejszenie ilści tłcznej wdy. 52

52 Realizwane w ramach mdernizacji biektów termmdernizacje, plegające na ciepleniu ścian biektów kubaturwych i wymianie stlarki również przyczynia się d zmniejszenia energchłnnści przez zmniejszenie zaptrzebwania na energię cieplną. W zakresie dprwadzenia i czyszczania ścieków krzystnie wpłynie budwa klektra kanalizacyjneg i pmpwni sieciwych a także budwa przydmwych czyszczalni ścieków na terenach rzprsznej zabudwie Wykrzystanie energii ze źródeł dnawialnych Użytkwanie dnawialnych źródeł energii umżliwia siągnięcie krzyści eklgicznych, gspdarczych i spłecznych. Wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych pwinien stać się integralnym elementem zrównważneg rzwju gminy. Działania w zakresie zrównważneg rzwju przynsząceg efekty eklgiczn energetyczne pwinny być kierwane na prdukcję energii eklgicznie czystej ze źródeł dnawialnych, t jest wykrzystujących naturalne źródła, jakimi są energia spiętrzeń wdnych, prmieniwania słneczneg, wód getermalnych, bimasy i wiatru. Z analizy uwarunkwań krajwych wynika, że w najbliższych latach wzrastać będzie wykrzystanie bimasy i siły wiatru. Na bszarach dużych wartściach przyrdniczych i ciekach będących siedliskiem ryb wędrwnych dąży się d teg by nie lkalizwać elektrwni wdnych. Przy każdej lkalizacji pwinny być zachwane uwarunkwania wynikające z płżenia w istniejących lub prjektwanych bszarach chrny przyrdy i krajbrazu Pdsumwanie Mając na uwadze prirytety i zadania nakreślne w dkumentach planistycznych wyższeg szczebla zaprpnwan plan realizacji Prgramu Ochrny śrdwiska dla Gminy Strzelin w zakresie racjnalneg użytkwania zasbów naturalnych kreślając cele krótkterminwe i wynikające z nich działania zmierzające d siągnięcia celu długterminweg. Załżne zadanie zstanie siągnięte pprzez następujące kierunki działań eklgicznych: racjnalizacja użytkwania wdy, wzrst wykrzystania energii ze źródeł dnawialnych. Osiągniecie kreślneg celu za pmcą wyznacznych kierunków działań pwinn być realizwane przez knkretne zadania eklgiczne. Zadania eklgiczne w zakresie racjnalizacji zużycia wdy prwadzące d realizacji teg kierunku działań t: graniczenie wykrzystywania zasbów wód pdziemnych d celów przemysłwych (pza przemysłem spżywczym i niektórymi specjalnymi działami prdukcji rlnej), wspieranie działań mających na celu zagspdarwanie wód padwych w gspdarstwach dmwych; realizacja przez zakłady planów racjnalneg gspdarwania wda (np. wprwadzających zamknięte biegi wdy). Realizacji kierunku działania, jakim jest zmniejszenie energchłnnści gspdarki i wzrst wykrzystania energii i ze źródeł dnawialnych nastąpi pprzez następujące zadania eklgiczne: zmniejszenie strat energii cieplnej w systemach przesyłwych pprzez uszczelnienie rurciągów raz ich właściwą eksplatacje, pprawa parametrów energetycznych budynków termmdernizacja, zwiększenie udziału energii trzymywanej z surwców dnawialnych w całkwitym zużyciu energii. Spełnienie tych celów i zadań przez gminę pwinn kncentrwać się na realizacji następujących zadań: Wzrst świadmści mieszkańców w zakresie krzystania z zasbów naturalnych raz dnawialnych źródeł energii (OZE), Ograniczenie zużycia wdy i zapbieganie przenikaniu zanieczyszczeń d gleb i wód 53

53 Takie działania jak zmniejszenie zużycia wdy, materiałów i energii raz wykrzystywanie surwców wtórnych nie tylk przyczynia sie d zmniejszenia presji na śrdwisk, ale również jest bardz racjnalnym pdejściem w dziedzinie eknmiki prdukcji. Zmniejszenie energchłnnści wdchłnnści i dpadwści prdukcji zależy przede wszystkim d działań pdejmwanych przez przemysł i energetykę zawdwa, a także przez sferę kmunalną. Dlateg wskazane jest uczestnictw gminy i jej mieszkańców w dsknaleniu rganizacji rynku energii, prmwanie energszczędnych urządzeń, rzszerzenie działań w zakresie inwestycji termmdernizacyjnych. Harmngram działań w tym zakresie znajduje się w rzdziałach gspdarka wdna raz chrna pwietrza. 3.7 Kształtwanie zasbów wdnych raz chrna przed pwdzią i skutkami suszy Plska, w prównaniu z innymi krajami eurpejskimi, jest krajem małych zasbach wdy i dużych wahaniach rczneg dpływu. Pwduje t występwanie zagrżenia pwdziweg raz pjawianie się kresów suszy hydrlgicznej, jak wyniku głębkieg niedbru wdy gruntwej. Ocieplenie klimatu i prawdpdbnie związane z tym zjawiskiem częste występwanie anmalii pgdwych pwduje zwiększenie częsttliwści pjawiania się zjawisk ekstremalnych Ochrna przed pwdzią Praw wdne (ustawa z dnia 18 lipca 2001 r.), które weszł w życie 1 stycznia 2002 r., reguluje zagadnienia dtyczące chrny przeciwpwdziwej. Uregulwania bejmują m.in.: zachwanie i twrzenie systemów retencji wód, racjnalne retencjnwanie wód i użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami raz kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych i terenów zalewwych. Ustawa zawiera również zapisy dtyczące prac ratwniczych i zabezpieczających raz kmpetencji i bwiązków urzędów i instytucji zajmujących się chrną przeciwpwdziwą raz zarządzających ciekami wdnymi. Z klei ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. stanie klęski żywiłwej (Dz.U. Nr 62, pz. 558) definiuje stan klęski żywiłwej, katastrfy naturalnej i awarii technicznej, kreśla warunki jeg wprwadzenia i bszar, na którym mże zstać wprwadzny raz prawa i bwiązki rganów władz raz bywateli. Na terenie Gminy Strzelin znajdują się dwie główne rzeki: Ślęza Mała i Oława. Każda z nich psiada zabezpieczenia w pstaci bwałwań długściach przedstawinych w tabeli pniżej. Tabela 7 Długść wałów przeciwpwdziwych na rzekach Oława i Mała Ślęza Rzeka wały przeciwpwdziwe lewy [mb] prawy [mb] łącznie [mb] Oława Mała Ślęza Źródł: RZGW Wrcław Pjemnść retencji krytwej w Gminie Strzelin wynsi 6,3 tys. m 3, a ilść budwli piętrzących jest 5 szt. Na terenie gminy, jedynie w zlewni rzeki Oława są 4 zbirniki retencyjne pjemnści 34 tys. m 3. Natmiast retencja stawwa łącznie na bszarze gminy, licząc zlewnie Oławy i Ślęzy wynsi 182,5 tys. m 3, w 13 stawach 2. Największe wezbrania na Ślęzie i Oławie wystąpiły w latach: 1977, 1980 raz Zestawienie stanów maksymalnych raz daty ich wystąpienia przedstawia tabela 2 Prgram Małej Retencji Wdnej dla Wjewództwa Dlnśląskieg, Wrcław

54 Tabela 8 Maksymalne stany wód pwierzchniwych dla Oławy Rzeka Wdwskaz km rzędna 0 m n.kr H max Cm Data wystąpienia Oława Zabrwice 49,2 146, Oława 28,8 124, Oznaczenia w tabeli: rzędna 0 m n.kr. rzędna zera wdwskazu, [m n.kr.] H max stan maksymalny zabserwwany na wdwskazie, [cm] Źródł: Prjekt POŚ dla Gminy Strzelin, 2007 Dla ptrzeb hydrtechniki i zabezpieczenia przeciwpwdziweg knieczne jest kreślenie wielkści przepływów kreślnym prawdpdbieństwie przewyższenia. Dla Oławy, kntrlwanej pd względem hydrlgicznym przepływy prawdpdbne kreśln stsując metdę największej wiarygdnści, natmiast dla dpływów niekntrlwanych pd względem hydrlgicznym zastswan reginalną metdę Włszyna. Prawdpdbieństw przewyższenia przepływów miardajnych i kntrlnych dla stałych budwli hydrtechnicznych zstały przyjęte zgdnie z Dziennikiem Ustaw Nr 21 z dnia 5 marca 1997 r. Tabela 9 Zestawienie wielkści przepływów prawdpdbnych dla zlewni kntrlwanych Oława Rzeka Wdwskaz km A km 2 Q 3% m 3 /s Q 2% m 3 /s Q 1% M 3 /s Q 0,5% m 3 /s Q 0, 3% m 3 /s Oława Zabrwice 49,2 565,0 37,5 41,1 47,1 53,1 57,5 Oława 28,8 957, ,5 77,5 87,4 96,1 Źródł: Prjekt POŚ dla Gminy Strzelin, 2007 Tabela 10 Zestawienie wielkści przepływów prawdpdbieństwie przewyższenia p=1% ważniejszych niekntrlwanych dpływów rzeki Oławy Rzeka A km 2 Q 1% m 3 /s q 1% km 2 /m 3 /s dla Gnjna 117,3 12,4 0,106 Zielna (Szalna) 106,3 9,90 0,093 Źródł: Prjekt POŚ dla Gminy Strzelin, 2007 Gmina dąży d zmiany niekrzystneg bilansu wdneg jak i graniczenia zagrżenia pwdziweg pprzez zwiększenie retencji rzeki Oławy. Pd pjęciem małej retencji kryją się zabiegi i inwestycje zmierzające d pprawy bilansu wdneg gspdarki wdnej, zwłaszcza w sektrze rlnictwa. Rzumie się przez t inwestycje plegające zwiększeniu zasbów wdnych zlewni pprzez budwę zbirników wdnych, stawów, zastawek, nasadzeń drzew. Jak główne zadanie w tym zakresie na bszarze Gminy Strzelin wytypwan zbirniki retencyjne Kazanów, Strzegów-Strzelin. Mżliwści retencji wdy istnieją również w innych frmach. Należy wykrzystać d teg celu tereny pdmkłe, bszary bagienne, czka wdne raz stswać dpwiednie zabiegi agrtechniczne. Mała retencja dgrywa niezwykle isttną rlę w kształtwaniu się warunków mikrklimatycznych, ma duże znaczenie w rlnictwie, wpływa na kształtwanie się krajbrazu gminy. Rzwój retencji na terenie całej zlewni ma niebagatelny wpływ na chrnę przeciwpwdziwą a także na regulację (zmniejszenie) dpływu ze zlewni, c pzwala na pkrycie niedbrów wdy pjawiające się w kresie niżówek. Rzwój małej retencji pwduje również wzrst ilści fauny wdnej i awifauny na tych terenach. Warunki tpgraficzne na terenie gminy nie są sprzyjające dla lkalizacji większych biektów małej retencji. Istnieją dbre warunki d budwy stawów, czek wdnych i zastawek na rwach meliracyjnych. Należy dążyć d zwiększania retencji na ciekach gminy pprzez wyknanie takich 55

55 biektów jak stpnie, przepusty z piętrzeniem, jazy itp. Należy wzmóc działania zmierzające d zwiększenia ilści magazynwanej wdy stwarzając różneg rdzaju zachęty dla inwestwania w zbirniki i stawy. Na ciekach nizinnym charakterze należy stswać bilgiczną regulację cieków. Gmina Strzelin z racji sweg płżenia w dlinie rzeki Oławy i Małej Ślęzy, narażna jest na częste pwdzie. Występują ne zwykle w kilku klejnych latach, a ich zasięg uzależniny jest d intensywnści padów lub gwałtwnści wisenneg cieplenia. Rzeki na bszarze gminy tracą swój pdgórski charakter stając się nizinnymi niewielkich spadkach pdłużnych. Rzeki są bwałwane i psiadają system wałów przeciwpwdziwych chrniących tereny rlnicze, nie występują tu inne urządzenia zabezpieczające przed pwdzią w pstaci zbirników retencyjnych czy plderów. W zlewni pwyżej bszaru gminy znajdują się zbirniki pewnej retencji (Nieszkwice) nie mające jednak większeg znaczenia z punktu widzenia chrny przeciwpwdziwej. Rzeki są uregulwane na całym bszarze gminy. W czasie pwdzi Oława i Mała Ślęza zagrziła miejscwść płżnym wzdłuż ich biegu, ale zagspdarwanie rlnicze zlewni przyczynia się d zmniejszenia ekstremalnych przepływów a stsunkw wyska retencja pwduje ścięcie czła fali pwdziwej. P uszkdzeniach kryta, bwałwań wywłanych przejściem fal wezbraniwych dknan przebudwy bwałwań na niektórych dcinkach, uzupełnin zniszczne dcinki kryta raz uzupełnin większść wyrw w ich knstrukcji. Jak wspmnian gmina psiada system bwałwań przeciwpwdziwych. Przez gminę przepływa rzeka Oława i Mała Ślęza dbierając wdy z dpływów. Obszar zalewu jest znaczny (małe spadki pdłużne i pprzeczne dliny) ale zagrżne są wówczas miejscwści leżące wzdłuż Oławy i Małej Ślęzy. W zlewni rzeki Oławy dla zwiększenia stpnia chrny przeciwpwdziwej planwana jest budwa, zgdnie z Prgramem Ochrny i Zagspdarwania Wód Zlewni rzeki Ślęzy i Oławy zbirników retencyjnych Kazanów, Strzegów Strzelin, Nieszkwice. W 2009 r. planuję się budwę bwałwania przeciwpwdziweg wraz z jeg infrastrukturą w celu chrny terenów zabudwanych miejscwści Strzegów Prjektwana chrna przeciwpwdziwa plega przede wszystkim na wyknaniu nasypu ziemneg wyskści kł 1,0 1,4 m lub dcinkw w rejnie zabudwań muru prweg, w celu graniczenia wylewania wód pwdziwych prawdpdbieństwie występwania: przepływ miardajny p=3% przepływ miardajny p=1%. W trakcie prjektów jest również inwestycja dtwrzeniwa sucheg zbirnika p/pwdziweg znajdująceg się w zlewni Nieszkwickieg Ptku, płżnej na terenie gminy Strzelin. Inwestycja znajduje się w górnej części zlewni Ptku, bjęte są: wieś Nieszkwice z przynależnymi gruntami (d km biegu cieku), wieś Kazanów z przynależnymi gruntami (km [ ] biegu cieku), Prjektwany zakres dbudwy bazuje na Kncepcji z luteg 2009r. Nieszkwice dbudwa zbirnika p/pwdziweg, gm. Strzelin wariancie II zmdyfikwanym na wnisek Nadleśnictwa Henryków. Opracwywany prjekt budwlany zakłada wyknanie tylk jednej zapry, zlkalizwanej przy starej grbli ziemnej nr 1 w km 5+472,20 Nieszkwickieg Ptku. Utrzymanie systemu przeciwpwdziweg wymaga: systematycznej regulacji cieków wdnych i knserwacji biektów regulacyjnych przystswania biektów hydrtechnicznych d warunków zagrżenia pwdziweg dsknalenia systemu szybkieg strzegania i reagwania w przypadku zagrżenia pwdzią Inwestycje w zakresie przeciwdziałania skutkm pwdzi wykraczają znacznie pza mżliwści gminy, mżliwe jest jednak zwiększenia bezpieczeństwa pwdziweg mieszkańców pprzez działania niezwiązane bezpśredni z inwestwaniem w urządzenia przeciwpwdziwe. W zasadzie wszystkie przedsięwzięcia mżna pdzielić na czynne i bierne. Bardz częst ich rdzaj wymuszny jest własnścią. W przypadku chrny przeciwpwdziwej jest t również pewneg rdzaju wyróżnikiem, chciaż własnść nie czyni tych działań determinującym. Za działania związane z chrną przeciwpwdziwą dpwiada, zgdnie z ustawą Praw wdne, dyrektr reginalneg zarządu gspdarki wdnej (RZGW). Z jeg inicjatywy pwstaje pracwanie prjekt planu chrny przeciwpwdziwej w reginie wdnym. RZWG są również dpwiedzialne za prwadzenie działań infrmacyjnych i krdynację w razie pwdzi lub suszy na pdległym terenie. 56

56 Zasięg działania RZGW we Wrcławiu przedstawin na pniższym rysunku. Rysunek 11 Mapa zasięgu działania RZGW we Wrcławiu Źródł: Ochrnę przed pwdzią prwadzi się zgdnie z planami chrny przeciwpwdziwej na bszarze kraju, planami chrny przeciwpwdziwej reginu wdneg, a w szczególnści przez: zachwanie i twrzenie wszelkich systemów retencji wód, budwę i rzbudwę zbirników retencyjnych, suchych zbirników przeciwpwdziwych raz plderów przeciwpwdziwych; racjnalne retencjnwanie wód raz użytkwanie budwli przeciwpwdziwych, a także sterwanie przepływami wód; funkcjnwanie systemu strzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami zachdzącymi w atmsferze raz hydrsferze; kształtwanie zagspdarwania przestrzenneg dlin rzecznych lub terenów zalewwych, budwanie raz utrzymywanie wałów przeciwpwdziwych, a także kanałów ulgi. Dla ptrzeb planwania chrny przed pwdzią raz prwadzenia działań peracyjnych funkcjnuje w RZGW we Wrcławiu Ośrdek Krdynacyjn-Infrmacyjny Ochrny Przeciwpwdziwej, który dpwiada m.in. za: sprządzanie studiów chrny przed pwdzią dla wydzielnych zlewni w reginie wdnym, które w parciu dane gedezyjne, hydrlgiczne, inwentaryzację infrastruktury kmunikacyjnej i hydrtechnicznej, cenę zagrżenia pwdziweg uwzględniają przede wszystkim granice zasięgu wód pwdziwych kreślnym prawdpdbieństwie występwania, kierunki chrny biernej i czynnej przed pwdzią, prpzycje niezbędnych przedsięwzięć mdernizacyjn - inwestycyjnych wraz z szacunkiem ksztów raz wytyczne dla planwania przestrzenneg; prwadzenie pstępwań administracyjnych dtyczących graniczania działalnści na bszarach bezpśrednieg zagrżenia pwdziweg; krdynację kncepcji i planów z zakresu chrny przeciwpwdziwej; krdynację działań peracyjnych na biektach chrny przed pwdzią; zgłaszanie wnisków, piniwanie i uzgadnianie planów, studiów i kierunków zagspdarwania przestrzenneg, prjektów decyzji warunkach i zagspdarwaniu terenu, decyzji ustaleniu lkalizacji celu publiczneg w dniesieniu d chrny przed pwdzią; prwadzenie prac studialnych, wdrżeniwych, ekspertyz i prjektów z zakresu chrny przed pwdzią raz wyznaczania bszarów zagrżnych pwdzią; 57

57 prwadzenie działalnści infrmacyjn-edukacyjnej dla jednstek samrządwych, rządwych raz spłeczeństwa Ochrna przed suszą Susze spwdwane są długtrwałym graniczeniem padów. Jeśli w Plsce, w kresie wegetacyjnym, przez 20 dni nie ma padów, uznaje się, że nastąpił pczątek suszy atmsferycznej. Dalszy brak padów pwduje suszę glebwą, która wpływa niekrzystnie na wzrst rślin. Nawet, jeśli w tym czasie pady są minimalne, efekty suszy glebwej mgą zstać złagdzne, lecz mim t susza mże przejść w stan suszy hydrlgicznej. Susze atmsferyczna i glebwa zanikają stsunkw szybk, natmiast susza hydrlgiczna, której efektem jest niżówka hydrlgiczna, (czyli bniżenie się pzimu wód pwierzchniwych i pdziemnych) trwa na gół dług, nawet kilka seznów, bwiem dbudwa zasbów wdnych wymaga bfitych raz długtrwałych padów deszczu i śniegu. Rzpatrując zjawisk suszy w kategriach pza przyrdniczych, mżemy mówić również suszy spłeczn-eknmicznej. Brak wdy w rzekach i bniżenie się pzimu wód gruntwych, będące skutkiem suszy, mają bardz pważne knsekwencje dla całej gspdarki, szczególnie tych gałęzi przemysłu, które ptrzebują większych ilści wdy. Knieczne jest uwzględnianie wystąpienia suszy w planach reagwania kryzysweg, pracwywanych na wszystkich szczeblach administracji. Jednym z ważnych elementów takieg planu jest rzwiązanie spsbów reglamentwania wdy dla różnych stpni zagrżenia suszą. W zakresie chrny przed suszą meterlgiczną nie istnieje system zabezpieczeń. Mżliwe jest natmiast łagdzenie jej skutków dla śrdwiska gruntw-wdneg. W związku z tym knieczne jest pdejmwanie działań w zakresie retencji pwierzchniwej i pdziemnej, w tym małej retencji (tereny trwałych użytków zielnych, łąki, bniżenia terenwe z uwagi na pkrywę rślinną względnie dbrze znisą krótktrwałe kresy zalewwe) raz zwiększanie lesistści drzecza. Isttna jest również racjnalizacja zużycia wdy i zachwania jej dbrej, jakści, a także inwentaryzacja, dbudwa i regulacja raz prawidłwa eksplatacja urządzeń meliracji wdnych. Rysunek 12 Czas trwania maksymalnych nizówek w latach Źródł: Opracwanie Ekfizjgraficzne dla Wjewództwa Dlnśląskieg 58

58 3.7.3 Cele i zadania śrdwiskwe d rku 2012 i d rku 2015 Cel Cele długterminwe d rku 2015 Cel Cele krótkterminwe d rku 2012 Zadanie Zadanie Jednstka dpwiedzialna PS.1 Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrżeń śrdwiska spwdwanych przez ptencjalne źródła zagrżeń naturalnych dla chrny ludnści przed ich skutkami. PS.1.1 Pdniesienie bezpieczeństwa przeciwpwdziweg PS PS PS Realizacja przyjętych prgramów zapbiegających pwdzim, a w szczególnści: Strategii mdernizacji Odrzańskieg Systemu Wdneg, Prgramu dla Odry 2006, Generalnej strategii chrny przed pwdzią drzecza Górnej i Śrdkwej Odry p wielkiej pwdzi lipcwej 1997 rku, Prgram chrny i zagspdarwania wód zlewni rzek: Ślęza i Oława (w tym budwa zbirnika Strzegów - Strzelin) Zwiększenie przepustwści kryt przez, między innymi, mdernizację kanałów pwdziwych, czyszczenie i udrżnienie kryt rzek i międzywali. Budwa zbirników Kazanów i Nieszkwice na ptku Nieszkwickim RZGW, Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych, Gmina Strzelin RZGW, Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych, Gmina Strzelin Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych, Gmina Strzelin PS Utrzymanie w sprawnści technicznej istniejących biektów infrastruktury przeciwpwdziwej i zbirników, wałów, kryt rzecznych, ptków i kanałów raz zabudwy twarzyszącej. RZGW, Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych, Gmina Strzelin 59

59 3.7.4 Harmngram zadań w zakresie chrny przed pwdzią i suszą L.P. Nazwa zadania Termin rzpczęcia planwany Termin zakńczenia planwany Jednstka dpwiedzialna Planwane kszty gółem (PLN) tyś. Partnerzy ZADANIA KOORDYNOWANE PS Realizacja przyjętych prgramów zapbiegających pwdzim, a w szczególnści: Strategii mdernizacji Odrzańskieg Systemu Wdneg, Prgramu dla Odry 2006, Generalnej strategii chrny przed pwdzią drzecza Górnej i Śrdkwej Odry p wielkiej pwdzi lipcwej 1997 rku, Prgram chrny i zagspdarwania wód zlewni rzek: Ślęza i Oława (w tym budwa zbirnika Strzegów - Strzelin) RZGW, Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych b.d Urząd Strzelin PS Zwiększenie przepustwści kryt przez, między innymi, mdernizację kanałów pwdziwych, czyszczenie i udrżnienie kryt rzek i międzywale RZGW, Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych b.d Urząd Strzelin PS Budwa zbirników Kazanów i Nieszkwice na ptku Nieszkwickim Gmina Strzelin b.d Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych PS Utrzymanie w sprawnści technicznej istniejących biektów infrastruktury przeciwpwdziwej i zbirników, wałów, kryt rzecznych, ptków i kanałów raz zabudwy twarzyszącej RZGW, Dlnśląski Zarząd Meliracji i Urządzeń Wdnych b.d Urząd Strzelin RAZEM ZADANIA KOORDYNOWANE b.d. 60

60 4 Dalsza pprawa, jakści śrdwiska i bezpieczeństwa eklgiczneg na bszarze Gminy Strzelin 4.1 Gspdarka wdn ściekwa Charakterystyka i cena stanu aktualneg Hydrgrafia Wdy pwierzchniwe Gmina Strzelin w całści leży na bszarze zlewni rzeki Oławy i Małej Ślęzy z ich dpływami. Sieć wód pwierzchniwych gminy jest rzadka, mał urzmaicna, jedynie w górnej części zlewni (pza gminą) bardziej urzmaicna. Na bszarze gminy pza Oławą, Ślęzą i jej głównym dpływem Małą Ślęzą, gdzie z zasięgu ich dlin występuje stsunkw gęsta sieć cieków drbniejszych, kanałów i rwów meliracyjnych, sieć hydrgraficzna jest ubga. Obszar gminy psiada znacznie rzadszą sieć cieków, które pnadt są mał zasbne w wdę. Ten bszar jest użytkwany intensywnie rlnicz i t w znacznym stpniu są t pla rne. Zalesienie tej części gminy jest niewielkie. Obszar gminy praktycznie pzbawiny jest biektów małej retencji c wiąże się bezpśredni z niezbyt bgatą siecią cieków jak i wyskim stpniem zagspdarwania terenów pd użytki rlne zwłaszcza rne. Pewne mżliwści zwiększenia retencji daje właśnie Oława i Mała Ślęza. Większymi dpływami tych rzek są: Krynka (dpływ Oławy) Młynówka Gębicka (dpływ Oławy) Ptk Nieszkwicki (dpływ Oławy) Babica (dpływ Oławy) Pluskawa (dpływ Małej Ślęzy) Rów Głstwicki (dpływ Małej Ślęzy) OŁAWA Pwierzchnia całkwita zlewni rzeki Oławy wynsi 1167,4 km 2. Wdwskaz Oława płżny w dcinku ujściwym rzeki Oławy zamyka zlewnię pwierzchni 957 km 2. Dla tych zlewni kntrlwanych pniżej zamieszczn charakterystykę fizjgraficzną w pstaci: pwierzchni zlewni, szerkści zlewni, spadku średnieg zlewni, współczynnika szerkści zlewni, wskaźnika wydłużenia raz zalesienia. Tabela 11 Charakterystyka fizjgraficzna zlewni Oławy Rzeka Wdwskaz A Km 2 B km σ - Cw - Iśr % Z % Oława Oława ,21 0,242 0,555 0, Oznaczenia w tabeli: A pwierzchnia zlewni, [km 2 ] B szerkść zlewni, [km] σ współczynnik szerkści zlewni, [-] Cw wskaźnik wydłużenia zlewni, [-] I śr średni spadek zlewni, [%] Z zalesienie, [%] Hydrgrafia rzeki Oławy jest dść dbrze rzwinięta. Rzeka nie psiada większych dpływów pza Krynką i Gnjną. W zlewni Oławy znajdują się becnie 3 wdwskazy, 2 na Oławie, tj.: Zbrwice i Oława raz Przewrn na Krynce. Rzeka ma długść 91,7 km i pwierzchnię zlewni A = 1167,4 km 2, jest lewstrnnym dpływem Odry, d której uchdzi w km 250,4. Bierze pczątek na wyskści kł 315 m n.p.m. na Przedgórzu Sudeckim. Średni spadek zlewni wynsi k. 0,62 %, a gęstść sieci rzecznej k. 0,34 1/km; zalesienie zlewni wynsi k. 19 %. Klimatyczny bilans wdny wynsi k. 71 mm. 61

61 Tabela 12 Charakterystyczne parametry rzeki Oławy Rzeka Wdwskaz długść km rz. wys. źródeł m n.p.m. Ic d 1/km Oława Oława 62, ,023 0,336 Oznaczenia w tabeli: L c długść cieku, [km] rz. wys. źródeł rzędna wyskści źródeł, [m n.p.m.] I c spadek pdłużny cieku, [ ] d gęstść sieci rzecznej d IV rzędu, [1/km] Zlewnia rzeki Oławy nie jest zasbna w wdę. Wielkści średnich przepływów z wiellecia wynsi 3,97 m 3 /s w przekrju Oława. Przepływy charakterystyczne dla rzeki Oławy, dla przekrjów kntrlwanych pd względem hydrlgicznym zestawin w tabeli pniżej. Tabela 13 Zestawienie przepływów charakterystycznych z wiellecia Rzeka Wdwskaz Pwierzchnia zlewni km 2 Przepływy charakterystyczne m 3 /s SNQ SSQ SWQ Oława Zabrwice 565,0 0,45 1,54 13,8 Oława 957,0 1,09 3,97 22,4 Oznaczenia w tabeli: SNQ średni niski przepływ z wiellecia, [m 3 /s] SSQ średni przepływ z wiellecia, [m 3 /s] SWQ średni wyski przepływ z wiellecia, [m 3 /s] W kresach bezpadwych, p zaniku spływu pwierzchniweg rzeka zasilana jest wdami pdziemnymi, następuje zmniejszanie się zasilanie cieków pniżej przepływu graniczneg. Tabela 14 Czas trwania niżówek dla przepływu graniczneg Q 10% Rzeka Wdwskaz Niżówki rczne Liczba dni niżówek Nl/Nz T n [dni] Rk Lat zima Max Średnia Oława Oława , Oznaczenia w tabeli: Nl/Nz stsunek liczby dni niżówek letnich d liczny dni niżówek zimwych, T n czas trwania niżówki, [dni] Otrzymane wartści wskazują na duże prawdpdbieństw wystąpienia kresów niżówkwych w zlewni Oławy. Są t przeważnie niżówki występujące w kresie letnim i jesiennym. Mniejsze znaczenie mają niżówki zimwe. Istnieje zatem ptrzeba zwiększenia zasbnści w wdę tych zlewni pprzez budwę małych zbirników retencyjnych z przeznaczeniem dla rlnictwa. Sieć małych zbirników dgrywa dużą rlę zarówn w chrnie przed pwdzią, jak i psuchami. MAŁA ŚLĘZA Najważniejszym dpływem Ślęzy jest Mała Ślęza. Zlewnia cieku psiada charakter pagórkwaty niedużych spadkach pdłużnych jak i pprzecznych. Ptk bierze swój pczątek w klica wsi Kbyla Głwa w gminie Ciepłwdy. Pwierzchnia zlewni jest praktycznie niezalesina. Średni prcent zalesienia 5-6 %. D ujścia d Ślęzy rzeka płynie przez tereny słab zurbanizwane wybitnie rlniczym charakterze i intensywnej prdukcji rlniczej. 62

62 Przepływy charakterystyczne wskazują na pdgórski charakter rzeki, znaczne wartści dpływów jednstkwych wskazują na duże zasby zlewni jednak duża amplituda przepływów wskazuje na małą retencję zlewni i szybkie dpływy pwdujące gwałtwne wezbrania pwdziwe. Z drugiej strny w kresach bezdeszczwych występują niżówki. Mała Ślęza jest kntrlwana w przekrju ujściwym d Ślęzy. Zlewnia ma typw pdgórski charakter. Według Pdziału Hydrlgiczneg Plski (1983) jednstkwe przepływy charakterystyczne wynszą: Przepływ najniższy NNq dm 3 /s/km 2 Przepływ średni niski SNq dm 3 /s/km 2 Przepływ średni rczny SSq dm 3 /s/km 2 Przepływ średni wielki SWq dm 3 /s/km 2 Przepływ najwyższy WWq dm 3 /s/km 2 Rzeka nie ma większeg znaczenia gspdarczeg, jej wdy są zanieczyszczne i niezbyt zasbne natmiast jest t ciek, który mże mieć znaczenie dla intensywneg rlnictwa. KRYNKA Niewielka rzeka w Gminie Strzelin. Prawy dpływ Oławy, krąża Wzgórza Strzelińskie d wschdu, Rzeka Krynka przepływa bk wsi Głębka d strny płudniwej, skręcając w strnę półncy przecina drgę nr 39 d strny Strzelina w dległści k 200 m przed wsią(d strny zachdniej), by zakńczyć swój bieg uchdząc d rzeki Oława bk wsi Krzepice. Na rzece Krynka w km , znajduję się zbirnik plderwy Krynka Przewrn. W kresach występwania przepływów niskich i średnich zbirnik będzie wykrzystywany rlnicz, utrzymując nrmalny pzim piętrzenia na rzędnej 185,00 m n.p.m., ddatkw będzie wykrzystywany d celów rekreacyjnych. W kresach występwania przepływów wezbraniwych pełni funkcję zbirnika przepływweg redukując falę w bjętści rezerwy pwdziwej zawartej między rzędnymi 185,00 a 186,00 m n.p.m. i wynszącej 0,536 mln m 3. Przy NPP pjemnść zbirnika wynsi 0,315 mln m 3 a pwierzchnia zalewu wynsi 37,4 ha. Natmiast przy maksymalnym dpuszczalnym pzimie piętrzenia (186m n.p.m.) pjemnść zbirnika wzrśnie d 0,851 m 3 a pwierzchnia zalewwa wzrśnie d 81 ha. Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska dla wjewództwa dlnśląskieg na lata w zakresie wód pwierzchniwych realizwany jest przez Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu. Sieć mnitringwa wód pwierzchniwych na lata zstała zaprjektwana zgdnie z wymgami Państwweg Prgramu Mnitringu Śrdwiska na lata , uwzględniająceg załżenia Ramwej Dyrektywy Wdnej, t jest w spsób umżliwiający pzyskanie spójneg i całściweg brazu stanu eklgiczneg i chemiczneg wód na terenie Dlneg Śląska. Infrmacje uzyskane na pdstawie mnitringu umżliwią zarówn klasyfikację stanu wód, jak i cenę długterminwych zmian warunków naturalnych raz zmian wynikających z prwadznej na szerką skalę działalnści antrpgenicznej. Pnadt umżliwią ne cenę dtrzymywania nrm i siągnięcia celów ustanwinych dla bszarów chrninych. 3 Pniższy rysunek przedstawia punkty mnitringu wód pwierzchniwych na terenie wjewództwa dlnśląskieg w rejnie Gminy Strzelin. 3 Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska na lata , Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu, Wrcław, marzec

63 Rysunek 13 Lkalizacja punktów mnitringu wód pwierzchniwych w wjewództwie dlnśląskim Źródł: Stan śrdwiska w wjewództwie dlnśląskim w 2007 rku Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu Na terenie Gminy Strzelin występują dwa stałe punkty mnitringu, jakści wód pwierzchniwych wjewództwa dlnśląskieg. W 2007 r. badan w ramach mnitringu peracyjneg wskaźniki czystści wód na rzece Oława, pniżej Strzelina (54 km) raz na rzece Krynka w miejscwści Biedrzychów (2 km). Rzeka Oława d kilku lat charakteryzuję się ustabilizwanym pzimem zanieczyszczeń, dla większści wskaźników nie przekraczającym III klasy. W rku 2007 na ujściu Odry dntwan III klasę jakści i stan ten nie zmienia się d lat. W uchdzącej d Oławy pwyżej Strzelina Krynce sześc parametrów przekracza znacznie pzim IV i V klasy, a ich charakter wskazuje na dpływ ścieków. 64

64 Rysunek 14 Trendy zmian wybranych wskaźników zanieczyszczenia w rzece Oławie na ujściu d Odry (km 2,0) w latach Źródł: Stan śrdwiska w wjewództwie dlnśląskim w 2007 rku Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu D ważnych punktów mnitringwych ze względu na chrnę śrdwiska wdneg Gminy Strzelin należy również zaliczyć punkty leżące pza bszarem gminy na rzece Mała Ślęza pniżej Pluskawki raz na ujściu d Ślęzy. W rzece Małej Ślęzie w pierwszym punkcie tylk trzy parametry aztany, fsfr gólny i substancje rzpuszczne przekraczają pzim klasy IV. W punkcie ujściwym takich parametrów jest już sześć przy jednczesnym wzrście stężeń maksymalnych. Spwdwane jest t ściekami dprwadzanymi z czyszczalni w Górce (dla Miasta Strzelina). 65

65 Rysunek 15 Trendy zmian wybranych wskaźników zanieczyszczenia w rzece Ślęza na ujściu d Odry (km 2,4) w latach Źródł: Stan śrdwiska w wjewództwie dlnśląskim w 2007 rku Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu Wdy pdziemne Wdy pdziemne występują na głębkściach 0,8-4,0 m pniżej terenu w części półncnej gminy, natmiast w części należącej d Wzgórz Strzelińskich występują w wietrzelinach i szczelinach na głębkści 0,5-2 m. Pd względem hydrlgicznym, gmina płżna jest w Pdreginie Wrcławskim i charakteryzuje się deficytwym wskaźnikiem zasbnści w wdę pdziemna wynszącym 95 m 3 /dbę/km 2. 4 Mnitring, jakści wód pdziemnych Prgram Państwweg Mnitringu Śrdwiska dla wjewództwa dlnśląskieg na lata w zakresie wód pdziemnych realizwany jest przez Oddział Dlnśląski PIG we Wrcławiu. raz przez Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu. PIG prwadzi mnitring diagnstyczny w punktach pmiarwych raz w rku, bejmuje wszystkie jednlite części wód pdziemnych i peracyjny bejmujący jednlite części wód zagrżne nie siągnięciem dbreg stanu. Każdemu z punktów zstaną przypisane kreślne zakresy pmiarwe stanwiące wypełnianie wymagań dyrektyw unijnych, w tym aztanwej. Zakłada się, że sieć pmiarwa w latach będzie liczyła kł 800 punktów w mnitringu diagnstycznym i 300 w mnitringu peracyjnym. Pza badaniami na pzimie krajwym w wjewództwie dlnśląskim będą wyknywane przez Wjewódzki Inspektrat Ochrny Śrdwiska we Wrcławiu uzupełniające badania wód pdziemnych w zakresie elementów fizyk-chemicznych. W ramach mnitringu diagnstyczneg i peracyjneg badania bejmują wdy pdziemne Głównych Zbirników Wód Pdziemnych, wykrzystywane d zapatrzenia ludzi w wdę d picia raz zagrżne aztanami pchdzącymi z rlnictwa. Celem wyknywania badań jest dstarczenie infrmacji stanie chemicznym wód pdziemnych, śledzenie jeg zmian raz sygnalizacja zagrżeń w skali kraju, na ptrzeby zarządzania zasbami wód pdziemnych i ceny skutecznści pdejmwanych działań chrnnych. 5 4 Studium uwarunkwań i zagspdarwania przestrzenneg dla Miasta i Gminy Strzelin 66