(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (13) T3 (1) Int. Cl. B23B1/04 B23C/22 (06.01) (06.01) (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej Europejski Biuletyn Patentowy /02 EP B1 (4) Tytuł wynalazku: Płytka skrawająca i narzędzie do obróbki skrawaniem powierzchni otworów () Pierwszeństwo: DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 07/03 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono:.06. Wiadomości Urzędu Patentowego 06/ (73) Uprawniony z patentu: MAPAL Fabrik für Präzisionswerkzeuge Dr. Kress KG, Aalen, DE PL/EP T3 (72) Twórca (y) wynalazku: KRESS Dieter, Aalen, DE HÄBERLE Friedrich, Lauchheim, DE (74) Pełnomocnik: Łazewska i Łazewski sp. j. rzecz. pat. Dobrzański Jan Warszawa Mysłowicka 1 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 1 EP B1 Z-6839 Płytka skrawająca i narzędzie do obróbki skrawaniem powierzchni otworów Opis 1 Wynalazek dotyczy narzędzia do obróbki skrawaniem powierzchni otworów według niezamiennej części zastrzeżenia niezależnego, oraz znanego z US-A Płytki skrawające i narzędzia wymienionego tutaj rodzaju są znane. W przypadku płytek skrawających jest przewidziane, że posiadają one powierzchnię przednią i powierzchnię górną. Podczas obróbki skrawaniem powierzchni otworu powierzchnia przednia jest zwrócona w kierunku obrotu narzędzia, w którym jest zastosowana płytka skrawająca. W stanie zamontowanym powierzchnia górna jest zwrócona w kierunku od korpusu narzędzia. Linia przecięcia powierzchni przedniej z powierzchnią górną tworzy co najmniej dwie krawędzie tnące o określonej geometrii, usytuowane na końcach krawędzi bocznej utworzonej przez tę linię przecięcia. 3 Narzędzia wymienionego rodzaju są wyposażone co najmniej w dwie płytki skrawające, z których jedna jest wpuszczona w powierzchnię czołową, a druga jest wpuszczona w powierzchnię obwodową narzędzia. Płytki skrawające posiadają co najmniej dwie krawędzie tnące o określonej geometrii. 4 Wada znanych płytek skrawających i narzędzi polega na tym, że mogą być one zastosowane tylko do jednego określonego procesu obróbki, albo do obróbki zgrubnej, albo do obróbki wykańczającej powierzchni otworu. Dla różnych procesów obróbki wymagane jest zatem stosowanie różnych płytek skrawających, względnie różnych narzędzi. Przy stosowaniu tego rodzaju płytek skrawających i narzędzi może łatwo dochodzić do ich pomylenia, gdyż krawędzie tnące do obróbki zgrubnej i krawędzie tnące do obróbki wykańczającej na pierwszy rzut oka, zwłaszcza w przypadku małych płytek skrawających, z trudnością tylko są odróżniane od siebie. Tego rodzaju pomyłki mogą prowadzić do uszkodzeń obrabianego przedmiotu, albo również uszkodzeń narzędzia. Zadaniem wynalazku jest zatem opracowanie płytki skrawającej i narzędzia, które nie posiadają tych wad. 6 Dla rozwiązania tego zadania została zaproponowana płytka skrawająca posiadająca cechy wymienione w zastrzeżeniu 1. Odznacza się ona tym, że posiada linię przecięcia powierzchni przedniej z powierzchnią górną, która tworzy krawędź

3 boczną, na której końcach są usytuowane krawędzie tnące o określonej geometrii. Różnią się one między sobą, dzięki czemu jedna z tych krawędzi tnących ma postać krawędzi tnącej do obróbki zgrubnej, a druga z nich ma postać krawędzi tnącej do obróbki wykańczającej. 7 Dalsze rozwiązania są ujęte w zastrzeżeniach zależnych. 8 Dla rozwiązania tego zadania zostało również zaproponowane narzędzie posiadające cechy wymienione w zastrzeżeniu 7. Służy ono do obróbki skrawaniem powierzchni otworów i zawiera co najmniej jedną wstawioną w powierzchnię czołową narzędzia pierwszą płytkę skrawającą i co najmniej jedną wstawioną w powierzchnię obwodową drugą płytkę skrawającą, przy czym każda z nich posiada co najmniej dwie krawędzie tnące o określonej geometrii. Narzędzie odznacza się tym, że jedna krawędź tnąca płytek skrawających ma postać krawędzi tnącej do obróbki zgrubnej, a druga ma postać krawędzi tnącej do obróbki wykańczającej, zaś krawędzie tnące są usytuowane na obu końcach krawędzi bocznej płytki skrawającej. Dzięki temu układowi obu rodzajów krawędzi tnącej usytuowanych na płytce skrawającej jest na przykład zapewnione, że po umieszczeniu płytki skrawającej na powierzchni obwodowej narzędzia, jej krawędź tnąca do obróbki zgrubnej styka się z obrabianą powierzchnią otworu, zaś odpowiednio po umieszczeniu płytki skrawającej w powierzchni czołowej narzędzia jej krawędź tnąca do obróbki wykańczającej obrabia powierzchnię otworu. Zależnie od ustawienia płytki skrawającej w korpusie narzędzia z obrabianym przedmiotem stykają się różnego rodzaju krawędzie tnące. Po pierwsze możliwe jest zatem stosowanie tych samych płytek skrawających, co zmniejsza koszty składowania. Po drugie zapewnia się, że po zamontowaniu w narzędziu z obrabianym przedmiotem stykają się pożądane krawędzie tnące. 9 Dalsze rozwiązania wynikają z zastrzeżeń zależnych. Wynalazek zostanie poniżej dokładniej objaśniony w nawiązaniu do rysunków. Na nich przedstawiają: fig.1 widok perspektywiczny płytki skrawającej, przy czym widoczne są jej powierzchnie przednia i górna, fig.2 inny widok perspektywiczny płytki skrawającej wraz ze śrubą mocującą i nachylonym klinem, oraz fig.3 widok perspektywiczny z przodu narzędzia z płytkami skrawającymi wstawionymi w powierzchnię czołową i w powierzchnię obwodową. 11 Przedstawiona na fig.1 płytka skrawająca 1 posiada skierowaną w stronę patrzącego powierzchnię przednią 3, która podczas użytkowania płytki skrawającej 1

4 jest zwrócona w kierunku obrotu narzędzia, a która podczas użytkowania płytki skrawającej 1 służy do obróbki skrawaniem otworu. Płytka skrawająca 1 posiada ponadto powierzchnię górną, która po zamontowaniu płytki skrawającej w narzędziu jest skierowana w stronę od jego korpusu. Naprzeciw powierzchni górnej jest usytuowana równoległa do niej powierzchnia dolna 7, a odpowiednio naprzeciw powierzchni przedniej 3 jest usytuowana powierzchna tylna 9, która jest równoległa do powierzchni przedniej 3. Powierzchnia przednia 3 i powierzchnia tylna 9 przechodzą, korzystnie przez łukowo zakrzywione obszary, w powierzchnie boczne 11 i 13 płytki skrawającej 1, które są węższe niż powierzchnia przednia i powierzchnia tylna płytki skrawającej 1. Posiada ona zatem, patrząc w kierunku powierzchni przedniej 3, kształt prostokąta. Do pomyślenia jest jednak również taki kształt płytki skrawającej 1, że powierzchnia przednia 3 ma kształt kwadratu. 12 Przecięcie powierzchni przedniej 3 z powierzchnią górną tworzy krawędź boczną 1, a odpowiednio przecięcie powierzchni przedniej 3 ze powierzchnią dolną 7 tworzy krawędź boczną Na końcach krawędzi bocznej 1 są przewidziane krawędzie tnące o określonej geometrii, przy czym w tym przypadku górna krawędź tnąca bliska górnej powierzchni bocznej 11 ma postać krawędzi tnącej do obróbki zgrubnej, natomiast krawędź tnąca usytuowana na dolnym końcu krawędzi bocznej 1 ma postać krawędzi tnącej 19 do obróbki wykańczającej. Na przeciwnych końcach krawędzi bocznej 1 są zatem do dyspozycji różne krawędzie tnące. 14 Płytka skrawająca 1 może być również przymocowana do narzędzia w położeniu odwróconym, a wówczas jej powierzchnia górna jest skierowana w stronę korpusu narzędzia, a powierzchnia dolna 7 jest skierowana w stronę patrzącego. Możliwe jest również utworzenie płytki skrawającej 1 jako płytki obracanej dokoła urojonej osi, która jest prostopadła do powierzchni przedniej 3 i przechodzi przez jej środek. 1 Krawędź boczna 1 jest punktowo symetryczna względem krawędzi bocznej 1. U góry jest przewidziana krawędź tnąca 19ą do obróbki wykańczającej, a u dołu jest przewidziana krawędź tnąca 17 do obróbki zgrubnej. Krawędzie tnące usytuowane parami po przekątnej są zatem takie same, natomiast usytuowane wzdłuż krawędzi bocznych powierzchni przedniej 3 stanowią naprzemian krawędź tnącą do obróbki wykańczającej i krawędź tnącą do obróbki zgrubnej. 16 Przewidziane jest zwłaszcza, że powierzchnia tylna 9 jest identyczna jak powierzchnia przednia. Możliwe jest również obrócenie o 180 o płytki skrawającej 1 dokoła urojonej osi, która jest usytuowana prostopadle do górnej albo dolnej

5 powierzchni bocznej 11, 13, albo powierzchni górnej, albo powierzchni dolnej 7 i przechodzi przez jej środek. Jeżeli obróci się płytkę skrawającą 1 dokoła tej osi, to powierzchnia tylna 9 byłaby widoczna jako identyczna względem przedstawionej tutaj powierzchni przedniej 3 i byłaby również zaopatrzona w krawędzie tnące do obróbki wykańczającej i do obróbki zgrubnej. 17 Fig.1 przedstawia wreszcie to, że płytka skrawająca 1 posiada otwór 21 przechodzący prostopadle przez powierzchnię górną i powierzchnię tylną. 9. W tym otworze może być umieszczona niewidoczna tutaj śruba mocująca 23, za pomocą której płytka skrawająca 1 może zostać przymocowana do korpusu narzędzia. 18 Płytka skrawająca 1 zostaje przymocowana zasadniczo stycznie do powierzchni czołowej i/lub powierzchni obwodowej korpusu narzędzia. Siły działające na płytkę skrawającą za pośrednictwem krawędzi tnącej 17, 17 do obróbki zgrubnej, względnie za pośrednictwem krawędzi tnącej 19, 19 do obróbki wykańczającej, są skierowane zasadniczo prostopadle do środkowej osi śruby mocującej 23 umieszczonej w otworze 21. Tego rodzaju płytka skrawająca jest określana jako płytka styczna. 19 Fig.2 przedstawia płytkę skrawającą 1 według fig.1 w widoku perspektywicznym po jej obróceniu o 90 o dokoła urojonej osi, prostopadłej do powierzchni bocznych 11 i 13. Te same części są zaopatrzone w te same oznaczenia, dzięki czemu dla uniknięcia powtórzeń niniejszy opis pod tym względem odwołuje się do fig.1. Na fig.2 jest widoczna śruba mocująca 23, która przechodzi przez płytkę skrawającą 1 i jest wkręcona w niepokazany tutaj korpus narzędzia. 21 Do dolnej powierzchni bocznej 13 przylega klinowy człon 2, który jest przymocowany do korpusu narzędzia za pomocą śruby nastawczej 27, posiadającej korzystnie dwa obszary gwintowane o przeciwnie skierowanych zwojach. Pierwszy obszar gwintowany współpracuje z klinowym członem 2, natomiast drugi obszar gwintowany współpracuje z korpusem narzędzia. 22 Klinowy człon 2 wymienionego tutaj rodzaju jest zasadniczo znany. Służy on tutaj do regulowania położenie płytki skrawającej w kierunku prostopadłym do środkowej osi śruby mocującej 23, na przykład dla nastawiania promieniowego występu płytki skrawającej 1 wstawionej w powierzchnię czołową narzędzia, ponieważ może on być przemieszczany za pomocą śruby nastawczej 27 w kierunku jej środkowej osi. 23 Na fig.2 jest widoczne, że krawędź tnąca 17 do obróbki zgrubnej posiada obwodową fazkę ochronną 29 o kącie natarcia 0 o co oznacza, że fazka ochronna z powierzchną górną tworzy kąt 90 o. Z fazką ochronną łączy się główna powierzchnia

6 1 2 natarcia 31, która przechodzi w krawędź 33 łamacza wióra. Wióry odprowadzane z krawędzi tnącej 17 do obróbki zgrubnej przemieszczają się więc od fazki ochronnej 29 poprzez główną powierzchnię natarcia 31 do krawędzi 33 łamacza wióra, na której łamią się. 24 Krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej posiada dwie powierzchnie natarcia, przy czym pierwsza powierzchnia natarcia 3 opada pod ostrzejszym kątem od krawędzi tnącej 19 do obróbki wykańczającej niż łącząca się z nią druga powierzchnia natarcia 37. Obydwie powierzchnie natarcia przechodzą w krawędź 39 łamacza wiórów, na której są łamane wióry wytworzone krawędzią tnącą 19 do obróbki wykańczającej i przemieszczone przez obydwie powierzchnie natarcia 3 i Objaśnione w nawiązaniu do fig.2 rozwiązania krawędzi tnącej 17 do obróbki zgrubnej i krawędzi tnącej 19 do obróbki wykańczającej są również widoczne na fig.1, gdzie są również użyte wymienione oznaczenia. 26 Również na fig.1 jest wyraźnie widoczne, że w szczególności fazka ochronna 29 jest bardzo wąska, co jest zaznaczone dwoma liniami usytuowanymi w małej odległości od siebie. 27 Podsumowując objaśnienia fig.1 i 2 należy stwierdzić, że płytka skrawająca 1 posiada korzystnie identyczne powierzchnie ograniczające, a mianowicie identyczne powierzchnie przednią i tylną 3, 9, identyczne powierzchnie górną i dolną i 7, oraz identyczne powierzchnie boczne 11 i 13. Usytuowane na powierzchniach przedniej i tylnej 3 i 9 krawędzie tnące 17, 17 do obróbki zgrubnej i krawędzie tnące 19, 19 do obróbki wykańczającej są umieszczone parami naprzeciw siebie na krawędziach bocznych 1 i 1 powierzchni przedniej i tylnej 3, 9. Dzięki temu płytka skrawająca może zostać użyta jako płytka obracana. Może ona zostać obrócona o 180 o dokoła osi prostopadłej do powierzchni górnej albo dolnej, 7 i przechodzi przez jej środek, albo dokoła osi prostopadłej do powierzchni przedniej albo tylnej 3, 9 i przechodzi przez jej środek, albo dokoła osi prostopadłej do powierzchni bocznych 11 albo 13 i przechodzi przez jej środek. 28 Fig.3 przedstawia narzędzie w widoku perspektywicznym ukośnie z przodu. Fig.3 pokazuje zatem powierzchnię czołową 41 i powierzchnię obwodową 43 narzędzia, w których jest osadzona zasadniczo stycznie co najmniej jedna płytka skrawająca 1 według fig.1 i 2. Narzędzie jest w jego lewym obszarze przerwane. Może być ono połączone z obrabiarką bezpośrednio albo za pośrednictwem przystawki, albo również z innymi narzędziami, na co ten opis nie będzie się tutaj powoływać.

7 W przedstawionym tutaj przykładzie wykonania w powierzchni czołowej 41 są osadzone dwie płytki skrawające 1s i 1 s. Te płytki skrawające posiadają identyczną budowę, taką jak opisana powyżej. Te same części są zaopatrzone w te same oznaczenia cyfrowe. Pod tym względem nawiązuje się tutaj do opisu fig.1 i 2. Płytki skrawające 1s i 1 s są wstawione w powierzchnię czołową 41 w przybliżeniu stycznie, wobec czego powierzchnie tych płytek skierowane w stronę patrzącego są zasadniczo równoległe do powierzchni czołowej 41. Są tutaj przewidziane klinowe człony 2, za pomocą których może być nastawiany występ płytek skrawających 1s i 1 s poza powierzchnię obwodową Zgodnie z fig.3 płytki skrawające 1 są zamontowane w powierzchni czołowej w takim położeniu, jakie wynika z fig.2. Zgodnie z fig.3 do patrzącego są więc skierowane powierzchnie dolne W przypadku płytki skrawającej 1s widoczna jest powierzchnia przednia 3 z leżącą na jej obwodzie krawędzią tnącą 19 do obróbki wykańczającej, która po wprowadzeniu narzędzia do obrabianego otworu styka się z jego powierzchnią. 33 Patrząc w kierunku oznaczonego strzałką 4 obrotu narzędzia przed powierzchnią przednią 3 jest przewidziany rowek 47 dla wiórów, poprzez który mogą być odprowadzane wióry wytwarzane przez płytkę skrawającą 1. Odpowiedni rowek dla wiórów jest również przewidziany w płytce skrawającej 1 s. 34 Płytka skrawająca 1s posiada, jak to już zostało objaśnione w nawiązaniu do fig.2, powierzchnię tylną 9, która tutaj jest zakryta. Widoczna jest krawędź boczna 1 z krawędzią tnącą 17 do obróbki wykańczającej i z krawędzią tnącą 19 do obróbki zgrubnej. Widoczne jest, że krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej na powierzchni przedniej wraz z krawędzią tnącą 17 do obróbki zgrubnej jest usytuowana na krawędzi bocznej 1. 3 Środkowa oś 49 narzędzia jest usytuowana w kierunku od powierzchni bocznej Płytka skrawająca 1s jest nieco odchylona od położenia dokładnie stycznego. Usytuowana na zewnątrz powierzchnia boczna 11 leży nieco wyżej niż przeciwna, przylegająca do klinowego członu 2 powierzchnia boczna 13. Wobec tego przyporządkowana powierzchni przedniej 3 krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej leży wyżej niż krawędź tnąca 17 do obróbki zgrubnej usytuowana w obszarze tej samej krawędzi bocznej 1. Innymi słowami, krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej sięga nad powierzchnię czołową 41 narzędzia dalej niż

8 7 1 2 krawędź tnąca 17 do obróbki zgrubnej. Płytka skrawająca 1s jest zatem obrócona dokoła osi prostopadłej do powierzchni przedniej 3 i przechodzi przez jej środek. 37 Płytka skrawająca 1s jest ponadto obrócona dokoła osi, która jest prostopadła do powierzchni bocznej 13 i zatem do powierzchni bocznej 11. Jest przy tym przewidziane, że krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej na powierzchni przedniej 3 jest usytuowana nieco wyżej i zatem sięga nad powierzchnię czołową 41 dalej niż krawędź tnąca 17 do obróbki zgrubnej przyporządkowana powierzchni tylnej Dzięki obu nakładającym się obrotom krawędź tnąca do obróbki wykańczającej stanowi najwyższy punkt płytki skrawającej 1s nad powierzchnią czołową 41. Ponieważ powierzchnia przednia i tylna 3, 9, powierzchnia górna i dolna, 7, oraz powierzchnie boczne 11 i 13 są identyczne, to płytka skrawająca 1s może zostać dowolnie wstawiona w powierzchnię czołową 41 narzędzia. Nie jest zatem ważne, czy jak to przedstawia fig.3 powierzchnia dolna 7 albo czy powierzchnia górna jest skierowana do przodu, albo czy powierzchnia boczna 11 albo powierzchnia boczna 13 jest skierowana na zewnątrz. Ponieważ płytka skrawająca 1s jest obrócona dokoła obydwu opisanych powyżej osi, a krawędź tnąca do obróbki wykańczającej na powierzchni przedniej stanowi wciąż najwyższy punkt, to płytka skrawająca wymienionego tutaj rodzaju, wstawiona w powierzchnię czołową 41 narzędzia służy zawsze do obróbki wykańczającej. 39 Specjalne nieco odchylone względem dokładnie stycznego umiejscowienie płytki skrawającej w powierzchni czołowej narzędzia, ma zastosowanie do wszystkich płytek skrawających wstawionych w narzędzie, tutaj zatem ma zastosowanie do obydwu płytek skrawających 1s i 1 s. 40 Okazuje się zatem, że niezależnie od ilości płytek skrawających wstawionych w powierzchnię czołową 41, oraz niezależnie od ich umiejscowienia, zawsze jest do dyspozycji krawędź tnąca służąca do obróbki wykańczającej obrabianego przedmiotu. Chociaż więc płytka skrawająca posiada tak krawędzie tnące do obróbki zgrubnej, jak i krawędzie tnące do obróbki wykańczającej, to zawsze po osadzeniu w powierzchni czołowej narzędzia jest do dyspozycji pożądana krawędź tnąca do obróbki wykańczającej jako robocza krawędź tnąca. 41 Fig.3 uwidocznia również przechodzące przez płytki skrawające 1s i 1 s śruby mocujące 23, które służą do przymocowania płytek skrawających do korpusu narzędzia.

9 Urojone linie łączące środki śrub 23, które przytrzymują płytki skrawające 1s i 1 s, ze środkową osią 49 narzędzia, tworzą między sobą kąt wynoszący na przykład 1 o. Płytki skrawające 1s i 1 s są symetryczne względem linii średnicowej 1 usytuowanej w powierzchni czołowej 41, oraz przecinającej środkową oś 49 narzędzia. 43 W obszarze, w którym linia średnicowa 1 przecina powierzchnię obwodową 43 narzędzia, jest osadzona płytka skrawająca 1u. Również tutaj jest widoczna powierzchnia przednia 3 płytki skrawającej, zaopatrzona w krawędź tnącą 17 do obróbki zgrubnej. Podczas użytkowania narzędzia wytwarza ona wióry ze ścianki otworu. Na fig.3 wychodzi się z tego założenia, że oznaczona jako powierzchnia tylna 7 powierzchnia płytki skrawającej 1u jest zwrócona w kierunku od środkowej osi 49 narzędzia, a więc jest skierowana na zewnątrz. Objaśniona w nawiązaniu do fig.1 i 2 powierzchnia boczna 13 jest w tym przypadku skierowana w stronę patrzącego. Powierzchnia tylna 9 leżąca naprzeciw powierzchni przedniej 3 nie jest w tym przypadku widoczna. Posiada ona, tak jak powierzchnia przednia 3, krawędzie tnące do obróbki zgrubnej i krawędzie tnące do obróbki wykańczającej, z których widoczne są krawędź tnąca 17 do obróbki wykańczającej i krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej. 44 Wyraźnie widoczne jest, że płytka skrawająca 1u co prawda jest wstawiona zasadniczo stycznie w powierzchnię obwodową 43, w rzeczywistości jednak jest względem niej nachylona w taki sposób, że krawędź tnąca 17 do obróbki zgrubnej wystaje nad powierzchnię obwodową 43, natomiast przeciwna, również przyporządkowana krawędzi bocznej 1 krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej jest przesunięta względem powierzchni obwodowej 43 do wewnątrz, w kierunku środkowej osi 49 narzędzia. 4 Płytka skrawająca 1u umieszczona w powierzchni obwodowej 43 jest dodatkowo obrócona dokoła osi, która jest prostopadła do powierzchni bocznej 13 i przechodzi przez jej środek, a mianowicie w taki sposób, że krawędź tnąca 17 do obróbki zgrubnej na powierzchni przedniej 3 sięga nieco dalej nad powierzchnię obwodową 43 niż krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej usytuowana na powierzchni tylnej Na koniec płytka skrawająca 1u jest również obrócona z położenia dokładnie stycznego, w dwóch kierunkach, a mianowicie dokoła osi prostopadłej do powierzchni przedniej i przechodzącej przez jej środek, oraz dokoła osi prostopadłej do powierzchni bocznej 13 i przechodzącej przez jej środek. W ten sposób zostaje zapewnione, że robocza krawędź tnąca płytki skrawającej 1u, a mianowicie krawędź tnąca 17 do

10 obróbki zgrubnej, sięga najdalej nad powierzchnię obwodową 43 narzędzia 1, oraz że zarówno krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej usytuowana na powierzchni przedniej 3, jak i krawędź tnąca 19 do obróbki wykańczającej usytuowana na powierzchni tylnej 9, są cofnięte względem tej roboczej krawędzi tnącej. 47 Opisane tutaj usytuowanie płytki skrawającej 1u w powierzchni obwodowej 43 narzędzia 1 jest identyczne w przypadku wszystkich płytek skrawających, które są usytuowane quasi stycznie w powierzchni obwodowej 43, niezależnie od tego, czy powierzchnia przednia czy powierzchnia tylna jest skierowana w stronę od środkowej osi 49, albo czy powierzchnia boczna 11 albo 13 jest skierowana w stronę patrzącego na fig Patrząc w kierunku obrotu przed powierzchnią przednią 3 płytki skrawającej 1u jest również przewidziany rowek 47 dla wiórów. 49 W przykładzie wykonania według fig.3 są przewidziane równomiernie rozmieszczone trzy płytki skrawające 1u, 1 u i 1 u, których orientacja jest identyczna jak objaśniona w nawiązaniu do płytki skrawającej 1u. 0 Patrząc w kierunku obwodowym między płytkami skrawającymi 1 u i 1s, oraz między płytkami skrawającymi 1s i 1u, między płytkami skrawającymi 1u i 1 s, jak również między płytkami skrawającymi 1 s i 1 u są przewidziane listwy prowadzące. Między płytkami skrawającymi 1 u i 1 u są przewidziane dwie listwy prowadzące 3, które są usytuowane symetrycznie względem linii średnicowej 1. 1 Listwy prowadzące objaśnione w nawiązaniu do fig.3 umożliwiają realizację narzędzia o dużej długości jego zasięgu. 2 Listwy prowadzące są osadzone znanym sposobem w rowkach wykonanych w powierzchni obwodowej 43 i sięgają patrząc w kierunku środkowej osi 49 na obszar, który jest większy niż mierzona w tym kierunku długość płytek skrawających 1u, 1 u i 1 u. Są one przeznaczone do skutecznego prowadzenia narzędzia w obrabianym otworze. 3 Widoczne jest na fig.3, że narzędzie posiada co najmniej jedną wstawioną w powierzchnię czołową 41 i w powierzchnię obwodową płytkę skrawającą 1s, 1u, z których każda posiada dwie krawędzie tnące o określonej geometrii. Krawędzie tnące każdej płytki skrawającej mają postać krawędzi tnącej 17 do obróbki zgrubnej i krawędzi tnącej 19 do obróbki wykańczającej. W tym przypadku przewidziane są płytki obracane, które posiadają usytuowane naprzeciwko siebie po przekątnej krawędzie tnące 17, 17 do obróbki zgrubnej i krawędzie tnące 19, 19 do obróbki wykańczającej, co zostało już szczegółowo objaśnione w nawiązaniu do fig.1 i 2.

11 1 2 4 Płytki skrawające mają taki kształt, że po ich zamontowaniu w powierzchni czołowej 41 ich krawędzie tnące 19 do obróbki wykańczającej stykają się z obrabianym otworem, a osadzone w powierzchni obwodowej 43 ich krawędzie tnące 19 do obróbki zgrubnej obrabiają powierzchnię otworu. Jest przy tym całkowicie nieważne czy płytki skrawające swą powierzchnią górną czy swą powierzchnią dolną 7 są skierowane w stronę korpusu narzędzia. Możliwe jest również osadzenie płytek skrawających w położeniu obróconym o 180 o dokoła osi śruby mocującej 23. Zawsze, w zależności od sytuacji po zamontowaniu, stykają się z obrabianym otworem pożądane krawędzie tnące: po zamontowaniu w powierzchni obwodowej 43 krawędzie tnące 19, 19 do obróbki zgrubnej, a po zamontowaniu w powierzchni czołowej 41 krawędzie tnące 17, 17 do obróbki wykańczającej. Jest zatem wykluczone, by jedna z płytek skrawających mogła być źle zamontowana w narzędziu. Warunkiem jest jednakże i jest to dla fachowca jasne - że zawsze albo powierzchnia przednia 3 albo powierzchnia tylna 7 jest zwrócona w kierunku obrotu. Ponieważ wszystkie płytki skrawające są identyczne, to zachowanie odpowiedniej ich orientacji jest bardzo uproszczone. Prace naprawcze i pierwsze wyposażenie narzędzia są łatwo wykonywane, gdyż nie jest możliwe niewłaściwe zamontowanie płytek skrawających. 6 Opisywane tutaj płytki skrawające mogą być jednak używane tylko z takimi narzędziami, które podczas obróbki powierzchni otworu obracają się w kierunku obrotu oznaczonym strzałką 4. W przypadku odwrócenia kierunku obrotu płytki skrawające muszą mieć kształt stanowiący lustrzane odbicie, co oznacza, że na narożach, na których teraz są przewidziane krawędzie tnące do obróbki wykańczającej, muszą być przewidziane krawędzie tnące do obróbki zgrubnej i odwrotnie. 7 Opisywane tutaj narzędzie odznacza się tym, że może być bezproblemowo wyposażone w płytki skrawające, przy czym mogą zostać zastosowane identyczne płytki skrawające, chociaż narzędzie służy zarówno do obróbki wstępnej jak i obróbki wykańczającej, ponieważ zależnie od sytuacji po zamontowaniu płytek skrawających ich krawędzie tnące do obróbki zgrubnej i krawędzie tnące do obróbki wykańczającej stykają się z obrabianą ścianą otworu. Jest przy tym przewidziane, że krawędzie tnące do obróbki zgrubnej, patrząc w kierunku osiowym, a więc w kierunku środkowej osi 49, są usytuowane przed krawędziami tnącymi do obróbki wykańczającej. Natomiast patrząc w kierunku promieniowym, krawędzie tnące do obróbki wykańczającej sięgają ponad powierzchnię obwodową 43 dalej niż krawędzie tnące do obróbki zgrubnej.

12 Ilość krawędzi tnących do obróbki wykańczającej i krawędzi tnących do obróbki zgrubnej może być dostosowana do różnych okoliczności. Możliwe jest na przykład przewidzenie dwóch płytek skrawających usytuowanych naprzeciwko parami, przy czym dwie usytuowane naprzeciwko płytki skrawające są umieszczone w powierzchni czołowej 41, a dwie przesunięte względem nich o 90 o płytki skrawające są umieszczone w powierzchni obwodowej 43. Do pomyślenia jest jednak również, że w powierzchni czołowej 41 są zamontowane trzy płytki skrawające, a w powierzchni obwodowej 43 tylko dwie płytki skrawające. Odwrotnie, w powierzchni obwodowej mogą być zamontowane trzy płytki skrawające, a w powierzchni czołowej dwie płytki skrawające. Możliwe jest również na przykład zamontowanie w powierzchni obwodowej 43 czterech płytek skrawających do obróbki zgrubnej i zamontowanie tylko jednej płytki skrawającej do obróbki wykańczającej w powierzchni czołowej 41. Jednakże może być w tym przypadku realizowana mniejsza prędkość posuwu. 9 Z objaśnień wynika jeszcze, że płytki skrawające patrząc od góry albo od dołu, a więc w kierunku środkowej osi otworu 21, mogą mieć kształt prostokąta albo kwadratu. Ostatecznie mogą być jednak również realizowane płytki skrawające z trzema albo z więcej niż czterema narożami. Rozstrzygający jest przewidziany rozkład krawędzi tnących do obróbki zgrubnej i krawędzi tnących do obróbki wykańczającej dla zapewnienia, że przy praktycznie stycznym zamontowaniu w powierzchni czołowej 41 krawędzie skrawające do obróbki wykańczającej są krawędziami tnącymi roboczymi, natomiast przy stycznym zamontowaniu w powierzchni obwodowej 43 krawędzie tnące do obróbki zgrubnej stykają się z obrabianym przedmiotem. Może być przy tym przewidziane, jak to objaśniono na fig.3, nachylenie płytek skrawających wstawionych w powierzchnię obwodową 43, dla umożliwienia łagodnego nacinania i tworzenia grubszego wióra. 60 Z objaśnień wynika, że w przypadku narzędzia opisywanego tutaj rodzaju, w którego powierzchni czołowej 41 mogą być również zamontowane płytki skrawające, Których krawędzie tnące do obróbki zgrubnej są krawędziami tnącymi roboczymi, natomiast w powierzchni obwodowej 43 są zamontowane płytki skrawające, których krawędzie tnące do obróbki wykańczającej stykają się z obrabianym przedmiotem. Jest więc zasadniczo możliwe zachowanie objaśnionej w nawiązaniu do fig.3 budowy narzędzia, jednak dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu pytek skrawających pozostawienie jako krawędzi roboczych krawędzi tnących do obróbki wykańczającej w powierzchni czołowej 41 i krawędzi tnących do obróbki zgrubnej w powierzchni obwodowej 43. Zwłaszcza również w tym zmienionym rozwiązaniu mogłyby być za

13 12 1 pomocą urządzenia do justowania nastawiane płytki skrawające, których krawędzie tnące do obróbki wykańczającej stykają się z obrabianym przedmiotem. Rozstrzygający jest wówczas oprócz rozmieszczenia płytek skrawających, układ krawędzi tnących: krawędzie tnące do obróbki wykańczającej patrząc w kierunku osiowym są usytuowane za krawędziami tnącymi do obróbki zgrubnej, a patrząc w kierunku promieniowym - przed nimi. Odpowiednio patrząc w kierunku osiowym, krawędzie tnące do obróbki zgrubnej są usytuowane przed krawędziami tnącymi do obróbki wykańczającej, a patrząc w kierunku promieniowym - za nimi. 61 Na koniec możliwe jest jeszcze również nie tylko dobieranie w sposób zróżnicowany konturu krawędzi tnących do obróbki wykańczającej i krawędzi tnących do obróbki zgrubnej, jak to powyżej zostało opisane. W obszarze krawędzi tnących do obróbki zgrubnej i krawędzi tnących do obróbki wykańczającej mogą zostać również zastosowane różne materiały. Na przykład w obszarze krawędzi tnącej do obróbki zgrubnej może zostać zastosowany stop twardy, natomiast w obszarze krawędzi tnącej do obróbki wykańczającej może zostać przewidziana powłoka PKD (Polykristallin Diamant wielokrystaliczne proszki diamentowe) albo odpowiednia wkładka tnąca. 62 Ważna jest zasadnicza idea, że w połączeniu z narzędziem mogą zostać zastosowane płytki skrawające tego samego rodzaju, chociaż narzędzie służy zarówno do obróbki zgrubnej, jak i do obróbki wykańczającej. Zależnie od sytuacji po zamontowaniu płytek skrawających i ich kształtu, z obrabianą ścianką otworu stykają się tylko ich krawędzie tnące do obróbki zgrubnej albo ich krawędzie tnące do obróbki wykańczającej. MAPAL Fabrik für Präzisionswerkzeuge Dr. Kress KG; Niemcy Pełnomocnik:

14 13 EP B1 Z-6839 Zastrzeżenia patentowe 1. Narzędzie do obróbki skrawaniem powierzchni otworów co najmniej z jedną wpuszczoną w powierzchnię czołową (41) narzędzia () i co najmniej z jedną wpuszczoną w powierzchnię obwodową (43) narzędzia () płytką skrawającą (1s, 1 2, 1u, 1 u, 1 u), które posiadają co najmniej dwie krawędzie tnące o określonej geometrii, przy czym jedna krawędź tnąca płytek skrawających ma postać krawędzi tnącej (17, 17 ) do obróbki zgrubnej, a druga krawędź tnąca ma postać krawędzi tnącej (19, 19 ) do obróbki wykańczającej, a także krawędzie tnące są umieszczone na obydwu końcach krawędzi bocznej (1, 1 ) płytek skrawających, znamienne tym, że wpuszczona w powierzchnię czołową (41) narzędzia (), zasadniczo stycznie do niej, co najmniej jedna płytka skrawająca służy do obróbki wykańczającej albo do obróbki zgrubnej, natomiast wpuszczona w powierzchnię obwodową (43) narzędzia (), zasadniczo stycznie do niej, co najmniej jedna płytka skrawająca służy do obróbki zgrubnej albo do obróbki wykańczającej. 2. Narzędzie według zastrzeżenia 1, znamienne tym, że co najmniej jedna płytka skrawająca posiada powierzchnie przednią (3), która podczas obróbki skrawaniem przedmiotu jest zwrócona w kierunku obrotu, oraz powierzchnię górną (), która w stanie zamontowanym jest zwrócona w kierunku od korpusu narzędzia (), przy czym w stanie zamontowanym robocze krawędzie tnące są rozmieszczone na krawędzi bocznej (1, 1 ) płytki skrawającej, która stanowi linię przecięcia powierzchni przedniej (3) i powierzchni górnej (). 3. Narzędzie według zastrzeżenia 1 albo 2, znamienne tym, że co najmniej jedna płytka skrawająca ma postać płytki obracanej, zaś każde dwie krawędzie tnące, które są usytuowane naprzeciw siebie po przekątnej na powierzchni przedniej (3), są takie same, a krawędzie tnące występują kolejno przemiennie wzdłuż graniczących ze sobą krawędzi bocznych. 4. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że co najmniej jedna płytka skrawająca posiada powierzchnię tylną (9) równoległą do powierzchni przedniej (3) i położoną naprzeciw niej oraz posiadającą kształt identyczny jak powierzchnia przednia (3).. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że płytki skrawające narzędzia () są identyczne.

15 14 6. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że przewidziane jest urządzenie nastawcze, które współpracuje co najmniej z jedną krawędzią tnącą usytuowaną w powierzchni czołowej (41) narzędzia (). 7. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że patrząc w kierunku osiowym i w kierunku posuwu płytka skrawająca służąca do obróbki zgrubnej jest usytuowana przed płytką skrawającą służącą do obróbki wykańczającej. 8. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że płytki skrawające wpuszczone w powierzchnię obwodową (43) narzędzia () patrząc w kierunku podłużnym narzędzia () są nachylone, przy czym krawędź tnąca (17 ) służąca do obróbki zgrubnej wystaje nad powierzchnię obwodową (43) narzędzia (), natomiast usytuowana na tej samej krawędzi bocznej (1 ) krawędź tnąca (19) służąca do obróbki wykańczającej jest cofnięta względem powierzchni obwodowej (43). 9. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że płytki skrawające wpuszczone w powierzchnię obwodową (43) narzędzia () patrząc w poprzecznym kierunku względem podłużnego kierunku narzędzia () - są nachylone, przy czym krawędź tnąca (17 ) służąca do obróbki zgrubnej na powierzchni przedniej (3) wystaje nad powierzchnię obwodową (43) dalej niż usytuowana za krawędzią tnącą (17) służącą do obróbki zgrubnej krawędź tnąca (19) służąca do obróbki wykańczającej na powierzchni tylnej (9), która tak jak krawędź tnąca (17 ) do obróbki zgrubnej jest umieszczona w obszarze powierzchni bocznej (13) płytki skrawającej (1).. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że przewidziane są dwie płytki skrawające usytuowane parami naprzeciw siebie, z czego dwie w powierzchni czołowej (41) i dwie w powierzchni obwodowej (43). 11. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że w powierzchni obwodowej (43) przewidziane są trzy korzystnie umieszczone w takim samym odstępie od siebie płytki skrawające, zaś między każdymi dwoma płytkami skrawającymi zwłaszcza w środku w powierzchni czołowej (41) przewidziana jest jedna płytka skrawająca. 12. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że w powierzchni czołowej (41) przewidziane są trzy płytki skrawające, a w powierzchni obwodowej (43) - dwie płytki skrawające. 13. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że w powierzchni czołowej (41) przewidziana jest jedna płytka skrawająca, a w powierzchni obwodowej (43) - cztery płytki skrawające.

16 1 14. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że wstawiona w powierzchni czołowej (41) co najmniej jedna płytka skrawająca (1s) jest nachylona wokół osi, która przechodzi przez środek powierzchni bocznych (11, 13) i/lub jest nachylona wokół osi, która jest prostopadła do środka powierzchni przedniej (3) i powierzchni tylnej (9). 1. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne przez co najmniej jedną listwę prowadzącą wstawioną w powierzchnię obwodową (43). 16. Narzędzie według jednego z poprzednich zastrzeżeń, znamienne tym, że między każdymi dwoma płytkami skrawającymi, które są wstawione w powierzchnię czołową albo w powierzchnię obwodową, jest przewidziana jedna listwa prowadząca. MAPAL Fabrik für Präzisionswerkzeuge Dr. Kress KG; Niemcy Pełnomocnik:

17 16 EP B1 Z-6839

18 17 EP B1 Z-6839