INSTRUKCJA Rysowanie mapy terenu

Transkrypt

1 INSTRUKCJA Rysowanie mapy terenu Bawicie się w rysowanie map? Jeśli tak - to jak bardzo się do tego przykładacie? Chodzi tylko o ogólny szkic na wasz użytek, czy może szczegółowo macie zamiar opracować klimat każdego ciekawego miejsca? I robicie to ręcznie, czy może przy użyciu jakichś specjalnych programów? Odpowiedzi na tak postawione pytania znajdziecie w ćwiczeniu które Państwu oferujemy. Rodzaje map Mapa jest to zmniejszony model powierzchni Ziemi lub jej części przedstawiony przy użyciu symbolicznych znaków umownych (znaki kartograficzne). Takie zmniejszenie uwzględnia kulistość Ziemi a samo przetwarzanie informacji odbywa się według określonych reguł matematycznych, co nazywane jest odwzorowaniem kartograficznym. Mapa może być wykonana w postaci analogowej (obraz na płaszczyźnie) lub (coraz częściej) cyfrowej - zobrazowanie zbioru danych o obiektach oryginału i ich wzajemnym usytuowaniu. Mapa stanowi podstawowe narzędzie badań i prezentacji wyników w geografii i geodezji. Znaki kartograficzne to umowny zestaw znaków używanych na mapie. W zależności od dokładności i rodzaju mapy są różne znaki. Przykładowe znaki kartograficzne to: rzeka (niebieska linia), las (zielona przestrzeń) lub np. hotel (litera H w domku). Do znaków kartograficznych zalicza się również m.in. warstwice. Mapy dzielimy na: ogólnogeograficzne, tematyczne.

2 Treść mapy - znaki kartograficzne, napisy na mapie Zasadniczą treść mapy stanowi rysunek sytuacyjny, będący obrazem pokrycia terenu znajdującego się na powierzchni Ziemi (bez ukształtowania terenu). Osiąga się to przez przedstawienie na mapie przedmiotów terenowych z wykorzystaniem znaków umownych. Rodzaje znaków umownych; punktowe (nie da się przedstawić w skali mapy, studnia, młyn, głaz, centrala, słup) liniowe (drogi, koleje, granice, ogrodzenia, rzeki) konturowe (powierzchniowe) (lasy, łąki, jeziora, itd.) umowne objaśniające (uzupełniają charakterystykę przedmiotów terenowych) napisy na mapach barwy na mapach Mapa spełnia swoje znaczenie, jeżeli jest wykonana w czytelnych i zrozumiałych dla wszystkich kolorach. Najczęściej stosowane kolory to; czarny - stosowany do rysowania ramki i siatki systemów meldunkowych, osiedli, obiektów przemysłowych, sieci komunikacyjnej (koleje, drogi), granice i ogrodzenia; niebieski - wody, bagna i dane magnetyczne, brązowy - rzeźba terenu; zielony - roślinność; Skala i legenda mapy Mapy wykonane są w odpowiedniej skali a sama skala podaje, ile razy odległość na mapie "d" jest mniejsza od odpowiadającej jej odległości w terenie "D". Przedstawia się ją stosunkiem d:d, tj. jak się ma odległość na mapach do odległości w terenie. Zapisuje się w postaci ułamka 1/25000 lub 1: Skala wyrażona stosunkiem liczb nazywana jest skalą liczbową. Często pod skalą liczbową zamieszcza sie informację, która informuje nas jaka jest odległość w terenie odpowiadająca 1 cm na mapie. Przykład zapisu: 1 cm m. Ten zapis nosi nazwę wielkości skali. Ma ona zastosowanie do pomiaru odległości w terenie. W tym celu mierzymy na mapie odległości za pomocą linijki

3 milimetrowej i znając wielkość skali mnożymy ją przez otrzymaną ilość centymetrów. Na przykład na mapie o skali 1:25000 zmierzono odcinek o długości 4,0 cm. Jaka długość odpowiada temu odcinkowi w terenie? D = 250 * 4,0 = 1000 m Posługiwanie się skalą liczbową przy wykonywaniu pomiarów na mapie jest niedogodne, ponieważ wymaga przeprowadzenia każdorazowo przeliczeń. Dokonywania tych przeliczeń można uniknąć, jeśli przedstawić skalę liczbową w postaci wykresu tj. prostej podzielonej na jednostki długości (metry, kilometry) zmniejszone odpowiednio do skali i opisane. Wykres taki nazywa się podziałką liniową. Podziałka liniowa jest więc graficznym przedstawieniem skali liczbowej i służy do szybkiego i dogodnego pomiaru odległości na mapie. OpenOrienteering Mapper Na rynku istnieje wiele różnego rodzaju programów, które ułatwiają rysowanie mapy. W naszym ćwiczeniu wykorzystamy OpenOrienteering Mapper. Jest to aplikacja, która została stworzona na potrzeby osób, które zaczynają przygodę z tworzeniem map, w naszym przypadku do biegów na orientację. Cechuje ją prostota, dlatego z powodzeniem może być wykorzystana do nauki tworzenia pierwszej prostej mapy. Przy rysowaniu nowej mapy program sam wskazuje początkowe kroki, a w pasku dolnym cały czas widoczne są wskazówki dotyczące działania poszczególnych przycisków. Dla ułatwienia kreślenia nowej mapy, w pierwszym etapie jako tło należy wgrać zeskanowaną mapę podkładową. Podkład może mieć dowolną skalę. Kolejne czynności sprowadzają się do kreślenia nowej mapy na tle podkładu. Na rysunku wyżej OpenOrienteering Mapper z otwartą mapą podkładową obszaru Jelenia Góra KPSW Dobór i otwieranie mapy podkładowej w aplikacji OpenOrienteering Mapper Mapa podkładowa jest do pobrania z menu.

4 Czynności rysowania mapy rozpoczynamy od zapoznania się z instrukcją korzystania z OpenOrienteering Mapper. Następnie otwieramy mapę podkładową i przystępujemy do przenoszenia treści podkładu do rysowanej mapy. W opisanych niżej ćwiczeniach jest obszar kampusu Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej. Nie mniej może to być dowolnie wybrany fragment obszaru Jeleniej Góry. Ćwiczenie 1 poznawanie aplikacji OpenOrienteering Mapper W pierwszym etapie ćwiczenia poznajemy narzędzia OpenOrienteering Mapper, które mają zastosowanie do rysowania mapy oraz badamy zależność - rozmiar obrazu wyrażony w pikselach od liczby metrów w terenie na piksel. W celu zbadania tej zależności, ćwiczenie powtarzamy dwa razy. Za każdym, należy po obrysie pobranej mapy podkładowej narysować ramkę narzędziem OpenOrienteering Mapper do rysowania linii ciągłych i zbadać zależność rozmiaru mapy wyrażonej w pikselach dla następujących wartości; liczba metrów (1 m) na piksel, liczba metrów (2 m) na piksel. Za każdym zapisujemy wyeksportowany obraz. W drugim etapie ćwiczenia, należy zapisany obraz dla zależności liczba metrów (2) na piksel, przygotować do druku na kartce formatu A4 (kartka pionowa), z zachowaniem marginesów 2 cm. Ćwiczenie 2 rysowanie mapy W ćwiczeniu 2 wykorzystujemy pobraną mapę podkładową dla etapu 1. Następnie na tak pobranej mapie, kadrujemy obszar zgodny z mapką (KPSW) pokazaną obok. Następnie otwieramy nowy plik do którego wklejamy wykadrowaną mapę i zapisujemy jako mapa_podkładowa_2. Tak przygotowaną mapę podkładową należy wykorzystać do narysowania nowej mapy z wykorzystaniem OpenOrienteering Mapper, na której rysujemy; obszar KPSW, budynki KPSW, koleje i urządzenia z nimi związane, ulice i urządzenia z nimi związane, wody i urządzenia z nimi związane, roślinność, uprawy i grunty, rzeźba terenu. Opisy w treści mapy: skala i podziałka mapy, nazwa mapy, skróty z objaśnieniami, legenda znaków umownych. nazwy ulic i ważnych obiektów, linie siatki kilometrowej z naniesionymi na marginesie współrzędnymi GPS Ćwiczenie 3 aktualizacja treści przygotowanej mapy, prace terenowe. Do prac w terenie wykorzystujemy wydrukowany fragment mapy przygotowany w ćwiczeniu nr 2. Na wydruku należy dodatkowo umieścić;

5 oznaczenie północy (linie siatki) - co pozwala nam na zorientowanie wydruku podczas prac w terenie, obliczoną skalę (podziałkę) - najłatwiej stosować skalę mianowaną (np. 1 cm = 10 pk) lub podziałkę opisaną parokrokami lub metrami, legenda - tylko w przypadku, gdy nie jesteśmy zapamiętać własnych oznaczeń. Przed rozpoczęciem prac w terenie należy zapoznać się w ogólnych zarysach z tym fragmentem terenu w którym należy wykonać prace aktualizacyjne. Podczas prac w terenie w pierwszej kolejności należy wybrać punkt startowy od którego rozpoczynamy prace. Na pierwsze stanowisko wybieramy charakterystyczny punkt orientacyjny, którym powinien być duży obiekt, charakterystyczne skrzyżowanie, itp. Z tego miejsca wyznaczamy linię (drogę) przemieszczania się w terenie, a która łączy inne charakterystyczne punkty w terenie (kolor czerwony na rysunku). Drogę wybieramy w taki sposób, aby zamykała ona obszar w którym planujemy wykonać aktualizację. Stanowiskami pracy są; charakterystyczne przedmioty terenowe lub ich części (np. budynek róg płotu, itp.). Sposób i kolejność postępowania przedstawia poniższy rysunek. Na pierwszym stanowisku pracy, stojąc przy charakterystycznym punkcie terenowym (np. budynku) orientujemy wydrukowany podkład, zgodnie z kierunkiem północy. Mapa (szkic) jest zorientowana wtedy, gdy wszystkie kierunki na mapie są równoległe do odpowiadających im kierunków w terenie, zaś górna ramka mapy zwrócona jest na północ. Mapę (szkic) można również zorientować według linii i przedmiotów terenowych (orientowanie geometryczne) lub za pomocą kompasu (orientowanie magnetyczne). Po zorientowaniu mapy (szkicu), w miejscu stania porównujemy sytuację znajdowaną na mapie (szkicu) z sytuacją w terenie. W przypadku różnic na szkicu dokonujemy poprawek zgodnie z tym co znajdujemy w terenie, nanosząc je pod postacią własnych oznaczeń i opisów na podkład. Po zakończeniu prac w pierwszym punkcie, przechodzimy na drugie stanowisko wzdłuż wybranej drogi. Przemieszczając się wzdłuż drugi, należy mieć cały czas zorientowany podkład. Podczas przemieszczania wzdłuż wybranej drogi, podobnie jak na stanowisku nr 1 porównujemy sytuację terenową z sytuacją naniesioną na podkład. Za każdym razem w przypadku zauważenia różnic zatrzymujemy się i dokonujemy korekt na podkładzie, rysując zauważalne zmiany za pomocą oznaczeń i opisów. Praca na kolejnych stanowiskach i na wyznaczonej drodze jest podobna do pracy na stanowisku nr 1. Po wykonaniu wszystkich prac wzdłuż wybranej drogi, należy przystąpić do zaktualizowania obszaru zamkniętego (etap II - kolor niebieski na mapie) drogą po której przemieszczaliśmy się w pierwszym etapie. Przygotowanie mapy obejmuje wykonanie prac

6 terenowych E1 i E2, zgodnie z mapką zamieszczoną na rysunku wyżej. Po wykonaniu prac E1 i E2 przystępujemy do aktualizacji treści rysowanej mapy. Efekt końcowy to mapa kampusu Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej. Ćwiczenie 4 - Przenoszenie danych ze szkicu do rysowanej mapy, Dodanie opisów i współrzędnych nazwa mapy, skróty z objaśnieniami, legenda znaków umownych. nazwy ulic i ważnych obiektów, linie siatki kilometrowej co 0,25 km Na mapie należy umieścić; budynki, koleje i urządzenia z nimi związane, ulice i urządzenia z nimi związane, wody i urządzenia z nimi związane, roślinność, uprawy i grunty, zaznaczoną rzeźbę terenu (skarpy). Opisy w treści mapy: skala i podziałka mapy,