Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentów kartograficznych. Strefa danych matematycznych. Strefa opisu fizycznego.

Transkrypt

1 Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentów kartograficznych Strefa danych matematycznych. Strefa opisu fizycznego. SKRÓT Irena Grzybowska

2 STREFA DANYCH MATEMATYCZNYCH Dane matematyczne dokumentu kartograficznego zapisywane są w: w polu 255 i w polu 034 oraz 008/ W tych polach zapisuje się: skalę, odwzorowanie i zasięg terenu przedstawionego w dokumencie. Dodatkowe informacje o danych matematycznych można podać w polu 500.

3 SKALA Miary skal $a Skalę na mapach Ziemi wyraża się miarą liniową, na mapach nieba - miarą kątową. Dokumentami kartograficznymi są również diagramy, wykresy itp., na których może być stosowana inna miara skali, np. czasowa. Te miary skal koduje się w polu 034 $a: a - skala miary liniowej b - skala miary kątowej c - inna miara skali. To podpole $a jest obowiązkowe. Dla skal innych niż liniowa i kątowa (w polu 034 $a będzie c - inna miara skali), pola 255 nie wypełnia się.

4 Rodzaje skal - pierwszy wskaźnik w polu 034 W polu 034 pierwszy wskaźnik oznacza rodzaj skali. Wartość 0 pierwszy wskaźnik przyjmuje, gdy w polu 255 $a jest wyrażenie słowne, bez wartości liczbowych. W polu 255 $a podaje się wyrażenie: Skale różne, gdy w dokumencie jest wiele skal; Skala nie podana, gdy, mimo usilnych starań, nie możemy ustalić wartości skali; Skala nieokreślona - przy dokumentach parakartograficznych np. widokach.

5 Rodzaje skal - pierwszy wskaźnik w polu 034 c.d. Bardzo rzadko może występować zakres skal - pierwszy wskaźnik będzie miał wartość 3 -, kiedy jedna mapa jest wykonana w skali zmiennej, tzn. jej środek ma inną skalę niż brzeg. Może się to zdarzyć w związku ze zniekształceniem odwzorowawczym, na mapach obejmujących duży obszar. Jeżeli ten zakres jest podany lub możliwy do obliczenia, w 034 pierwszy wskaźnik będzie miał wartość 3, w 255 $a należy podać obie wartości rozdzielone myślnikiem. Jeżeli zakres ten jest nie podany lub niemożliwy do obliczenia, w 034 pierwszy wskaźnik będzie miał wartość 0, w 255 $a należy podać: Skala zmienna.

6 Rodzaje skal - pierwszy wskaźnik w polu 034 c.d. Najczęściej pierwszy wskaźnik pola 034 przyjmie wartość 1 mówiącą o skali pojedynczej. Są to wszystkie inne sytuacje, gdy w polu 255 $a podane jest wartość liczbowa lub wartości liczbowe, np. Skala 1: Skale 1: , 1: Poszczególne skale pojedyncze rozdzielamy przecinkiem. Skala 1: Skala pionowa 1: Tak opisujemy dokument, który zawiera skalę pionową.

7 Wartość liczbowa skali Pierwszy człon jest licznikiem, drugi mianownikiem. Skala liczbowa może być zapisana w postaci ułamka: 1: = : = Skala 1: jest większa niż 1: Skala 1: jest mniejsza niż 1:25.000

8 Rodzaje skal: Skala liczbowa: 1: Skala mianowana: 1cm - 1 km Podziałka liniowa: km

9 Zamiana skali mianowanej i podziałki liniowej na skalę liczbową Skala mianowana: 1 cm - 1 km 1 km = cm 1 cm cm 1: Skala [1: ]. Podziałka liniowa: odległość zmierzona w oznaczeniu podziałki liniowej: 12 cm odpowiada 6 km: 12 cm cm 1 cm cm 1: Skala [ok.1:50.000].

10 Zapis skali liczbowej w rekordzie bibliograficznym 034 1@ $a koduje się tylko mianownik skali liczbowej. $a Skala 1: W ten sposób zapisuje się skalę w przypadku, gdy jest ona podana w dokumencie w takiej postaci. Gdy jest obliczona ze skali mianowanej zapis jest następujący: 034 1@ $a $a Skala [1: ]. Gdy jest podana w innej postaci lub nie jest podana: 034 1@ $a $a Skala [ok.1: ].

11 Gdy skala wyrażona jest w innych miarach niż metryczna: 1 cal = 2,54 cm 1 mila geograficzna = 7,42 km 1 mila morska = 1,85 km 1 mila angielska = 1,61 km 1 mila pruska = 7,53 km = kroków 1 mila rzymska = 1,48 km = passus (kroków podwójnych) 1 wiorsta = 1,067 km = 500 sążni = cali Z tego wynika: 1 wiorsta w calu = Skala 1: mila w calu = Skala 1:63.360

12 Gdy w dokumencie żadna skala nie jest podana, należy posłużyć się inną mapą tego samego terenu, która posiada znaną skalę. Należy wybrać dwa te same punkty na obu mapach i obliczyć odległości między nimi. Np.: Między wiaduktem a odległym skrzyżowaniem na jednej mapie w skali 1: wynosi 22,4 cm, a na drugiej 16,8 cm.

13 22,4 cm 16,8 cm X 22,4 cm 16,8 cm X X x 22,4 16,8 X $a Skala [ok.1: ].

14 Skalę można obliczyć również z siatki kartograficznej lub kilometrowej. 1 stopień szerokości geograficznej = 111 km Mierząc odległości między oczkami siatki na mapie, skalę można obliczyć jak z podziałki liniowej.

15 2 mapy na 1 ark. - współwydane - w jednej skali 034 $a a $b $a Skala 1:

16 2 mapy na 1 ark. - współwydane - w różnych skalach 034 $a a $b $a a $b $a Skale 1:42.000, 1:11.400

17 W dokumentach zawierających więcej niż dwie skale 034 $a a $a Skale różne.

18 ODWZOROWANIE to sposób przedstawienia siatki geograficznej na płaszczyźnie Nazwę odwzorowania wpisuje się w polu 255 w $ b oraz koduje się w polu 008/ Nazwę odwzorowania przejmuje się z dokumentu. Jeżeli w dokumencie odwzorowanie nie jest nazwane, podpola b nie wypełnia się, w polu 008 wybiera się - odwzorowanie nieznane lub nieokreślone.

19 Inne dane uzupełniające odwzorowanie, np. układ współrzędnych prostokątnych w układzie 1992, elipsoida GRS-80 zapisuje się w polu 500.

20 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE Podaje się współrzędne geograficzne najdalszego zasięgu obszaru przedstawionego na mapie, w czterech kierunkach, kolejno W, E, N, S @ $a a $b $d E $e E $f N $g N $a Skala 1: $c (E 18º41 E 19º16 /N 50º02 49º34 ). Współrzędne podaje się tylko wtedy, gdy mapa posiada siatkę kartograficzną. Na starych mapach równoleżniki zaznaczane były jednolicie, od równika do bieguna od 0 do 90, południki od 0 do 180, ale południk 0 wiele państw umieszczało na własnym terytorium.

21 Różnice między poszczególnymi południkami 0 Południk zerowy Greenwich Ferro (niemieckie) Greenwich ,4 W Ferro (niemieckie) Ferro (austriackie) ,4 E Ferro (austriackie) W Pułkowo E ,4 E ,4 W E ,4 W E Pułkowo W ,4 W W 0

22 W polu 255 $c i 034 $d, e, podaje się długość geograficzną liczoną od Greenwich. Jeżeli na mapie zastosowano inny południk zerowy, informację o nim podaje się w polu 500.

23 STREFA OPISU FIZYCZNEGO 300 $a Postać fizyczna i objętość : $b oznaczenie innych cech fizycznych ; $c format + $e oznaczenie dokumentu towarzyszącego. Oznaczenie postaci fizycznej i objętości oraz niektórych innych cech fizycznych jest pochodną jednostki opisu i postaci fizycznej.

24 JEDNOSTKI OPISU I ICH ZAPIS W POLU 300 Jednoczęściowe dokumenty kartograficzne Jedna mapa z mapami pobocznymi $a 1 mapa $a Mapy poboczne:

25 Mapa z dokumentem towarzyszącym $a 1 mapa : $b kolor. ; $c 70x100 cm, złoż. 22x12 cm + $e Skorowidz nazw : 23 s., 22 cm.

26 300 $a 1 mapa na 4 ark. 1 mapa na kilku arkuszach

27 Zestaw map w kopercie, tece, obwolucie itp $a 14 map : $b kolor. ; $c każda 57x57 cm, w kopercie 67x64 cm.

28 Atlas w postaci luźnych kart w tece $a 1 atlas (38, [2] s., [24] k. luz.) : $b il.w tym kolor., mapy większość kolor. ; $c teka 50 cm.

29 Dokumenty współwydane Profile współwydane na jednej stronie arkusza 300 $a 106 profili na 1 ark.

30 Dwie mapy, jedna na jednej, druga na drugiej stronie arkusza 300 $a 2 mapy na 1 ark. : $b na obu stronach ark., kolor.

31 2 atlasy w 1 woluminie $a 2 atlasy w 1 wol.

32 Dokument wieloczęściowy opisany jako całość 300 $a Mapy