Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska Warszawa, dnia 30 sierpień 2007 r. DRTD-SMP /06 ( 19 ) Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 i 2, w związku z art. 25 ust. 2 i 4, art. 46 ust. 2 pkt 1, 2, 3, 4, 5 art. 46 ust. 3 pkt 3 lit a-b, art. 46 ust. 3 pkt 4, art. 46 ust. 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.) i 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) oraz w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), art. 4 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art Kodeksu postępowania administracyjnego: I. ustalam, że na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja; II. III. wyznaczam Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorę zajmującego pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów; nakładam na Telekomunikację Polską S.A z siedzibą w Warszawie następujące obowiązki regulacyjne w zakresie świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów: 1

2 1. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieustalaniu zawyżonych cen w zakresie świadczenia usług krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów; 2. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieutrudnianiu innym przedsiębiorcom wejścia na detaliczny rynek usług krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieograniczaniu konkurencji poprzez ustalanie cen usług zaniżonych w stosunku do kosztów ich świadczenia na rynku usług krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niestosowaniu nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników, z wyłączeniem wyjątków przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne; 5. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 5 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niezobowiązywaniu użytkownika końcowego do korzystania z usług, które są dla niego zbędne; 6. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 3 pkt 3 lit a-b ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na: a. prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej zgodnie z zatwierdzoną przez Prezesa UKE instrukcją, b. prowadzeniu kalkulacji kosztów usług poprzez zastosowanie metody opartej na zorientowanym przyszłościowo w pełni alokowanym koszcie (FL-FDC), zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów, 7. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 3 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na przedstawianiu do zatwierdzenia przez Prezesa UKE cenników i regulaminów świadczenia usług krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów. IV. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust. 2 i ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne. UZASADNIENIE Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji, do zakresu działania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanego dalej Prezesem UKE) przechodzą dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego dalej Prezesem URTiP), chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Z kolei, zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, sprawy wszczęte przez Prezesa URTiP, w zakresie zadań przejmowanych przez Prezesa UKE i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się przed Prezesem UKE według przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (zwanej dalej również PT lub ustawą Prawo telekomunikacyjne). 2

3 Ponadto, w dniu 9 lutego 2006 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego i stan prawny ustalony wskazaną ustawą został uwzględniony w niniejszej decyzji. 1. Implementacja procedury regulacji ex ante do polskiego porządku prawnego Podstawowe zasady i reguły nowego reżimu regulacyjnego dla rynku usług i sieci łączności elektronicznej, w tym również procedurę regulacji ex ante określa przede wszystkim dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa). Zgodnie z art. 15 dyrektywy ramowej, po przeprowadzeniu publicznej konsultacji oraz konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi (NRA), Komisja Europejska miała przyjąć zalecenie określające rynki produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą usprawiedliwiać nałożenie obowiązków regulacyjnych, określonych w dyrektywach szczegółowych. Rynki te miały zostać określone zgodnie z przepisami prawa konkurencji. Jednocześnie Komisja Europejska miała opublikować wytyczne dotyczące analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej. Mając na uwadze treść zalecenia i wytycznych, NRA mają definiować rynki właściwe zgodnie z prawem konkurencji i stosownie do okoliczności występujących w danym państwie, a w szczególności mają definiować rynki geograficzne w obrębie danego terytorium. Art. 16 dyrektywy ramowej stanowi, że niezwłocznie po uchwaleniu zalecenia lub jego zmian, NRA są zobowiązane do przeprowadzenia analizy odnośnych rynków. Analiza ta powinna zostać przeprowadzona w miarę potrzeb we współpracy z organem ds. konkurencji. Jeżeli wyniki analizy wskażą, że na rynku występuje skuteczna konkurencja, wtedy NRA nie będzie nakładał obowiązków regulacyjnych, a istniejące zostaną zniesione. Jeżeli wyniki analizy określą, iż dany rynek nie jest skutecznie konkurencyjny, wtedy NRA wskaże przedsiębiorstwo lub przedsiębiorców posiadających znaczącą pozycję rynkową oraz nałoży, zmieni lub utrzyma istniejące obowiązki regulacyjne. Jednocześnie dyrektywa ramowa przewiduje, że dla rozstrzygnięć związanych z nałożeniem obowiązków regulacyjnych należy zastosować mechanizm konsultacji określony w art. 6 dyrektywy, a także mechanizm odnoszący się do konsolidacji wewnętrznego rynku w zakresie łączności elektronicznej, wskazany w art. 7 dyrektywy ramowej. Mając na uwadze postanowienia dyrektywy ramowej, Komisja Europejska wydała: Zalecenie Komisji Europejskiej 2003/311/W z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (zwane dalej Zaleceniem) - wskazujące na przesłanki uzasadniające poddanie rynku właściwego regulacji ex ante, a także określające listę rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą uzasadniać wprowadzenie regulacji ex ante; Notę Wyjaśniającą do Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i rady w sprawie Ram regulacyjnych sieci i łączności elektronicznej (zwaną dalej Notą Wyjaśniającą); Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (zwane dalej Wytycznymi) - skupiające się przede wszystkim na kwestiach związanych z definiowaniem rynków, ich analizą pod kątem występowania podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej, a także procedurach konsultacyjnych. 3

4 Wskazana powyżej procedura regulacji ex ante została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego. Ustawa Prawo telekomunikacyjne przewiduje następujący tryb regulacji rynku: a) wydanie rozporządzenia ministra właściwego do spraw łączności w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa UKE (art. 22 ust. 1 PT); b) wszczęcie i przeprowadzenie przez Prezesa UKE postępowania w sprawie określenia, czy na rynku właściwym, określonym w rozporządzeniu, występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 1 PT); c) w przypadku stwierdzenia występowania na rynku skutecznej konkurencji wydanie przez Prezesa UKE postanowienia w sprawie stwierdzenia, że na analizowanym rynku występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 3 PT); d) w przypadku ustalenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja przygotowanie przez Prezesa UKE decyzji wyznaczającej przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakładającej obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie (art. 24 ust. 1 PT); e) poddanie projektu rozstrzygnięcia w sprawie wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej i nałożenia określonych obowiązków regulacyjnych postępowaniu konsultacyjnemu oraz konsolidacyjnemu (art. 15 i art. 18 PT); f) wydanie postanowienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - zwanego dalej Prezesem UOKiK w sprawie przyjętego przez Prezesa UKE projektu rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia istnienia skutecznej konkurencji, wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych w trybie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 206 ust. 4 PT); g) wydanie decyzji wyznaczającej podmiot o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakładającej obowiązki regulacyjne (art. 25 ust. 4 PT). Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tj. przed dniem 9 lutego 2006 r. postępowania w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, stają się postępowaniami w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że niniejsza decyzja stanowi realizację etapów procesu regulacyjnego wskazanych w punktach a g, z uwzględnieniem zapisów art. 3 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego. 2. Przebieg postępowania w sprawie analizy skutecznej konkurencji na rynku właściwym, wyznaczenia przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie 1. Pismem z dnia 20 grudnia 2004 r. (znak: DRT-WAI /04(1)) Prezes URTiP na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów występuje skuteczna konkurencja. 4

5 2. Przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone do dnia 9 lutego 2006 r 3. Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, tj. z dniem 9 lutego 2006 r., postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów występuje skuteczna konkurencja, stało się z mocy prawa postępowaniem w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie. 4. W związku z prowadzonym postępowaniem, Prezes URTiP zwrócił się do przedsiębiorców telekomunikacyjnych o wypełnienie formularzy informacyjnych. Dane i informacje przekazane przez wskazanych operatorów były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Regulatora uzupełniane i doprecyzowane. Do analizy użyto także informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na oficjalnych stronach internetowych. 5. Pismem z dnia 6 listopada 2006r. Prezes UKE powiadomił Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej: Telekomunikacją Polską S.A., TP S.A., TP lub Spółką) o rozszerzeniu postępowania, stosownie do powołanego wyżej art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz Kodeks postępowania cywilnego. 6. Pismem z dnia 6 listopada 2006 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. jako przedsiębiorcy zajmującego pozycje znaczącą na analizowanym rynku oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych. 7. W dniu 6 listopada 2006 r. Komisja Europejska zarejestrowała pod numerem PL/2006/0528 notyfikację Urzędu Komunikacji Elektronicznej dotyczącą projektu decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. jako przedsiębiorcy zajmującego pozycję znaczącą na analizowanym rynku oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych. 8. W dniach 6 listopada 6 grudnia 2006 r. Prezes UKE przeprowadził postępowanie konsultacyjne w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. jako przedsiębiorcy zajmującego pozycje znaczącą na analizowanym rynku oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych. W ramach ww. postępowania konsultacyjnego do Prezesa UKE wpłynęły 4 opinie złożone przez: TP S.A., Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Oxford Economic Consulting Ltd., Polską Telefonię Cyfrową Sp. z o.o. Niezastrzeżone stanowiska uczestników postępowania konsultacyjnego zostały opublikowane na stronach Urzędu w dniu 13 grudnia 2006 r. Komentarz Prezesa UKE do ww. opinii został opublikowany w dniu 29 marca 2007 r. 5

6 9. W dniu 14 listopada 2006 r. Komisja Europejska zwróciła się do Prezesa UKE z pytaniami dotyczącymi przedmiotowego postępowania. W dniu 17 listopada 2006 r. Prezes UKE przekazał Komisji Europejskiej dodatkowe informacje. 10. W dniu 28 listopada 2006 r. Prezes UKE zwrócił się do operatorów z pytaniami dotyczącymi połączeń na numer 0-708, wykorzystywany do celów połączeń międzynarodowych i międzystrefowych. W dniach 1 5 grudnia 2006 r. operatorzy przedstawili swoje odpowiedzi do powyższego zapytania Prezesa UKE. 11. W dniu 6 grudnia 2006 r. Komisja Europejska (zwana dalej również Komisją) przekazała swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie. W dniu 7 grudnia 2006 r. Prezes UKE wskazał Komisji informacje zastrzeżone znajdujące się w ww. piśmie, które nie mogły być opublikowane. 12. Dnia 22 grudnia 2006 r. Prezes UKE przekazał Komisji Europejskiej dodatkowe informacje dotyczące połączeń wykonywanych za pomocą kart przedpłaconych (zwanych również kartami zdrapkami). 13. W dniu 21 grudnia 2006 r. Komisja Europejska zwróciła się do Prezesa UKE z pytaniami dotyczącymi połączeń realizowanych przy pomocy numeracji W dniu 4 stycznia 2007 r. Prezes UKE przekazał Komisji żądane informacje. 14. Prezes UKE w dniu 22 grudnia 2006 r. przesłał kolejne pisma do operatorów dotyczące uzupełnienia informacji na temat połączeń krajowych i międzynarodowych przy użyciu numerów dostępu W dniach 3 stycznia 7 lutego 2007 r. operatorzy przesłali dodatkowe informacje. 15. W dniu 10 stycznia 2007 r. Prezes UKE przesłał Komisji Europejskiej dodatkowe informacje dotyczące połączeń realizowanych na numeracje W dniu 9 stycznia 2007 r. TP S.A. złożyła wniosek o udostępnienie korespondencji prowadzonej pomiędzy Prezesem UKE a Komisją Europejską. W dniu 23 stycznia 2007 r. Prezes UKE wydał postanowienie na podstawie art. 9 ust. 1 i 3 w związku z art. 206 ust. 1 Pt. oraz art. 123 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Dz.U. z roku 2000, nr 98, poz.1071) zwanej dalej Kpa w sprawie udostępnienia Spółce materiału dowodowego będącego korespondencją wytworzoną w ramach postępowania konsolidacyjnego pomiędzy Prezesem UKE a Komisją, w zakresie w jakim korespondencja ta nie zawiera w swojej treści informacji odpowiadających przesłankom zwartym w art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a tym samym pozwalających uznać je za tajemnicę przedsiębiorstw. 17. W dniu 6 lutego 2007 r., Komisja Europejska w swoim liście zawierającym oświadczenie o wycofaniu poważnych wątpliwości uznała, że Prezes UKE nie przedstawił dostatecznych dowodów na to, że połączenia na numerację powinny być wykluczone z rynku właściwego. Komisja stwierdziła jednak, iż analizy przekazane przez Prezesa UKE, które wskazują, że wyłączenie tych usług nie miałoby decydującego wpływu na ustalenie znaczącej pozycji rynkowej na analizowanym rynku właściwym, umożliwiają Komisji wycofanie swoich poważnych wątpliwości. Jednakże Komisja wezwała Prezesa UKE do włączenia do ostatecznego tekstu decyzji informacji oraz analiz zawierających ww. połączenia. 6

7 18. W dniu 29 marca 2007 r. Prezes UKE przekazał Prezesowi UOKiK projekt niniejszej decyzji celem zajęcia stanowiska. W tym samym dniu TP S.A. została poinformowana o przekazaniu projektu Prezesowi UOKIK. 19. Prezes UOKiK w dniu 12 kwietnia 2007 r. wydał postanowienie, w którym uznał, iż: - na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja; - Telekomunikacja Polska S.A. z siedzibą w Warszawie posiada pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów; - zasadne jest nałożenie na Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie obowiązków regulacyjnych określonych w art. 46 ust. 2 pkt 1, 3, 4, art. 46 ust. 3 pkt 3 lit. a-b PT. Powyższym postanowieniem Prezes UOKiK wyraził swój pogląd, iż nie jest zasadnym nakładanie obowiązków określonych w art. 46 ust. 2 pkt 2 oraz pkt 5 oraz obowiązku określonego w art. 46 ust. 3 pkt 4 PT. 20. Rozważywszy argumenty zawarte w postanowieniu Prezesa UOKiK Prezes UKE zmodyfikował część uzasadnienia decyzji. Sentencja pozostała bez zmian. W dniu 27 lipca 2007 r. Prezes UKE przekazał Prezesowi UOKiK zmodyfikowany projekt decyzji z prośbą o zajęcie stanowiska. 21. W dniu 27 lipca 2007 r. Prezes UKE poinformował Spółkę o przekazaniu projektu decyzji do Prezesa UOKiK, celem zajęcia stanowiska. 22. W dniu 13 sierpnia 2007 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 10 sierpnia 2007 r. (numer: DOK /07/MKK). W postanowieniu tym Prezes UOKiK stwierdził, iż: - na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja; - Telekomunikacja Polska S.A. z siedzibą w Warszawie posiada pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów; - zasadne jest nałożenie na Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie obowiązków regulacyjnych określonych w art. 46 ust. 2 pkt 1, 2, 3, 4, 5 art. 46 ust. 3 pkt 3 lit. a-b oraz art. 46 ust. 3 pkt 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne. W niniejszym postanowieniu Prezes UOKiK uznał, iż pogłębiona analiza zidentyfikowanych problemów, a także nałożonych obowiązków przez Prezesa UKE potwierdziła zasadność nałożenia na Spółkę zaproponowanych pierwotnie obowiązków regulacyjnych. Zdaniem Prezesa UOKiK obowiązki nałożone na TP S.A. spełniają wymogi adekwatności, proporcjonalności oraz uwzględniają cele ustawy Prawo telekomunikacyjne. Powinny one ułatwić prowadzenie działalności konkurencyjnym w stosunku do TP operatorom, co z pewnością wpłynie na uatrakcyjnienie dostępnej na rynku oferty dla użytkowników końcowych. Prezes UOKiK uznał, iż ewentualne zagrożenia konkurencji krajowego rynku połączeń krajowych wynikają z istniejącej generalnej przewagi rynkowej TP S.A. szczególne znaczenie ma przy tym fakt przyłączenia do sieci TP S.A. większości polskich konsumentów. Prezes UOKiK stwierdził ponadto, iż świadczenie usługi połączeń krajowych nie wymaga od przedsiębiorcy telekomunikacyjnego własnej sieci telefonicznej i przyłączonej do niej 7

8 abonentów. Usługi te mogą być bowiem świadczone abonentom innych operatorów, w oparciu o właściwe ulgi nabywane na rynku hurtowym. Dla świadczenia usług w tym trybie niezbędne jest uzyskanie dostępu do użytkowników końcowych przyłączonych do sieci telekomunikacyjnych innych przedsiębiorców, w tym przekonanie abonentów innego przedsiębiorcy o atrakcyjności oferty alternatywnej. W sytuacji świadczenia usług na zasadzie dostępu pośredniego niezbędny jest zakup przez operatora, który takie usługi chce świadczyć, odpowiednich usług na rynku hurtowym. W efekcie przedsiębiorca, która posiada własną infrastrukturę kształtując ceny usług hurtowych pośrednio decyduje o cenie usług detalicznych operatorów, z którymi konkuruje na poziomie detalicznym. Odpowiednio kształtując ceny hurtowe i w relacji do nich ceny detaliczne, poprzez podejmowane przez siebie działania, może znacznie utrudniając jednocześnie możliwość podjęcia i prowadzenia działalności przez swoich bezpośrednich konkurentów w zakresie świadczenia usługi połączeń krajowych. Prezes UOKiK uznał tym samym za uzasadnione nałożenie na Spółkę obowiązków regulacyjnych, których zasadność zakwestionował w postanowieniu z dnia 12 kwietnia 2007 r. Zdaniem Prezesa UOKiK nie może bowiem budzić wątpliwości, iż poprzez podejmowanie działań przez TP S.A., Spółka ma możliwość utrudniania innym przedsiębiorcom wejścia i prowadzenia działalności na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów. Jednocześnie, w opinii Prezesa UOKiK, jednym z środków, który służyć będzie przeciwdziałaniu tego rodzaju zachowaniom Spółki jest obowiązek niezobowiązywania abonentów do korzystania z usług, które są dla niego zbędne. Prezes UOKiK podkreśla, iż zakazu tego nie należy bowiem rozumieć jako generalnego zakazu oferowania przez TP S.A. pakietów usług, ale jako stworzenie abonentom rzeczywistej możliwości nabywania poszczególnych usług telekomunikacyjnych. Prezes UOKiK zaznaczył, iż rzeczywista możliwość łączy się także z odpowiednią relacją cen poszczególnych usług oferowanych w pakiecie i ceny pakietu. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której przykładowo stworzony przez operatora pakiet będzie tańszy niż usługa stanowiąca najdroższy jego składnik. Ponadto, po ponownej analizie Prezes UOKiK przychylił się do stanowiska Prezesa UKE w zakresie nałożenia na TP S.A. obowiązku przedstawienia do zatwierdzenia regulaminu i cennika usług połączeń krajowych. W opinii Prezesa UOKiK, poprzez kontrolę cennika Prezes UKE może czuwać nad zachowaniem odpowiedniej relacji pomiędzy cenami oferty pakietowej i usług wchodzących w jej skład, a także cenami usług oferowanych na analizowanym rynku i ich odpowiednikami hurtowymi. Zastosowania powyższego obowiązku pozwoli na przeciwdziałanie wprowadzeniu przez TP S.A. oferty detalicznej, której odpowiednik nie jest oferowany na szczeblu hurtowym. Jednoczenie Prezes UOKiK podkreślił w postanowieniu, iż w jego ocenie, z uwagi na stale wzrastająca konkurencyjność na analizowanym rynku, Prezes UKE powinien prowadzić w sposób ciągły jego analizę i w razie stwierdzenia że nie istnieją już stwierdzone w przedstawionym projekcie decyzji zagrożenia, uchylić nałożone na Spółkę obowiązki regulacyjne bądź zmodyfikować ich zakres stosownie do zmienionej sytuacji rynkowej. 23. W dniu 13 sierpnia 2007 roku Prezes UKE poinformował pismem (numer: DRTD-SMP /06 (15)) Telekomunikację Polską S.A. o zakończeniu postępowania dowodowego oraz o możliwości zapoznania się w dniach sierpnia 2007 r. z materiałem dowodowym zebranym w aktach postępowania i złożenia ostatecznego stanowiska w sprawie do dnia 27 sierpnia 2007 r. 25. W dniu 27 sierpnia 2007 r. Spółka złożyła ostateczne stanowisko w niniejszej sprawie. 8

9 TP podtrzymała swoje uwagi zgłoszone w trakcie postępowania konsultacyjnego, w szczególności uwagi dotyczącej wystarczalności regulacji rynku 3 w zakresie wynikającym z obowiązków dotyczących usługi powszechnej oraz gwarantowanej ustawowo selekcji i preselekcji operatora. TP podtrzymała również uwagę o konieczności wyłączenia z rynku właściwego połączeń dial-up, jako niezgodnych z ustawową definicją połączeń krajowych (połączenia dial-up nie zapewniają dwukierunkowej łączności w czasie rzeczywistym). Zaliczenie tych połączeń do zakresu rynku właściwego stanowiłoby, wg TP, przekroczenie definicji zawartej w rozporządzeniu, która wobec braku odmiennej definicji, powinna odzwierciedlać przepisy ustawy Prawo telekomunikacyjne. Prezes UKE odniósł się do powyższych zarzutów w Komentarzu do uwag i opinii zgłoszonych w trakcie postępowania konsultacyjnego, który jest częścią akt niniejszej sprawy. W Komentarzu Prezes UKE stwierdził, iż wyznaczanie przedsiębiorcy do świadczenia usługi powszechnej jest czynnością niezależną od analizy rynków i wyznaczenia przedsiębiorcy o znaczącej pozycji na danym rynku właściwym. Obydwa działania Prezesa UKE nie pozostają ze sobą w sprzeczności. Obowiązki nałożone na TP S.A. po przeprowadzeniu analizy rynkowej i stwierdzeniu braku występowania konkurencji na danym rynku właściwym mają przede wszystkim na celu przeciwdziałanie ex ante ewentualnym nadużyciom przez przedsiębiorcę zajmującego pozycję znaczącą na tym rynku. Tak więc cel i funkcje, jakie mają spełniać obowiązki nałożone na przedsiębiorcę wyznaczonego do świadczenia usługi powszechnej i obowiązki regulacyjne nałożone na przedsiębiorcę zajmującego znacząca pozycję na danym rynku właściwym, mają odmienny charakter. W tym samym Komentarzu Prezes UKE ustosunkował się do uwag odnośnie wyłączenia z rynku właściwego usługi dial-up. Stwierdził w nim m.in., iż dial-up jest podzbiorem szerszego zakresu, jakim są połączenia telefoniczne. Zgodnie z definicją zawartą w art. 81 ust. 3 pkt 3 PT, połączenie telefoniczne obejmuje również połączenia zapewniające transmisję dla faksu oraz transmisję danych, w tym połączenia do sieci Internet. TP, rozpatrując wskazany przez Prezesa UKE problem utrudnionego dostępu operatorów alternatywnych do abonentów TP z uwagi na relacje pomiędzy opłatą za czysty abonament a abonamentem zawierającym dodatkowe minuty, stwierdza iż problem ten należy kwalifikować wyłącznie do rynku 1 (przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla konsumentów). Zdaniem TP Prezes UKE nie przeanalizował wystarczalności obowiązków nałożonych na rynku 1, z uwagi na zidentyfikowany problem relacji cenowych pomiędzy abonamentami, dlatego też nie jest wiadomym, dlaczego koniecznym jest nakładanie obowiązków regulacyjnych jeszcze w zakresie połączeń krajowych. Prezes UKE podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowisko. Relacja między abonamentem a połączeniami telefonicznymi jest ze względu na preferencje strony popytowej niezwykle ścisła (co też znajduje potwierdzenie w dalszej części uzasadnienia). Prezes UKE nie znalazł podstaw do tego, aby ze względu na uprzednie stwierdzenie danego problemu na rynku 1 wyłączyć spod regulacji podobny problem stwierdzony również na niniejszym rynku. Nie jest sprzeczne z zasadą proporcjonalności i adekwatności nakładanie obowiązków na dwóch rynkach, gdy na każdym z nich zidentyfikowano podobny problem, a każdy z tych problemów dotyczy bezpośrednio regulowanego rynku. TP S.A. twierdzi, iż trybem właściwym do przeciwdziałania przenoszeniu pozycji rynkowej na rynki powiązane jest tryb wskazany w art. 24 ust. 7 PT, a nie art. 24 ust. 1 PT, na podstawie 9

10 którego UKE zamierza wydać decyzję. Możliwość przenoszenia pozycji na inny rynek nie może zatem stanowić podstawy nałożenia obowiązków regulacyjnych w trybie art. 24 ust. 1 PT. Zdaniem Prezesa UKE dyspozytywny charakter art. 24 ust. 7 PT (potwierdzony słowami można go uznać ) nie obliguje Prezesa UKE do uznania danego operatora za posiadającego pozycję znaczącą na rynkach powiązanych, co jest jak najbardziej uzasadnione w obliczu przeprowadzania odrębnych analiz na wszystkich pozostałych rynkach. Ponadto, zgodnie z wykładnią udzieloną przez przedstawicieli Komisji Europejskiej w trakcie spotkań prenotyfikacyjnych z przedstawicielami UKE, przepis ten dotyczy rynków powiązanych z rynkami regulowanymi tj. obejmuje takie rynki właściwe, które nie zostały wyodrębnione przez Komisję Europejską w Zaleceniach. TP podnosi, iż odnośnie kolejnego zidentyfikowanego problemu, tj. utrudnionego dostępu operatorów alternatywnych do abonentów TP z uwagi na wiązanie usług w pakiety, Prezes UKE nie wskazał żadnego przykładu, w którym to TP wiązałaby połączenia krajowe z innymi usługami, a więc w której połączenia krajowe były główną usługą, do której dołączane są inne usługi powiązane, co powoduje przenoszenie pozycji rynkowej. Wg TP, Prezes UKE identyfikując tożsamy problem jak w przypadku rynku 1 nie uzasadnił, dlaczego regulacje na rynku 1 nie są wystarczające i wymagają regulacji w zakresie rynku 3. Prezes UKE nie skupiał się na proporcjach usług wiązanych w pakiety, tj. na badaniu która usługa jest w większym stopniu dołączana do drugiej. Prezes UKE wyszedł z założenia, że istotne jest zlokalizowanie problemów utrudniających rozwój skutecznej konkurencji na danym rynku. Jeśli zatem przeszkodą w rozwoju skutecznej konkurencji na przedmiotowym rynku są m.in. pakiety usług (w których to pakietach co najmniej jedna usługa należy do niniejszego rynku) Prezes UKE nie powinien rezygnować z jej przezwyciężenia tylko dlatego, że należy ona również do innego rynku. Ponadto, zdaniem TP, Prezes UKE zbyt wielką wagę przywiązuje do usługi WLR w jej pełnym zakresie. Dodatkowe usługi związane z pełnym WLR nie stanowią w ocenie Spółki elementu zniechęcającego użytkowników końcowych do korzystania z usług. Teza Prezesa UKE nie jest poparta żadnymi dowodami. Prezes UKE oświadcza, że nie deprymuje wpływu usługi WLR na konkurencję, ale ocenia obecną sytuację, w tym dotychczasowe udziały rynkowe. Nie wykluczone, że usługa ta wprowadzona na masową skalę w bieżącym i przyszłym roku znajdzie swój oddźwięk w przyszłych analizach rynkowych w postaci zwiększonych udziałów rynkowych operatorów alternatywnych. Ostatnim ze zidentyfikowanych problemów jest nacisk na marżę. Wg TP Prezes UKE w żaden sposób nie uprawdopodobnił występowania tego problemu. TP zauważa, że stawki hurtowe ustalane są przez Regulatora, więc ewentualne nieprawidłowości wynikają wyłącznie z jego działań. Na dodatek w przypadku stawek za zakańczanie połączeń, regulacja wprowadzana przez UKE powoduje olbrzymią asymetrię (sięgającą nawet kilkuset procent) w rozliczeniach z operatorami alternatywnymi. Teza o wysokiej marży może zdaniem TP pasować jedynie do operatorów alternatywnych, ale nie TP. Prezes UKE wychodzi z założenia, że dany przedsiębiorca, posiadając pozycję znaczącą ma ekonomiczną zachętę do zachowań zmierzających do wykorzystania nacisku na marżę. Eliminowanie tego problemu lub też zapobieganie pojawieniu się takowego polega na działaniach regulacyjnych na rynkach hurtowych oraz detalicznych. Zatem bez względu na 10

11 obecnie dokonywane ustalanie przez Regulatora stawek hurtowych, wskazane jest podjęcie działań na rynkach detalicznych. Natomiast aby móc zapobiec problemowi margin squeeze na szczeblu detalicznym, należy nałożyć odpowiednie obowiązki, co też jest czynione niniejszą decyzją. Zdaniem TP zidentyfikowane przez Prezesa UKE problemy powodują implikacje w sferze proceduralnej. TP zwraca uwagę, iż projekt decyzji w przedmiotowej sprawie (wersja 2) w porównaniu do projektu podlegającego ocenie Komisji Europejskiej został zmodyfikowany. W szczególności dotyczy to problemów występujących na rynku i mających stanowić podstawę do nałożenia obowiązków regulacyjnych (przykładowo zniknął problem dwóch faktur). Powyższa okoliczność skłania do zastanowienia nad możliwymi zmianami decyzji w wyniku uwag zgłoszonych w trakcie konsultacji oraz uwag zgłoszonych przez organ współdziałający (Prezesa UOKiK) w stosunku do decyzji zaaprobowanej przez Komisję Europejską. TP S.A stwierdza, iż jakkolwiek Komisja Europejska nie posiada prawa veta w stosunku do proponowanych przez Regulatora obowiązków regulacyjnych to może zgłosić do nich swój komentarz. Nie jest wykluczone zdaniem Spółki, że w przypadku inaczej zidentyfikowanych problemów Komisja zwróciłaby uwagę na proponowany zakres obowiązków. Zdaniem TP Komisja jednak nie otrzymała takiej możliwości, gdyż Prezes UKE nie renotyfikował projektu decyzji. Prezes UKE pragnie zauważyć, iż w pierwszym projekcie określił zidentyfikowane problemy jako: - nacisk na marżę (margin squeeze) - wiązanie przez TP S.A. abonamentu z innymi usługami - brak dostępu operatorów alternatywnych do abonentów TP S.A. w zakresie świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych dla konsumentów. W drugim projekcie zidentyfikowane problemy to: 1. Brak dostępu lub utrudniony dostęp operatorów alternatywnych do abonentów TP S.A., w zakresie świadczenia usług krajowych połączeń telefonicznych dla konsumentów z uwagi na: A. Relacje pomiędzy opłatą za czysty abonament a opłatą za oferty zawierające darmowe minuty B. Wiązanie przez TP S.A. różnych usług w pakiety 2. Nacisk na marżę (margin squeeze) Należy zauważyć, iż problemy zidentyfikowane w obydwu wersjach projektu decyzji dotyczą nacisku na marżę, wiązania usług w pakiety (z tym problemem związany jest bezpośrednio problem relacji między czystym abonamentem i abonamentem zawierającym darmowe minuty ) oraz braku dostępu operatorów alternatywnych do abonentów TP S.A. Ponadto kwestia podwójnego fakturowania została poruszona w niniejszej decyzji w rozdziale 5.3 (strona 47). Zdaniem TP S.A. adekwatność obowiązków regulacyjnych oznacza, że ich zastosowanie powinno rozwiązać zidentyfikowany problem. Zdaniem TP w przedmiotowej sprawie należy uznać, że adekwatny obowiązek to obowiązek odpowiadający na zidentyfikowany problem, a więc obowiązek, którego zastosowanie ma przeciwdziałać zidentyfikowanemu problemowi. Zdaniem TP w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z nieadekwatnością wielu spośród proponowanych obowiązków regulacyjnych tj.: a) zakaz ustalania zawyżonych cen w związku ze zidentyfikowanym problemem utrudnionego dostępu operatorów alternatywnych do abonentów TP z uwagi na relacje pomiędzy opłatą za 11

12 czysty abonament a abonamentem zawierającym dodatkowe minuty oraz wiązanie usług w pakiety. Zdaniem TP ceny zawyżone nie utrudniają wejścia na rynek innym przedsiębiorcom, są one wręcz korzystne dla konkurencji. Prezes UKE pragnie podkreślić, iż w przypadku, gdy przedsiębiorca działający na kilku rynkach właściwych na jednym rynku zawyża ceny a na innym zaniża, może to prowadzić do przeniesienia pozycji rynkowej i eliminowania konkurencji poprzez np. subsydiowanie krzyżowe czy margin squeeze. Eliminacja konkurencji prowadzi do zmniejszenia liczby przedsiębiorców działających na danym rynku, a więc i ograniczenia swobodnego wyboru dostawcy określonych usług. Dodatkowo, zakaz zawyżania cen demotywuje przedsiębiorcę do długodystansowych zachowań, które polegają np. w początkowej fazie na zaniżaniu cen, a w końcowej fazie zawyżaniu (po wyeliminowaniu konkurencji). Możliwe jest również działanie polegające na zawyżaniu cen na jednym rynku detalicznym np. rynku przyłączenia do sieci i utrzymania łącza w gotowości oraz zaniżaniu cen na drugim rynku detalicznym np. połączeń krajowych. Praktyka tego typu może mieć wówczas negatywny wpływ na poziom konkurencji na tym drugim rynku (rynku połączeń). Zaniżanie cen połączeń bowiem doprowadzić może do wyeliminowania innych operatorów alternatywnych, działających jedynie w oparciu o numer dostępu do sieci i usługi selekcji i preselekcji, którzy nie będą mogli zaoferować swoim klientom odpowiednio niskich cen. Należy również podkreślić, iż Prezes UOKIK w postanowieniu z dnia 10 sierpnia 2007 r. stwierdził, iż przedsiębiorca, która posiada własną infrastrukturę kształtując ceny usług hurtowych pośrednio decyduje o cenie usług detalicznych operatorów, z którymi konkuruje na poziomie detalicznym. Odpowiednio kształtując ceny hurtowe i w relacji do nich ceny detaliczne, poprzez podejmowane przez siebie działania, może znacznie utrudniając jednocześnie możliwość podjęcia i prowadzenia działalności przez swoich bezpośrednich konkurentów w zakresie świadczenia usługi połączeń międzynarodowych. b) zakaz stosowania nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników końcowych w związku ze zidentyfikowanym problemem utrudnionego dostępu operatorów alternatywnych do abonentów TP z uwagi na relacje pomiędzy opłatą za czysty abonament a abonamentem zawierającym dodatkowe minuty. Zdaniem TP stosowanie nieuzasadnionych preferencji wobec określonych użytkowników nie jest związane ze zidentyfikowanym problemem. Prezes UKE pragnie zauważyć, iż TP S.A., korzystając ze swojej silnej pozycji rynkowej i ekonomicznej, ma możliwość stosowania nieuzasadnionych preferencji wobec wybranych grup abonentów. Praktyki takie w sposób oczywisty mogą negatywnie wpływać na sytuację konsumentów i konkurentów na danym rynku. Operator stosując nieuzasadnione preferencje może w przypadku podobnych usług oferować niejednolite warunki umów, tworząc tym samym zróżnicowane warunki konkurencji. Praktyki tego rodzaju mogą dotyczyć zarówno terminów, warunków przyłączenia, jakości usług, oraz w najczęstszych przypadkach cen i warunków rozliczeń. Przykładem nieuzasadnionych preferencji, może być wprowadzanie promocji skierowanych wyłącznie do określonych grup użytkowników końcowych (np. użytkowników końcowych korzystających z usług konkurencji) czy tworzenie pakietów taryfowych (a więc ofert wiązanych) adresowanych wyłączenie do określonych grup użytkowników końcowych. Należy również zaznaczyć, iż skorzystanie z promocji wiąże się z koniecznością podpisywania przez klientów długookresowych umów np.: dwuletnich. W przypadku zerwania przez abonenta umowy przed czasem jest on zobowiązany do pokrycia różnicy między opłatą cennikową a 12

13 kwotą promocji. Takie zjawisko powoduje związanie abonenta z operatorem i jednocześnie utrudnia innym operatorom dostęp do abonentów Telekomunikacji Polskiej S.A. c) zakaz zobowiązywania użytkownika do korzystania z usług, które są dla niego zbędne w związku ze zidentyfikowanym problemem braku dostępu lub utrudnionego dostępu operatorów alternatywnych do abonentów TP z uwagi na relacje pomiędzy opłatą za czysty abonament a abonamentem zawierającym dodatkowe minuty. Zdaniem Spółki Prezes UKE nie zidentyfikował problemu, który polegałby na zobowiązywaniu użytkowników do korzystania ze zbędnych dla nich usług. Wskazany obowiązek nie może zatem zaradzić zidentyfikowanym problemom. Prezes UKE pragnie zauważyć, iż zobowiązywanie użytkownika końcowego do nabywania usług, które są dla niego zbędne polega m.in. na różnych formach sprzedaży wiązanej, których stosowanie stwarza pewne inne możliwości nadużywania pozycji rynkowej. Nieuzasadnione wiązanie świadczeń ma miejsce wówczas, gdy dostawca usług oferuje jako jedną usługę dwa lub więcej świadczeń, które mogłyby być oferowane jako odrębne usługi. Takie działanie operatora prowadzi do wymuszonego nabycia świadczeń, które są dla użytkownika zbędne. Jak zostało stwierdzone w decyzji nie zawsze wiązanie usług jest działaniem szkodliwym i nie znajdującym uzasadniania. W ramach badanego rynku właściwego stwierdzone zostało, że Telekomunikacja Polska S.A. stosuje wiązanie usług łącząc pakiet minut z abonamentem. Takie praktyki mogą mieć korzystny wpływ na sytuację konsumentów, nie mniej jednak nie mogą ograniczać ich prawa do wyboru dostawcy usług lub zakupu rozłącznych usług np.: samego abonamentu, a także nie mogą być oferowane w przypadku, kiedy nie istnieje odpowiednia oferta hurtowa i nie można nabyć tych usług osobno. TP S.A. jest bowiem przedsiębiorcą zintegrowanym pionowo i poziomo, od którego inni przedsiębiorcy kupują niezbędne produkty hurtowe i który sam je sobie sprzedaje. Tak więc jeśli dana usługa nie jest dostępna osobno, nie może być świadczona przez innych przedsiębiorców, gdyż konsumenci TP S.A. zmuszeni są w takiej sytuacji do korzystania z oferty wiązanej tego przedsiębiorstwa. d) przedstawianie cennika bądź regulaminu do zatwierdzenia. Zdaniem TP w regulaminach nie określa się taryf za świadczone usługi. Ich kontrola nie może zatem zapobiec naciskowi na marżę. Prezes UKE zaznacza, że w regulaminach znajdują się lub mogą się znajdować istotne ustalenia, które będąc nierozerwalne z cennikiem mogą istotnie wpłynąć na kształt oferty, a tym samym przyczynić się do zjawiska nacisku na marżę. Dodatkowo TP S.A. zwraca uwagę na to, iż proponowany przez Prezesa UKE obowiązek polegający na zakazie stosowania nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników końcowych, z wyłączeniem przewidzianych w ustawie, zmusi Spółkę do zaprzestania akcji Telefon do Mamy. Prezes UKE nie podziela opinii TP S.A. w tej materii. Przywołany obowiązek dotyczy nieuzasadnionych preferencji. Wątpliwe jest, aby za nieuzasadnione można było uznać preferencje względem fundacji realizujących prospołeczne zadania zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 1991 r., nr 46, poz. 203), o ile nie naruszają one celów określonych w art. 1 ust. 2 PT. Przykładowo niedopuszczalne byłoby stosowanie preferencji cenowych wobec fundacji, której działania zmierzałyby do eliminowania 13

14 konkurencji fundatora danej fundacji. W przypadku akcji Telefon do mamy, opierając się na informacjach pozyskanych na stronie internetowej fundacji grupy TP 1, Prezes UKE przypuszcza, że preferencje TP S.A. względem tejże fundacji służące wyłącznie realizacji przedmiotowej akcji nie powinny zostać uznane za nieuzasadnione. Spółka wskazuje ponadto na konieczność likwidacji podwójnej kalkulacji tego samego zakresu usług. tj. w zakresie jakim usługi z rynku 3 pokrywają się z usługą powszechną. Zdaniem TP S.A. nałożenie obowiązku prowadzenia kalkulacji kosztów na tym rynku właściwym spowoduje, iż ten sam zakres usług będzie dwukrotnie kalkulowany. W opinii TP Spółka jako operator wyznaczony do świadczenia usługi powszechnej jest zobowiązana do prowadzenia kalkulacji kosztów, w oparciu o metodologię FL-FDC w terminach przewidzianych przez rozporządzenie wydane na podstawie art. 51 Prawa telekomunikacyjnego. Obowiązek ten dotyczy m.in. usług połączeń krajowych. Definicja ta pokrywa się w części z definicją rynku właściwego i tym samym proponowanym przez Prezesa UKE obowiązkiem sporządzania kalkulacji kosztów. Nałożenie tego obowiązku spowoduje zdaniem TP, że ten sam zakres usług będzie dwukrotnie kalkulowany, co zwiększy obciążenie Spółki (a także Urzędu) nie przynosząc przy tym żadnych dodatkowych korzyści. Prezes UKE pragnie podkreślić, iż postulat TP S.A. dotyczący połączenia kalkulacji kosztów należy rozpatrywać w ramach praktycznej realizacji obowiązków kosztowych wynikających z dwóch odrębnych reżimów prawnych: w zakresie usługi powszechnej oraz w zakresie analizy detalicznych rynków właściwych. W obu przypadkach, Prezes UKE wskazał na TP S.A. jako na podmiot zobowiązany do prowadzenia kalkulacji kosztów usług, wg jednej metody FL-FDC. Ideą wprowadzenia obowiązku kalkulacji kosztów opartej na metodzie FL-FDC było bowiem przeświadczenie, iż całość usług detalicznych (niezależnie od tego czy stanowią one element usługi powszechnej czy usługę regulowaną w zakresie danego rynku detalicznego) będzie kalkulowana w ten sam sposób, co pozwoli na ujednolicenie wyników kalkulacji w odniesieniu do tych usług. Niemniej jednak, różne okresy wydawania decyzji w zakresie usługi powszechnej oraz usług detalicznych mogą skutkować tym, iż pomimo tej samej metody kalkulacji kosztów konieczne będzie prowadzenie dwóch kalkulacji kosztów np. z uwagi na różnice w latach obrotowych. Niemniej jednak Prezes UKE nie wyklucza, iż tego typu praktyka (przedstawiania jednej kalkulacji kosztów obejmującej usługi powszechne i regulowane usługi detaliczne) może się wykształcić już na etapie praktycznej realizacji tego obowiązku. W stanowisku Spółka zwróciła uwagę, iż Prezes UKE powinien wstrzymać się z wydaniem przedmiotowej decyzji przynajmniej do czasu wydania decyzji ostatecznej w sprawie udostępnienia TP informacji publicznej w zakresie korespondencji wewnętrznej, zewnętrznej a także notatek służbowych dotyczących jego współdziałania z Prezesem UOKIK. Prezes UKE zwraca uwagę, iż wniosek o udostępnienie informacji złożony przez Spółkę nie wstrzymuje postępowania głównego w sprawie analizy właściwego rynku telekomunikacyjnego, stanowi on bowiem odrębne postępowanie prowadzone przed Prezesem UKE. Ponadto należy podkreślić, iż Spółka w swoim piśmie nie uprawdopodobniła jaki wpływ na wynik sprawy mogłoby mieć ostateczne rozstrzygnięcie sprawy z wniosku TP S.A. o dostęp do informacji publicznej. Spółka zaznaczyła, iż jej zdaniem zakres podlegający obowiązkom ex ante, podlega wyłączeniu spod kompetencji Prezesa UOKIK. Zgodnie z art. 3 ustawy o okik, przepisów tej

15 ustawy nie stosuje się do ograniczeń konkurencji dopuszczonych na podstawie innych ustaw. Na poparcie swojej koncepcji Spółka przytacza dwa orzeczenia Sądu Najwyższego. Prezes UKE podtrzymuje swoje stanowisko. W pierwszym z przedstawionych orzeczeń, tj. wyroku SN z dnia r. (sygn. III SK 15/06) Sąd Najwyższy zważył, iż zastosowanie reguł konkurencji zostaje wyłączone tylko wówczas, gdy wskutek interwencji państwa reprezentowanego przez regulatora rynkowego przedsiębiorstwa działające na określonym rynku nie mają innej możliwości zachowania się, poza sposobem narzuconym im przez regulatora. TP S.A. w swoim stanowisku pominęła słowa tylko wówczas, przez co zmieniła kontekst orzeczenia. Prezes UKE zauważa, iż mimo narzucenia względem TP S.A. ograniczeń, Spółka nadal posiada możliwość różnych antykonkurencyjnych zachowań. Zresztą w tym samym akapicie cytowanego orzeczenia znajduje się twierdzenie potwierdzające tok rozumowania Prezesa UKE: Zgodnie z art. 1 ust. 3 tej ustawy przepisy ustawy nie naruszają przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Z treści tego przepisu doktryna jednogłośnie wywodzi zasadę którą Sąd Najwyższy w niniejszym składzie akceptuje w całej rozciągłości dopuszczalności równoległego stosowania przepisów obu ustaw do tego samego stanu faktycznego. Odnosząc się do drugiego przytoczonego orzeczenia, tj. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 r.(iii SK 48/04, OSNP 2005/10/151) Prezes UKE wskazuje na brak w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne reguły kolizyjnej podobnej do reguły tego typu wynikającej z przepisu art. 1 ust. 3 PT. Stąd też analogia między regulacją energetyki a regulacją rynku telekomunikacyjnego nie znajduje w tym zakresie zastosowania. 3. Definicja rynku właściwego 3.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów - Dz. U. Nr 50, poz. 331 (zwanej dalej: ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów), do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe poddane analizie przez Prezesa UKE, a następnie w przypadku braku skutecznej konkurencji poddane regulacji, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 PT, wydał w dniu 25 października 2004 r. rozporządzenie w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa URTiP (zwane dalej Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury), w którym w zakresie rynków detalicznych określił jako rynek poddany analizie rynek świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów ( 1 pkt 3). Rynek ten, zgodnie z 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury, ma wymiar krajowy. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak również odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego. 15

16 Wytyczne, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 PT powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji oraz wskazują na Zalecenie, jako dokument, w którym rynki te zostały określone przez Komisję Europejską Rynek produktowy Zgodnie z Wytycznymi, właściwy rynek produktów/usług składa się z tych produktów i usług, które są w sposób wystarczający wymienne lub zastępowalne, nie tylko ze względu na ich obiektywne cechy, za pomocą których są one szczególnie dogodne dla zaspokojenia stałych potrzeb konsumentów, ze względu na ich ceny lub zamierzony cel użytkowania, lecz również ze względu na warunki konkurencji i/lub struktury podaży i popytu na danym rynku. Produkty lub usługi, które są tylko w małym lub względnym stopniu wymienne ze sobą nawzajem, nie mogą być zaliczane do tego samego rynku. Dlatego też, Prezes UKE powinien rozpocząć proces określania właściwych rynków produktów lub usług poprzez pogrupowanie produktów i usług, z których konsumenci korzystają w tych samych celach, a których to (produktów i usług) funkcjonalność jest postrzegana podobnie (tzw. końcowe użytkowanie). 3 Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Usługi telefoniczne są zazwyczaj świadczone jako ogólny pakiet dostępu i korzystania. Dla użytkowników końcowych mogą być dostępne różne opcje i pakiety w zależności od ich typowego wykorzystania i wzorów rozmów. Pomimo, że użytkownicy końcowi wydają się preferować nabywanie zarówno dostępu jak i rozmów wychodzących od tego samego przedsiębiorstwa, inni wybierają inne przedsiębiorstwo od tego dającego dostęp (i przyjmowanie rozmów) dla obsługi części lub wszystkich rozmów wychodzących. Przedsiębiorstwo, które usiłowałoby podnieść cenę rozmów wychodzących (w szczególności rozmów krajowych i międzynarodowych) ponad poziom konkurencyjny, musi się liczyć z perspektywą dokonywania przez końcowych użytkowników substytucji usługodawców. Użytkownicy końcowi mogą stosunkowo łatwo wybierać alternatywne przedsiębiorstwa za pomocą krótkich kodów dostępu lub za pomocą preselekcji operatora. Podczas gdy przedsiębiorstwa udzielające dostępu konkurują na rynku rozmów wychodzących, nie wydaje się, by przedsiębiorstwa obsługujące rozmowy wychodzące poprzez selekcję lub preselekcję operatora miały systematycznie wchodzić na rynek usług dostępu w odpowiedzi na niewielki, ale znaczący i nietrwały wzrost cen dostępu. Dlatego też można określić odrębne rynki detaliczne dla dostępu oraz rozmów wychodzących. 4 Pod pojęciem krajowych połączeń telefonicznych należy rozumieć połączenia telefoniczne (czyli połączenia ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalające na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym) 5, które są inicjowane i zakańczane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 6 Publicznie dostępną usługą telefoniczną zgodnie z art. 2 pkt 30 PT, jest natomiast usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu użytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. 2 punkt 4 Wytycznych 3 Wytyczne, pkt (ust. 44 i 45). 4 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (par ) 5 Art. 2 pkt 26 PT. 6 A contrario do rynku rozmów międzynarodowych (tzw. rynek 4) określonego w 1 pkt 4 Rozporządzenia. 16

17 W ramach usługi detalicznych połączeń w publicznej sieci stacjonarnej, obejmującej wykonywanie i odbieranie połączeń telefonicznych, konieczne jest wyodrębnienie połączeń krajowych i międzynarodowych, co jest podziałem odpowiadającym systematyce zawartej w Zaleceniu Komisji, gdyż W odniesieniu do rozmów wychodzących użytkownicy końcowi nie postrzegają rozmów lokalnych, krajowych i międzynarodowych jako wzajemnych substytutów. Można zatem argumentować, że stanowią one odrębne rynki detaliczne. 7 Te dwa rodzaje połączeń (krajowe i międzynarodowe) nie są postrzegane jako substytuty przez użytkowników, a ponadto z punktu widzenia operatorów połączenia międzynarodowe wiążą się ze znacznymi obciążeniami finansowymi i większym zaangażowaniem technologicznym, różniąc je znacznie od połączeń krajowych. Tym samym zarówno z punktu widzenia podaży, jak i popytu segment detaliczny połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, będzie dzielił się na rynek połączeń krajowych i rynek połączeń międzynarodowych. Wymieniony ponadto w definicji rynku warunek użycia stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dotyczy jedynie inicjowania połączeń, co oznacza, że połączenia mogą być zakańczane również w ruchomych sieciach telefonicznych. Prezes UKE ustalił, że powyższe wymogi warunkujące zaliczenie do rynku właściwego świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych spełnia określona grupa usług (produktów), która stanowi rynek produktowy będący przedmiotem analizy niniejszego punktu. Są to następujące usługi: połączenia miejscowe i strefowe rozpoczynane i kończone w tej samej strefie numeracyjnej; połączenia międzystrefowe rozpoczynane i kończone w różnych strefach numeracyjnych (realizacja ich wymaga wybierania prefiksu strefowego przez klienta); połączenia do ruchomych publicznych sieci telefonicznych (ang. fixed-to-mobile, F2M); połączenia komutowane (wdzwaniane, dial-up) do sieci Internet (wąskopasmowa komunikacja internetowa). Należy również zaznaczyć, że na podstawie art. 72 ust 1 PT abonenci będący stroną umowy z dostawcą usług zapewniającym przyłączenie do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej mogą wybrać dowolnego dostawcę publicznie dostępnych usług telefonicznych, którego usługi są dostępne w połączonych sieciach. Posiadają oni uprawnienie do wyboru dowolnego operatora świadczącego usługi telefoniczne obejmujące połączenia poprzez selekcję, tj. doraźny wybór operatora, dokonywany poprzez numer dostępu dostawcy usług (NDS), bądź poprzez preselekcję, tj. na podstawie stałego kierowania połączeń przez sieć, wybranego w drodze preselekcji operatora. Zgodnie z art. 221 ust. 1 pkt 1 PT, obowiązek zapewnienia abonentom powyższego uprawnienia spoczywa, wyłącznie na operatorze posiadającym znaczącą pozycję rynkową w zakresie świadczenia usług telefonicznych świadczonych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, którym jest Telekomunikacja Polska S.A. Coraz większą popularnością wśród użytkowników końcowych cieszą się usługi świadczone w technologii opartej o protokół IP. Jednakże technologia ta nie należy do analizowanego rynku, 7 Nota wyjaśniająca (par ) 17

18 gdyż zdaje się nie mieścić w ramach pojęcia połączenia telefonicznego w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej definiowanego przez art. 2 PT. 8 Warto wspomnieć, że wymóg odseparowania telefonii IP od tradycyjnej telefonii stacjonarnej znajduje się również w Komunikacie Komisji dotyczącym statusu usług głosowych w sieci Internet 9. W dokumencie zwrócono uwagę m.in. na aspekt łączności w czasie rzeczywistym, który w przypadku usług opartych o protokół IP, z powodu przeciążenia sieci Internet, jest trudny do zapewnienia. Z kolei warunek wymienności lub zastępowalności, o którym mowa na początku niniejszego rozdziału, na obecnym etapie rozwoju telekomunikacji również nie jest spełniony, gdyż jak dotąd korzystanie z technologii IP wiąże się z nabyciem oraz używaniem dodatkowego sprzętu komputerowego, odpowiednio szybkich łączy internetowych, a także nie gwarantuje dostępu np. do usług lokalizacji i numerów alarmowych, jak również nie zapewnia jakości 10 charakterystycznej dla połączeń telefonicznych w rozumieniu PT. Tym samym VoIP, jako produkt/usługa, która jest tylko w małym lub względnym stopniu wymienna ze świadczeniem usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla konsumentów, obecnie nie może być zaliczana do przedmiotowego rynku Rynek usług telefonii stacjonarnej a rynek telefonii ruchomej Prezes UKE podziela stanowisko Komisji, która ustaliła w Zaleceniu, iż z punktu widzenia strony popytowej usługi łączności telefonii ruchomej i stacjonarnej stanowią odrębne rynki. Funkcje użytkowe sieci ruchomych decydują przede wszystkim o tym, że wykonywanie połączeń w publicznych ruchomych sieciach telefonicznych nie może być uznane za zastępowalne przez wykonywanie połączeń w sieciach stacjonarnych. Mobilność sprawia bowiem, że użytkownik postrzega usługi świadczone w sieci ruchomej jako odmienne od usług świadczonych w lokalizacji stacjonarnej. Ponadto należy zaznaczyć, iż sieci ruchome, oparte na technologiach radiowych, nie pozwalają na zagwarantowanie jednolitej jakości usługi na całym objętym ich zasięgiem obszarze i przez cały czas. Powyższe stanowisko Komisja podkreślała wielokrotnie w swoich rozstrzygnięciach 11. Rozpatrując ewentualną możliwość włączenia telefonii ruchomej do wspólnego rynku telefonii stacjonarnej Prezes UKE wziął również pod uwagę preferencje abonentów i stwierdził, iż brak jest dowodów przesądzających o pełnej substytucji telefonii stacjonarnej przez telefonię ruchomą. Wskazują na to badania z grudnia 2006 r. przeprowadzone na zlecenie Prezesa UKE przez firmę CBM Indicator, które zostało przeprowadzone metodą indywidualnych zestandaryzowanych wywiadów kwestionariuszowych (PAPI). Kwestionariusz wywiadu składał się z 119 pytań badawczych oraz części metryczkowej, odpowiadającej za charakterystykę respondentów. Do badania została wylosowana reprezentatywna próba ludności Polski w wieku 15 lat i powyżej, 8 Zaznaczyć trzeba np. problem integracji głosu z danymi uniemożliwiającymi kwalifikację usługi jako czystej telefonii. 9 Wytyczne w punkcie (ust. 47) wskazują na Komunikat Komisji Communication from the Commission Status of voice on the Internet under Community law, and in particular, under Directive 90/388/EEC Supplement to the Communication by the Commission to the European Parliament and the Council on the status and implementation of Directive 90/388/EEC on competition in the markets for telecommunications services (2000/C 369/03). W dokumencie zwrócono uwagę m.in. na aspekt łączności w czasie rzeczywistym, który w przypadku usług opartych o protokół IP, z powodu przeciążenia sieci Internet, jest trudny do zapewnienia. 10 por. raport z badań jakości połączeń w technologii VoIP przeprowadzonych przez amerykańskie przedsiębiorstwo Keynote: 11 Sprawy tj. Decyzja z dnia 10 lipca 2002 r, sprawa nr. COMP/M.2803 Telia Sonera; Decyzja z dnia 20 września 2001 r., sprawa nr COMP/M.2574 Pirelli/Edizone/Olivetti?Telecom Italia; Decyzja z dnia 20 września 2001 r., sprawa nr COMP/M.1439 Telia/Telenor; Decyzja z dnia 12 kwietnia 2000 r., sprawa nr COMP/M.1795 Vodafone Airtouch/Mannesmann 18

19 która liczyła 1616 osób. Losowanie odbyło się oddzielnie w 64 podgrupach warstwach wyróżnionych ze względu na województwa oraz 4 kategorie wielkości miejscowości zamieszkania: wsie, miasta do mieszkańców, miasta od mieszkańców do mieszkańców, miasta od mieszkańców. Losowanie odbyło się proporcjonalnie do liczby dorosłych mieszkańców w każdej wyodrębnionej podgrupie. Wywiady zostały przeprowadzone techniką random-route (ustalonej ścieżki), gdzie dla każdego wylosowanego adresu został przeprowadzony jeden wywiad. Wywiady w wylosowanych mieszkaniach zostały przeprowadzone z osobą decyzyjną w sprawach telekomunikacyjnych, wskazaną przez zamieszkujących dane gospodarstwo domowe. Z powyższego badania wynika, iż jedynie 18,5% abonentów operatorów telefonii stacjonarnej rozważa rezygnację z ich usług, ponad dwie trzecie (68%) badanych nie planuje zmiany dotychczasowego operatora telefonii stacjonarnej. Rys. 1. Odsetek respondentów rozważających rezygnację z usług swojego operatora telefonii stacjonarnej (N=1067) 13,1 0,4 18,5 Tak Nie nie wiem 68,0 brak odpowiedzi Z badania tego wynika również, że ponad 51% osób rozważających zmianę operatora telefonu stacjonarnego zastanawia się nad skorzystaniem z innego operatora telefonii stacjonarnej (pytanie zadano wyłącznie użytkownikom telefonii stacjonarnej, rozważającym rezygnację z usług swojego operatora). Dalszego korzystania z telefonii stacjonarnej nie przewiduje 36,5% respondentów z tej grupy. Powyższe oznacza, iż twierdzenia o powszechnie występującym zjawisku substytucji stacjonarno komórkowej nie mogą być uznane za znajdujące potwierdzenie w danych empirycznych, którymi dysponuje Prezes UKE. Rys. 2. Odsetek respondentów rozważających skorzystanie z usług innego operatora telefonii stacjonarnej (N=197) 11,2 1,0 Tak Nie 36,5 51,3 nie wiem brak odpowiedzi W badaniu tym dodatkowo osoby nie posiadające własnego telefonu komórkowego zostały zapytane o przyczynę takiego stanu rzeczy (pytanie zadano wyłącznie respondentom, którzy nie 19

20 mają telefonu komórkowego) Okazało się, że około 53% wystarcza telefon stacjonarny, dla ponad 33% telefon komórkowy nadal jest zbyt drogi. Natomiast prawie 24% w ogóle nie odczuwa takiej potrzeby. Jedna piąta (ok. 20%) nie lubi telefonów komórkowych. Rys. 3. Przyczyny nie posiadania telefonu komórkowego przez respondentów ( N=546) wystarcza mi telefon stacjonarny 52,6 telefon komórkowy jest za drogi 33,6 nie potrzebuję go, bo rzadko dzwonię i odbieram telefony 23,9 nie lubię telefonów komórkowych 19,6 ma słaby zasięg tam, gdzie mieszkam 5,9 nie wiem 3,5 inna 1,2 trudno powiedzieć 0, * Wyniki nie sumują się do 100,0%, ponieważ respondenci mieli możliwość udzielenia kilku odpowiedzi Mając na uwadze funkcjonalność usług świadczonych w obu rodzajach sieci należy mieć również na uwadze dostęp do usług transmisji danych. Użytkownik posiadający stały dostęp do sieci stacjonarnej ma również dostęp do Internetu w trybie dial-up lub w trybie dostępu szerokopasmowego. Rozwój ruchomej sieci trzeciej generacji 3G np. sieci UMTS (ang. Universal Mobile Telecommunications System) może przyczynić się do poprawy jakości i szerokości pasma usług sieci ruchomej, ale w chwili obecnej oraz w czasie objętym niniejszym przeglądem dostęp do Internetu przez przyłączenie w sieci ruchomej prawdopodobnie będzie rozwijać się znacznie wolniej niż przez łącza stacjonarne i obecnie nie może być uznany za substytut dla usług w sieciach stacjonarnych. Wydaje się więc mało prawdopodobne, aby użytkownik chcący korzystać z łącza stacjonarnego w celu realizacji połączeń głosowych lub transmisji danych rozważał dostęp w sieci ruchomej jako alternatywę. Mając na uwadze powyższe Prezes UKE przyjmuje pogląd o rozdzieleniu rynków telefonii stacjonarnej i telefonii ruchomej, co opowiada podziałowi zaproponowanemu przez Komisję w jej zaleceniu Segmentacja strony popytowej i podażowej rynku detalicznego Usługi krajowych połączeń telefonicznych realizowane w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej są wykonywane na rzecz użytkowników końcowych, którzy są grupą zróżnicowaną. Świadczy o tym choćby wielość i różnorodność cenników tworzonych przez dostawców usług w celu dopasowania swojej oferty do poszczególnych grup użytkowników. To 20