Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska Warszawa, dnia 27 sierpnia 2007 r. DRTD SMP /07 (22) Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 i 2, w związku z art. 25 ust. 2 i 4, art. 46 ust. 2 pkt 1, 2, 3, 4, 5 art. 46 ust. 3 pkt 3 lit. a-b, art. 46 ust. 3 pkt 4, art. 46 ust. 4 z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.) i 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) oraz w związku z art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art Kodeksu postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071) I. ustalam, że na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja; II. III. wyznaczam Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę zajmującego pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; nakładam na Telekomunikację Polską S.A z siedzibą w Warszawie następujące obowiązki regulacyjne w zakresie świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nie ustalaniu zawyżonych cen w zakresie detalicznych usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 1

2 2. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieutrudnianiu innym przedsiębiorcom wejścia na detaliczny rynek usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieograniczaniu konkurencji poprzez ustalanie zaniżonych cen usług, na rynku usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niestosowaniu nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników, z wyłączeniem wyjątków przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne; 5. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 5 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niezobowiązywaniu użytkownika końcowego do korzystania z usług, które są dla niego zbędne; 6. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 3 pkt 3 lit a - b ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na: a. prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej zgodnie z zatwierdzoną przez Prezesa UKE instrukcją, b. prowadzeniu kalkulacji kosztów usług poprzez zastosowanie metody opartej na zorientowanym przyszłościowo w pełni alokowanym koszcie (FL-FDC), zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów, 7. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 3 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na przedstawianiu do zatwierdzenia przez Prezesa UKE cenników i regulaminów świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów. IV. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust. 2 i ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne. UZASADNIENIE 1. Przebieg postępowania w sprawie ustalenia, że na rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy telekomunikacyjnego o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 1. W dniu 26 stycznia 2007 r. Prezes UKE wydał postanowienie (numer: DRTD-SMP

3 2/07(1)) o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia, czy na krajowym rynku świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występuje skuteczna konkurencja. 2. W dniu 30 maja 2007 r. Prezes UKE rozpoczął postępowanie konsultacyjne dotyczące projektu decyzji w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie (zwanej dalej również Spółką, TP S.A., TP) jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (zwanej dalej również PT oraz ustawą Prawo telekomunikacyjne), a także zwrócił się o przedstawienie wszelkich stanowisk w przedmiotowej sprawie. W ramach postępowania konsultacyjnego, zakończonego w dniu 29 czerwca 2007 r., do Prezesa UKE wpłynęła 1 opinia złożona przez: Telekomunikację Polską S.A. Stanowisko Spółki zostało opublikowane na stronach Urzędu w dniu 4 lipca 2007 r. 3. W dniu 30 maja 2007 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcy o znaczącej pozycji na tym rynku i nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 4. W dniu 30 maja 2007 r. Prezes UKE powiadomił Telekomunikację Polską S.A. o włączeniu do akt postępowania materiału dowodowego stanowiącego podstawę ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcy o znaczącej pozycji na tym rynku oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 5. W dniu 30 maja 2007 r. Prezes UKE notyfikował Komisji Europejskiej projekt decyzji w sprawie ustalenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 6. W dniu 29 czerwca 2007 r. Komisja Europejska przekazała swoje stanowisko w przedmiotowej sprawie, w stanowisku tym, Komisja nie zgłosiła uwag do przedmiotowego projektu decyzji. 3

4 7. W dniu 4 lipca 2007 r. Prezes UKE przekazał Prezesowi UOKiK (pismo nr DRTD-SMP /07 (6)) decyzję ustalającą, że na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne 8. Pismem z dnia 4 lipca 2007 r. Prezes UKE powiadomił Telekomunikację Polską S.A. o przekazaniu w dniu 22 czerwca 2007 r. projektu rozstrzygnięcia Prezesowi UOKiK, celem zajęcia przez Prezesa UOKiK stanowiska. 9. W dniu 18 lipca 2007 r. Prezes UKE otrzymał postanowienie Prezesa UOKiK (sygn.: DOK /07/MKK) w sprawie krajowego rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów, w którym Prezes UOKiK stwierdził, iż: I. na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja; II. Telekomunikacja Polska S.A. z siedzibą w Warszawie posiada pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; III. zasadne jest nałożenie na Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie obowiązków regulacyjnych określonych w art. 46 ust. 2 pkt 1-5, art. 46 ust. 3 pkt3 lit. a-b i art. 46 ust. 3 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Jednocześnie Prezes UKE zwrócił uwagę na następujące kwestie: 1. Odnosząc się do obowiązku określonego w art. 46 ust. 2 pkt 4 PT, Prezes UOKiK zauważył, iż przedmiotowy obowiązek powinien dotyczyć niestosowania przez Spółkę preferencji w dostępie do usług przyłączania do sieci i utrzymania w gotowości do świadczenia usług. Zdaniem Prezesa UOKiK wydaje się, że obowiązek ten nie może być odnoszony do promocji skierowanych do określonej grupy abonentów (np. pakiet określonych połączeń telefonicznych), jeżeli promocja nie dotyczy usług dostępowych na analizowanym rynku. 2. Zdaniem Prezesa UOKiK doprecyzowania wymaga także obowiązek określony w art. 46 ust. 2 pkt 5 PT poprzez wskazanie w projektowanym rozstrzygnięciu, że nie jest intencją organu regulacyjnego wprowadzenie zakazu stosowania przez TP S.A. ofert pakietowych, w których w ramach opłaty abonamentowej abonent dysponuje określoną liczbą darmowych minut. Przedmiotowy obowiązek zdaniem Prezesa UOKiK ma natomiast na celu wprowadzenie przez Spółkę tzw. czystego abonamentu, którego cena nie będzie zniechęcająca, w szczególności pozostawać będzie w odpowiedniej relacji w stosunku do ofert pakietowych TP. 4

5 Prezes UKE zauważa, iż uwzględnił uwagi Prezesa UOKiK w możliwie najszerszym zakresie. 10. W dniu 27 lipca 2007 roku na stronach internetowych Urzędu został opublikowany Komentarz do niezastrzeżonych uwag i opinii zgłoszonych w trakcie postępowania konsultacyjnego projektu decyzji w sprawie stwierdzenia, że na krajowym rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia Telekomunikacji Polskiej S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zajmującego znaczącą pozycję na tym rynku i nałożenia na tego przedsiębiorcę obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. 12. W dniu 27 lipca 2007 roku Prezes UKE powiadomił Spółkę o zakończeniu postępowania dowodowego oraz o możliwości zapoznania się w dniach r r. z materiałem dowodowym zebranym w aktach postępowania i złożenia ostatecznego stanowiska w sprawie do dnia 6 sierpnia 2007 r. 13. W dniu 30 lipca 2007 r. TP S.A. złożyła wniosek o przedłużenie terminu do zapoznania się z aktami i złożenia ostatecznego stanowiska. Pismem z dnia 1 sierpnia 2007 r. (numer: DRTD-SMP /07(13) Prezes UKE przedłużył TP S.A. termin do zapoznania się z aktami do 3 sierpnia 2007 r. oraz termin do złożenia ostatecznego stanowiska do dnia 9 sierpnia 2007 r. Spółka skorzystała z możliwości zapoznania się z aktami sprawy w dniu 2 sierpnia 2007 r. 14. Pismem z dnia 3 sierpnia 2007 r. (numer: DRTD-SMP /07 (16) Prezes UKE poinformował Spółkę o włączeniu kolejnych dokumentów do akt sprawy. 15. Pismem z dnia 3 sierpnia 2007 r. (numer: DRTD-SMP /07 (18)) Prezes UKE powiadomił TP S.A. o zakończeniu postępowania dowodowego oraz o możliwości zapoznania się w dniach 6-10 sierpnia 2007 r. z materiałem dowodowym zebranym w aktach postępowania i złożenia ostatecznego stanowiska w sprawie do dnia 16 sierpnia 2007 r. Spółka skorzystała z możliwości zapoznania się z aktami sprawy w dniu 10 lipca 2007 r. 16. Dnia 20 sierpnia 2007 r. Prezes UKE otrzymał pismo TP S.A. datowane na dzień 16 sierpnia 2007 r. (znak DRTD-SMP /07 (21)) będące ostatecznym stanowiskiem Spółki w przedmiotowej sprawie. W stanowisku tym TP S.A. oświadczyła, że podtrzymuje swoje postulaty zgłoszone w trakcie postępowania konsultacyjnego oraz odniosła się do załączonego do akt sprawy Komentarza Prezesa UKE do stanowiska konsultacyjnego TP S.A. W ostatecznym stanowisku Spółka podniosła, że zidentyfikowane problemy nie mogą mieć charakteru potencjalnego, ale winny być realne, tj. ich dotychczasowe występowanie powinno być stwierdzone przed wydaniem decyzji. Prezes UKE podtrzymuje swoje stanowisko w tym zakresie. Regulacja rynkowa ex-ante nie jest odpowiedzią na konkretne naruszenia przedsiębiorcy, a tym samym nie jest tożsama z 5

6 działaniami organów ochrony konkurencji. Zdaniem Prezesa UKE regulacja powinna tworzyć ramy działalności danego przedsiębiorcy, w stosunku do którego ustalono posiadanie pozycji znaczącej na danym rynku właściwym, przy czym ramy te powinny profilaktycznie zapobiegać naruszeniom, które gdyby się pojawiły mogłyby utrudniać tworzenie się skutecznej konkurencji. TP S.A. zauważa, że zgodnie z art. 24 ust. 7 PT, jeżeli przedsiębiorca telekomunikacyjny zajmuje znaczącą pozycję na rynku właściwym, można go uznać za przedsiębiorcę zajmującego znaczącą pozycję na rynku powiązanym, co oznacza, że stwierdzona przez Prezesa UKE potencjalna możliwość przenoszenia pozycji rynkowej powinna być uregulowana w oddzielnym trybie tj. na podstawie art. 24 ust. 7 PT. Zdaniem Prezesa UKE dyspozytywny charakter art. 24 ust. 7 PT (potwierdzony słowami można go uznać ) nie obliguje Prezesa UKE do uznania danego operatora za posiadającego pozycję znaczącą na rynkach powiązanych, co jest jak najbardziej uzasadnione w obliczu przeprowadzania odrębnych analiz na wszystkich pozostałych rynkach. Ponadto, zgodnie z wykładnią udzieloną przez przedstawicieli Komisji Europejskiej w trakcie spotkań prenotyfikacyjnych z przedstawicielami UKE, zapis ten dotyczy rynków powiązanych z rynkami regulowanymi tj. obejmuje takie rynki właściwe, które nie zostały wyodrębnione przez Komisję Europejską w Zaleceniach. TP S.A. podnosi, że niewielka różnica w cenie czystego abonamentu w porównaniu do abonamentu z określoną liczbą darmowych minut jest naturalnie uzasadniona celami istnienia spółki handlowej, wobec czego TP S.A. nie powinna ponosić z tego tytułu negatywnych konsekwencji. Ponadto TP S.A. stwierdza, iż celem Regulatora jest sprzyjanie równoprawnej konkurencji, a nie preferowanie rozwoju konkurentów podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej. Prezes UKE pragnie zauważyć, że dokonując oceny ofert detalicznych TP S.A. należy również oceniać wpływ tychże ofert na rozwój konkurencji. Telekomunikacja Polska S.A. na analizowanym rynku posiada nad pozostałymi konkurentami bardzo dużą przewagę o trwałym charakterze (o czym świadczą niewielkie zmiany udziałów). To oznacza, że dana antykonkurencyjna oferta TP S.A., nawet jeśli jest idealną kopią ofert innych przedsiębiorców, jest podstawą do obciążania obowiązkami regulacyjnymi jedynie TP S.A. jako podmiotu o znaczącej pozycji rynkowej. Ponadto zdaniem Prezesa UKE, sprzyjanie równoprawnej konkurencji w środowisku, na którym występował naturalny monopolista posiadający obecnie pozycję znaczącą, ze swej istoty będzie swego rodzaju preferowaniem rozwoju konkurentów podmiotu o znaczącej konkurencji. Zdaniem TP S.A. różnica między pełnym WLR, a usługą WLR oferowaną obecnie, jest dla użytkowników końcowych bez znaczenia, wobec czego Prezes UKE nie powinien pomijać tej usługi jako elementu wzmacniającego konkurencję na rynku właściwym. Prezes UKE oświadcza, że nie deprymuje wpływu usługi WLR na konkurencję, ale ocenia obecną sytuację, w tym dotychczasowe udziały rynkowe. Nie wykluczone, że usługa ta wprowadzona na masową skalę w bieżącym i przyszłym roku znajdzie swój oddźwięk w przyszłych analizach rynkowych w postaci zwiększonych udziałów rynkowych operatorów alternatywnych. 6

7 TP S.A. nie zgadza się ze stwierdzeniem Prezesa UKE zamieszczonym wg TP S.A. w Komentarzu, iż czas wejścia oferty ramowej dla rynku 8 i 9 nie ma większego znaczenia dla rynku właściwego. Prezes UKE pragnie ponownie zaznaczyć, iż czas kiedy oferta ramowa TP S.A. o dostępie telekomunikacyjnym w zakresie rozpoczynania połączeń, zakańczania połączeń oraz hurtowego dostępu do sieci wejdzie w życie nie ma decydującego znaczenia dla analizowanego rynku, bowiem Prezes UKE wydaje indywidualne decyzje ustalające warunki świadczenia usługi hurtowego dostępu do sieci telekomunikacyjnej Telekomunikacji Polskiej S.A dla operatorów alternatywnych. Przez wydawanie tych decyzji Prezes UKE dąży do umożliwienia korzystania z usługi WLR jak największej liczbie podmiotów działających na rynku telekomunikacyjnym. TP S.A. nie zgadza się ze stwierdzeniem zamieszczonym w Komentarzu mówiącym iż jeżeli rynek, na którym ustalane są zawyżone ceny jest rynkiem detalicznym, a rynek gdzie ustalane są ceny zaniżone jest rynkiem hurtowym oraz przedsiębiorstwo dominujące jest zintegrowane pionowo to następuje eliminacja konkurencji. Zdaniem Spółki Prezes UKE nie rozumie podstawowych mechanizmów rynkowych. Bowiem, jeżeli cena w hurcie jest zaniżona a w detalu zawyżona, to jest działanie wspierające konkurencję. Prezes UKE pragnie podkreślić, iż w przypadku, gdy przedsiębiorca na jednym rynku zawyża ceny a na innym zaniża, może to prowadzić do przeniesienia pozycji rynkowej i eliminowania konkurencji poprzez np. subsydiowanie krzyżowe czy margin squeeze. Możliwe jest również działanie polegające na zawyżaniu cen na jednym rynku detalicznym np. rynku przyłączenia do sieci i utrzymania łącza w gotowości oraz zaniżaniu cen na drugim rynku detalicznym np. połączeń krajowych. Praktyka tego typu może mieć wówczas negatywny wpływ na poziom konkurencji na tym drugim rynku (rynku połączeń). Zaniżanie cen połączeń bowiem doprowadzić może do wyeliminowania innych operatorów alternatywnych, działających jedynie w oparciu o numer dostępu do sieci i usługi selekcji i preselekcji, którzy nie będą mogli zaoferować swoim klientom odpowiednio niskich cen. TP S.A. poddaje w wątpliwość celowość nakładania obowiązku zakazującego stosowania nieuzasadnionych preferencji wobec innych planowanych obowiązków szczególnie zakazu stosowania cen zaniżonych. Prezes UKE podtrzymuje swoje stanowisko wyrażone w dalszej części uzasadnienia i uważa, iż nałożenie przedmiotowego obowiązku jest uzasadnione. TP S.A. nie zgadza się ze stwierdzeniem, że w regulaminach TP S.A. znajdują się także ceny usług. Jednocześnie tłumaczy, iż w cennikach zawierane są informacje istotne dla odbiorcy. Ponadto Spółka podkreśla, że cenniki i regulaminy są zatwierdzane przez Regulatora. Prezes UKE nie zawarł stwierdzenia mówiącego, iż w regulaminach znajdują się ceny usług, wobec czego zarzut ten nie jest prawdziwy. Prezes UKE raz jeszcze podkreśla, że ze względu na ścisły związek cenników z regulaminami, uzasadnione jest nałożenie obowiązku przedkładania przez TP S.A. zarówno jednych jak i drugich. 7

8 TP S.A. nie zgadza się z poglądem Prezesa UKE twierdzącym, iż wcześniejsza regulacja ex ante nie pozbawia uprawnień Prezesa UOKiK. TP S.A. koncepcję swoją popiera dwoma orzeczeniami Sądu Najwyższego. Prezes UKE podtrzymuje swoje stanowisko. W pierwszym z przedstawionych orzeczeń, tj. wyroku SN z dnia r. (sygn. III SK 15/06) Sąd Najwyższy zważył, iż zastosowanie reguł konkurencji zostaje wyłączone tylko wówczas, gdy wskutek interwencji państwa reprezentowanego przez regulatora rynkowego przedsiębiorstwa działające na określonym rynku nie mają innej możliwości zachowania się, poza sposobem narzuconym im przez regulatora. TP S.A. w swoim stanowisku pominęła słowa tylko wówczas, przez co zmieniła kontekst orzeczenia. Prezes UKE zauważa, iż mimo narzucenia względem TP S.A. ograniczeń, Spółka nadal posiada możliwość różnych antykonkurencyjnych zachowań. Zresztą w tym samym akapicie cytowanego orzeczenia znajduje się twierdzenie potwierdzające tok rozumowania Prezesa UKE: Zgodnie z art. 1 ust. 3 tej ustawy przepisy ustawy nie naruszają przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Z treści tego przepisu doktryna jednogłośnie wywodzi zasadę którą Sąd Najwyższy w niniejszym składzie akceptuje w całej rozciągłości dopuszczalności równoległego stosowania przepisów obu ustaw do tego samego stanu faktycznego. Odnosząc się do drugiego przytoczonego orzeczenia, tj. wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 r.(iii SK 48/04, OSNP 2005/10/151) Prezes UKE wskazuje na brak w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne reguły kolizyjnej podobnej do reguły tego typu wynikającej z przepisu art. 1 ust. 3 PT. Stąd też analogia między regulacją energetyki a regulacją rynku telekomunikacyjnego nie znajduje w tym zakresie zastosowania. TP S.A. przytacza fakt, że w segmencie rynku tvk posiada niewielki udział, wobec czego ze względu na zasadę proporcjonalności obowiązków wnosi o ograniczenie obowiązków regulacyjnych w tym zakresie. TP S.A. wnosi również o wyjaśnienie powodów, dla których włączono do przedmiotowego rynku, tj. rynku odnoszącego się do przyłączenia do sieci w celu świadczenia usług telefonicznych, technologię tvk, mimo że technologia ta nie znalazła się w zakresie rynków właściwych telefonicznych połączeń krajowych i międzynarodowych. Prezes UKE odnosząc się do powyższego zarzutu TP S.A., pragnie zauważyć, iż fakt niewielkiego udziału Spółki w określonym segmencie rynku, w tym przypadku w segmencie tvk, nie ma znaczenia dla regulacji tego segmentu. Rynek właściwy powinien być traktowany całościowo, i tak też został potraktowany przez Prezesa UKE. Odnośnie rynków właściwych telefonicznych połączeń krajowych i międzynarodowych Prezes UKE pragnie zauważyć, iż technologia tvk nie została wyłączona z tychże rynków, wobec czego zarzut TP S.A. jest chybiony. Spółka podnosi, iż Prezes UKE wskazał, iż istnieje podstawa do prowadzenia dwóch kalkulacji dla tych samych usług, tj. w zakresie jakim usługi z rynku 2 pokrywają się z usługą powszechną. Stwierdził również, że z uwagi na ewentualne różnice w latach obrotowych konieczne jest nałożenie obowiązku kalkulacji na rynku 2. TP S.A. twierdzi, że rok obrotowy w TP jest jeden i nie jest zależny od rodzaju usługi i podstawy prawnej obowiązku, dlatego też wskazywane przez UKE różnice nie mogą wystąpić. 8

9 Prezes UKE pragnie podkreślić, iż postulat TP S.A. dotyczący połączenia kalkulacji kosztów należy rozpatrywać w ramach praktycznej realizacji obowiązków kosztowych wynikających z dwóch odrębnych reżimów prawnych: w zakresie usługi powszechnej oraz w zakresie analizy detalicznych rynków właściwych. W obu przypadkach, Prezes UKE wskazał na TP S.A. jako na podmiot zobowiązany do prowadzenia kalkulacji kosztów usług, wg jednej metody FL-FDC. Ideą wprowadzenia obowiązku kalkulacji kosztów opartej na metodzie FL-FDC było bowiem przeświadczenie, iż całość usług detalicznych (niezależnie od tego czy stanowią one element usługi powszechnej czy usługę regulowaną w zakresie danego rynku detalicznego) będzie kalkulowana w ten sam sposób, co pozwoli na ujednolicenie wyników kalkulacji w odniesieniu do tych usług. Niemniej jednak, różne okresy wydawania decyzji w zakresie usługi powszechnej oraz usług detalicznych mogą skutkować tym, iż pomimo tej samej metody kalkulacji kosztów konieczne będzie prowadzenie dwóch kalkulacji kosztów np. z uwagi na różnice w latach obrotowych. Niemniej jednak Prezes UKE nie wyklucza, iż tego typu praktyka (przedstawiania jednej kalkulacji kosztów obejmującej usługi powszechne i regulowane usługi detaliczne) może się wykształcić już na etapie praktycznej realizacji tego obowiązku. TP S.A. zwraca uwagę na to, iż proponowany przez Regulatora obowiązek polegający na zakazie stosowania nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników końcowych, z wyłączeniem przewidzianych w ustawie, zmusi Spółkę do przerwania akcji Telefon do mamy. Prezes UKE nie podziela opinii TP S.A. w tej materii. Przywołany obowiązek dotyczy nieuzasadnionych preferencji. Wątpliwe jest, aby za nieuzasadnione można było uznać preferencje względem fundacji realizujących prospołeczne zadania zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 1991 r., nr 46, poz. 203), o ile nie naruszają one celów określonych w art. 1 ust. 2 PT. Przykładowo niedopuszczalne byłoby stosowanie preferencji cenowych wobec fundacji, której działania zmierzałyby do eliminowania konkurencji fundatora danej fundacji. W przypadku akcji Telefon do mamy, opierając się na informacjach pozyskanych na stronie internetowej fundacji grupy TP 1, Prezes UKE przypuszcza, że preferencje TP S.A. względem tejże fundacji służące wyłącznie realizacji przedmiotowej akcji nie powinny zostać uznane za nieuzasadnione. 2. Definicja rynku właściwego 2.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331) - do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne - rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe poddane analizie przez Prezesa UKE, a następnie w przypadku braku skutecznej konkurencji poddane regulacji, określa w drodze rozporządzenia minister 1 9

10 właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, wydał stosowne rozporządzenie w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwane dalej również Rozporządzeniem), w którym w zakresie rynków detalicznych określił jako rynek poddany analizie rynek przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów ( 1 pkt 2). Rynek ten, zgodnie z 3 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury, ma wymiar krajowy. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak również odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego. Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (zwane dalej Wytycznymi ), którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 PT powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji oraz wskazują na Zalecenie Komisji Europejskiej 2003/311/W z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (zwane dalej Zaleceniem ), jako dokument, w którym rynki te zostały określone przez Komisję Europejską Rynek usług telefonii stacjonarnej i telefonii ruchomej Prezes UKE podziela stanowisko, Komisji Europejskiej (zwanej dalej również Komisją), która ustaliła w Zaleceniu, iż z punktu widzenia strony popytowej, usługi łączności telefonii ruchomej i stacjonarnej stanowią odrębne rynki. Funkcje użytkowe sieci ruchomych decydują przede wszystkim o tym, że wykonywanie połączeń w publicznych ruchomych sieciach telefonicznych nie może być uznane za zastępowalne przez wykonywanie połączeń w sieciach stacjonarnych. Mobilność sprawia bowiem, że użytkownik postrzega usługi świadczone w sieci ruchomej jako odmienne od usług świadczonych w lokalizacji stacjonarnej. Ponadto należy zaznaczyć, iż sieci ruchome, oparte na technologiach radiowych, nie pozwalają na zagwarantowanie jednolitej jakości usługi na całym objętym ich zasięgiem obszarze i przez cały czas. Powyższe stanowisko Komisja podkreślała wielokrotnie w swoich rozstrzygnięciach 3. Mając na uwadze funkcjonalność usług świadczonych w obu rodzajach sieci należy mieć na uwadze dostęp do usług transmisji danych. Obecnie użytkownik posiadający stały dostęp do sieci stacjonarnej ma również dostęp do Internetu w trybie dial-up lub w trybie dostępu szerokopasmowego. Rozwój ruchomej sieci trzeciej generacji 3G np. sieci UMTS (ang. 2 punkt 4 Wytycznych 3 Sprawy tj. Decyzja z dnia 10 lipca 2002 r, sprawa nr. COMP/M.2803 Telia Sonera; Decyzja z dnia 20 września 2001 r., sprawa nr COMP/M.2574 Pirelli/Edizone/Olivetti?Telecom Italia; Decyzja z dnia 20 września 2001 r., sprawa nr COMP/M.1439 Telia/Telenor; Decyzja z dnia 12 kwietnia 2000 r., sprawa nr COMP/M.1795 Vodafone Airtouch/Mannesmann 10

11 Universal Mobile Telecommunications System) może przyczynić się do poprawy jakości i szerokości pasma usług świadczonych w sieci ruchomej, ale w chwili obecnej oraz w czasie objętym niniejszym przeglądem dostęp do Internetu przez przyłączenie w sieci ruchomej prawdopodobnie będzie rozwijać się znacznie wolniej niż przez łącza stacjonarne i obecnie nie może być uznany za substytut dla usług w sieciach stacjonarnych. Na obecnym etapie rozwoju rynku wydaje się mało prawdopodobne, aby użytkownik, w tym użytkownik nie będący konsumentem, chcący korzystać z łącza stacjonarnego w celu realizacji połączeń głosowych lub transmisji danych rozważał dostęp w sieci ruchomej jako alternatywę. Trudno jest bowiem wyobrazić sobie przedsiębiorcę, który opierałby swoją działalność jedynie na dostępie do usług telekomunikacyjnych oferowanym w ramach publicznych ruchomych sieci telefonicznych z uwagi na ich możliwości zwłaszcza w zakresie transmisji danych. Ponadto, dowodem potwierdzającym prawidłowość przyjętego założenia jest analiza substytucji podaży. Jest mało prawdopodobne, by dostawca dostępu do sieci stacjonarnej założył całkowicie nową sieć ruchomą z uwagi po pierwsze na regulowany dostęp do spektrum oraz po drugie na koszty i czas potrzebny na takie przedsięwzięcie. Natomiast operator sieci ruchomej chcący wejść na rynek dostępu do sieci stacjonarnej musiałby dostarczyć taki produkt, który odpowiadałby jakości łącza stałego i był konkurencyjny cenowo. Wymagałoby to albo skonstruowania nowej sieci dostępu lub rozbudowy sieci ruchomej (lub innej sieci bezprzewodowej), w której świadczone usługi odpowiadałyby pod względem ceny i jakości usługom świadczonym w sieci stacjonarnej. Wobec powyższego, zdaniem Prezesa UKE substytucja po stronie podaży nie była możliwa w okresie objętym analizą. Należy zauważyć, iż wnioski te mogą ulec zmianie przy następnym przeglądzie rynków właściwych, z uwagi na coraz większa konwergencję usług oferowanych w sieci ruchomej i stacjonarnej. Przykładem usług, które mogą wpłynąć na zmianę sytuacji mogą być te wprowadzone pod komercyjną nazwą Era domowa (dla konsumentów) oraz Era firmowa (dla klientów biznesowych) przez jednego z operatorów sieci ruchomej. Pod koniec 2006 r. (w połowie października) Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. wprowadziła ofertę usług konwergentnych świadczoną na bazie sieci ruchomej tego operatora. Usługi świadczone są w promieniu 500 m od miejsca aktywacji, tak więc świadczone są w obszarze działania jednej stacji bazowej. W ramach tej oferty abonentom spółki świadczone są usługi głosowe. Nie świadczone są natomiast inne usługi dostępne w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej tj. usługi faksu czy transmisji danych jak również niektóre rodzaje połączeń np. na numery Struktura cenowa tej nowej usługi jest natomiast analogiczna do oferty na świadczenie usług przyłączenia i utrzymania w gotowości do świadczenia usług w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Znajdują się tu bowiem m.in. opłaty za przyłączenie do sieci, opłata abonamentowa, opłaty za połączenia. Oceniając dostępność oferty należy podkreślić, iż może ona być świadczona w tych miejscach, gdzie PTC Sp. z o.o. ma numerację stacjonarną - czyli w 37 z 49 stref numeracyjnych. W konsekwencji, oferta nie dotyczy obecnie dawnych województw: słupskiego, suwalskiego, leszczyńskiego, łomżyńskiego, ciechanowskiego, skierniewickiego, sieradzkiego, siedleckiego, bialskopodlaskiego, chełmskiego, tarnobrzeskiego i przemyskiego. Ponadto, z uwagi na krótki okres obowiązywania niniejszej oferty oraz brak danych o liczbie użytkowników, którzy do tej pory z niej skorzystali, Prezes UKE stoi na stanowisku, iż obecnie nie można stwierdzić, że tego typu usługa stanowi substytut usługi przyłączenia łącza i utrzymania w gotowości świadczenia usług telekomunikacyjnych dla konsumentów w oparciu o stacjonarną publiczną sieć telefoniczną. Należy również zauważyć, iż skorzystanie z przedmiotowej usługi jest związane z podpisaniem przez użytkownika końcowego umowy o świadczenie telekomunikacyjnych 11

12 usług mobilnych w sieci Era. Zawarcie umowy o świadczenie telekomunikacyjnych usług konwergentnych w ramach oferty Ery domowej lub Ery firmowej następuje poprzez podpisanie załącznika. Mając na uwadze powyższe Prezes UKE przyjmuje pogląd o rozdzieleniu rynków telefonii stacjonarnej i telefonii ruchomej, co odpowiada podziałowi zaproponowanemu przez Komisję w jej Zaleceniu Dostęp abonencki jako odrębna usługa Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Usługi telefoniczne są zazwyczaj świadczone jako ogólny pakiet dostępu i korzystania. Dla użytkowników końcowych mogą być dostępne różne opcje i pakiety w zależności od ich typowego wykorzystania i wzorów rozmów. Pomimo, że użytkownicy końcowi wydają się preferować nabywanie zarówno dostępu jak i rozmów wychodzących od tego samego przedsiębiorstwa, inni wybierają inne przedsiębiorstwo od tego dającego dostęp (i przyjmowanie rozmów) dla obsługi części lub wszystkich rozmów wychodzących. Przedsiębiorstwo, które usiłowałoby podnieść cenę rozmów wychodzących (w szczególności rozmów krajowych i międzynarodowych) ponad poziom konkurencyjny, musi się liczyć z perspektywą dokonywania przez końcowych użytkowników substytucji usługodawców. Użytkownicy końcowi mogą stosunkowo łatwo wybierać alternatywne przedsiębiorstwa za pomocą krótkich kodów dostępu (poprzez środki umowne lub typu pre-paid) lub za pomocą preselekcji operatora. Podczas gdy przedsiębiorstwa udzielające dostępu konkurują na rynku rozmów wychodzących, nie wydaje się, by przedsiębiorstwa obsługujące rozmowy wychodzące poprzez selekcję lub preselekcję operatora miały systematycznie wchodzić na rynek usług dostępu w odpowiedzi na niewielki, ale znaczący i nietrwały wzrost cen dostępu. Dlatego też można określić odrębne rynki detaliczne dla dostępu oraz rozmów wychodzących. 4 Prezes UKE w pełni podziela wyżej zacytowane stanowisko Komisji, iż rynek przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych powinien tworzyć odrębny rynek właściwy, wydzielony z innych detalicznych rynków świadczenia usług telekomunikacyjnych. Dostęp abonencki (przyłączenie do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej) pod względem funkcjonalnym nie stanowi substytutu dla usług rozmów telefonicznych. Usługi te podlegają również odmiennym ograniczeniom cenowym. Dostęp abonencki zapewnia ponadto nie tylko dostęp do usług telefonicznych ale i do faksu oraz usług transmisji danych. Jakkolwiek usługi zapewnienia przyłączenia oraz usługi połączeń są bardzo często oferowane w pakiecie, to na polskim rynku istnieją operatorzy nie świadczący usługi dostępu, a oferujący jedynie określone usługi telefoniczne poprzez numery dostępu do sieci (NDS). Na polskim rynku, w sposób analogiczny do sytuacji wskazanej przez Komisję Europejską, niektórzy użytkownicy preferują nabywanie zarówno usługi dostępu jak i połączeń telefonicznych wychodzących od tego samego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, ale niektórzy wybierają dla usług telefonicznych wychodzących - innego przedsiębiorcę od tego, który zapewnia dostęp. Mając na uwadze powyższe, Prezes UKE oddzielił rynek usług przyłączenia i utrzymania w 4 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i rady w sprawie Ram regulacyjnych sieci i łączności elektronicznej (par. 3.1.) 12

13 gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych od innych usług telekomunikacyjnych Technologie świadczenia usługi dostępu abonenckiego Świadczenie usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów polega na przyłączeniu i utrzymaniu w sprawności punktu zakończenia sieci u klienta z lokalną pętlą abonencką i dalej z infrastrukturą telekomunikacyjną, umożliwiającą korzystanie z usług telekomunikacyjnych. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Tego typu dostęp oraz usługi można dostarczać za pomocą kilku środków w sensie przedsiębiorstwa świadczącego usługi oraz wykorzystywanej technologii. Najpopularniejszą technologią stosowaną obecnie jest transmisja poprzez tradycyjne sieci telefoniczne za pomocą skrętki metalowej. 5 Dlatego też Prezes UKE uznał, że dostęp do publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej w celu świadczeni usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów może zostać zapewniony za pomocą: 1) skrętki miedzianej (metalowej), na której, dla potrzeb świadczonych na niej usług telekomunikacyjnych mogą zostać zastosowane różne technologie: a) analogowa użytkownikowi końcowemu niebędącemu konsumentem udostępniane jest jedno łącze, pierwotnie służące do obsługi usług głosowych, które umożliwia też korzystanie z faksów i modemów o prędkości do 56kbit/s; b ) cyfrowa tj.: łącze cyfrowe ISDN BRA, o przepływności 64 lub 128 kbit/s łącze cyfrowe ISDN PRA, o przepływności od 64 kbit/s do 2 Mbit/s 2) łączy radiowych (wireless local loop); Wireless local loop (łącza bezprzewodowe) 6, w tym także na bazie NMT, stanowią jeden z rodzajów łączy dostępowych, oferowanych głównie na terenach, gdzie doprowadzenie infrastruktury przewodowej jest nieopłacalne. Do tej grupy, na potrzeby badania przedmiotowego rynku zaliczone zostały jedynie te łącza bezprzewodowe, które są łączami systemu radiowego dla telefonii stacjonarnej (SRDA), dla których zawarta jest umowa na świadczenie usług połączeń telefonicznych; 3) z wykorzystaniem infrastruktury operatorów telewizji kablowej; jednakże nie wszystkie istniejące na rynku sieci kablowe nadają się do zapewnienia usług przyłączenia do stacjonarnej sieci telefonicznej, gdyż sieć musi zapewnić możliwość transmisji w obu kierunkach - do i od klienta. Reasumując powyższe, oraz biorąc pod uwagę dążenie do rozwoju konkurencji na rynku dostępu abonenckiego, a także Zalecenie Komisji, mówiące o tym, iż analizy rynkowe przeprowadzane przez krajowe organy regulacyjne muszą być przyszłościowe, a rynki określane z uwzględnieniem perspektywy czasowej 7 (co oznacza, że ich definicje uwzględniają oczekiwane i przewidywalne kierunki zmian gospodarczych i technologicznych w rozsądnym horyzoncie czasowym) w opinii Prezesa UKE w skład 5 ibidem 6 Dla większej precyzji Prezes UKE wyjaśnia iż chodzi tu o tzw. FWA czyli fixed wireless access 7 Dyrektywa ramowa, akapit

14 produktowego rynku świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów wchodzi usługa dostępu do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej za pomocą skrętki (pary) miedzianej, technologii radiowych i sieci tvk oraz usługa utrzymania tego dostępu w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych osiąganych za pomocą technologii analogowych, cyfrowych, radiowych oraz z wykorzystaniem infrastruktury operatorów telewizji kablowej w celu świadczenia usług telekomunikacyjnych Segmentacja strony popytowej rynku Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Powszechnie dokonuje się rozróżnienia pomiędzy rynkami podmiotów gospodarczych i osób fizycznych, gdyż warunki umowne dostępu i usługi mogą być zróżnicowane. Ponadto normalnie nie jest możliwe, by dostawca na rynek podmiotów gospodarczych reagował na wzrost cen dokonywany przez hipotetycznego monopolistę na rynku osób fizycznych, gdyż ekonomia obsługi klientów w tych dwóch obszarach może się istotnie różnić. Dlatego też zaleca się wyróżnienie kategorii końcowych użytkowników w definiowanych rynkach. 8 Prezes UKE podzielił stanowisko Komisji, iż oba segmenty użytkowników końcowych usługi przyłączenia i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych powinny stanowić odrębne rynki produktowe ze względu na zróżnicowane warunki umowne (różnice w modelach cenowych i ofertach) oferowane dla tych grup klientów. Zakupienie usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych wiąże się z uiszczeniem opłaty początkowej za przyłączenie oraz miesięcznymi opłatami abonamentowymi za utrzymanie w gotowości do świadczenia usług. Prezes UKE dokonał analizy ofert operatorów telefonii stacjonarnej w zakresie opłat abonamentowych, skierowanych do obydwu grup użytkowników końcowych i stwierdził, iż wysokość taryf (cenników) tworzonych przez przedsiębiorców jest zróżnicowana w celu dopasowania swojej oferty do oczekiwań poszczególnych grup użytkowników. Różnorodność ofert adresowanych do poszczególnych abonentów wiąże się między innymi z dochodami i wielkością połączeń realizowanych przez poszczególne grupy abonentów oraz z ich zapotrzebowaniami na konkretne technologie. Klienci instytucjonalni są dużo bardziej zainteresowani jakością oferowanych usługi (dostępność, czas ponownego uruchomienia po awarii itp.), możliwością zakupu usług powiązanych lub zaawansowanych (prezentacja nazwiska, drugie połączenie, przekazanie połączenia itp.). Najistotniejszy, związany z wyżej wskazanymi czynnikami, podział użytkowników końcowych przebiega jednak na linii prowadzenia lub nie prowadzenia działalności gospodarczej. Stąd rozróżnienie oferowanych usług wykonywanych na rzecz: - konsumentów, - użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów (określanych także jako klientów biznesowych bądź instytucjonalnych). Większość dostawców usług z rynku właściwego posiada wyodrębnioną ofertę biznesową (dla przedsiębiorców, instytucji) i ofertę dla osób fizycznych (konsumentów). Plany taryfowe 8 ibidem 14

15 dla tych dwóch grup użytkowników znacząco różnią się od siebie zarówno samym modelem taryfy, funkcją abonamentu, jak i wysokością opłat za poszczególne połączenia, co zostało przedstawione poniżej. Prezes UKE przeanalizował bowiem oferty dostawców usług działających na przedmiotowym rynku właściwym posiadających powyżej 1% udziału w rynku. Telekomunikacja Polska S.A. 9 Oferta Telekomunikacji Polskiej S.A. 10 jest skierowana zarówno do osób fizycznych (konsumentów) jak i dla przedsiębiorców (użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów). Plany telefoniczne dedykowane tym grupom użytkowników różnią się od siebie. W ofercie dla klientów indywidualnych Spółka posiada 10 analogowych planów taryfowych (pięć spośród nich znajduje się poza ofertą) i trzy plany ISDN. Część z tych planów, w ramach opłaty abonamentowej zawiera pakiety bezpłatnych minut na połączenia. Abonamenty, które nie zawierają pakietów bezpłatnych minut to plan tp socjalny w cenie 23 zł netto, plany poza ofertą tp standardowy w cenie 35 zł netto, sekundowy tp dom w cenie 37 zł netto, sekundowy tp dom oferta podstawowa w cenie 35 zł netto i wprowadzony w 2006 r. plan startowy w cenie 39,95 zł netto. W planach telefonicznych dla biznesu, które w większości dedykowane są każdemu, kto nie jest konsumentem w rozumieniu ustawy Prawo telekomunikacyjne można znaleźć pięć planów telefonicznych: plan startowy tp biznes w cenie 39,95 zł netto, plan sekundowy jedna stawka tp biznes i plan sekundowy uniwersalny tp biznes w cenie 55 zł netto oraz plany z pakietem bezpłatnych minut sekundowy jedna stawka tp biznes profit i sekundowy uniwersalny tp biznes profit w cenie 69 zł netto. Netia S.A. 11 Netia S.A. również wyodrębnia w swej ofercie propozycje dla osób fizycznych (ewentualnie małych firm) pn. oferta Dla Domu i dla przedsiębiorców oferta Dla Biznesu. Oferując swe usługi użytkownikom indywidualnym, spółka podkreśla, że: Oprócz podstawowych usług telefonicznych Klienci mogą korzystać z wielu usług dodatkowych, cyfrowych usług ISDN oraz wdzwanianego dostępu do Internetu. Przy ofercie biznesowej Netia S.A. akcentuje przystosowanie oferty dla tej grupy użytkowników: Trzy najnowsze pakiety NETII, przygotowane specjalnie dla Klientów biznesowych, łączą usługi niezbędne do funkcjonowania każdej firmy: najwyższej jakości cyfrowe usługi głosowe (linie ISDN) i usługi podstawowe (linie analogowe) i stały dostęp do Internetu. Takie zestawienie usług umożliwia jeszcze większe oszczędności w wydatkach telekomunikacyjnych każdej firmy. W cenniku obowiązującym od 5 marca 2007 r. obowiązują również nowe taryfy w ofercie Dla domu i są to taryfy zawierające w sobie abonament oraz określoną liczbę bezpłatnych minut oraz oferty dla klientów biznesowych, które zawierają pakiety kwotowe zamiast abonamentu, opłaty wyłącznie za połączenia, sekundowe naliczanie czasu połączeń, rozliczenia na podstawie jednej faktury. Ponadto uwzględniając specyfikę działalności firm, Netia S.A. proponuje trzy rodzaje taryf wyłącznie dla klientów instytucjonalnych 9 Cenniki TP S.A. publikowane w Biuletynie UKE 10 Cennik TP S.A. z 1 kwietnia 2007 r. 11 Informacje uzyskane ze strony internetowej 15

16 (wymogiem koniecznym jest posiadanie Regon-u czyli numeru w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej), są nimi: taryfa biznes lokalna, biznes strefowa, biznes 24/7. Taryfy te różnicują opłaty za połączenia w zależności od rodzaju usługi (ISDN Multi, ISDN Duo, Usługi podstawowe, Netia 1055, InteraNet) i rodzaju połączenia (do sieci Netia i El- Net, poza sieć, pomiędzy użytkownikami usługi Integra) i okresu taryfikacyjnego. Opłaty za przyłączenie do sieci telekomunikacyjnej wahają się, w zależności od technologii od 100 zł (bez VAT) do (bez VAT). Telefonia Dialog S.A. 12 Telefonia Dialog S.A. również oferuje specjalne usługi dla osób fizycznych ( DialogDom ) i dla przedsiębiorców ( DialogBiznes ), dopasowując ofertę w zależności od potrzeb obu tych grup. Od 1 kwietnia 2007 r. oferta skierowana dla osób fizycznych zawiera taryfy składające się z abonamentu oraz określonej liczby bezpłatnych minut. Są nimi: taryfa Atut, w której abonament wynosi 19 zł netto, taryfa darmowe rozmowy MAX w cenie 72,95 zł netto, taryfa Domowa, profil darmowe 120 minut, profil darmowe wieczory Dialogu, profil darmowe weekendy Dialogu, wszystkie za 49,18 zł netto. Jedynie profil podstawowy w taryfie Domowej w miesięcznej opłacie abonamentowej wynoszącej 28,69 zł netto nie uwzględnia żadnych bezpłatnych połączeń. Również w usługach dla biznesu spółka proponuje szeroki wachlarz rozwiązań taryfowych obejmujących połączenia głosowe, usługi dodatkowe i dostęp do Internetu. Przykładem ofert skierowanych wyłącznie do biznesu są: Taryfa Dynamiczna Korzyść, w której opłata abonamentowa za jeden kanał włączony do taryfy Dynamiczna Korzyść kosztuje 40 zł netto, oraz Pakiet Biznes 4 na łączu ISDN 30B+D w którym opłata miesięczna wynosi 800 zł netto, a połączenia rozliczane są co do sekundy, w ramach abonamentu klient otrzymuje do 100 numerów DDI. Na początku 2007 r. Telefonia Dialog w ramach WLR przedstawiła swoją ofertę pod nazwą "Abonament w Dialogu" skierowaną zarówno dla klientów indywidualnych i biznesowych Telekomunikacji Polskiej. W taryfie Darmowe Rozmowy - wieczory i weekendy dla klientów indywidualnych stała miesięczna opłata abonamentowa wynosi 81,15 zł netto. W cenie abonamentu uwzględnione są połączenia lokalne, strefowe i międzystrefowe realizowane w dni robocze w godzinach od do 8.00 oraz całe weekendy i święta do wszystkich operatorów sieci stacjonarnych. Po przekroczeniu limitu 1 tys. darmowych minut połączeń lokalnych, strefowych i międzystrefowych, opłata za minutę połączenia lokalnego i strefowego wynosi 0,08 zł netto (0,10 zł brutto). Opłaty dotyczą połączeń wykonywanych przez prefiks sieci Dialog (NDS = 1011). Z kolei w ramach taryfy domowej również oferowanej dla klientów indywidualnych klient ma do wyboru abonamenty: podstawowy - 28,69 zł netto oraz za 49,18 zł netto- darmowe 120 minut, darmowe wieczory oraz darmowe weekendy. 12 Informacje uzyskane ze strony internetowej 16

17 Telefonia Dialog S.A. oferuje abonament - Darmowe 120 minut. W miesięcznej opłacie abonamentowej jest uwzględniony pakiet 120 bezpłatnych minut na połączenia lokalne, strefowe, międzystrefowe. Do puli bezpłatnych minut wliczają się tylko połączenia wykonywane przez prefiks Dialogu. Niewykorzystane minuty przechodzą na jeden kolejny okres rozliczeniowy. Natomiast w przypadku taryfy Darmowe wieczory operator oferuje swoim klientom połączenia lokalne, strefowe i międzystrefowe realizowane codziennie w godzinach od do do wszystkich operatorów sieci stacjonarnych (limit 1 tys. minut), w ramach miesięcznej opłaty abonamentowej. Za te połączenia nie są pobierane opłaty. Bezpłatne w Darmowych wieczorach są tylko połączenia wykonywane przez prefiks Dialogu. W taryfie Darmowe weekendy w miesięcznej opłacie abonamentowej uwzględnione są połączenia lokalne, strefowe i międzystrefowe realizowane od soboty od godziny do niedzieli do godziny do wszystkich operatorów sieci stacjonarnych (limit 1 tys. minut). Za te połączenia nie są pobierane opłaty. Bezpłatne w Darmowych weekendach są tylko połączenia wykonywane przez prefiks Dialogu. Z kolei do klientów biznesowych skierowana jest Taryfa Firmowa, w której stała miesięczna opłata abonamentowa wynosi za każdą linię telekomunikacyjną w wariancie: podstawowym POTS 39,00 zł netto, podstawowym ISDN 49,00 zł netto, darmowe 300 minut POTS 69, 00 zł netto, darmowe 300 minut ISDN 74, 00 zł netto. W ofercie Darmowe 300 minut POTS w miesięcznej opłacie abonamentowej za linię analogową POTS jest uwzględniony pakiet 300 bezpłatnych minut na połączenia lokalne, strefowe, międzystrefowe. Do puli bezpłatnych minut wliczają się tylko połączenia wykonywane przez prefiks Dialogu. Z kolei w ofercie Darmowe 300 minut ISDN w miesięcznej opłacie abonamentowej za linię cyfrową ISDN jest uwzględniony pakiet 300 bezpłatnych minut na połączenia lokalne, strefowe, międzystrefowe. Do puli bezpłatnych minut wliczają się tylko połączenia wykonywane przez prefiks Dialogu. Niewykorzystane minuty przechodzą na jeden kolejny okres rozliczeniowy. Tele 2 Polska Sp. z o.o. (zwana dalej również Tele2) W dniu 13 lipca 2006 r. Prezes UKE wydał decyzję ustalającą warunki świadczenia usługi hurtowego dostępu do sieci telekomunikacyjnej Telekomunikacji Polskiej S.A. (WLR) pomiędzy Tele2 Polska Sp. z o.o. (zwana dalej również Tele2) a TP S.A. Była to pierwsza decyzja o indywidualnym charakterze i możliwość skorzystania z odsprzedaży hurtowego dostępu do sieci TP S.A. miała na jej podstawie jedynie spółka Tele 2 Polska Sp. z o.o. W dniu 18 października 2006 r. spółki Tele2 i Telekomunikacja Polska S.A. zawarły porozumienie w sprawie terminu realizacji decyzji Prezesa UKE o hurtowym zakupie abonamentu (WLR). Zawarte porozumienie zakładało, że TP S.A. zacznie przyjmować zlecenia abonentów na zmianę operatora w dniu 4 grudnia 2006 r., natomiast pierwsi klienci zmienią operatora na Tele2 Polska Sp. z o.o. w dniu 8 stycznia 2007 roku. W pierwszej kolejności realizowane były zaległe zamówienia złożone od września do 17

18 grudnia 2006 r. Począwszy od 9 stycznia 2007 roku zamówienia klientów na abonament w Tele2 Polska Sp. z o.o. są przez TP S.A. realizowane na bieżąco zgodnie z decyzją. Zgodnie z decyzją Prezesa UKE, początkowo uruchomiony został tzw. podstawowy WLR, który obok abonamentu obejmuje połączenia na numery alarmowe, wybrane numery skrócone, typu 0-80x, biuro numerów. Inne usługi, jak połączenia o podwyższonej opłacie (typu 0-70x) oraz niektóre usługi dodane, nie są dostępne w podstawowej wersji WLR. Pełen WLR - obejmujący szerszą gamę usług i połączeń - ma zostać wdrożony na początku 2008 roku. W dniu 23 lutego 2007 r. w siedzibie Urzędu Komunikacji Elektronicznej odbyło się spotkanie z udziałem Telekomunikacji Polskiej S.A. oraz Tele2 Polska Sp. z o.o. w sprawie podsumowania wdrożenia usługi WLR. Jak wynikało z ustaleń poczynionych na spotkaniu, Telekomunikacja Polska S.A. w pełni wywiązała się z zawartego porozumienia, a co za tym idzie z postanowień Decyzji Prezesa UKE z dnia 13 lipca 2006 r. Liczba wniosków złożonych przez Tele2 do TP S.A. wyniosła 177 tys. (stan na 23 lutego 2007 r.). Prezes UKE pragnie zauważyć, iż nie odnotował skarg abonentów związanych z wdrażaniem WLR, co należy przypisać wzorowej współpracy stron podczas wdrażania decyzji i porozumienia. Od stycznia 2007 r. Spółka oferowała dla konsumentów cztery rodzaje cenników, najtańszy był Cennik Podstawowy, w którym opłata abonamentowa wynosiła 31,50 zł netto natomiast najdroższy Dobry wieczór i weekend, który przy opłacie abonamentowej 57,38 zł netto oferował 1000 darmowych minut do wykorzystania na połączenia lokalne, międzymiastowe oraz do numerów skróconych, w dni robocze w godzinach od oraz w weekendy i święta przez całą dobę. Ponadto Spółka w ofercie posiadała jeszcze cennik Tele2 60 minut i cennik Darmowe soboty z opłatą abonamentową wynoszącą 35 zł netto. W dniu 2 kwietnia 2007 roku powyższa oferta Tele2 Polska została poszerzona o gamę planów taryfowych, które oferują klientom indywidualnym i biznesowym - w zamian za zryczałtowaną opłatę abonamentową (flat rate) - możliwość wykonywania darmowych połączeń do wszystkich sieci telefonii stacjonarnej w Polsce. Klienci indywidualni, którzy wybiorą cennik Tele2 Darmowe Rozmowy Non Stop z umową na 12 miesięcy, zapłacą miesięczny abonament w wysokości 81,15 zł netto. W ofercie tej darmowa pula połączeń wynosi 2000 minut. Ponadto w okresie, w którym klient nie korzysta jeszcze z abonamentu w Tele2, opłata miesięczna wynosi 40,17 zł netto. W ramach tej opłaty klient może wykonać darmowe połączenia o dowolnej porze dnia do wszystkich krajowych sieci telefonii stacjonarnej oraz dial-up Tele2. Od 10 maja 2007 r. oferta abonamentowa Tele2 Polska dla klientów indywidualnych została poszerzona o kolejne dwa nowe cenniki sekundowe Tele2 100 minut oraz Tele2 60 minut plus Darmowe Soboty, w których opłata abonamentowa wynosi 40,99 zł netto. W ofercie dla biznesu początkowo znajdowały się również cztery rodzaje cenników tj. Cennik Optymalny i cennik Wspólna Stawka, w których abonament wynosi 41,50 zł netto, Cennik Podstawowy z najtańszym abonamentem w cenie 31,55 zł netto i Cennik Premium zawierający pakiet 100 minut darmowych połączeń lokalnych i międzymiastowych w cenie 18

19 49,50 zł netto Od 2 kwietnia 2007 r. klienci biznesowi mają do wyboru dwa główne warianty cenników ryczałtowych. Taryfa Darmowe Rozmowy 24/7 Biznes, umożliwia wykonywanie darmowych połączeń lokalnych, międzymiastowych i z Internetem przez numery dostępowe Tele2 przez całą dobę siedem dni w tygodniu. Ceny abonamentu, w zależności od okresu, na jaki zawarta zostanie umowa, wynoszą od 119,00 zł do 129,00 zł netto. Kolejną taryfą przeznaczoną dla klientów biznesowych jest Taryfa Darmowe Rozmowy Biznes, w której jako darmowe rozliczane są połączenia (2500 minut) lokalne, międzymiastowe i z Internetem przez modem wykonywane od poniedziałku do soboty w godzinach Ceny abonamentu, w zależności od okresu, na jaki zawarta zostanie umowa, wynoszą od 109,00 zł netto do 119,00 zł netto. Telekomunikacja Kolejowa Sp. z o.o. (zwana dalej również Telekomunikacją Kolejową) Działalność Telekomunikacji Kolejowej koncentruje się głównie na segmencie biznesowym, ale spółka świadczy również usługi klientom indywidualnym. W ofercie Telekomunikacji Kolejowej znajdują się cztery taryfy, w których cena abonamentu analogowego (netto) waha się w granicach 25,00-30,00 zł, ISDN-owego (2B+D) w granicach 55,00-63,00 zł, natomiast ISDN-owego (30B+D) z przydziałem 100 numerów MSN wynosi 600 zł netto. W usłudze Prefix 1022 plany dedykowane klientom indywidualnym (konsumentom) to: - Plan Standard - opłaty za połączenia w tym planie naliczane są sekundowo. Występuje podział na trzy okresy taryfikacyjne - Plan Pro - opłaty za połączenia w tym planie naliczane są za pierwsze 30 sekund połączenia w wysokości połowy stawki, następnie za każde rozpoczęte 6 sekund połączenia w wysokości 1/10 stawki. Występuje podział na pięć okresów taryfikacyjnych (dla połączeń lokalnych, strefowych i międzystrefowych) i trzy okresy dla połączeń komórkowych. Dla klientów biznesowych spółka ma w ofercie Prefix planów tj.: Plan Biznes Extra, w którym opłata minimalna w tym planie wynosi 400 zł netto, Plan Biznes Pro z opłatą minimalną 200 zł netto, Plan Biznes Standard, Biznes Super i Biznes Simple, dla których nie występuje opłata minimalna. Millennium Communications S.A. Od początku działalności Spółki, Millenium Communications S.A. koncentrowała się głównie na segmencie biznesowym. W dniu 13 sierpnia 2004 r. operator wprowadził nowatorską taryfę dla firm, polegającą na tym, iż za połączenia przychodzące do sieci Millenium Communications S.A. klienci biznesowi otrzymywali dodatkowe przychody. Oferta dedykowana była wyłącznie dla przedsiębiorców, którzy wykupią jednocześnie kilkadziesiąt linii. Wśród potencjalnych klientów wymieniani byli np. operatorzy central telefonicznych w dużych budynkach biurowych, firmy handlowe oraz świadczące usługi informacyjne, jak również jednostki administracji publicznej. Dla klientów wykonujących rozmowy wychodzące operator przewidział taryfę Smart Traffic, w której przewidziane było sekundowe naliczanie, brak było opłat za zainicjowanie połączenia, opłaty abonamentowej i 19

20 instalacyjnej. Należy zaznaczyć, iż Prezes UKE dysponuje danymi o działalności tego operatora jedynie w ograniczonym zakresie, gdyż Spółka wypełniła jedynie częściowo formularze do badania konkurencyjności za lata Za 2005 r. Spółka Millenium Communications S.A. nie przesłała formularzy sprawozdawczych do czego zgodnie z art. 7 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego nie była zobowiązana (uzyskała przychód poniżej 4 mln zł). Dnia 28 kwietnia 2006 r. Spółka uchwałą Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy została postawiona w stan likwidacji. Podsumowując należy stwierdzić, iż powyżej przedstawione uwarunkowania stanowią podstawowy argument uzasadniający twierdzenie, że przedsiębiorcy telekomunikacyjni konkurują ze sobą w odniesieniu do każdej grupy odbiorców oddzielnie, a więc na każdym rynku popytowym odrębnie. Każda oferta tworzona przez dostawców usług jest dedykowana określonej grupie abonentów. Konsekwencją tego jest specjalizacja ofert w odniesieniu do danej grupy użytkowników, a także wyodrębnienie grupy operatorów świadczących usługę na rzecz jednej tylko grupy użytkowników końcowych. Wobec powyższego, w pełni uzasadnione jest wyodrębnienie dwóch rynków produktowych w zależności od podmiotów, na rzecz których te usługi mają być świadczone (strona podażowa rynku detalicznego). Jednocześnie można wyraźnie zaobserwować, że poszczególne grupy użytkowników, oczekują na produkt (usługę) dopasowany do ich potrzeb. Użytkownik będący osobą fizyczną nie będzie z reguły zainteresowany ofertą biznesową, zaś przedsiębiorca nie skorzysta z oferty dla osób fizycznych. Brak jest zatem substytucyjności pomiędzy usługami skierowanymi do tych dwóch grup użytkowników. Z punktu widzenia użytkownika końcowego preferowane jest występowanie dwóch rodzajowo grup odmiennych ofert, spełniających odmienne, specyficzne oczekiwania różnych grup klientów. Sytuacja taka powoduje istnienie dwóch rynków produktowych w zakresie świadczenia usługi dostępu abonenckiego w stacjonarnej sieci telefonicznej. Analizując istniejące na rynku oferty można stwierdzić, że: - zasadą jest, że dostawcy usług wyraźnie oddzielają w swych strategiach dwie grupy użytkowników końcowych i przygotowują dwie grupy ofert tj. oferty dla osób fizycznych i dla klientów biznesowych, - oferowane usługi są przystosowane komercyjnie dla poszczególnych grup użytkowników końcowych, - poszczególne oferty (plany, taryfy) różnią się od siebie wysokością abonamentu, zakresem opłat taryfowych oraz listą usług dodanych wliczonych w opłatę abonamentową. - możliwa jest techniczna specjalizacja świadczonych usług, w zależności od grup klientów; dostawcy usług proponują np. przyłączenia cyfrowe ISDN o większej przepustowości i ze zwiększoną liczbą kanałów w zależności do potrzeb klienta. Biorąc powyższe pod uwagę, Prezes UKE podzielił pogląd wyrażony przez Komisję Europejską o konieczności wyróżnienia w aspekcie rynku detalicznego dwóch kategorii użytkowników końcowych. Przedstawiona popytowa segmentacja usług ma znaczenie dla zakresu rynku właściwego usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych i prowadzi do wyodrębnienia dwóch rynków właściwych, tj. rynku: świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i 20

21 utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla konsumentów (czyli, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 18 ustawy Prawo telekomunikacyjne, dla osób fizycznych wnioskujących o świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych lub korzystającym z takich usług dla celów niezwiązanych bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub wykonywaniem zawodu), świadczenia usługi przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów (czyli podmiotów wnioskujących o świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych lub korzystających z takich usług dla celów związanych bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub wykonywaniem zawodu) Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangażowane w proces popytu i podaży właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar można odróżnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przeważające warunki konkurencji są znacząco różne. Podobną definicję rynku geograficznego zawiera ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, do której odsyła art. 21 ust. 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne. Zgodnie z tą definicją, rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów (użytkowników końcowych), znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynek podlegający analizie przez Prezesa UKE został określony w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek krajowy, czyli jego zasięg geograficzny obejmuje terytorium całego kraju. Powyższe oznacza, iż na obszarze kraju nie występują bariery dostępu do rynku świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych, które stanowiłyby podstawę do geograficznej segmentacji tego rynku. Brak jest różnic w zależności od obszaru geograficznego w preferencjach odbiorców usług. Nie występują również uwarunkowane od obszaru - różnice cen, czy kosztów transportu. Z tych względów Prezes UKE potwierdził zasadność włączenia do zakresu rynku właściwego wszystkich sieci istniejących na terytorium kraju. 3. Struktura podmiotowa rynku właściwego Na polskim rynku świadczenia usług przyłączenia do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej i utrzymania w gotowości do świadczenia usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występują następujące kategorie podmiotów: - Klienci / kupujący - użytkownicy końcowi nie będący konsumentami (zwani dalej również klientami biznesowymi lub instytucjonalnymi). - Dostawcy usług / sprzedający - przedsiębiorcy telekomunikacyjni wykorzystujący stacjonarne sieci telekomunikacyjne do świadczenia usług telekomunikacyjnych. 21

22 3.1. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni świadczący usługi na krajowym rynku przyłączenia do publicznej stacjonarnej sieci telekomunikacyjnej oraz utrzymania w gotowości do świadczenia usług dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów, których udział w rynku właściwym przekracza 1% Telekomunikacja Polska S.A. spółka notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz w formie GDR-ów (globalnych kwitów depozytowych) na Giełdzie Papierów Wartościowych w Londynie. Największym akcjonariuszem Telekomunikacji Polskiej S.A. jest France Telekom posiadający 47,50% akcji. Udział Skarbu Państwa wynosi 3,87%. Posiadacze GDR reprezentowani przez Bank of New York 5,02 % akcji, a pozostali akcjonariusze 43,61%. 13 Spółka prowadzi działalność na terenie całego kraju. Jest dostawcą usług na rynku właściwym a jednocześnie świadczy usługi detaliczne w zakresie połączeń krajowych i międzynarodowych w sieci stacjonarnej. Jest również operatorem działającym na rynkach hurtowych. Telekomunikacja Polska S.A. stoi na czele grupy kapitałowej, której podmioty prowadzą działalność także w zakresie: - telefonii ruchomej (PTK Centertel Sp. z o.o.), - usług związanych z dostępem do Internetu (TP Internet Sp. z o.o., Wirtualna Polska S.A.), - radiokomunikacji (TP EmiTel Sp. z o.o.). Netia S.A. jest spółką giełdową, której struktura akcyjna jest bardzo zróżnicowana, a żaden z akcjonariuszy nie posiada 50% głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy. Netia S.A. działa na rynku właściwym a także na innych rynkach telefonii stacjonarnej. Spółka działa na bazie własnej światłowodowej sieci szkieletowej, obejmującej swym zasięgiem największe miasta w Polsce oraz na bazie lokalnych sieci dostępowych. Przedsiębiorca świadczy szeroką gamę usług telekomunikacyjnych, w tym usługi telefoniczne głosowe, usługi transmisji danych oraz sieciowe usługi hurtowe. Obszar działalności Netii S.A. przedstawia poniższa mapa (ciemniejszy kolor na mapie): Rys. 2 Obszar działania Netii S.A. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji ze strony oraz danych uzyskanych od operatora. Grupa Netia jest holdingiem spółek zależnych od spółki Netia S.A. W skład Grupy Netia wchodzą następujące spółki prowadzące działalność telekomunikacyjną: 13 Dane pochodzą ze strony internetowej, stan na dzień 15 maja 2007 r. 22

23 Netia S.A. (100 %) Pro Futuro (100%) Spółki z grupy Świat Internet S.A.(100%) Netia WiMAX (100%) Uni-Net Sp. z o.o. (62%) 14 Dodatkowo należy wskazać, iż z dniem 31 lipca 2006 r. Netia S.A. przejęła spółkę RST El- Net S.A. Cały majątek przejętej spółki został przeniesiony na spółkę Netia S.A. Należy także zauważyć, iż w wyniku przeprowadzonych od 22 lutego do 9 maja 2005 r. postępowań przetargowych na rezerwację częstotliwości dla sieci komórkowych, zwycięzcą przetargu na pasmo UMTS została Netia Mobile Sp. z o.o.(obecna nazwa P4 Sp. z o.o.) Ponadto w dniu 25 lipca 2005 roku Netia Globe S.A. i Netia Świat S.A. inne spółki zależne Netii S.A. - zostały ogłoszone zwycięzcami przetargu na rezerwacje częstotliwości z zakresu 3,6-3,8 GHz (i złożyły wnioski o ich rezerwacje w dniu 1 sierpnia 2005 roku). Netia S.A. zamierza wykorzystać powyższe częstotliwości do świadczenia wysokiej jakości usług transmisji danych i głosu w oparciu o technologię WiMAX. Telefonia Dialog S.A. spółka rozpoczęła działalność w latach 90-tych jako Telefonia Lokalna S.A. Jedynym właścicielem Spółki jest KGHM Polska Miedź S.A. siódma spółka na świecie w zakresie produkcji miedzi i druga co do wielkości produkująca srebro. Po przekształceniach i zmianie nazwy operator rozszerzył swoją działalność. Obecnie obszar, na którym powstaje sieć Telefonii Dialog S.A. stanowi ok. 13 % powierzchni kraju, a zamieszkany jest przez ponad 6 mln ludzi. Spółka prowadzi działalność w zakresie świadczenia usług telefonii stacjonarnej oraz dostępu do Internetu. Spółka prowadzi również działalność na rynkach hurtowych. Zasięg działalności Telefonii Dialog S.A. obejmuje 7 województw i przedstawia się następująco (ciemniejszy kolor na mapie): Rys. 3. Obszar działania Telefonii Dialog S.A. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji ze strony oraz danych uzyskanych od operatora. Telekomunikacja Kolejowa Sp. z o.o. Telekomunikacja Kolejowa jest przedsiębiorcą telekomunikacyjnym zapewniającym dostęp do kolejowej sieci telefonicznej poprzez zwykłe stacje telefoniczne oraz przez stacje ISDN 14 Dane pochodzą ze strony internetowej stan na dzień 15 maja 2007 r. 23