ROLNICTWO ZRÓWNOWAŻONE A WIELKOPRZEMYSŁOWA PRODUKCJA ZWIERZĘCA W KONTEKŚCIE PRZECIWDZIAŁANIA EUTROFIZACJI MORZA BAŁTYCKIEGO

Transkrypt

1 Ptaki a agrocenozy ROLNICTWO ZRÓWNOWAŻONE A WIELKOPRZEMYSŁOWA PRODUKCJA ZWIERZĘCA W KONTEKŚCIE PRZECIWDZIAŁANIA EUTROFIZACJI MORZA BAŁTYCKIEGO Kołobrzeg; 22 czerwca 2010 Marek Jobda - Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków

2 ZAKRES PREZENTACJI: Znaczenie UR dla ptaków w Polsce Trendy liczebności ptaków krajobrazu rolnego Czynniki wpływające na liczebność ptaków Wpływ instrumentów WPR na ptaki

3 Znaczenie UR dla ptaków

4 % populacji UE Znaczenie Polski dla ptaków krajobrazu rolnego Ekstensywne użytki zielone w Polsce są miejscem występowania globalnie zagrożonych gatunków ptaków Polskie obszary wiejskie mają kluczowe znacznie dla ochrony gatunków, które nie występują lub są bardzo rzadkie na zachodzie UE. Polska jest jednym z najważniejszych miejsc występowania ptaków krajobrazu rolnego w UE i właśnie tutaj powinny być skoncentrowane działania dla ochrony tej zagrożonej grupy zwierząt Wodniczka Bocian biały Orlik grubodzioby Ortolan Kuropatwa Pliszka żółta Świerszczak Derkacz Łozówka Pokląskwa Skowronek Strumieniówka Orlik krzykliwy Trznadel Dymówka Gąsiorek Opracowanie OTOP na podstawie BirdLife International, Birds in Europe: Population Estimates, Trends, and Conservation Status (BirdLife Conservation Series No. 12, BirdLife International, Cambridge, UK, 2004)

5 PODSTAWOWE INFORMACJE O ROLNICTWIE: Obszary wiejskie stanowią 50.8% terytorium kraju. Trwałe użytki zielone obejmują 21,1% użytków rolnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 10,02 ha. Charakter rolnictwa jest zróżnicowany regionalnie.

6 ZRÓŻNICOWANIE REGIONALNE ROLNICTWA: Źródło:

7 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych Źródło: Sikora A., Chylarecki P., Archita B., Mroszczak-Jawińska D. (2008)

8 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych 1,05 1 0,95 0,9 0,85 0,8 0,

9 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 P okląs kwa S axic ola rubetra

10 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 S kowronek A lauda arv ens is

11 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych 2,50 Derkacz Crex crex 2,00 1,50 1,00 0,50 0,

12 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 C zajka V anellus v anellus

13 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych Różnica w intensywności produkcji rolnej intensywna ekstensywna

14 Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych Potencjalne występowanie czajki

15 Ptaki Krajobrazu Rolnego Im większa mozaika tym więcej ptaków! Granica polno-leśna Udział zbóż Źródło: Sanderson J., Kloch A., Sachanowicz K. & P. Donald 2008

16 High Nature Value Farming

17 Ptaki Krajobrazu Rolnego Udział zbóż, a zagęszczenie skowronka i pokląskwy

18 Zagrożenia w ostojach ptaków (IBA) w Polsce

19 Zagrożenia w ostojach ptaków (IBA) w Polsce

20 Zagrożenia w ostojach ptaków (IBA) w Polsce Źródło: Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red) Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.

21 ZMIANY W ROLNICTWIE PO AKCESJI DO UE: Prawie 1.5 million rolników wnioskuje o dopłaty bezpośrednie Wpływ instrumentów WPR na zmianę krajobrazu wiejskiego

22 Zmiany w użytkowaniu rolniczym Przykład obszaru znacznie zmienionego (Pomorze Gdańskie) Przykład obszaru niewiele zmienionego (Równina Bielska)

23 GATUNKI KLUCZOWYCH PAKIETU 4(5).1: Pakiet ptasi został opracowany z myślą o zapewnieniu właściwego użytkowania miejsc gniazdowania błotniaka łąkowego, derkacza, czajki, rycyka, krwawodzioba, kszyka, dubelta, kulika wielkiego, biegusa zmiennego i wodniczki.

24 WYMOGI PAKIETÓW PRZYRODNICZYCH: 3.1. Eksternsywna gospodarka na łąkach i pastwiskach 4 (5).1. Ochrona siedlisk lęgowych ptaków 4 (5).2. Mechowiska 4 (5).3. Szuwary wielkoturzycowe 4 (5).4. Łąki trzęślicowe i selernicowe Główne wymogi Termin koszenia od 1 czerwca od 1 sierpnia od 15 lipca od 15 lipca od 15 września Pow. do koszenia % % (50-70 %) 50% lub co 2 lata 20% lub co 5 lat 50% lub co 2 lata Obsada u. kośno pastwiskowe do 0,3 DJP/ha do 0,2 DJP/ha do 0,2 DJP/ha 0,5-1,0 DJP/ha do 0,5 (0,5 1,0) DJP/ha do 0,2 DJP/ha 10 DJP/ha 10 DJP/ha 5 DJP/ha do 60 kg N/ha/rok do 60 kg N/ha/rok Obsada Obciążenie wypasu Nawożenie Płatności (zł/ha) Poza Natura Natura

25 WYMOGI PAKIETÓW PRZYRODNICZYCH: Termin koszenia Pow. do koszenia Obsada u. kośno - pastwiskowe Obsada Obciążenie wypasu Nawożenie 4 (5).5. Murawy ciepłolubne od 15 lipca 4 (5).6. Półnaturalne łąki wilgotne od 15 czerwca 4 (5).7. Półnaturalne łąki świeże Główne wymogi od 15 czerwca 4 (5).8. Bogate gatunkowo murawy bliźniczkowe 4 (5).9. Słonorośla od 1 lipca % % % 100% 0,4-0,6 DJP/ha 0,4-0,6 DJP/ha do 1,0 DJP/ha do 1,0 DJP/ha 0,4-0,6 DJP/ha 0,5-1,0 DJP/ha 5 DJP/ha 10 DJP/ha 10 DJP/ha 5 DJP/ha brak do 60 kg N/ha/rok do 60 kg N/ha/rok Płatności (zł/ha) 4 (5).10. Użytki przyrodni-cze Poza Natura Natura

26 ZBIOROWISKA ROŚLINNE I SIEDLISKA PTAKÓW Dana łąka lub pastwisko może kwalifikować się zarówno do pakietu ptasiego, jak i innych pakietów przyrodniczych. WYBÓR NALEŻY DO ROLNIKA!

27 Zbyt wczesne koszenie

28 L Przywrócenie koszenia na TUZ p. Gatunek liczba par na 10 ha 2000 liczba par na 10 ha Wodniczka Acrocephalus paludicola - 7,5 2. Kszyk Gallinago gallinago - 1,8 3. Rycyk Limosa limosa - 0,7 4. Czajka Vanellus vanellus - 0,5 5. Krwawodziób Tringa totanus Kulik Numenius arquata - + Razem 12,7 19,7 Wpływ przywrócenia koszenia na ptaki na powierzchni Krynice w Biebrzańskim Parku Narodowym Źródło: Marczakiewicz P. (dane niepublikowane)

29 MIĘDZYPLONY

30 MIĘDZYPLONY 8 6 Średnia SE SD Zagęszczenie os./ha G M O R S Z Średnie zagęszczenia ptaków na Lubelszczyźnie i Pomorzu Gdańskim zimą 2009/2010 w 6 typach siedlisk w krajobrazie rolniczym. G- gorczyca, M-międzyplon inny, S O-zaorane pole, R -rzepak, S - ściernisko, Z-ozimina Źródło: Goławski A., Jobda M., Kasprzykowski Z. & Duer I. (w przygotowaniu)

31 Dobra Kultura Rolna

32 Ugorowanie Porównanie zagęszczenia na odłogu (2000) i odłogu koszonym zgodnie z wymogami dobrej kultury rolnej (2008) Źródło: Brzeziński M., Kucharz M., Jobda M. (w przygotowaniu)

33 Inne zmiany w rolnictwie

34 Inne zmiany w rolnictwie

35 Siedliska bez ptaków

36 Siedliska bez ptaków

37 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków ul. Odrowąża 24; Marki k. Warszawy tel: (22) / faks: (22) Marek.jobda@otop.org.pl Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków podejmuje się licznych działań mających na celu właściwą ochronę ptaków krajobrazu rolniczego i miejsc ich występowania. Wszystkie te działania opatrzone są wspólnym logo kampanii Rolnictwo Przyjazne Przyrodzie. Podziękowania dla Anny Jobdy, Grzegorza Leśniewskiego, Jakuba Szymy i Tomasza Wilka za udostępnienie zdjęć!

38 Dziękuję za uwagę!