Przemysław Wylegała. Farmy wiatrowe a ochrona ptaków

Transkrypt

1 Przemysław Wylegała Farmy wiatrowe a ochrona ptaków

2 Oddziaływanie na ptaki Śmiertelność na skutek kolizji z siłowniami oraz elementami infrastruktury towarzyszącej Utrata i fragmentacja siedlisk Zaburzenia funkcjonowania populacji (efekt bariery) Wysokość wieży Średnica wirnika Prędkość liniowa końcówki wirnika Liczba turbin i powierzchnia farmy Oddziaływanie skumulowane

3 Oddziaływanie na ptaki Trasy przelotu ptaków (obraz z radaru) w pobliżu farmy wiatrowej. Niemcy Ryc. za Wuczyński A Wpływ farm wiatrowych na ptaki. Rodzaje oddziaływań, ich znaczenie dla populacji ptasich i praktyka badań w Polsce. Notatki Ornitologiczne 2009, 50:

4 Oddziaływanie na ptaki

5 Obszary potencjalnie konfliktowe 1. Wąskie szlaki wędrówkowe ptaków (doliny rzeczne, przełęcze, półwyspy, mierzeje) 2. Ważne miejsca odpoczynku i żerowania na trasie migracji masowo wykorzystywane przez ptaki (np. żerowiska, noclegowiska, miejsca odpoczynku) 3. Obszary o ponad przeciętnym bogactwie gatunkowym ptaków w okresie lęgowym (zwłaszcza tereny podmokłe) 4. Obszary leśne, w których gniazdują najbardziej narażone na kolizje gatunki ptaków drapieżnych (bielik, kanie, orlik krzykliwy) OBSZARY NATURA 2000

6 Sieć ostoi ptaków w Wielkopolsce Opracowanie na zlecenie Wielkopolskiego Biura Planowania Przestrzennego Kryteria: K1. Ostoje ptaków o znaczeniu europejskim (IBA), K2. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000, K3. Ostoje ptaków o znaczeniu regionalnym K4. Jeziora o szczególnym znaczeniu dla ptaków w czasie migracji, K5. Skupiska par lęgowych błotniaka stawowego (minimum 5 par), K6. Zbiorniki wodne będące ważnymi noclegowiskami gęsi (skupiające regularnie powyżej 1000 os.) oraz żurawi (powyżej 100 os.), K7. Ważne żerowiska gęsi (skupiające regularnie powyżej 1000 os.) oraz żurawi (powyżej 100 os.). 51 ostoi ptaków

7

8 Wpływ na obszar Natura 2000 Co to jest przedmiot ochrony obszaru Natura 2000? 1. Gatunki kwalifikujące (gatunki na podstawie obecności których zakwalifikowano dany obszar do sieci Natura Muszą one występować w określonej liczebności najczęściej ponad 1% krajowej populacji). Są to głównie gatunki z zał. 1 Dyrektywy Ptasiej, ale także regularnie migrujące gatunki nie wpisane do zał. 1 DP (np. gęsi zbożowe i białoczelne) 2. Gatunki z zał. 1 DP których populacje w obszarze Natura 2000 uznano za istotne (w Standardowym Formularzu Danych otrzymały ocenę co najmniej C ) W praktyce jest zazwyczaj kilka-kilkanaście gatunków ptaków (wyjątkowo więcej)

9 Wpływ na obszar Natura 2000 żerowiska ptaków TAK NIE NIE NIE NIE OSOP Natura 2000 TAK żerowiska ptaków TAK

10 Przykład - obszar Natura 2000 Dolina Samicy Migrujące gęsi jeden z przedmiotów ochrony

11 Przykład - obszar Natura 2000 Dolina Samicy Żerowiska gęsi - głównie poza obszarem Natura 2000

12 Przykład - obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Noteci

13 Przykład - obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Noteci Priorytetyzacja przedmiotów ochrony ostoi (25 gatunków) NAJWYŻSZY PRIORYTET łabędź niemy łabędź krzykliwy łabędź czarnodzioby czapla biała podróżniczek bocian biały bielik żuraw derkacz siewka złota łęczak biegus zmienny ŚREDNI PRIORYTET gęś zbożowa gęś białoczelna płaskonos świstun krzyżówka łyska czajka NIŻSZY PRIORYTET bąk bączek błotniak stawowy zielonka rybitwa czarna gąsiorek

14 Przykład - obszar Natura 2000 Dolina Środkowej Noteci

15 Raport oddziaływania na środowisko Wytyczne PSEW i OTOP (2008) Założenia wytycznych: 1. Wstępna ocena screening Ocena ryzyka Wybór ścieżki monitoringu przedralizacyjnego 2. Monitoring przedrealizacyjny 12 miesięcy 4 schematy badawcze 3. Monitoring porealizacyjny Metody jak w monitoringu przedrealizacyjnym + badanie śmiertelności ptaków

16 Ocena wstępna - screening Parametry oceniane we wstępnej ocenie lokalizacji (trzy stopnie - duże, średnie lub małe przewidywane negatywne oddziaływanie) Lęgowe ptaki drapieżne (prognozowane lub publikowane zagęszczenia) Zimujące ptaki drapieżne (prognozowane lub publikowane zagęszczenia) Inne duże ptaki lęgowe (prognozowane lub publikowane zagęszczenia) Występowanie gatunków o niekorzystnym statusie ochronnym[1 Występowanie gatunków kolonijnych Liczebność migrantów (prognozowane wykorzystanie przestrzeni powietrznej) Możliwość występowania dużych zgrupowań pozalęgowych Oddziaływanie na obszar Natura 2000 (wynikający z odległości i składu gatunkowego) Oddziaływanie na inne powierzchniowe formy ochrony przyrody (wynikający z odległości i składu gatunkowego) Liczba turbin w projekcie

17 Gatunki kluczowe Gatunki z zał. I Dyrektywy Ptasiej Gatunki wymieniowe w Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych i Ginących Gatunki SPEC (Species of European Conservation Concern) w kategorii 1-3 (BirdLife Intenational 2004) Gatunki objęte strefową ochroną miejsc występowania Gatunki o rozpowszechnieniu lęgowym <10% (Sikora i in. 2007) Gatunki o liczebności krajowej populacji <1000 par (Tomiałojć i Stawarczyk 2003, Sikora i in. 2007) Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G. & Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. Tomiałojć L. & Stawarczyk T Awifauna Polski: rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP "pro Natura", Wrocław.

18 Metodyka monitoringu przedrealizacyjnego Podstawowe parametry oceniane w trakcie badań : skład gatunkowy, liczebność poszczególnych gatunków lub ich zagęszczenie - liczebność na jednostkę powierzchni lub kilometr transektu wykorzystywanie przez ptaki przestrzeni powietrznej w rejonie planowanej farmy wiatrowej. Cztery schematy badawcze: liczenia transektowe; liczenia ptaków wykorzystujących przestrzeń powietrzną (liczenia z punktu), cenzus liczebności rzadkich i średniolicznych gatunków ptaków, Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych

19 Przykład prawidłowo zaplanowane prace monitoringowe w miejscu planowanej farmy wiatrowej

20 Podsumowując : oddziaływanie farm wiatrowych na liczebność ptaków istnieje i ma charakter negatywny, jednak skala wpływu jest różna, od ledwie zauważalnej do prawdopodobnie bardzo istotnej dla trwałości lokalnych populacji niektórych gatunków, oddziaływanie ma charakter bezpośredni (śmiertelność) i pośredni (utrata siedlisk), konieczne jest podejmowanie działań minimalizujących negatywny wpływ. Właściwy wybór lokalizacji farmy jest najważniejszą metodą minimalizacji, a jego dokonanie musi się każdorazowo opierać na szczegółowych badaniach terenowych