Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw."

Alina Kołodziejczyk
6 lat temu
Przeglądów:

1 Stan i przewidywanie wykorzystania potencjału produkcyjnego TUZ w kraju dr hab. Jerzy Barszczewski, prof. nadzw. 6. Konferencja Naukowa "WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE" Falenty, listopada 2013 roku

2 Wstęp i cel pracy Plan referatu Charakterystyka TUZ w kontekście rolniczego ich wykorzystania oraz wielofunkcyjności Powierzchnia TUZ i ich udział w użytkach rolnych w kraju Udział TUZ i ich wykorzystanie w wydzielonych grupach województw Czynniki kształtujące poziom produkcji i wykorzystanie rolnicze TUZ Podsumowanie

3 Wstęp i cel pracy W okresie dynamicznie postępujących zmian na terenach wiejskich oraz w całym polskim rolnictwie zmieniającym się w kierunku specjalizacji produkcji, zachodzą zmiany priorytetów w sposobach i intensywności gospodarowania na TUZ, jednocześnie zachowując ich walory przyrodnicze i środowiskowe. Celem pracy jest rozpoznanie stanu, postępujących zmian w gospodarowaniu na TUZ w kraju i wydzielonych grupach województw oraz czynników je kształtujących.

4 Charakterystyka TUZ w kontekście rolniczego ich wykorzystania oraz wielofunkcyjności Przydatność rolnicza trwałych użytków zielonych 1z kompleks użytków zielonych bardzo dobrych i dobrych (I, II klasa bonitacyjna) 1% (gleby mineralne i mułowo-torfowe o regulowanych stosunkach wodnych; w warunkach naturalnych 5 t ha -1 siana dobrej jakości, pastwisko - możliwość wyżywienia 3 krów) 2z kompleks użytków zielonych średnich (III, IV klasa bonitacyjna) 51% (gleby mineralne, mułowo-torfowe oraz torfowe i murszowe o nie w pełni uregulowanych stosunkach wodnych; w warunkach naturalnych 2,5-3 t ha -1 siana średniej jakości, pastwisko wyżywienie 2 krów) 3z kompleks użytków zielonych słabych i bardzo słabych (V, VI klasa bonitacyjna) 48% (gleby mineralne zbyt suche lub zbyt wilgotne, mułowo-torfowe i torfowe przesuszane i podtapiane; w warunkach naturalnych1,5 t ha -1 siana słabej jakości, pastwisko wyżywienie 1 krowy)

5 Powierzchnia paszowa w kraju [mln/ha] powierzchnia ogólna 4,289 w tym: TUZ GO 3,206 1,083 w tym: Kukurydza 0,508 Trawy pastewne 0,202 Motylkowate 0,128 Strączkowe 0,016 Inne pastewne 0,042 Okopowe 0,019 Strączkowe (nasiona) 0,171 Dane wg GUS

6 Powierzchnia trwałych użytków zielonych w kraju (mln ha) Lata Średnio z 13 lat Zmiany Ogółem 3,9 3,4 3,2 3,2 3,4-0,7 w tym: łąki 2,5 2,4 2,5 2,5 2,5 b.z. pastwiska 1,4 1,0 0,7 0,7 0,9-0,7 Dane wg GUS

7 Funkcje pozaprodukcyjne: Klimatyczną (tworzą specyficzny mikroklimat) Hydrologiczna (retencja wody, łagodzenie fali powodziowej) Ochronę gleb i wód (przed erozją, ubytkiem substancji organicznej w glebach, przeciwdziałanie eutrofizacji wód) Fitosanitarną (neutralizuje przykrych zapachów, pyłów wydzielanie olejków eterycznych) Zdrowotna (zioła, ich wpływ na zwierzęta i pośrednio na ludzi) Krajobrazową i estetyczną (cenny składnik krajobrazu, barwny aspekt łąk) Przyrodnicza (zachowanie cennych siedlisk oraz terenów stanowiących ostoję wielu gatunków roślin i zwierząt )

8 Średnio w kraju TUZ stanowią 22,3% Powierzchnia TUZ i ich udział w użytkach rolnych w kraju

9 % 1999 Udział TUZ i ich wykorzystanie w wydzielonych grupach województw Udział TUZ w UR w latach Polska grupa I grupa II grupa III grupa Ia Opracowano wg danych GUS

10 % % % Procentowy udział łąk użytkowanych w I, II i III pokosie w 2008 i 2012 r. w poszczególnych grupach województw I pokos grupa I grupa II grupa III grupa Ia średnio w kraju Opracowano wg danych GUS II pokos grupa I grupa II grupa III grupa Ia średnio w kraju III pokos grupa I grupa II grupa III grupa Ia średnio w kraju

11 t/ha siana Plony z łąk w 2012 r grupa I grupa II grupa III grupa Ia Polska Opracowano wg danych GUS

12 t/ha siana Plony z łąk w latach ,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 y = 0,1146x - 225,58 R² = 0,6267 3,0 Polska grupa I grupa II grupa III grupa Ia Opracowano wg danych GUS

13 % Zbiory z łąk [%] przeznaczone na kiszonkę w latach Polska grupa I grupa II grupa III grupa Ia Opracowano wg danych GUS

14 t z.m./ha Plonowanie pastwisk w 2012 r grupa I grupa II grupa III grupa Ia Polska Opracowano wg danych GUS

15 t z.m./ha Plonowanie pastwisk w latach Polska grupa I grupa II grupa III grupa Ia Opracowano wg danych GUS

16 Czynniki kształtujące poziom produkcji i wykorzystanie rolnicze TUZ Średnie pogłowie bydła, owiec, koni i kóz dla grup województw oraz kraju w 2012 r. (tysiące DJP) Grupy województw Gatunek zwierząt Bydło Konie Owce Kozy Razem DJP/ha UR I 556,3 17,8 1,5 0,4 0,54 II 277,7 16,1 0,6 0,4 0,35 III 245,1 12,9 1,2 0,4 0,25 Ia 119,7 17,5 4,8 0,9 0,24 Polska 4 479,9 238,7 24,5 7,6 0,32 Dane wg GUS

17 szt./ha Obsada bydła na 100 ha UR w latach (szt. fiz.) stan w kraju w 2012 r.: szt. Polska grupa I grupa II grupa III grupa Ia Opracowano wg danych GUS

18 szt./ha Obsada owiec, koni i kóz na 100 ha UR w kraju w latach (szt. fiz.) 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, owce konie kozy Stan w kraju w 2012 r. (szt.) owce konie kozy Opracowano wg danych GUS

19 % Stosowane sposoby nawożenia TUZ w 120 ankietyzowanych gospodarstwach , , , ,5 TUZ nawożone nawozy mineralne nawozy naturalne nawozy mineralne oraz naturalne 10,0 TUZ wapnowane

20 Poziomy nawożenia w kg ha Konwencjonalny system gospodarowania 317, ,0 108,8 151, ,1 59,1 58,4 45,9 28,3 27,6 7,4 23,5 intensywne półintensywne ekstensywne N P K Razem NPK

21 Poziomy nawożenia w kg ha Zrównoważony system gospodarowania , ,81 44,22 67,1 intensywne 44,55 24,97 28,71 półintensywne 98,23 N P K Razem NPK

22 Nawożenie w gospodarstwach ekologicznych obornik gnojowica/gnojówka od 6,0 do 25,0 t/ha od 5,5 do 10 m 3 /ha Brak nawożenia 17% gospodarstw.

23 kontrola podsiew kontrola podsiew kontrola podsiew kontrola podsiew kontrola podsiew bobik łubin wąskolistny kg.ha-1 Wzrost plonów białka ogólnego z łąki po podsiewie koniczyny łąkowej oraz porównaniu ich wartości z uzyskanymi na gruntach ornych w uprawie bobiku oraz łubinu wąskolistnego mineralne 100 kgn obornik + mineralne 90 kgn mineralne PK obornik 60 kgn gnojówka 60 kgn uprawy polowe

24 % Udział gospodarstw w programach rolnośrodowiskowych , ,8 19,2 29,2 0 Konwencjonalne Zrównoważone Ekologiczne Razem udział w programach rolnośrod.

25 Podsumowanie Przeprowadzona analiza wskazuje na postępujące zróżnicowanie udziału oraz sposobów wykorzystania TUZ w poszczególnych rejonach kraju co wynika z panujących warunków glebowych, tradycji oraz zapotrzebowania przemysłu przetwórczego na takie surowce jak mleko i mięso. Wyraźny wzrost udziału oraz wykorzystania TUZ zwłaszcza w województwach podlaskim oraz warmińsko-mazurskim, kształtuje głównie rosnąca obsada bydła mlecznego.

26 Zapotrzebowanie na dobre pasze objętościowe, zwłaszcza w specjalistycznych gospodarstwach mlecznych powoduje wyraźnie korzystny trend wskazujący na perspektywę w zakresie wzrostu produkcji sianokiszonek w kraju. Znaczny potencjał produkcyjny TUZ z udziałem bobowatych wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na tanie oraz lepsze pasze objętościowe wskazuje na potrzebę wprowadzania nowych ich odmian z trawami metodami podsiewu.

27 Linie trendów wskazujące zdecydowany kierunek zmian w zakresie wzrostu plonów, udziału kiszonek w zbiorach oraz obsady bydła (co w perspektywie zniesienia limitów mlecznych), pozwalający na prognozowanie dalszego postępu w tym zakresie, zwłaszcza w obu województwach z pierwszej grupy (podlaskim i warmińsko-mazurskim) oraz w niektórych z drugiej grupy.

28 Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

Funkcje trwałych użytków zielonych

Funkcje trwałych użytków zielonych Jerzy Barszczewski, Barbara Wróbel, Stanisław Twardy Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach www.itp.edu.pl Centralna Biblioteka Rolnicza, 30.09. 2015 r. Funkcje TUZ Udział TUZ w strukturze UR