PTASI KALENDARZ 2012 PAŹDZIERNIK

Transkrypt

1 PTASI KALENDARZ 2012 PAŹDZIERNIK Grzywacz (Columba palumbus) Siniak (Columba oenas) Turkawka (Streptopelia turtur) Sierpówka (Synogarlica turecka) (Streptopelia decaocto) Gołębiowate, gołębie właściwe (Columbidae) Grzywacz (Columba palumbus) To największy spośród naszych dzikich gołębi; długość jego ciała wynosi 43 cm. Ubarwienie ma popielatoniebieskie z białą plamą na szyi i białymi paskami na wierzchu skrzydeł. Oko jasne. Grzywacz to gołąb pierwotnie leśny, obecnie zasiedla osiedla ludzkie i występuje licznie w parkach miejskich, ogrodach botanicznych, zadrzewieniach, gniazdować potrafi nawet na pojedynczym drzewie. Zasiedla jednak także lasy mieszane, a najchętniej iglaste, ponieważ nasiona drzew iglastych to jego największy przysmak. Zbiera także jagody oraz ziarna np. ziarna zbóż.

2 Gniazdo buduje z suchych gałęzi wysoko na drzewie. To luźna platforma z patyczków na gałęzi w koronie drzewa. Zajmuje także nieraz stare gniazda wiewiórek i wron. Samica składa 2 białe jaja, z których po dniach wylęgają się pisklęta, od razu zdolne do samodzielnego bytu. Młode uzyskują lotność po ok dniach. Grzywacz charakterystycznie grucha: gugruh-gugu. Columba palumbus

3 Jest wędrowny. Do nas przylatuje w końcu marca lub na początku kwietnia, a odlatuje w październiku. Niestety, jest ptakiem łownym. Siniak (Columba oenas) Jest to dziki gołąb całkiem siwy, bez żadnych białych piórek, jak mówi ludowa piosenka. Zdobi go tylko metaliczny połysk piór na karku i szyi, zwłaszcza zielona bardzo metaliczna plama, a przód ciała różowofiołkowy. Oko ciemne. Jest średniej wielkości gołębiem, o długości ciała cm. Przypomina wyglądem niektóre gołębie miejskie. Wyróżniają go na wewnętrznej części skrzydeł dwa krótkie, czarne paski. A oto pióra siniaka: lotki i sterówki: Jest skryty, ale na wiosnę obecność swą zdradza monotonnym gruchaniem i lotami tokowymi z uniesionymi skrzydłami. Columba oenas - głos Zasięgiem występowania obejmuje cały obszar kraju, ale rozmieszczenie to jest nierównomierne.

4 Oto zasięg występowania na kontynencie: Jego biotopem są stare lasy liściaste i mieszane, zwłaszcza buczyny, a także bory ze starymi drzewami, stare parki i zadrzewienia, z dziuplami wykutymi przez dzięcioły. Gniazduje w dziuplach naturalnych lub wykutych przez dzięcioła czarnego w starych drzewach. Wnętrze dziupli jest wyścielone miękkimi gałązkami, mchem i trawami. Samica dwa lub trzy razy do roku składa zwykle po 2 całkiem białe jaja, których wysiadywanie trwa dni. Młode rosną dosyć wolno. Są karmione początkowo przez oboje rodziców tzw. mleczkiem, opuszczają gniazdo po dniach.

5 Tak, jak inne gołębie, siniak najbardziej lubi ziarna zbóż, nasiona, pączki, owoce, także bezkręgowce. Zalatuje po nie na pola, a nieraz trzyma się z gołębiami domowymi, z którymi jest w dobrej komitywie. Poza tym jest to ptak ostrożny i płochliwy, lata znakomicie, jak gołąb pocztowy, tak, ze nieraz umknie przed ptakiem drapieżnym. Przed nastaniem jesieni siniaki gromadzą się na jesiennych żerowiskach i tworzą większe stada. Są wędrowne: w połowie października odlatują na południe, a powracają wczesną wiosną, nieraz już w pierwszych dniach marca. Objęte są ochroną gatunkową: gatunek chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej; zagrożony utratą siedlisk lęgowych w wyniku wycinania starych drzewostanów. Ilość siniaków bardzo maleje, gdyż znajdują coraz mniej dziupli nadających się na gniazda. Synogarlica turecka, Sierpówka (Streptopelia decaocto) Ptak ten pochodzi z Bałkanów. U nas pojawiła się po ostatniej wojnie i podlega ochronie. Sierpówka rozprzestrzeniła się bardzo szeroko w krajach Europy środkowej. Długość jej ciała wynosi cm. Jest bardziej wysmukła niż inne dzikie gołębie, na karku ma czarny półksiężyc; poza tym jest szarobeżowa, zaś skrzydła i ogon ma brązowe. Oko rubinowe. Oto pióra synogarlicy tureckiej:

6 Podlega silnej synantropizacji, powoli przekształca się w ptaka miejskiego, który szczególnie odpowiednie dla siebie otoczenie znajduje w podmiejskich ogrodach, osiedla się też w parkach i chętnie odwiedza karmniki wystawione na oknach. Do człowieka ma pełne zaufanie i cieszy go swoim gruchaniem Streptopelia decaocto Jak wszystkie gołębie, jest ziarnojadem, ale uzupełnia swój pokarm innym pokarmem. Gniazduje na drzewach, gdzie buduje gniazdo na gałęzi, i składa tam 2 białe jaja. Wysiadywanie: dni. Młode są lotne po dniach.

7 Zimuje w kraju. Turkawka (Streptopelia turtur) Zasięg występowania turkawki: Turkawka jest nieco mniejsza od gołębia miejskiego, ma smuklejsza sylwetkę i dłuższy ogon. Jest popielata z różowawobeżowym odcieniem na szyi i piersi.

8 To sterówki turkawki. Wierzch ciała ma łuskowaty wzór złożonym z czarnych piór o rdzawych obwódkach. Na bokach szyi czarno-biały kołnierzyk. Oko bursztynowo-pomarańczowe. Ogon z czarobiałym paskiem dobrze widoczny u zrywającego się do lotu lub lądującego ptaka. Turkawka zasiedla cały obszar kraju, łącznie z niższymi górami, a jej siedliskiem są obrzeża lasów różnego typu, młodniki, zadrzewienia z bujnym podrostem i podszytem w otwartym krajobrazie. Szukają półotwartych terenów rolniczych ulokowanych w pobliżu wody, zwłaszcza potoku. W Europie Środkowej występuje głównie na suchych obszarach dolin rzecznych i nizin. Swe gniazda budują w olsach z bujnym podrostem i podszytem, w żywopłotach, winnicach, lasach zamkniętych, sadach i ogrodach z pojedynczymi zadrzewieniami. Gdy samiec przyleci na lęgowiska, odzywa się specyficznym i dobrze znanym głosem: Streptopelia turtur Odgłosy te mają przywabić oczekujące samice i ostrzec inne samce o zajęciu danego krzewu lub fragmentu lasu. Turkawki w danym sezonie zachowują monogamię. Gniazdo buduje w rozwidleniu gałęzi drzewa lub krzewu, zwykle niezbyt wysoko, zbudowane z cienkiej prześwitującej warstwy gałązek. Jest ono płytkie, gałązki zaś luźno ułożone, a dno w zasadzie niczym nie wysłane. Gęstwina gałęzi zabezpiecza i ukrywa gniazdo z pisklętami.

9 Turkawki lęgną się zarówno pojedynczo, jak i kolonijnie. Samica znosi w gnieździe 2 białe jaja. Turkawka wyprowadza jeden lub dwa lęgi w roku od maja do sierpnia. Jaja wysiadywane są przez około dni, przez oboje rodziców na zmianę. Są to gniazdowniki niewłaściwe, opuszczają gniazdo po około 20 dniach. Młode uzyskują lotność po dniach. Pokarmem turkawki są nasiona, pączki, owoce zbierane na ziemi, ale także bezkręgowce, drobne nasiona chwastów i zbóż, głównie traw. Żerowiska znajdują się na terenach otwartych, gdzie pokarmu szuka wraz z innymi gatunkami gołębi. Turkawka jest ptakiem wędrownym, przylatuje w kwietniu, odlatuje jesienią. Większość turkawek odlatuje na zimowiska już pod koniec sierpnia. Na przełomie lata i jesieni zaczynają tworzyć już stada, w których prowadzą swe długie wędrówki.

10 Jest gatunkiem chronionym; na terenie Polski jest objęta ścisłą ochroną gatunkową. W Europie niegdyś był to bardzo liczny gatunek. Obecnie populacje stale zmniejszają się. Główną przyczyną zaniku turkawek są barbarzyńskie polowania na nie w czasie przelotów, a na lęgowiskach niszczenie olsów, coraz bardziej intensywne rolnictwo, wycinanie żywopłotów, łączenie gruntów, co zabiera im naturalne siedliska. Liczebność: Europa, Wiadomości zebrała Fenologiczna Joanna. Zdjęcia Internet. Źródła: 1. J. Gotzman, B. Jabłoński, Gniazda naszych ptaków, Leksykon Przyrody Ptaki śpiewające, Leksykon Przyrody Ptaki łowne 4. Mały atlas ptaków, PWRiL, Jakie to pióro? Przewodnik. E. Bezzel W listopadowym wydaniu Ptasiego Kalendarza - RANIUSZEK.