PTASI KALENDARZ 2013 LUTY. GĘSI GĘGAWA (Anser anser) GĘŚ BIAŁOCZELNA (Anser albifrons) GĘŚ ZBOŻOWA (Anser fabalis) Kaczkowate

Transkrypt

1 PTASI KALENDARZ 2013 LUTY GĘSI GĘGAWA (Anser anser) GĘŚ BIAŁOCZELNA (Anser albifrons) GĘŚ ZBOŻOWA (Anser fabalis) Kaczkowate GĘGAWA (Anser anser) Gęgawa to duża gęś (długość ciała: cm. ) o szarobrunatnym ubarwieniu z różowymi nogami i dziobem. W locie ma jasnopopielate pokrywy skrzydeł, co odróżnia ją od przelotnej u nas gęsi zbożowej. Od niej wywodzą się gęsi domowe, od których jest trochę mniejsza. Jej rozpiętość skrzydeł wynosi ok. 160 cm. Gęgawa zamieszkuje zbiorniki słodkowodne gęsto porośnięte trzcinami oraz bagniste łąki i moczary, stawy hodowlane i jeziora z szerokim pasem szuwarów, starorzecza i bagna w dolinach rzecznych W Polsce mamy około ok par lęgowych gęgawy. Najliczniej gniazdują na północnym zachodzie kraju głównie na Polesiu i Pojezierzu Łęczyńsko Włodawskim jest ich sporo. Gniazdo gęgawa buduje w niedostępnych miejscach na lądzie lub wodzie, na wysepkach, brzegach jezior, w trzcinach i szuwarach. Jest to kopiec z materiału roślinnego gałązek, roślin wodnych i trawy, wyścielone grubo puchem. Gęgawa wyprowadza 1 lęg

2 w roku, składając na przełomie marca i kwietnia 5-8 kremowych jaj, brązowiejących w miarę wysiadywania trwającego dni. Jaja wysiaduje samica. Gdy schodzi z gniazda, okrywa jaja puchem, chroniąc je w ten sposób przed wyziębieniem. Małe pisklęta opuszczają gniazdo po 2 dniach, a rodzice natychmiast prowadzą je na wodę. Pierwsza płynie samica, potem pisklęta, na końcu samiec czuwając nad bezpieczeństwem rodziny. Młode gęgawy uzyskują lotność po 2 miesiącach, nie odłączając się od rodziny. Gęgawy tworzą pary na całe życie. Po lęgach odbywają pierzenie i wówczas wymieniają jednocześnie wszystkie lotki, tracąc zdolność do lotu.więź rodzinna utrzymywana jest aż do wędrówki. Pożywienie tej gęsi stanowi miękka roślinność wodna i lądowa trawa, młode pędy, listki, zboże, owoce. Najintensywniej żeruje rano i wieczorem. Ma słabo rozwinięty system trawienny, dlatego musi czasem szukać pożywienia przez cały dzień, aby dostarczyć organizmowi dostateczną ilość substancji odżywczych. Niestety, gęgawa to gatunek łowny, objęta jest jedynie częściową ochroną od stycznia do września. To okropne, ale po 1 września można do niej strzelać. Gęgawy szukając spokoju i bezpieczeństwa zlatują się na stawy Poleskiego Parku Narodowego. Również gatunek wymieniony w Dyrektywie Ptasiej. Gęgawa jest wędrowna. Przed odlotem gęgawy zbierają się w duże stada w miejscach spokojnych z dostępem do pożywienia. W tym czasie na stawach przebywa przynajmniej kilkaset gęsi. Słychać gęganie, nawoływania, trzepot skrzydeł. (Głos gęgawy: Anser anser). Nie jest to ogólny harmider, ale przemyślane organizacyjnie zajęcia poszczególnych grup. Każda taka grupa ma przewodniczkę, uczącą młodzież poprawnych startów, lądowań, i ogólnej dyscypliny przed jesiennym odlotem. W ciągu dnia niektóre są na żerowisku, Zimują w basenie Morza Śródziemnego oraz w środkowej i południowej Azji. Przylot: luty-marzec, odlot: październik-grudzień. GĘŚ BIAŁOCZELNA (Anser albifrons)

3 Gęś białoczelna jest nieco mniejsza (długość ciała: cm) od gęsi zbożowej i gęgawy. Ubarwienie ma podobne do gęsi zbożowej, ale na czole wyraźna biała plama wokół nasady dzioba, a na brzuchu czarne poprzeczne pasy o różnej grubości. Dziób różowy z białym paznokciem. Młode ptaki nie mają białej plamy na czole, a dziób jest ciemno przybrudzony. Zwykle tworzy wspólne stada z gęsiami zbożowymi. Głos gęsi białoczelnej: Anser albifrons Najliczniej przelatuje wzdłuż wybrzeża Bałtyku i północne rejony kraju, na południu znacznie mniej liczna. W ciągu dnia stada gęsi białoczelnych żerują zwykle z gęsiami zbożowymi na otwartych polach i łąkach, a odpoczywają i nocują na rozległych zbiornikach wodnych. Gęś białoczelna jest dość licznie przelotna i zimująca. Spotykana jest w stadach liczących po kilkadziesiąt, rzadziej kilkaset ptaków, a wyjątkowo w wielotysięcznych skupieniach.

4 Gniazdo gęsi białoczelnej umieszczone jest na ziemi w pobliżu wody, czasem pod osłoną roślinności, wyścielone trawą, mchem i puchem W nim samica składa 4-5 białawych, stopniowo brązowiejących jaj. Wysiadywanie ich trwa dni. Oboje rodzice wodzą i bronią młodych, które żerują samodzielnie. Lotność uzyskują po ok. 40 dniach. Pokarm gęsi białoczelnej jest roślinny, w okresie pozalęgowym są to głównie trawy, oziminy, pozostałości kukurydzy itp. Gęś białoczelna jest wędrowna. W Polsce obserwowana podczas przelotów jesiennych w październiku-listopadzie i wiosennych w marcu-kwietniu. W łagodniejsze zimy licznie zimuje lokalnie w zachodniej Polsce. Jest to niestety ptak łowny; również wymieniony w Dyrektywie Ptasiej; lokalnie jest przedmiotem intensywnych polowań, niestety. GĘŚ ZBOŻOWA (Anser fabalis) Gęś zbożowa jest wielkości gęgawy (Długość ciała: cm), ale ciemniej ubarwiona. Upierzenie z wierzchu ciała brunatne, najciemniejsze na głowie, szyi i grzbiecie. Pierś i brzuch brązowowawe jasno prążkowane. Ogon brunatnoczarny, biało obrzeżony. Dziób z czarną nasadą i końcówką, ze zmienną ilością pomarańczowoczerwonej barwy w środkowej części. Nogi czerwonawe. Głos gęsi zbożowej: Anser fabalis.

5 Gęś zbożowa jest najliczniej pojawiającym się gatunkiem gęsi w naszym kraju w okresie wędrówek, zarówno wiosną, jak i jesienią. Jest bardzo towarzyska i tworzy czasem wielotysięczne stada. Podczas przelotów pojawia się w całym kraju, najliczniej w północnej i zachodniej części kraju. W ciągu dnia stada gęsi zbożowych żerują na otwartych polach i łąkach, a odpoczywają i nocują na rozległych zbiornikach wodnych. Gęś zbożowa jest licznie przelotna i zimująca. Obserwowana często w stadach po kilkaset ptaków, a czasem nawet w wielotysięcznych skupieniach. Gniazdo gęsi zbożowej umieszczone jest na ziemi w pobliżu wody, czasem pod osłoną, wyścielone trawą, mchem i puchem. W nim samica składa 2-6 kremowych jaj, które z czasem brązowieją. Wysiadywanie jaj przez samicę trwa dni. Oboje rodzice wodzą i bronią młodych, które żerują samodzielnie. Lotność uzyskują po ok. 40 dniach.

6 Pokarm gęsi zbożowej jest roślinny, w okresie pozalęgowym sa to również głównie trawy, oziminy, pozostałości kukurydzy itp. Gęś zbożowa jest wędrowna. W Polsce obserwowana podczas przelotów jesiennych w październiku-listopadzie i wiosennych w marcu-kwietniu W łagodniejsze zimy licznie zimuje lokalnie w zachodniej Polsce. Ptak łowny; wymieniony w Dyrektywie ptasiej; lokalnie jest przedmiotem intensywnych polowań. Wiadomości zebrała Fenologiczna Joanna Źródła: 1. J. Gotzman, B. Jabłoński, Gniazda naszych ptaków, Leksykon Przyrody Ptaki wodne, Leksykon przyrody Ptaki wędrowne, Mały atlas ptaków, PWRiL, Jakie to pióro. Przewodnik. E. Bezzel Przyroda Polska W marcu ŻURAW