PRZEWODNIK NIE TYLKO TURYSTYCZNY

Transkrypt

1 PRZEWODNIK NIE TYLKO TURYSTYCZNY Morasko Dzisiaj zachęcamy wszystkich do odwiedzenia miejsca niezwykłego pod względem przyrodniczym i kosmicznym. Rezerwat "Meteoryt. Morasko" - położony jest w granicach miasta Poznania, a najlepiej dojedziemy do niego z Suchego Lasu. Teren rezerwatu jest unikatowym obiektem w kraju, oraz jednym z ok. 150 podobnych miejsc odnalezionych na Ziemi. Na terenie Polski znajdują się obecnie dwa miejsca, które mogły w przeszłości doświadczyć upadku meteorytu. Są to niecki na południu od Fromborka i zagłębienia w okolicy Moraska koło Poznania. To właśnie w okolicy opisywanego rezerwatu odnaleziono w sumie ponad 300 kg meteorytów, a przeprowadzone badania potwierdziły występowanie wielu cech typowych dla kraterów meteorytowych. Zespół kraterów powstałych w wyniku upadku meteorytu, znajduje się na stoku Góry Moraskiej. Jest to najwyższe wzniesienie w okolicach Poznania (wysokość m n.p.m.). Grupa siedmiu kraterów położona jest na południowym stoku tego wzgórza, około 0,5 km na zachód od wsi Morasko. Teren ten, o powierzchni ok. 55 hektarów, uznano w 1976 roku za rezerwat przyrody. Kratery owe powstały w wyniku uderzenia w ziemię odłamków dużego meteorytu żelaznego (tzw.syderytu), należącego prawdopodobnie do roju Perseidów, z którym Ziemia spotyka się w połowie sierpnia każdego roku. Moraskie kratery to jedno z największych na Ziemi skupisk tego rodzaju obiektów, zarówno jeśli chodzi o wielkość, jak i liczbę. Największy ma średnicę około 60 m i głębokość dochodzącą do 11,5 m. Oprócz owych walorów "kosmicznych" w rezerwacie znajduje się wiele atrakcji przyrodniczych. Spotkamy tu las dębowo - grabowy, zwanym grądem z bardzo dobrze zachowaną florą roślin tworzących barwne kobierce w trakcie wiosennego kwitnienia. W runie spotkać możemy wiele rzadkich i chronionych roślin takich jak lilia złotogłów (Lilium martagon L.), kopytnik pospolity (Asarum europaeum L.). W zbiornikach wodnych rośnie bardzo rzadki w Wielkopolsce rogatek krótkoszyjkowy (Ceratophyllum submersum).na terenie rezerwatu żyje także wiele gatunków zwierząt. Oprócz ogromnego bogactwa świata bezkręgowców, na uwagę zasługują gniazdujące tu liczne gatunki ptaków np. dzięcioł czarny (Dryocopus martius) czy lelek kozodój (Caprimulgus europaeus), wilga (Oriolidae), kos (Turdus merula), pierwiosnek (Phylloscopus collybita), a spośród ssaków borsuk (Meles meles).

2 W Suchym Lesie pod Poznaniem znaki drogowe pokierują nas do wsi Morasko, a tam do rezerwatu Meteoryt. Morasko". Tablica informacyjna przy wejściu do rezerwatu i głaz upamiętniający Franciszka Jaśkowiaka ( ) wybitnego krajoznawcę i przewodnika turystycznego, orędownika ochrony przyrody i zabytków.

3 Kratery meteorytowe w rezerwacie Meteoryt. Morasko. Kratery meteorytowe w rezerwacie Meteoryt. Morasko, największy ma średnicę ok. 60m.

4 Tutaj dowiemy się wszystkiego o kraterach. W rezerwacie można spotkać wiele ciekawych form przyrodniczych.

5 Kilka słów o ptakach, które żyją w rezerwacie Meteoryt. Morasko Dzięcioł czarny (Dryocopus martius) To największy europejski gatunek z rodziny dzięciołowatych, chociaż jednocześnie najskromniej ubarwiony. To ptak płochliwy, trudny do długotrwałej obserwacji, choć łatwy do zidentyfikowania. Kucie dzięcioła w drewnie nie tylko przynosi pokarm, ale i dziuplę do wylęgu. W samodzielnie wykutej, co roku nowej dziupli ptaki zakładają gniazdo wysłane fragmentami drewna. Ta może być ulokowana w zdrowym drzewie, np. w sośnie, dębie, buku, ale częściej ptak wybiera rośliny uszkodzone, gdzie wykucie wgłębienia nie jest takie pracochłonne. Czynność tę wykonują razem samiec i samica. Wykuwanie dziupli może trwać od 2 do 3 tygodni, w zależności od jakości drewna. Instynkt ten jest na tyle silny, że para lęgowa może wykuć kilka dziupli w okolicy i wybrać na wydanie potomstwa tę, którą uważają za najodpowiedniejszą. Kos (Turdus merula) Kos należy do rodziny drozdowatych i bliższym krewniakiem jest mu drozd śpiewak i kwiczoł. Kos, ptak kiedyś związany z lasami liściastymi, dziś świetnie się czuje w zieleni miejskiej. Kosy leśne nadal pozostają dość płochliwe i wierne są swoim zwyczajom wędrownym na zimę odlatują w cieplejsze rejony Europy. Te które zdobyły miasto, dobrze sobie w nim radzą nawet zimą. Rezygnują więc z odlotów na południe, korzystając z tego, że zimę łatwiej im tu przetrwać niż ich leśnym pobratymcom.

6 Lelek (Caprimulgus europaeus) Lelek zwany niegdyś kozodojem rozmiarami podobny jest do smukłej turkawki lub kosa. Prowadzi skryty tryb życia. Za dnia odpoczywa na ziemi lub wzdłuż gałęzi na drzewach. Słabe i krótkie palce nie pozwalają obejmować lelkowi gałęzi w sposób w jaki to robią pozostałe ptaki. Ubarwienie ochronne dobrze maskuje siedzącego ptaka, a dodatkowa wyprostowana postawa obok kawałka drewna z zamkniętymi oczami sprawia, że jest rzadko dostrzegany. Zauważyć go można jednak zwykle dopiero, gdy znienacka wyfrunie spod nóg zakłócającego mu spokój człowieka. Gdy warunki pogodowe są niesprzyjające lelek potrafi obniżyć temperaturę ciała i zapaść w letarg, przez co zwalnia przebieg procesów przemiany materii i może przeżyć do czasu aż sytuacja się poprawi. Wilga (Oriolus oriolus) Pierwiosnek (Phylloscopus collybita) Wilga to ptak wędrowny pochodzenia tropikalnego, jedyny z rodziny wilg rozmnażający się w naszej strefie klimatycznej. Jego usłyszenie w wielu miejscach uznawane jest za zapowiedź deszczu - miłosną piosenkę samiec wykonuje najchętniej gdy wzrasta wilgotność powietrza. Ptak chroniony prawem. Bardzo ruchliwy i trudny w obserwacji, gdyż uwija się zwykle w gęstwinach lub w koronach drzew. Charakterystycznie potrząsa ogonem i skrzydłami, również w trakcie śpiewania. Nie przeszkadza mu obecność człowieka, więc może przebywać w roślinności przez niego wprowadzonej. W Polsce gatunek znajduje się pod ścisłą ochroną.

7 I jeszcze jeden mieszkaniec rezerwatu Meteoryt. Morasko Borsuk ( Meles meles) Borsuk jest wszystkożerny, prowadzi życie nocne, dzień przesiaduje w norze. Nora ma często bardzo skomplikowaną budowę. Do głównej komory prowadzi kilka krętych korytarzy, a wejścia do nich z zewnątrz są od siebie znacznie oddalone. Jest bardzo czysta w odróżnieniu od nory lisiej. Wszystkie nieczystości z nory wyrzuca na zewnątrz, a swoje odchody wydala do małych dołków zwanych latrynami. Z nastaniem mrozów borsuk zasypia. Zimowy sen nie jest ciągły, gdyż w dniach ocieplenia budzi się i wychodzi z nory, by zaspokoić pragnienie. Fotografie ptaków i borsuka pochodzą z materiałów internetowych. Dziękujemy Damianowi Ostrowskiemu za konsultację przyrodniczą. Opracowali: Longina i Andrzej Rubikowie