Program warsztatów Dialog wielokulturowy w opiece zdrowotnej oprac. Elżbieta Bernaciak Warszawa, 2012 Celem przekazywanych treści jest polepszenie efektywności komunikacji personelu medycznego z osobami wywodzącymi się z innej kultury podczas realizacji czynności wynikających z zawodu pielęgniarki/pielęgniarza i położnej. Szkolenie skierowane jest do pielęgniarek/pielęgniarzy i położnych, w szczególności na stanowiskach oddziałowych. CELE OPERACYJNE: Po zakończeniu zajęć osoba uczestnicząca: rozumie, że obecna sytuacja polityczna i geograficzna, a także otwarcie granic, wzmaga migracje ludności z wielu krajów odmiennych kulturowo do Polski, co prowadzi do wzrostu liczby imigrantów i uchodźców mieszkających w Polsce, zna pojęcia: migracji, integracji, asymilacji, marginalizacji, segregacji, wielokulturowości, rozwinie swoje umiejętności, które są potrzebne w skutecznym komunikowaniu się, wie, że aktywne słuchanie przedstawicieli innych kultur zwiększa szansę lepszej, skutecznej komunikacji, bez ograniczeń i barier kulturowych oraz językowych, umie wyjaśnić swoim kolegom i koleżankom z pracy zasady Dobrej Praktyki w kontaktach z osobami z innych kultur. GRUPA DOCELOWA: Szkolenie przeznaczone dla pielęgniarek/pielęgniarzy i położnych zatrudnionych w szczególności na stanowiskach pielęgniarek oddziałowych w placówkach ochrony zdrowia. OP osoba/y prowadząca/e OU osoba/y uczestnicząca/e
Przebieg/treści programowe Czas Metody Niezbędne materiały Wprowadzenie a. przedstawienie siebie, osób uczestniczących, tematu zajęć, b. spisanie kontraktu z osobami uczestniczącymi, c. wysłuchanie i spisanie na tablicy wszystkich podawanych przez OU oczekiwań, d. omówienie spisanych oczekiwań zgodnie z celami i tematem zajęć. Moduł I. Wielokulturowość w społeczeństwie polskim 1. Krótkie wprowadzenie do zagadnienia: a. wstąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało otwarcie granic, nasiliło migracje ludności z wielu krajów odmiennokulturowych, co spowodowało wzrost liczby imigrantów i uchodźców mieszkających w Polsce. b. mini wykład, którego celem jest przypomnienie i zapoznanie OU z zagadnieniami: kultura, tolerancja, akceptacja, migracja, integracja, asymilacja, marginalizacja, segregacja, wielokulturowość 2. Po krótkim wprowadzeniu do tematyki zajęć OU mają chwilę na zastanowienie się: a. czy spotkali się w życiu zawodowym lub osobistym z ludźmi z różnych kultur? b. jak czuli się w takiej sytuacji, co ułatwiało im, a co utrudniało 60 min. 90 min. pogadanka wykład dyskusja burza mózgów flipchart taśma klejąca wizytówki na imiona flipchart
kontakt z ludźmi z innej kultury? 3. Na małych karteczkach OU spisują uczucia, emocje, zachowania, jakie towarzyszyły im przy tych spotkaniach. 4. Chętna osoba/ osoby opowiadają swoją historię na forum grupy. 5. Na planszy spisujemy spostrzeżenia (uczucia, emocje, zachowania) wszystkich OU. 6. Podsumowując ustalamy z grupą 3-4 najważniejsze elementy, które ułatwiały, bądź przeszkadzały w nawiązaniu relacji z drugim człowiekiem. Spisane spostrzeżenia umieszczamy na planszy i zawieszamy w widocznym miejscu. Przerwa Moduł II. Charakterystyka wybranych religii świata: Buddyzm, Chrześcijaństwo, Hinduizm, Islam, Świadkowie Jehowy oraz grupy etnicznej Romów, jako najbardziej popularnych grup pacjentów szpitali, a komunikacja interpersonalna 1. Prosimy OU o odliczenie do 6, następnie 1,2,3,4,5,6 łączą się w grupy (6 grup). Każda grupa dostaje opis jednej religii świata: Buddyzm, Chrześcijaństwo, Hinduizm, Islam, Świadkowie Jehowy oraz grupy etnicznej Romów. 2. Każda grupa zapoznaje się z opisem, a gdy jest gotowa przedstawia pozostałym grupom swoją religię/ grupę etniczną. 3. OU z każdej grupy ponownie odnoszą się do opisów i prowadzą dyskusję w grupie na temat swoich spostrzeżeń dotyczących kontaktów z tymi osobami (co może ułatwiać, a co utrudniać kontakt z tą osobą). 4. Prosimy, by każda grupa przeniosła opis wyznawcy religii/ osoby z grupy 15 min. 120 min. wykład burza mózgów dyskusja praca z tekstem mini flipcharty
etnicznej na teren placówki ochrony zdrowia. Na flipchartach spisują najważniejsze elementy, na które należałoby zwrócić uwagę mając kontakt z chorym z innej religii/ grupy etnicznej. Chodzi tu o elementy, które mogą ułatwiać lub utrudniać kontakt z chorym lub jego rodziną. 5. Jedna osoba z grupy przedstawia flipchart, a pozostali członkowie grupy stanowią jej wsparcie i w razie potrzeby ją uzupełniają. 6. Po przedstawieniu wszystkich grup, wspólnie ustalamy priorytetowe elementy, które mogą przeszkadzać i pomagać w kontakcie z chorym. Priorytety spisujemy na jednej dużej karcie i zawieszamy w widocznym miejscu. 7. W ramach podsumowania razem odpowiadamy sobie na pytania: a. Jak sobie radzić z tym, co utrudnia? b. Jak trudności zamienić w sukces? c. Co się czuje, gdy jest trudno? d. Co się dzieje, gdy się uda? Przerwa Moduł III. Dobra praktyka Celem modułu jest zapoznanie OU w warsztacie z przykładem Dobrej Praktyki w Ochronie Zdrowia. Dobra praktyka to przykładowy kodeks postępowania pracowników/czek ochrony zdrowia z pacjentami/pacjentkami odmiennymi kulturowo, którego celem jest realizacja idei wielokulturowości. Wypracowanie dobrej praktyki w ochronie zdrowia również ma na celu podniesienie kompetencji międzykulturowych pielęgniarek i położnych spotykających się w swojej pracy z osobami z innej kultury. 30 min. 120 min. wykład burza mózgów dyskusja koszyk kolorowe piłki duże kartki/flipchart 1. OU w warsztacie dzielimy na 4 grupy po 5 osób:
a. w koszyku umieszczamy piłeczki w 4 kolorach (po 5 sztuk z każdego koloru), b. OU częstują się jedną piłeczką z koszyka, c. osoby z piłeczkami o tych samych kolorach łączą się w grupy. 2. Poszczególne grupy mają za zadanie wymyślenie zasad dobrej komunikacji z pacjentem/ pacjentką odmiennymi kulturowo do zastosowania w placówkach ochrony zdrowia. 3. Poszczególne grupy przedstawiają swoje wypracowane zasady. 4. Wspólnie zastanawiamy się, jaka jest szansa na wdrożenie tych zasad w życie. 5. Spisujemy tylko te zasady, które OU wdrożą lub zobowiążą się wdrożyć w swoich zakładach pracy. Na tej samej karcie pod spisanymi zasadami do wdrożenia wszyscy OU składają podpis, jako deklarację próby wdrożenia zmian w zakładzie pracy. 6. Wszyscy OU spisują zasady do wdrożenia. Uwaga: po warsztacie flipchart z podpisami przesyłamy OU. Przerwa Ewaluacja i podsumowanie Podsumowanie zajęć i podziękowanie OU za udział i pracę na zajęciach. Wypracowane zasady Dobrej Praktyki OU warsztatów zabierają ze sobą, do swoich miejsc pracy z zamiarem wdrożenia ich do codziennej pracy. 15 min. 30 min. Uwaga: Wszystkie materiały wypracowane na zajęciach przesyłamy OU w wersji elektronicznej.
Łączny czas 8 h. BIBLIOGRAFIA: 1. Berne E., Psychologia stosunków międzyludzkich, PWN 2012 2. Chmielecka A. (red.), Od Migracji do Integracji vademecum, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2012 r. 3. Kołodziejczyk-Olczak I. (red.), Chcesz lepiej nauczać? Doskonalenie kwalifikacji nauczycieli i trenerów, Łódź 2011 4. Krajewska-Kułak E., Wrońska I., Kędziora-Kornatowska K., Problemy wielokulturowości w medycynie, PZWL, Warszawa 2010 r. 5. Kubitsky J., Psychologia migracji, Difin 2012 6. Majda A., Zalewska-Puchała J., Ogórek-Tęcza B., Pielęgniarstwo Transkulturowe, PZWL, Warszawa 2010 r. 7. Samek T., Uczeń i nauczyciel w sytuacjach trudnych www.wsp.krakow.pl/biblio/pliki/samek_01.html, data pobrania: 18.12.2012 r.