Konspekt zajęć terenowych kl. IV Gawin Urszula Temat : Poznajemy las i jego mieszkańców. Hasło z podstawy programowej : POZNAJEMY NASZE OTOCZENIE Zakres treści - Rozmieszczenie roślin w lesie jako wyniki przystosowania do określonych warunków środowiska. - zwierzęta żyjące w lesie. - znaczenie lasu dla środowiska i człowieka - powiązania pokarmowe organizmów leśnych. Cele zajęć : Wiadomości - uczeń potrafi : scharakteryzować warunki panujące w środowisku leśnym (specyfika klimatu lasu) wymienić warstwy roślinności w lesie nazywać rośliny i zwierzęta występujące w każdej warstwie lasu wyjaśnić rolę oraz skutki niszczenia lasów i ich nadmiernego wycinania Umiejętności - uczeń potrafi : wskazać różnicę między warunkami panującymi w środowisku leśnym poszczególnych warstw lasu poprawnie przeprowadzić obserwacje terenowe posługiwać się atlasami i kluczami do oznaczania roślin i zwierząt, oraz prostym sprzętem pomiarowym samodzielnie dokonywać zapisu obserwacji dostrzegać związek między roślinami a swoistym mikroklimatem panującym w poszczególnych warstwach lasu rozpoznawać i opisywać poznane gatunki przyporządkować poznane gatunki do poszczególnych warstw lasu Postawy zapoznanie z walorami zdrowotnymi środowiska leśnego budzenie emocjonalnego stosunku do otaczającego nas świata dążenie do aktywnego i samodzielnego poznawania przyrody doskonalenie zainteresowań poznawczych uwrażliwienie na potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego Metody : Forma pracy : Strategia : Czas zajęć : ćwiczenia i obserwacje terenowe indywidualna i grupowa E - emocjonalna 4 godziny
Środki dydaktyczne : Literatura : Przebieg zajęć atlasy i klucze do oznaczania roślin i zwierząt, naturalne okazy organizmów, lupy, lornetki, taśma, aparat fotograficzny, pojemniki i etykiety do zebranych okazów, notatniki do sporządzania dokumentacji, karty pracy. Drzewa i krzewy - K.Rostański, K.M.Rostański Płazy i gady Polski - A.Herczek, J.Gorczyca Przewodnik do oznaczania roślin i zwierząt na wycieczce - D.W.Eisenreich Rośliny lasu liściastego - T.Traczyk Owady Polski - C.Gębicki, J.Szwedo FAZA WPROWADZAJĄCA - Przygotowanie wycieczki 1. Podanie tematu, terminu i przewidywanego czasu trwania wycieczki 2. Przedstawienie planu wycieczki 3. Podział uczniów na zespoły - rozdanie i objaśnienie instrukcji do pracy w zespołach 4. Przygotowanie przedmiotów potrzebnych do pracy w terenie FAZA REALIZACJI - praca w terenie 1. Przypomnienie tematu i celu wycieczki. 2. Sprawdzenie zaopatrzenia uczniów w odpowiednie przybory. 3. Omówienie bezpieczeństwa poruszania się i pracy w terenie. 4. Przydział zadań - organizacja pracy ćwiczeniowej w grupach z równoczesnym zapisem notatek z obserwacji i wyników. Instrukcje do pracy w zespołach : Zespół I - grupa geograficzna BADANIE WARUNKÓW ŻYCIA W LESIE. 1. Zmierz temperaturę powietrza przed lasem, na skraju lasu i w głębi lasu. Wyniki wpisz do tabeli 2. Wykorzystując umowną skalę określ siłę wiatru, wyznacz jego kierunek. 3. Określ natężenie oświetlenia w różnych częściach lasu. 4. Zbadaj dotykiem wilgotność gleby pod ściółką (zwróć uwagę na teren zaciemniony i odsłonięty). Zastanów się jakie czynniki wpływają na wilgotność gleby. 5. Określ i porównaj warunki panujące w różnych warstwach lasu. Weź pod uwagę wiatr, nasłonecznienie, temperaturę i wilgotność.
Wilgotność gleby możemy zbadać przyciskając mocno do ziemi przez około 5 minut słoik zawinięty ligniną lub bibułą i ocenić wielkość plamy. Jeżeli plama jest duża, przekracza wielkość powierzchni przycisku to gleba jest mocno wilgotna. Jeżeli plama jest mniejsza niż wielkość dna słoika, to gleba jest średnio wilgotna. Brak wilgotnej plamy na bibule świadczy o suchej glebie. Zespół II - grupa botaniczna STRUKTURA PRZESTRZENNA LASU - struktura pionowa. 1. Wejdź w głąb lasu. Rozejrzyj się wokół i określ jakie drzewa rosną w tym lesie (iglaste, liściaste, iglaste i liściaste) 2. Przyjrzyj się drzewom rosnącym w lesie. Należą do różnych gatunków. Spróbuj policzyć do ilu. 3. Wyrównaj w lesie trzy grupy roślin, biorąc pod uwagę ich wysokość. Zaobserwuj jakie rośliny przeważają w każdej z nich. 4. Za pomocą atlasu rozpoznaj kilka roślin najczęściej występujących w poszczególnych warstwach lasu. 5. Każdy uczeń w grupie obserwuje jedną z wybranych roślin i opisuje jej budowę. Uzasadnia dlaczego należy ona do roślin zielonych, drzew i krzewów. Zespół III - grupa zoologiczna 1. Zamknij oczy, wsłuchaj się w głosy lasu. Wszystkie dźwięki, które usłyszysz zapamiętaj. Podziel zapamiętane dźwięki na dwie grupy :wydawane przez zwierzęta i inne. 2. Poszukaj śladów obecności zwierząt. Wypisz nazwy tych zwierząt, które udało ci się rozpoznać. Możesz posłużyć się przewodnikiem do oznaczania zwierząt na wycieczce. 3. Pobierz próbkę gleby - odsuń ściółkę i małą łopatką nabierz ziemi. Umieść ją na białej folii i ostrożnie wypłosz z niej zwierzęta (możesz zebrać je do słoika) 4. Każdy uczeń w grupie ogląda jedno z wybranych zwierząt, zwracając uwagę na ilość odnóży zwierzęcia i sposób jego poruszania się.(fruwa, pełza, biega, skacze, wije się) Zespół IV - grupa plastyczno - pomiarowa 1. Sfotografuj roślinność poszczególnych warstw lasu. Spróbuj utrwalić na kliszy zwierzęta żyjące w lesie 2. Wykonaj szkic lasu, zaznaczając jego warstwową budowę. 3. Wybierz swoje drzewo względem którego przeprowadzisz następujące obserwacje i pomiary :
- za pomocą atlasu określ nazwę drzewa - zmierz miarą krawiecką obwód drzewa na wysokości około 1m od ziemi - zmierz rozpiętość korony drzewa (jedna osoba z grupy staje w miejscu gdzie zaczyna się korona drzewa, druga osoba idzie w przeciwnym kierunku i zatrzymuje się w miejscu, gdzie kończy się korona drzewa. Mierzymy odległość między osobami i otrzymujemy rozpiętość korony drzewa) - stań w pewnej odległości od drzewa i narysuj jego sylwetkę. - podnieś spod drzewa jego liść. Obrysuj go w miejscu do tego przeznaczonym. - zrób odcisk korony swojego drzewa (przyłóż mocno kartkę do pnia drzewa i równo, spokojnie pocieraj kredką w wolnym miejscu, oznaczonym ramką na twojej kartce. 4. Zbierz 5 wskazanych przez nauczyciela roślin zielonych, po 5 gałązek krzewów i drzew. Podpisz na taśmie ich nazwy. FAZA PODSUMOWUJĄCA 1. Omówienie pracy poszczególnych grup - po zakończeniu pracy w grupach liderzy wraz z członkami grupy przedstawiają sprawozdanie z przebiegu przeprowadzonych obserwacji. 2. Ocena pracy poszczególnych zespołów. 3. Wypełnianie kart pracy. 4. Gra dydaktyczna - tworzenie łańcuchów pokarmowych w lesie. Na polanie leśnej zaczynamy budować kolejne ogniwa łańcucha. Pierwszym ogniwem jest drzewo, którego różne części stanowią pokarm dla wielu zwierząt. Osoba drzewo staje na środku polany i trzyma w ręku długi sznurek. Następnie pytamy kto żywi się pokarmem pro dukowanym przez drzewo. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje (gąsienica, kornik, wiewiórka). Osoba, która jako pierwsza poda prawidłowy przykład, staje niedaleko drzewa i trzyma naprężony sznur łączący ją z tym drzewem.zadajemy pytanie o kolejne zwierzę żywiące się poprzednim ogniwem łańcucha. Każde ogniwo połączone jest sznurem z poprzed nim. Należy uwzględnić również reducentów. Następnym etapem jest ścięcie drzewa - prowa dzący, jako przedstawiciel ludzkich interesów ścina drzewo np. na meble. Drzewo przewraca się i pociąga za sobą sznur. Cała sieć rozpada się. 5. Ocena aktywności uczniów. 6. Zadanie domowe. Wykonaj rysunek lasu, zaznaczając w nim warstwy roślinności. Z materiałów zebranych w czasie zajęć wykonać gazetkę ścienną, wykorzystując rysunki i zdjęcia wykonane przez kolegów.
KARTA PRACY 1. Warunki panujące w lesie : Temperatura Nasłonecznienie Siła i kierunek wiatru Wilgotność Przed lasem Na skraju lasu W głębi lasu Warstwa lasu Nasłonecznienie Wiatr Wilgotność Korony drzew Runo leśne Ściółka leśna Dla ulatwienia możesz wykorzystać podane określenia : temperatura wiatr nasłonecznienie wilgotność - wysoka, niska, średnia - silny, słaby, bezwietrznie - małe, średnie, duże - mała, średnia, duża 2. Wpisz do tabelek nazwy poznanych w lesie roślin Warstwa lasu Drzewa Podszyt Runo leśne Rośliny 3. Zwierzęta zamieszkujące poszczególne warstwy lasu Warstwa lasu Korony drzew Rośliny Podszyt Runo leśne
4. Las to część przyrody, ważna w środowisku człowieka. Zobacz, jak wiele funkcji pełnią dzisiejsze lasy. Które z wymienionych funkcji pełni twój las, który odwiedziłeś? Zaznacz te funkcje obwódką.
Karta pracy (grupa plastyczna) Sylwetka mojego drzewa Nazwa drzewa -... Rozpiętość korony drzewa (w metrach) -... Obwód drzewa -...
Obrysowany kształt liścia Zbroja mojego drzewa - korona