28 maja 2015 r. temat: Kierunki migracji młodzieży wiejskiej w regionach UE Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 1 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Pola badawcze Plan prezentacji: pojęcie migracji migracje na świecie migracje w Unii Europejskiej migracje w Polsce 1. Wprowadzenie: pojęcie migracji 2. Migracje na świecie 3. Rozmiary migracji w Unii Europejskiej 4. Skala współczesnych migracji w Polsce 5. Wnioski
Skutek Logika badań Skutek: brak działań Propozycja działań Opracowanie koncepcji Problem Cel Rezultat kierunki migracji próba określenia kierunków migracji młodzieży wiejskiej wskazanie kierunków Przyczyna niewielka wiedza, nieznajomość kierunków Podniesienie poziomu wiedzy Zapoznanie uczestników z problematyką migracji młodzieży wiejskiej
Metodologia badań skala migracji jest trudna do dokładnego określenia, masowość tego zjawiska oraz przeszkody formalne (związane choćby z liberalizacją przepływu ludności w strefie Schengen) pozwalają jedynie na szacowanie rzeczywistych rozmiarów migracji Analizy migracji wg danych Eurostat, Banku Światowego, badań własnych
Pojęcie migracji Migracja może też być definiowana ze sformalizowanego (prawnego bądź statystycznego) punktu widzenia, jako zmiana miejsca zamieszkania (pobytu stałego lub czasowego) w obrębie kraju, polegające na przekroczeniu granicy administracyjnej gminy, [Rocznik Demograficzny GUS 2007].
Pojęcie migracji proces przemieszczeń przestrzennych ludzi, zmiany miejsca zamieszkania (pobytu) osób, które przenoszą się z miejsca pochodzenia (miejsca wyjazdu) do miejsca przeznaczenia (miejsca przyjazdu) [Manstead A.S.R, M.Hewstone M. 2001].
Migracje w teorii ekonomii Teoria neoklasyczna -ruchy migracyjne - jako wyrównywanie dysproporcji w dochodach (w standardzie życia) pomiędzy krajami czy kontynentami, przy czym konieczne jest tutaj występowanie sił o przeciwległych wektorach. Z jednej strony wyjazd z kraju macierzystego warunkowany jest czynnikami wypychającymi takimi jak wysokie bezrobocie, stagnacja gospodarcza, nadmierny fiskalizm czy wzrost przestępczości. Przeciwległy biegun tworzony jest przez czynniki przyciągające związane z wyższym poziomem rozwoju gospodarczego i idącymi za tym warunkami zawodowego i osobistego rozwoju danej osoby, przy czym istotne znaczenie mają tutaj również bodźce pozaekonomiczne takie jak sytuacja polityczna, prawo wewnętrzne czy polityka migracyjna kraju będącego celem potencjalnej migracji. Musiał W. [2008]: Ekonomiczne i społeczne problemy rozwoju obszarów wiejskich Karpat Polskich, IRWiR PAN, Warszawa,
Podział migracji ZASIĘG migracje wewnętrzne (w granicach danej jednostki administracyjnej lub politycznej) migracje zewnętrzne (pomiędzy jednostkami) CZAS TRWANIA czasowe (w tym sezonowe i wahadłowe) trwałe CEL turystyczny medyczny religijny zarobkowy FORMA emigracja, imigracja, reemigracja, uchodźctwo, ewakuacja, repatriacja, przesiedlenie, deportacja. zarobkowy OBSZAR tereny wiejskie tereny miejskie WIEK MIGRANTÓW migracje młodzieży, 15-25 / 29 migracje dorosłych
Population - Net number of migrants (thousands) Both sexes combined Source: World Population Prospects: The 2012 Revision (Updated: 13 June 2013)
Liczba netto migrantów, obu płci (tysiące) 20 000 15 000 10 000 5 000 0 1950-1955 1955-1960 1960-1965 1965-1970 1970-1975 1975-1980 1980-1985 1985-1990 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010 -5 000-10 000-15 000-20 000 More developed regions Less developed regions United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2013). World Population Prospects: The 2012 Revision, DVD Edition. Net number of migrants (both sexes combined) by major area, region and country, 1950-2100 (thousands).
Migracje młodzieży w Unii Europejskiej 15-25 / 29 lat
Cyprus Slovakia Malta Poland Lithuania United Kingdom Luxembourg Sweden Denmark Estonia Latvia Austria Netherlands Romania Belgium Ireland Finland Croatia Hungary France Czech Rep. Bulgaria Germany Slovenia Portugal Greece Spain Italy Udział młodych ludzi w wieku 15-29 lat w całej populacji w 2014 r. Źródło: Eurostat [25.05.15] 25,0 22,7 20,0 15,0 20,4 20,2 20,2 19,9 19,5 19,1 19,1 18,8 18,6 18,6 18,5 18,4 18,4 18,3 18,2 18,2 18,1 18,0 17,9 17,4 17,1 17,0 16,8 16,3 16,2 Ø UE: 17,7 15,6 15,3 10,0 5,0 0,0
Udział młodych ludzi w wieku 15-29 lat w całej populacji (zmiana w latach 2006-2014) Źródło: Eurostat [25.05.15] -3,8-3 -2,3-2,4-2,1-2,2-2,2-2 -1,6-1,7-1,5-1,5-1,2 Denmark Luxembourg Sweden Netherlands United Kingdom Belgium Austria Finland Germany Cyprus Lithuania Croatia Italy France Malta Hungary Estonia Portugal Bulgaria Romania Latvia Slovenia Greece Czech Rep Slovakia Poland Spain Ireland 0,6 0,5 0,5 0,5 0,3 1 1,2 1,2 1,7 1,7 1,9 2,2 2,4 2,5 3,3-5 -4-3 -2-1 0 1 2 3 4
United Kingdom Ireland Denmark Netherlands France Cyprus Hungary Malta Austria Lithuania Czech Republic Sweden Germany Portugal Poland Finland Spain Italy Belgium Slovakia Croatia Romania Slovenia Luxembourg Estonia Greece Latvia Bulgaria Migranci w krajach UE w wieku 15-29 lat (średnia w latach 2006-2014) 70,0 63,8 60,0 50,0 40,0 30,0 26,1 20,0 10,0 0,0
Procesy demograficzne w UE: proces urbanizacji -przenoszenie się ludności i działalności gospodarczej z odległych terenów wiejskich do miast i lepiej dostępnych terenów wiejskich, zjawisko odwrotnej urbanizacji -ucieczka z obszarów miejskich do łatwo dostępnych obszarów wiejskich (co jest możliwe dzięki nowej infrastrukturze transportu i technologiom informacyjnym i komunikacyjnym), spowodowana głównie rosnącą presją ze strony miejskiego stylu życia. Study on Employment in Rural Areas (SERA), Studium zatrudnienia na obszarach wiejskich, str. 214 http://ec.europa.eu/agriculture/rurdev/index_fr.htm
Pod koniec lat 90. tendencja w zakresie ruchu migracyjnego w relacji miasto-wieś uległa odwróceniu, tj. w skali ogólnej saldo migracji dla obszarów wiejskich miało dodatnią wartość. W ujęciu przestrzennym nie zaszły jednak istotne zmiany; większość obszarów wiejskich charakteryzował niewielki odpływ ludności, natomiast napływ był szczególnie dynamiczny na wsiach w sąsiedztwie dużych aglomeracji miejskich. J. Bański, Problemy demograficzne obszarów wiejskich, STUDIA I RAPORTY IUNG PIB, ZESZYT 12 2008,
Stopa migracji na 1000 osób do obszarów wiejskich w regionach UE 2007-2010 I -24,9-20,4 II -18,7-12,8 III -12,4-6,4 IV -6,1 0,0 V 0,1 6,2 VI 7,8 11,9
Emigracje młodzieży (15-25 lat) w latach 2000-2011 2011 2004 2008 2000 November 2013, Source: Eurostat, Uploaded by: Knoema, Accessed On: 26 November, 2013
Imigracje młodzieży (15-25 lat) w latach 2008 2011 z innych krajów November 2013, Source: Eurostat, Uploaded by: Knoema, Accessed On: 26 November, 2013
2000 2002 2004 http://knoema.com/atlas/germany/maps/crude-rate-of-net-migration-plus-statistical-adjustment 2006 2008 2010
Migracje w Polsce
Eberhardt P.: Regiony wyludniające się w Polsce. Prace Geograf., IGiPZ PAN, 1989, 148. Strzelecki Z.: Założenia i zasady polityki regionalnej. W: Polityka regionalna w rozwoju obszarów wiejskich. Mat. Ogólnokraj. Konf., SGGW, Warszawa, 1995, w PN-WSCH, WSCH i centralnej części Polski koncentrują się niekorzystne procesy ludnościowe, związane m.in. z: depopulacją, deformacją struktury wieku, na których ludność w wieku produkcyjnym stanowi mniej niż połowę ogółu ludności, defeminizacją, gdzie w grupie wiekowej 20 29 lat na 100 mężczyzn przypada mniej niż 80 kobiet.
Przyjazdy z powodu migracji wewnętrznych (z wyłączeniem migracji wewnątrz-regionalnym) 2004 2002 2000 2007
Wnętrzne migracje regionalne, region pochodzenia : docelowy, z wyłączeniem migracji wewnątrz regionu - regiony NUTS 2 (2007) March 2009, Source: Eurostat Uploaded by: Knoema Accessed On: 25 November, 2013
26 Poland s GDP growth (% change) Data: Poland s CSO 8.0 7.0 7.0 6.2 7.1 6.2 6.8 6.0 5.0 % 4.0 3.7 5.1 5.0 4.5 4.3 3.9 5.3 3.6 5.1 3.9 4.5 3.0 2.6 2.0 1.2 1.4 1.6 1.9 1.5 1.0 0.0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013* According to CSO data. 2012 GDP growth amounted to 1.9%. CSO 26 * - MoE forecast
Skala współczesnych migracji z Polski Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004-2010 Źródło: GUS, www.stat.gov.pl. Kraj przebywania Liczba emigrantów w tys. 2002 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ogółem 786 1 000 1 450 1 950 2 270 2210 1 870 1990 Europa 461 770 1 200 1 610 1 925 1887 1 635 1690 w tym: Unia Europejska (27) 451 750 1 170 1 550 1 860 1820 1 570 1615 w tym: Austria 11 15 25 34 39 40 38 32 Belgia 14 13 21 28 31 33 34 45 Cypr.... 4 4 3 3 Dania.... 17 19 20 19 Finlandia 0,3 0,4 0,7 3 4 4 3 3 Francja 21 30 44 49 55 56 47 55 Grecja 10 13 17 20 20 20 16 16 Hiszpania 14 26 37 44 80 83 84 50 Irlandia 2 15 76 120 200 180 140 125 Niderlandy 10 23 43 55 98 108 84 108 Niemcy 294 385 430 450 490 490 415 455 Portugalia 0,3 0,5 0,6 1 1 1 1 1 Republika Czeska.... 8 10 9 7 Szwecja 6 11 17 25 27 29 31 37 Wielka Brytania 24 150 340 580 690 650 555 560 Włochy 39 59 70 85 87 88 85 92 Kraje spoza UE 10 20 30 60 65 67 65 75 w tym: Norwegia.... 36 38 45 46
Saldo migracji zagranicznych na 1000 ludności Saldo migracji zagranicznych na pobyt stały różnica między napływem (imigracja) 0,50 DOLNOŚLĄSKIE POMORSKIE WARMIŃSKO-MAZURSKIE a odpływem (emigracja) ludności z danego obszaru w określonym czasie 0,00-0,50 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013-1,00 ŚLĄSKIE -1,50-2,00-2,50 OPOLSKIE -3,00-3,50-4,00
Saldo migracji zagranicznych na pobyt stały w latach 2003-2013 10000 3787 0-10000 -20000-30000 -27395-40000 -50000-49655
Obszary wiejskie w Polsce 1. są zróżnicowane i obejmują wiele wiodących regionów. 2. niektóre, a zwłaszcza te najbardziej oddalone, ze zmniejszającą się populacją i zależne od rolnictwa, stoją przed wieloma wyzwaniami, dot. wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i zrównoważonego rozwoju, w zakresie: niższych dochodów, niekorzystnej sytuacji demograficznej, niższego wskaźnika zatrudnienia i wyższego wskaźnika bezrobocia, wolniejszego rozwoju trzeciego sektora, niskiego poziomu kwalifikacji i kapitału ludzkiego, braku możliwości dla kobiet i osób młodych, braku kwalifikacji niezbędnych do pracy w niektórych sektorach rolnictwa i przetwórstwa żywności.
Migracje osób młodych na obszarach wiejskich Sytuacja młodych osób na obszarach wiejskich jest wciąż niepewna -to skutkuje migracją w ekonomicznie aktywnych grupach wiekowych. obszary wiejskie borykają się z szeregiem problemów, które uniemożliwia wejście na rynek pracy i podnoszenie kwalifikacji. -wpływa to na wysokie bezrobocie wśród osób młodych zamieszkujących obszary wiejskie Bezrobocie wśród młodych osób było znacznie wyższe zarówno w regionach o przewadze obszarów wiejskich, jak i w znacznym stopniu wiejskich niż na obszarach miejskich. SERA, str. 47-48.
Motywy emigracji wśród młodzieży wiejskiej 5 4,55 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 3,09 4,22 3,42 3,35 1,65 3,34 2,82 1. Odległość miejsca migracji od Polski 2. Poziom zarobków 3. Łatwość uzyskania pracy 4. Obecność rodziny 5. Obecność znajomych 6. Zaszłości historyczne 7. Sposób traktowania Polaków 8. Stopień zagrożenia atakami terrorystycznymi 0 P. Cymanow, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Ocena potencjału migracyjnego młodzieży z obszarów peryferyjnych Polski południowo wschodniej
Jednak nadal istnieją znaczne różnice między regionami PKB na mieszkańca* *indeks EU27 = 100 <50 75-90 100-125 50-75 90-100 >125 Średnia 2006-2007 - 2008 Likwidacja tych różnic nadal pozostaje kluczowym celem Wyspy Kanaryjskie Gujana Réunion Gwadelupa/ Martynika Madera Azory Malta EuroGeographics Association for the administrative boundaries 33
Wnioski Migracje są powszechnym zjawiskiem na całym świecie. Intensywnie zachodzą od połowy XXw. niemal we wszystkich krajach Udział młodych ludzi (15-29 l) w migracjach wskazuje na ich przemieszczenie z regionów słabiej do lepiej rozwiniętych Migranci w krajach UE (15-29 l) przeważają w krajach UE 15 W większości regionów UE na poziomie NUTS 2 wzrasta liczba osób zamieszkujących obszary wiejskie Depopulacja, deformacją struktury wieku, defeminizacja koncentrują się w pn-wsch, wsch i centralnej części Polski W województwach pd. odnotowano najwyższy odpływ emigrantów Najważniejsze kierunki młodzieży wiejskiej to Wielka Brytania i Niemcy, a młodzież z obszarów wiejskich emigruje głownie do regionów charakteryzujących się wysokim PKB
Dziękuję za uwagę