Ruch wędrówkowy ludności

Transkrypt

1 Trzeci Lubelski Konkurs Statystyczno-Demograficzny z okazji Dnia Statystyki Polskiej Ruch wędrówkowy ludności Statystyka i demografia Projekt dofinansowany ze środków Narodowego Banku Polskiego Urząd Statystyczny w Lublinie Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu Polskie Towarzystwo Statystyczne

2 Definicja ruchu wędrówkowego Zmiany stałego miejsca zamieszkania i miejsca czasowego pobytu są określane jako wędrówki lub migracje ludności. W badaniach ruchów wędrówkowych ludności bierze się pod uwagę: 1.obszar, na którego terenie przemieszcza się ludność (określany granicami jednostek administracyjnych), 2.czas pobytu w nowym lub czas nieobecności w poprzednim miejscu, 3.cel zmiany miejsca zamieszkania (miejsca pobytu).

3 Emigracja i imigracja Przyjmując za punkt wyjścia obszar całego kraju, można wprowadzić pojęcie ruchów zewnętrznych, na które składają się: oraz imigracja (zbiorowość osób przybywających z zagranicy na stałe) emigracja (zbiorowość osób wyjeżdżających za granicę na stałe). Poszczególne osoby biorące udział w ruchach zewnętrznych nazywane są imigrantami lub emigrantami. Oczywiście ta sama osoba jest jednocześnie emigrantem w jednym kraju i migrantem w drugim. Emigrantów powracających do kraju ojczystego nazywa się reemigrantami. Powrót osób poprzednio deportowanych, uchodźców i przesiedleńców, mający formę zorganizowanej akcji powrotnej, nazywamy repatriacją.

4 Wewnętrzny ruch wędrówkowy Ruchy wędrówkowe wewnątrz kraju W polskiej praktyce statystycznej dla określenia zbiorowości osób przemieszczających się z jednego obszaru na inny w granicach kraju stosuje się terminy: napływ i odpływ wędrówkowy. Do najważniejszych rodzajów wędrówek wewnętrznych należą: 1) wędrówki ze wsi do miast, wynikające z przechodzenia części ludności rolniczej do zajęć pozarolniczych (zmiana źródeł utrzymania) i związanej z tym zmiany miejsca zamieszkania oraz z miast na wieś, 2) przenoszenie się ludności do miejsc, w których występuje duży popyt na siłę roboczą, lub opuszczanie obszarów o nadwyżce siły roboczej. Ruch wewnętrzny dzieli się na wędrówki między jednostkami tego samego stopnia administracyjnego i ruch wewnątrz (w granicach) danej jednostki. Mówi się więc np. o ruchu wewnątrzwojewódzkim w przeciwstawieniu do międzywojewódzkiego.

5 Źródła informacji o ruchu wędrówkowym Źródłami danych o ruchu wędrówkowym są: bieżąca rejestracja graniczna (paszportowa) oraz bieżąca rejestracja meldunkowa. W przypadku przekroczenia granicy państwa fakt wędrówki jest rejestrowany jeden raz, a w przypadku ruchu wewnątrz kraju - dwukrotnie: zameldowanie w nowym miejscu pobytu oraz wymeldowanie z poprzedniego miejsca pobytu. Dane o ruchach wędrówkowych można uzyskać w drodze badań ankietowych i monograficznych, przeprowadzanych na niewielkich zbiorowościach. Zaletą takich badań jest możliwość zwiększenia liczby badanych cech przez stawianie większej liczby pytań, czego z zasady nie można robić w badaniach masowych, jakimi są spis i rejestracja.

6 Ruch wahadłowe Specjalną kategorię ruchu ludności stanowią tzw. ruchy wahadłowe, czyli powtarzające się okresowo (najczęściej codziennie) przejazdy między miejscem (miejscowością) zamieszkania i miejscem (miejscowością) pracy lub nauki. Ruchy wahadłowe, przy których podobnie jak przy ruchu wędrówkowym następuje przekroczenie granicy jednostki administracyjnej, nie wywołują jednak zmian w stanie liczebnym i strukturze ludności (przynajmniej w sensie formalnym), nie są więc uwzględniane przy analizie ruchu wędrówkowego. Ze względu na coraz częściej spotykane trwałe i masowe występowanie ruchów wahadłowych stanowią one dla niektórych obszarów i miejscowości poważny problem, głównie z punktu widzenia ich wpływu na kształtowanie się zatrudnienia i konieczność organizowania odpowiednich możliwości komunikacyjnych.

7 Przyjazdy z zagranicy do Polski i wyjazdy z Polski za granicę na stałe w latach Lata Przyjazdy na pobyt stały Wyjazdy na pobyt stały Saldo migracji zagranicznych ,6 17,9-1, ,1 359,5-98, ,9 119,5-105, ,4 104,3-93, ,2 83,7-75, , , , , ,7 146,8-136, ,5 112,7-80, ,4 112,2-71, ,1 112,6-71,5

8 Migracje zagraniczne w Polsce w 2008 roku Szacuje się, że w 2008 r. ujemne saldo definitywnych migracji zagranicznych wyniosło ponad 15 tys. (w 2007 r. - minus 20,5 tys.). Najbardziej gwałtowny wzrost liczby emigracji na pobyt stały odnotowano w 2006 roku (z około tys. w latach wcześniejszych do 47 tys.), saldo wyniosło wówczas minus 36 tys. Jednocześnie systematycznie wzrasta liczba imigrantów - z 7 tys. w 2003 r. do ok. 16 tys. w 2008 r.

9 Zagraniczne migracje czasowe Dodatkowo, dane wyszacowane w oparciu o różne źródła (statystyczne i pozastatystyczne) wskazują, że w końcu 2007 r. na emigracji czasowej (powyżej 3 miesięcy) poza granicami Polski przebywało ok tys. mieszkańców naszego kraju, w tym ponad 1925 tys. w Europie. Zdecydowana większość czasowych emigrantów z Polski przebywa w krajach członkowskich UE. Liczba emigrantów z Polski w UE wzrosła z ok. 750 tys. w końcu 2004 r. do ok tys. w końcu 2007 r., czyli prawie 2,5-krotnie. Najwięcej osób przebywało w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Irlandii. Pomimo kolejnego zwiększenia skali emigracji, wyraźnie zmniejsza się jej dynamika. Jednocześnie zwiększa się liczba Polaków powracających z czasowej emigracji. Szacuje się, że w 2007 r. powróciło ponad 200 tys. emigrantów, zaś w I połowie 2008 r. ponad 90 tys. osób w większości młodych. W konsekwencji może to oznaczać znaczące zmiany w procesach demograficzno-społecznych.