Od czego zależy wzrost gospodarczy?

Transkrypt

1 Od czego zależy wzrost gospodarczy? W długim okresie poziom życia w Polsce będzie zależał od tego, jak wielu Polaków będzie pracowało i jak bardzo ich praca będzie wydajna. W prezentacji oceniamy propozycje programowe partii politycznych w podziale na te dwa obszary. Liczba pracujących będzie zależała od zmian demograficznych, imigracji i aktywizacji zawodowej. Najważniejsze kwestie programowe pogrupowaliśmy tu na: Zatrudnienie osób słabiej wykwalifikowanych Aktywizacja zawodowa osób starszych Wydajność pracy jest wypadkową zasobu kapitału materialnego i niematerialnego, który czyni pracę bardziej wydajną, i przede wszystkim od tego, na ile skutecznie polska gospodarka będzie dostosowywać się do zmieniających się warunków, tworząc modele biznesowe łączące pracowników i kapitał w najbardziej produktywne kombinacje. Najważniejsze kwestie programowe pogrupowaliśmy tu na: Opodatkowanie firm i inwestycji Ułatwienia administracyjne Konkurencja

2 Chile Izrael Nowa Zelandia Meksyk Szwajcaria Korea Australia Irlandia W. Brytania Kanada Holandia USA Luksemburg Islandia Portugalia Francja Hiszpania Norwegia Estonia Turcja Japonia Dania Finlandia Grecja Litwa Belgia Łotwa Słowenia Włochy Słowacja PL-po zmianach Czechy Austria Szwecja PL-obecnie Niemcy Węgry 1. Liczba pracujących: zatrudnienie osób słabiej wykwalifikowanych Polska ma trzecią najniższą stopę zatrudnienia osób z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym jedną z barier jest bardzo wysokie opodatkowanie niskich płac. Klin podatkowy dla osoby zarabiającej połowę przeciętnego wynagrodzenia Podatki i składki jako % pełnych kosztów pracodawcy, 2018 rok 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Uwaga: OECD w wyliczeniach dla Polski nie wlicza składki do OFE do klina podatkowego, co sztucznie go zaniża; źródło: OECD

3 1. Liczba pracujących: zatrudnienie osób słabiej wykwalifikowanych KO jako jedyne chce obniżyć opodatkowanie osób o niskich dochodach Lewica i PiS chcą wyższe pensje netto wymusić na pracodawcach podwyżkami pensji minimalnej, co razem z rosnącymi podatkami i składkami znacząco podniesie koszty ponoszone przez pracodawców. Pensja netto osoby zarabiającej płacę minimalną według poszczególnych partii Tys. PLN, propozycje na 2021 rok 4 pensja netto podatki i składki 3 0,6 1,3 1,4 2 1,1 1 1,6 2,5 2,0 2,2 0 obecnie KO (2.6 tys. zł brutto) Lewica (2,8 tys. zł brutto) PiS (3 tys. zł brutto) 2019 propozycje na 2021 źródło: szacunki własne

4 41% 41% 43% 46% 47% 49% 50% 50% 52% 52% 54% 54% 54% 54% 59% 60% 61% 61% 65% 65% 65% 65% 68% 69% 69% 71% 71% 78% 1. Liczba pracujących: aktywizacja zawodowa osób starszych Po obniżeniu wieku emerytalnego w tej kadencji przez PiS wiek emerytalny kobiet w Polsce jest najniższym w UE pozostałe kraje albo już go podniosły albo są w trakcie podnoszenia. Stopa zatrudnienia osób w wieku lata % 2018 źródło: szacunki własne

5 Emerytura netto 1. Liczba pracujących: aktywizacja zawodowa osób starszych Żadna z partii nie proponuje podniesienia wieku emerytalnego, jednak PO proponuje zachęty dla osób starszych do dłuższej pracy (zwolnienia z podatków i składek, pakiety akcji dla dłużej pracujących). Propozycja Lewicy natomiast oznacza, że kobieta pracująca 40 lat otrzyma taką samą emeryturę jak kobieta pracująca 20 lat, co będzie zniechęcać do płacenia składek. Długość pracy a wysokość emerytury wynikająca z wpłaconych składek Wyliczenia dla kobiety zarabiającej medianę wynagrodzeń (4,3 tys. zł) 2 1,5 Minimalna według Lewicy 1 Minimalna według PiS Obecna minimalna 0, lat pracy 30 lat pracy 40 lat pracy 40 lat pracy 45 lat pracy przejście na emeryturę w wieku 60 lat przejście na emeryturę w wieku 65 lat źródło: szacunki własne

6 1. Liczba pracujących: pozostałe Niemal wszyscy chcą rozbudowywać sieć przedszkoli i żłobków, co jest dobrym rozwiązaniem, natomiast inne rozwiązania obciążające pracodawców mogą mieć skutki odwrotne od zamierzonych. Pozytywnie należy też ocenić, że partie więcej miejsca poświęcają też opiece nad osobami starszymi. Wszystkie partie poza Konfederacją postulują ułatwienie w godzeniu obowiązków rodzinnych i zawodowych. Część rozwiązań, szczególnie proponowanych przez PSL i Lewicę (krótszy tydzień pracy, dłuższe urlopy dla rodziców) jeśli będzie obciążać pracodawcę może jednak mieć efekt odwrotny od zamierzonego, utrudniając rodzicom znalezienie pracy. Niestety pomimo rosnącego znaczenia cudzoziemców, przede wszystkim Ukraińców, dla polskiego rynku pracy, większość partii pomija tą kwestię w swoim programie. Nieszczęśliwym wyjątkiem jest Konfederacja, która pisze o ograniczeniu migracji zarobkowej do Polski. PiS w programie pisze o migracjach tylko w kontekście ograniczania migracji uchodźców do UE, pomijając kwestię migracji zarobkowych do Polski. źródło: szacunki własne

7 2. Wydajność pracy: Opodatkowanie firm i inwestycji Większość partii przede wszystkim chce obniżyć opodatkowanie najmniejszych firm, których jest najwięcej i które są najmniej wydajne. Wyjątkiem jest KO, która chce premiować firmy rosnące i inwestujące, co może pomóc wzmocnić brakujący środek czyli firmy małe i średnie. 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% Struktura zatrudnienia w przedsiębiorstwach 2016 rok, % pracujących w przedsiębiorstwach niefinansowych 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Wydajność pracy 2016 rok, % wydajności pracy w Niemczech 5% 0% mikro małe średnie duże przedsiębiorstwa Polska Niemcy 10% 0% mikro małe średnie duże PPP - po korekcie o różnice w poziomie cen między Polską a Niemcami nominalny kurs Źródło: Szacunki własne według Eurostat

8 2. Wydajność pracy: Opodatkowanie firm i inwestycji Promowany przez PiS mały CIT może zniechęcać firmy do wzrostu, bo oznacza dwa reżimy: 9% albo 19% podatku CIT. Firma przekraczająca próg przychodowy przechodzi z reżimu 9% na 19% i pomimo większej sprzedaży zaczyna mieć niższe zyski netto. Wysokość podatku CIT w zależności od przychodów firmy PL,N 2019 firma o przychodach euro firma o przychodach euro Szacunki własne przy założeniu 5% rentowności sprzedaży

9 Hiszpania Francja Finlandia Cypr Czechy Włochy Niemcy Słowacja Austria Szwecja Portugalia Słowenia Dania Holandia W. Brytania Polska 2. Wydajność pracy: Opodatkowanie firm i inwestycji Wiele firm nie inwestuje i nie rośnie bojąc się nieprzewidywalnych zmian prawa i licznych kontroli. Problem ten uległ pogłębieniu pod rządami PiS, który wprowadził nowe domiary podatkowe, liczne niejasne obowiązki biurokratyczne i surowsze sankcje (często najostrzejsze w UE). W połączeniu z atakiem na niezależność sądów doprowadziło to do spadku stopy inwestycji przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, pomimo bardzo dobrej koniunktury. Stopa inwestycji przedsiębiorstw i gospodarstw domowych % PKB Maksymalna kara za nieprzestrzeganie MDR nałożone na osoby fizyczne tys. EUR 19% 18% 17% 16% 15% UE % Polska: PO-PSL 13% 12% 11% 10% Polska: PiS Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie Eurosatu i prezentacji Adama Mariańskiego pt. Legislacja podatkowa w Polsce - dokąd zmierzamy? ( )

10 Estonia Luxembourg Ireland Finland Lithuania UK Netherlands Sweden Cyprus Austria Denmark Belgium France Malta Spain Romania Latvia Slovakia Greece Croatia Germany Czechia Slovenia Italy Portugal Hungary Poland Bulgaria Wydajność pracy: ułatwienia administracyjne Wszystkie partie deklarują mniejsze obciążenia administracyjne. Obiecujące są propozycje KO wspólnego rozliczania ZUS i PIT oraz PiS zbliżenia przepisów podatkowych i rachunkowych oraz oddzielenia opodatkowania pracy i działalności gospodarczej. Należy jednak pamiętać, że dotychczas wprowadzone przez PiS zmiany istotnie zwiększyły obciążenia administracyjne podatników do 2 najwyższego poziomu w UE. Roczny czas potrzebny na rozliczenie podatków 2019 rok, w godzinach Źródło: Bank Światowy Składki na ubezpieczenie społeczene CIT VAT inne Rok 2015

11 2. Wydajność pracy: konkurencja Najbardziej wypaczającą konkurencję formą regulacji w Polsce jest duża ilość kontrolowanych przez polityków spółek państwowych. Pod tym względem zajmujemy drugie najgorsze miejsce wśród 36 krajów OECD. KO jako jedyna deklaruje znoszenie barier dla konkurencji, w tym prywatyzację. Regulacja rynku produktów w 2018 roku OECD Product Market Regulation index W. Brytania Hiszpania Dania Niemcy* Litwa Szwecja Norwegia Australia* Holandia Łotwa Czechy N. Zelandia* Słowenia Węgry Włochy Portugalia Finlandia Irlandia Chile Izrael Japonia Polska Islandia Austria Słowacja Szwajcaria* Grecja Francja Meksyk* Korea Belgia* Luksemburg Kanada* Turcja 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 Zakres państwowych przedsiębiorstw w 2018 roku OECD Product Market Regulation: Scope of SOEs indicator Chile Hiszpania Islandia W. Brytania Portugalia Czechy Belgia* Holandia Izrael Grecja Australia* Dania Korea Słowacja Meksyk* Japonia Irlandia Austria Kanada* Włochy Turcja Łotwa Węgry Słowenia Szwecja Niemcy* N. Zelandia* Finlandia Norwegia Luksemburg Litwa Szwajcaria* Polska Francja Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych OECD. Brak danych dla Estonii i USA.

12 Podsumowanie Z punktu widzenia wzrostu gospodarczego najważniejsze jest jak postulaty poszczególnych partii mogą wpłynąć na zmianę liczby pracujących oraz wydajność pracy. Liczba pracujących 1. KO jako jedyna proponuje szeroki pakiet działań podnoszących atrakcyjność pracy (przede wszystkim niższe opodatkowanie pracujących, zachęty do dłuższej pracy dla osób starszych). PiS, Lewica i PSL głównie chcą zwiększać transfery socjalne, przede wszystkim do osób starszych. Najdalej idąca propozycja Lewicy sprawiłby, że dla większości osób opłacanie składek emerytalnych innych niż minimalne nie będzie miało sensu. 2. Wszystkie partie poza Konfederacją mają w programach ułatwienia w łączeniu rodzicielstwa i pracy. Wydajność pracy 1. PiS, Lewica i PSL przede wszystkim chcą wspierać najmniejsze firmy nastawione na trwanie, natomiast KO chce premiować rosnące i inwestujące firmy, co może mieć pozytywny wpływ na wzrost wydajności Pracy. 2. KO, Lewica i PSL chcą przywrócić praworządność, co ułatwi firmom planowanie wieloletnich inwestycji i specjalizację, pozwalając na wzrost produktywności. PiS zamierza kontynuować obecną politykę. 3. Wszystkie partie obiecują ułatwienia biurokratyczne, najbardziej konkretnie brzmią obietnice KO i PiS, jednak w przypadku PiS należy pamiętać, że w szczególnie istotnych kwestiach podatkowych w praktyka w tej kadencji szła najczęściej w przeciwną stronę. 4. KO jako jedyna proponuje znoszenie barier ograniczających konkurencję, co sprzyjałoby szybszemu wzrostowi produktywności. Nikt nie pokazuje wiarygodnego finansowania swoich obietnic.

13 900 Załącznik: Czemu postulaty cięć podatkowych Konfederacji są poza skalą? Proponowane przez Konfederację cięcia podatkowe (podatku PIT, akcyzy na paliwo, opłaty paliwowej i składek ZUS) nie mają realistycznego finansowania. Wymienione w programie cięcia w administracji nie wystarczą, bo nawet cała administracja państwowa (działalność ogólnopaństwowa) jest 4-krotnie mniej kosztowna. Wydatki państwa, a proponowane przez Konfederację cięcia podatków (dane za 2017 rok) Mld zł Emerytury 600 Ochrona socjalna Edukacja Zdrowie Wydatki państwa Sprawy gospodarcze Bezpieczeństwo i porządek publiczny Obrona narodowa Rekreacja, kultura i religia Gospodarka mieszkaniowa i komunalna Ochrona środowiska Działalność ogólnopaństwowa Proponowane cięcia podatków Składki ZUS Akcyza na paliwo i opłata paliwowa Podatek PIT Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych Eurostatu