Prawa Dziecka "Nie ma dzieci są ludzie [ ]." Janusz Korczak Czym są prawa dziecka? Najważniejszym, naturalnym prawem człowieka jest prawo do życia. Z niego płynie prawo do pełnego - na miarę człowieka - rozwoju. Ale prawa natury należy dobrze rozpoznać i zabezpieczyć. Takim właśnie zabezpieczeniem jest prawo stanowione, stworzone przez ludzi, ogłoszone i zobowiązujące do jego przestrzegania. O dobrym prawie mówimy wówczas, gdy dobrze służy człowiekowi, a więc dobrze służy jego aktualizacji. Dzieci posiadają szczególne prawa. Aktualizacja ich człowieczeństwa przebiega bowiem w szczególny sposób. Dziecko nie potrafi samo zadbać o siebie, nie potrafi samodzielnie aktualizować swojej natury. Potrzebuje do tego rodziców, opiekunów, potrzebuje wielu innych ludzi. Dlatego naturalnymi "strażnikami" praw dziecka są jego rodzice i opiekunowie. Ale dziecko potrzebuje też specjalnego zabezpieczenia w prawie stanowionym. Dobre prawo stanowione może i powinno pomagać rodzicom i opiekunom w rozwoju dziecka. Najważniejsze w Polsce akty prawne dotyczące dzieci i ich praw to: - Konstytucja RP, - Konwencja o Prawach Dziecka z 1989 r., - Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka.
KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Słowo konstytucja pochodzi od łacińskiego constituo,-ere urządzać, ustanawiać, regulować i oznacza akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, która zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie. Konstytucja może określać między innymi podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela danego kraju oraz organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych. Konstytucja RP została uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku. KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA Konwencja o prawach dziecka (ang. Convention on the Rights of the Child) międzynarodowa konwencja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ20 listopada 1989r. Jest to dokument obowiązujący w niemal wszystkich państwach świata (z wyjątkiem m.in.usa). W konwencji o prawach dziecka zostały spisane wszystkie prawa dziecka. Tworząc zapisy konwencji kierowano się następującymi zasadami: dobra dziecka, równości (wszystkie dzieci są równe wobec prawa bez względu na pochodzenie, płeć, narodowość, itd.), poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców (państwo respektuje autonomię rodziny i ingeruje tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach według określonych procedur), pomocy państwa (państwo zobowiązane jest do podejmowania wszelkich działań ustawodawczo-administracyjnych dla realizacji praw uznanych w konwencji).
Konwencja ustanawia status dziecka oparty na następujących założeniach: dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej, dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności, rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka, państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach. Prawa osobiste prawo do życia i rozwoju, prawo do tożsamości (nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu), prawo do wolności, godności, szacunku, nietykalności osobistej, prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania, prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym prawo do wychowywania rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi, prawo do wolności od przemocy fizycznej i psychicznej, prawo nie rekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia. Prawa socjalne prawo do odpowiedniego standardu życia, prawo do ochrony zdrowia, prawo do zabezpieczenia socjalnego, prawo do wypoczynku i czasu wolnego. Prawa kulturalne prawo do nauki (bezpłatnej i obowiązkowej w zakresie szkoły podstawowej), prawo do korzystania z dóbr kultury, prawo do informacji, prawo do znajomości swoich praw. Prawa polityczne prawo stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych.
Prawa dziecka są przedmiotem traktatów międzynarodowych, w szczególności Konwencji o prawach dziecka z 1989 roku. Dziecko ma prawo do: wychowywania się w rodzinie, adopcji, oświaty i nauki, kultury, wypoczynku i rozrywki, ochrony zdrowia i opieki medycznej, wszechstronnego rozwoju osobowości, swobody wyznania, światopoglądu, dostępu do informacji, ochrony przed wyzyskiem i poniżającym traktowaniem, prywatności, równości. W Polsce najważniejszymi aktami prawnymi, gwarantującymi prawa dziecka, są: Konstytucja RP; Konwencja o Prawach Dziecka; Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka. Od 20 listopada 2008 r. każde dziecko potrzebujące pomocy może zadzwonić do Dziecięcego Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Z numerem 0 800 12 12 12 będzie można się połączyć bezpłatnie z każdego stacjonarnego numeru oraz telefonów komórkowych Orange.