Plan wykładu 1. Wycena rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 2. Wycena nieruchomości inwestycyjnych Wybrane zagadnienia z zakresu wyceny aktywów i zobowiązań Dr Marcin Pielaszek 3. Wycena aktywów finansowych 4. Wycena zapasów 5. Wycena zobowiązań 2 Wycena rzeczowych aktywów trwałych NaleŜy wyróŝnić wycenę początkową, tj. wycenę w momencie oddania do uŝywania i wycenę po początkowym ujęciu tzw. wycenę bieŝącą Wycena rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych Wycena wartości początkowej Wycena po początkowym ujęciu 0 1 2 3 4 5 4 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 1
Wartość początkowa wyceniana jest w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia Wartość początkowa obejmuje ogół kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montaŝu, przystosowania, do dnia bilansowego lub przyjęcia do uŝywania Cena zakupu Elementy ceny nabycia lub kosztu wytworzenia: dostarczenia składnika na miejsce uŝytkowania instalacji na miejscu uŝytkowania Cło i nie podlegające odliczeniu podatki i opłaty np. VAT Koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zakupu pomniejszone o przychody z tego tytułu obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu sfinansowania zakupu rzeczowych aktywów trwałych Podstawowe zasady obowiązujące przy aktywowaniu kosztów finansowania zewnętrznego w świetle ustawy o rachunkowości: 1. Aktywowaniu podlegają koszty obsługi zobowiązań, np. odsetki i opłaty bankowe od kredytów oraz związane z nimi róŝnice kursowe 2. Aktywowane koszty są pomniejszane o odzyskane przychody 3. Aktywowaniu podlegają koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych wyłącznie za okres trwania budowy UoR, Art. 28.8 W świetle MSR elementem ceny nabycia lub kosztu wytworzenia mogą teŝ być szacunkowe koszty likwidacji składnika aktywów oraz renowacji miejsca, w którym się znajdował 5 6 Przykład liczbowy Wycena po początkowym ujęciu Spółka X prowadziła budowę hali produkcyjnej. Budowę rozpoczęto w dniu 1 kwietnia 2005 r., a zakończono 30 września 2005 r. W związku z budową poniesiono następujące koszty: Wartość początkowa Wykonanie projektu hali 50.000 zł ZuŜycie materiałów budowlanych 500.000 zł Usługi obce zrealizowane przez firmę budowlaną 400.000 zł + Dodatkowe nakłady (ulepszenie) + Aktualizacja wyceny Wynagrodzenia pracowników własnych bezpośrednio zaangaŝowanych w budowę 70.000 zł Amortyzacja Ponadto w celu sfinansowania budowy Spółka X zaciągnęła 1 kwietnia 2005 r. kredyt w wysokości 1.000.000 PLN, oprocentowany 12% w skali roku (1 % miesięcznie). Kredyt wraz z odsetkami w wysokości 90.000 PLN zapłacono 31 grudnia. Odpisy z tytułu utraty wartości +Odwrócenia odpisów z tytułu utraty wartości po zakończeniu budowy gotowa hala została ubezpieczona od poŝaru koszt ubezpieczenia za okres 1.10.2005 30.09.2006 wyniósł 10.000 zł Wartość bieŝąca Hala została oddana do uŝywania w dniu 30 września 2005. 7 8 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 2
Rozwiązanie przykładu Nieruchomości inwestycyjne 9 Metody wyceny inwestycji innych niŝ aktywa finansowe Inwestycje inne niŝ Aktywa finansowe Wycena nieruchomości - przykład Jednostka A nabyła nieruchomość traktując je jako inwestycję długoterminową: Cena nabycia na 31.10.2003 1.800.000 zł Wartość godziwa Skutki wyceny doprowadzające wartość inwestycji do wartości przekraczającej cenę nabycia ujmowane w kapitale własnym Pozostałe skutki wyceny odnoszone na rachunek zysków i strat Koszt historyczny Wycena wg metody ceny nabycia lub kosztu wytworzenia pomniejszonych o umorzenie i odpisy z tytułu utraty wartości Wartość godziwa na kolejne dni bilansowe: 31.12.2003 1.400.000 31.12.2004 1.700.000 31.12.2005 2.200.000 31.12.2006 1.600.000 NaleŜy dokonać wyceny nabytej nieruchomości na kolejne dni bilansowe wg metody wartości godziwej 11 12 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 3
Wycena nieruchomości przykład c.d. Nieruchomości 31.10.2003 + 1.800.000 Pozostałe koszty operacyjne Kapitał własny Pozostałe przychody operacyjne Aktywa finansowe 31.12.2003-400.000 +1.400.000 31.12.2004 + 300.000 + 1.700.000 31.12.2005 + 500.000 + 2.200.000 31.12.2006-600.000 +1.600.000 400.000 300.000 400.000 100.000 200.000 400.000 13 Metody wyceny inwestycji innych niŝ aktywa finansowe Aktywa finansowe Zapasy Długoterminowe (dwa dopuszczone podejścia) 1. Wartość rynkowa lub cena nabycia 2. Cena nabycia minus odpisy z tytułu utraty wartości Krótkoterminowe (dwa dopuszczone podejścia) 1. Cena rynkowa lub wartość godziwa 2. Cena nabycia lub wartość rynkowa w zaleŝności od tego która jest niŝsza 15 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 4
Klasyfikacja zapasów w bilansie Zapasy Wycena zapasów do bilansu Rzeczowe składniki aktywów obrotowych (zapasy) wycenia się nie rzadziej niŝ na dzień bilansowy według Materiały Półprodukty i produkcja w toku 1. Ceny nabycia lub kosztów wytworzenia (wartość początkowa) nie wyŝszych od Produkty gotowe Towary Zaliczki na dostawy 2. Cen ich sprzedaŝy netto 17 18 Elementy ceny nabycia Elementy ceny nabycia: Cena zakupu Nie podlegające odliczeniu obciąŝenia publiczno-prawne (np. cła) transportu, załadunku, wyładunku i inne koszty dające się bezpośrednio przypisać do pozyskania zapasów (tzw. koszty zakupu) Wycena według kosztu wytworzenia Koszt wytworzenia obejmuje generalnie dwie grupy kosztów: związane bezpośrednio z jednostką produkcji, takie jak materiały bezpośrednie i robocizna bezpośrednia pośrednie (wspólne) produkcji, poniesione przy przetwarzaniu materiałów w wyroby gotowe, np. koszty maszyn i urządzeń, koszty utrzymania pomieszczeń, koszty nadzoru. Do wyceny początkowej mogą teŝ być zaliczone: koszty zaprojektowania produktów dla konkretnych klientów, koszty magazynowania, oraz koszty finansowania zewnętrznego 19 20 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 5
Metody kalkulacji kosztu wytworzenia W zaleŝności od zróŝnicowania w procesie wytwarzania oraz zuŝywanych zasobów produkcyjnych wyróŝnia się kalkulację podziałową i doliczeniową Kalkulacja doliczeniowa produkcyjne Kalkulacja podziałowa przeciętny koszt wytworzenia podobny sposób wytwarzania te same maszyny, pracownicy, pomieszczenia produkcja masowa, wielkoseryjna bezpośrednie pośrednie Kalkulacja doliczeniowa indywidualny koszt wytworzenia Przypisane bezpośrednio na podstawie dokumentów źródłowych Rozliczane przy wykorzystaniu kluczy doliczeniowych zróŝnicowany sposób wytwarzania zróŝnicowane zasoby produkcja krótkoseryjna, jednostkowa Produkty A B N... 21 22 Kalkulacja doliczeniowa - przykład Kalkulacja doliczeniowa rozwiązanie przykładu 1. Przedsiębiorstwo wyprodukowało na specjalne zamówienie klientów dwie partie wyrobów A i B. 2. Dane są następujące informacje o produktach i poniesionych kosztach: Produkt A bezpośrednie na szt. 14,0 14,0 Produkt B Rozliczenie w stosunku do roboczogodzin (r/h) Produkt A Produkt B bezpośrednie 14.000 14.000 pośrednie 18.000 Produkcja (szt.) 1.000 1.000 Ilość r/h na podstawie kart pracy 200 400 Ilość m/h na podstawie kart pracy 200 100 3. pośrednie wyniosły 18.000 i dotyczyły obydwu zleceń Razem koszty Koszt jednostkowy 6.000 12.000 20.000 26.000 20,0 26,0 4. Przy kalkulacji kosztów księgowość stosuje kalkulację doliczeniową. pośrednie rozliczane są przy wykorzystaniu klucza opartego o ilość roboczogodzin 5. Z kalkulacją księgowości nie zgadzają się inŝynierowie. UwaŜają oni, Ŝe kluczem rozliczeniowym powinny być maszynogodziny. Suma roboczogodzin: 200 A 400 B = 600 r/h Przeciętny koszt 1 r/h: 18.000 zł / 600 r/h = 30 zł 23 24 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 6
Kalkulacja doliczeniowa rozwiązanie przykładu Wersja kalkulacyjna Przepływy kosztów z działalności produkcyjnej Rozliczenie w stosunku do maszynogodzin (m/h) Produkt A Produkt B bezpośrednie 14.000 14.000 pośrednie 18.000 wytworzenia Produkcja w toku Bilans Wyroby gotowe Rachunek zysków i strat Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Razem koszty Koszt jednostkowy 12.000 6.000 26.000 20.000 26,0 20,0 sprzedaŝy sprzedaŝy Suma maszynogodzin: 200 A + 100 B = 300 m/h Przeciętny koszt 1 m/h: 18.000 zł / 300 m/h = 60 zł ogólnego zarządu ogólnego zarządu 25 26 Przykład Rozwiązanie Spółka poniosła następujące koszty: produkcyjne: sprzedaŝy: ogólnego zarządu: Razem: 100.000 zł 40.000 zł 20.000 zł 160.000 zł Wytworzono 10.000 szt. jednorodnego produktu, z których sprzedano 5.000 szt. po cenie 20 zł / szt. A. Przychody netto ze sprzedaŝy produktów, towarów i materiałów I. Przychody netto ze sprzedaŝy produktów 100.000 zł II. Przychody netto ze sprzedaŝy towarów i materiałów B. sprzedanych produktów, towarów i materiałów I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów 50.000 zł II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaŝy (A-B) 50.000 zł D. sprzedaŝy 40.000 zł E. ogólnego zarządu 20.000 zł F. Zysk (strata) ze sprzedaŝy (C-D-E) (10.000 zł) NaleŜy sporządzić rachunek zysków i strat do poziomu wyniku ze sprzedaŝy 27 28 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 7
Wersja kalkulacyjna Przepływy kosztów z działalności handlowej Bilans Rachunek zysków i strat Wartość nabytych towarów Towary Wartość sprzedanych towarów Wycena zobowiązań sprzedaŝy sprzedaŝy ogólnego zarządu ogólnego zarządu 29 Wycena zobowiązań Przykład zobowiązania z tytułu obligacji Firma X wyemitowała 1 stycznia 2005 r. 2 letnie obligacje. Cena emisyjna wyniosła łącznie 1 mln zł. Cena wykupu w dniu 31 grudnia 2006 wynosi 1.210.000 zł. Zobowiązania naleŝy generalnie wyceniać w kwocie wymagającej zapłaty, tj. kwocie jaką trzeba by zapłacić gdyby zobowiązanie było spłacane na dzień wyceny Ile wynosi wartość zobowiązania z tytułu wyemitowanych obligacji na koniec roku 2005? 31 32 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 8
Przykład zobowiązania z tytułu urlopów 1. Pracownicy firmy X, zatrudniającej 200 pracowników mają prawo do miesięcznego urlopu. 2. Na koniec roku 2006 r. okazało się, Ŝe łącznie pracownicy nie wykorzystali około 1000 dni urlopu przysługującego im w roku 2006. 3. Średnia płaca z narzutami wynosi 4.000 zł miesięcznie. 4. Spółka spodziewa się, Ŝe większość niewykorzystanego urlopu zostanie wykorzystana do końca marca 2007 r. Czy powyŝsza sytuacja powoduje konieczność ujęcia dodatkowych zobowiązań na koniec roku 2006? W jakiej wysokości? 33 Zespół Katedry Rachunkowości MenedŜerskiej SGH 9