Przebieg ciąż u par nosicieli aberracji chromosomowych

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 3, 192-198, 2010 Przebieg ciąż u par nosicieli aberracji chromosomowych BARBARA KWINECKA-DMITRIEW 1, ANNA LATOS-BIELEŃSKA 2, JANA SKRZYPCZAK 1 Streszczenie Wstęp: Ocenia się, iż wśród par doświadczających nawracających średnio od 3,0 do 6,0% partnerów jest nosicielami aberracji struktury chromosomów, które dwa razy częściej występują w populacji kobiet niż mężczyzn. Celem pracy była próba odpowiedzi na pytanie: jak często występują aberracje chromosomowe wśród par z powtarzającymi się poronieniami oraz jaki jest przebieg ciąży po wykonanej diagnostyce u tych pacjentów. Materiał i metodyka: Spośród 427 kobiet objętych analizą z powodu dwóch i więcej badania genetyczne wykonano u 315 pacjentek i ich partnerów. Wyniki: Wśród tych par nieprawidłowy kariotyp stwierdzono u 20 (6,35%) osób, w tym u 14 (70%) kobiet i 6 (30%) mężczyzn. Dwadzieścia par, nosicieli aberracji chromosomowych, wykonaniem diagnostyki i stwierdzeniem u jednego z partnerów nieprawidłowości genetycznej doświadczyło łącznie 50 ciąż, w tym 47 (94%) oraz 3 (6%) żywych, zdrowych dzieci. Po diagnostyce tylko jedna para nie zaszła w kolejną ciążę. Wśród pozostałych 19 par obserwowano 33 ciąże. Dwadzieścia trzy (69,7%) (w tym jedna trojacza) zakończyły się urodzeniem 25 żywych dzieci i jednego dziecka martwego, zaś 10 (30,3%) ciąż uległo poronieniu. Wnioski: 1) Pary doświadczające nawracających, u których stwierdzono nieprawidłowości chromosomowe mają szanse na urodzenie zdrowego dziecka, lecz powinny być poinformowane o wysokim ryzyku kolejnego poronienia. 2) Szansa na prawidłowy rozwój ciąży u par z nieprawidłowym kariotypem zwiększa się istotnie genetycznej. Słowa kluczowe: aberracje chromosomowe, kariotyp, poronienie Wstęp Ocenia się, iż wśród par doświadczających nawracających średnio od 3,0 do 6,0% partnerów jest nosicielami aberracji struktury chromosomów [1, 7, 8], podczas gdy w ogólnej populacji częstość występowania tych aberracji wynosi 0,7% [17]. Jeśli oprócz poronienia wystąpiła ciąża zakończona porodem martwym albo urodzeniem dziecka z wadami rozwojowymi, ryzyko nosicielstwa aberracji chromosomowej u jednego z partnerów jest wyższe i sięga nawet 16% [9]. Po raz pierwszy nieprawidłowe struktury chromosomów wśród par doświadczających nawracających zostały stwierdzone w 1967 roku przez Corta Browna [4]. Od tego momentu badania cytogenetyczne par włączono do panelu diagnostycznego nawracających. Odsetek aberracji chromosomowych wśród par jest różny, począwszy od 0 [6] do 21,4% [16]. Te różnice są spowodowane odmiennymi kryteriami włączenia do badań, technikami wykonywania badań oraz różnicami populacyjnymi. Wśród par z poronieniami nawracającymi aberracje chromosomowe występują dwa razy częściej w populacji kobiet niż mężczyzn [12, 13]. Najczęstszymi aberracjami są translokacje zrównoważone, w tym translokacje robertsonowskie oraz inwersje i mozaicyzm [7, 11]. Najrzadszymi są aberracje liczby chromosomów płciowych, które występują rzadziej niż 1/1500 [4, 13]. Nosiciele aberracji zrównoważonych nie różnią się fenotypowo od zdrowych osób. Nosicielstwo aberracji chromosomowych, takich jak translokacje zrównoważone lub inwersje, nie wpływa na długość życia ich nosiciela, ani na jego stan zdrowia. Osoby te są jednak narażone na ryzyko wytwarzania gamet z duplikacją lub delecją oraz monosomią i trisomią podczas podziału mejotycznego. Właśnie w tym ostatnim przypadku wystąpić mogą poronienia samoistne (jedno lub więcej), martwe urodzenia oraz urodzenia żywych dzieci z mnogimi wadami rozwojowymi. Badanie kariotypu partnerów wchodzi w skład panelu diagnostycznego par doświadczających nawracających. Jednakże badanie to może jedynie wykryć, że jeden z rodziców jest nosicielem aberracji chromosomowej, co oznacza że para znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka kolejnego niepowodzenia. Poronienia natomiast w około 50% są spowodowane nieprawidłowościami chromosomowymi płodu przy prawidłowych kariotypach rodziców. Związek między aberracjami chromosomowymi rodziców a częstością występowania aberracji chromosomowych w poronionych zarodkach analizowano w wielu pracach [2, 14, 24, 25]. Cel pracy Nadal trwają dyskusje, jakie szanse na urodzenie zdrowego dziecka mają pary, u których stwierdzono nieprawidłowy kariotyp. Dlatego celem pracy była próba odpowiedzi na pytanie: jak często występują aberracje chromosomowe wśród par z powtarzającymi się poronieniami oraz jaki jest przebieg ciąży po wykonanej diagnostyce u tych pacjentów. W tym celu oznaczono kariotyp par z powtarzającymi się poronieniami, a następnie przeanalizowano przebieg ciąż u par z nieprawidłowym kariotypem. 1 Klinika Rozrodczości, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2 Klinika i Katedra Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Przebieg ciąż u par nosicieli aberracji chromosomowych 193 Materiał i metoda Spośród 427 par z dwoma lub więcej poronieniami, u 315 par oznaczono kariotypy. W sumie wykonano oznaczenia kariotypów u 630 osób. Kobiety zakwalifikowane do badań genetycznych rekrutowały się z pacjentek hospitalizowanych w Klinice Rozrodczości Katedry Ginekologii Położnictwa i Onkologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu w czasie od września 1999 roku do października 2008 roku z powodu powtarzających się. Średni wiek kobiet w momencie diagnostyki wynosił 31,8 (± 4,57), a mężczyzn 32,7 (± 5,13) lat. Najmłodsza pacjentka miała 20, a najstarsza 45 lat. Średnia liczba u analizowanych par wynosiła 2,88 (± 1,57). Metoda Materiałem do badań cytogenetycznych była krew pobrana jałowo z żyły odłokciowej. Zakładano 2 hodowle limfocytów, które następnie były pozostawione w cieplarce w temperaturze 37EC przez 72 godziny. W celu zatrzymania podziałów w metafazie do każdego naczynia hodowlanego został dodany Kolcemid. Następnie do hodowli dodawano hipotoniczny roztwór KCl. Kolejnym etapem było zastosowanie utrwalacza, który dodawano do probówek trzykrotnie. Po zakończeniu procesu wykończeniowego, odwirowany osad rozkładano na szkiełka podstawowe. Otrzymane w ten sposób preparaty cytogenetyczne umieszczano na płycie grzewczej (+84EC) na 24 godziny w celu ich dojrzewania. Następnego dnia przystępowano do rutynowego barwienia techniką GTG. Barwienie tą techniką pozwala na identyfikację poszczególnych prążków na ramionach p i q chromosomów oraz na porównanie z prawidłowym wzorem prążkowym. Po zakończeniu oceny mikroskopowej przeprowadzono komputerowe opracowanie wyniku i ułożenie kariogramu. Badania cytogenetyczne zostały wykonane w Pracowni Cytogenetycznej Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego w Poznaniu, w Katedrze i Zakładzie Genetyki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz w Centrum Genetyki Medycznej w Poznaniu. Dalsze losy położnicze wśród par ze stwierdzonymi nieprawidłowościami genetycznymi poznano na podstawie wywiadu przeprowadzonego podczas hospitalizacji pacjentek w oddziale podczas kolejnych ciąż lub wywiadów przeprowadzanych telefonicznie. Wyniki Spośród 427 kobiet objętych analizą z powodu dwóch i więcej badania genetyczne obejmujące ocenę kariotypu oraz wywiad genetyczny uwzględniający schorzenia rodzinne przeprowadzono u 315 pacjentek i ich partnerów, co stanowi 73,8% wszystkich badanych. W większości przypadków (56,5%) były to pary po 2 poronieniach, 32,1% par doświadczyło 3, 7,9 % 4 i 3,5% 5. Wśród tych par nieprawidłowy kariotyp stwierdzono u 20 (6,35%) osób, w tym u 14 (70%) kobiet i 6 (30%) mężczyzn. Najczęściej stwierdzaną aberracją chromosomową była zrównoważona (n = 13); w dalszej kolejności występowały mozaikowość (n = 5) i inwersja (n = 2) tabela 1. Spośród 20 osób z aberracjami chromosomowymi 13 doświadczyło dwóch, a 7 trzech kolejnych. Dokładny wynik badania cytogenetycznego i dane z wywiadu każdego z nosicieli aberracji chromosomowych stawiono w tabeli 2. Dwadzieścia par nosicieli aberracji chromosomowych wykonaniem diagnostyki i stwierdzeniem u jednego z partnerów nieprawidłowości genetycznej, doświadczyło łącznie 47 (94%) oraz 3 (6%) żywych, zdrowych dzieci. W dalszej obserwacji tylko jedna para spośród 20 z aberracjami chromosomowymi nie zaszła w kolejną ciążę. Wśród pozostałych 19 par obserwowano 33 ciąże. Dwadzieścia trzy (69,7%) (w tym jedna trojacza) zakończyły się urodzeniem 25 żywych dzieci i jednego dziecka martwego, zaś 10 (30,3%) ciąż uległo poronieniu. Średni tydzień porodu wynosił 37,4 ± 3,2, a średni wiek ciążowy, w którym doszło do poronienia, wynosił 8,8 ± 2,65 tygodni. Poniżej stawiono losy ciąż u par z poszczególnymi rodzajami aberracji chromosomowych. Translokacja Przed przeprowadzeniem diagnostyki genetycznej w grupie 13 par z translokacją 2 ciąże zakończyły się porodem, a 28 poronieniem. Po diagnostyce u 12 kobiet, stwierdzono w sumie 22 kolejne ciąże, z których 16 (72,7%) zakończyło się porodem 18 dzieci (jedna ciąża trojacza), a 6 (27,7%) poronieniem. Cztery pacjentki po przeprowadzeniu diagnostyki genetycznej rodziły dwukrotnie (tabela 3). Pięć par z rozpoznaną translokacją robertsonowską doświadczyło 7. Spośród 8 par, u których rozpoznano translokację wzajemną, 7 par doczekało się kolejnych ciąż, z których 10 (62,5%) zakończyło się porodami, a 6 (37,5%) poronieniami. Dwie pacjentki doświadczyły dwukrotnie. Porównano liczbę i i cytogenetycznej. Stwierdzono istotnie wyższą liczbę (P # 0,001), a statystycznie niższą liczbę (P # 0,001). Trzynaście ciąż zakończyło się porodem o czasie, a trzy porodem wczesnym. Średnia masa noworodków u par z translokacją zrównoważoną wynosiła 2891,67 ± 949,9 gramów. Czworo dzieci nie osiągnęło masy 2,0 kg, w tym jedno ważyło 750 g. Spośród dzieci urodzonych o czasie tylko cztery przebywały w oddziale noworodkowym z powodu zaburzeń oddychania, objawów zakażenia, a raz z powodu podejrzenia wady serca, która została wykluczona. Dziewięć kobiet spośród dwunastu par, u których w diagnostyce genetycznej po poronieniach stwierdzono translokację wzajemną przebyło w kolejnych ciążach amnio-

194 B. Kwinecka-Dmitriew, A. Latos-Bieleńska, J. Skrzypczak Tabela 1. Rodzaj aberracji chromosomowych wśród par z powtarzającymi się poronieniami w odniesieniu do wieku nosicieli, średni czas trwania ciąż i średniej liczby aberracji Rodzaj aberracji Wiek średni Średni czas % chromosomowych Średnia liczba trwania ciąż chromosomowych kobiety mężczyźni kobiety mężczyźni (tydzień) Translokacje 13 65,0 9 4 31,2 ± 5,16 28,25 ± 3,77 7,97 ± 2,24 2,81 ± 0,72 Mozaikowość 5 25,0 5 32,4 ± 4,33 8,89 ± 2,71 2,17 ± 0,40 Inwersja 2 10,0 2 29,5 ± 6,36 7,80 ± 0,44 2,5 ± 0,70 pacjenta Tabela 2. Charakterystyka par z aberracjami chromosomowymi Wynik badania cytogenetycznego Wiek kobiety/ mężczyzny w trakcie diagnostyki (lata) w momencie diagnostyki Średni czas trwania ciąż (tydzień) dzieci zdolnych do życia 1 46,XX,der(5;14)(q11.2;q32.3) 29 3 10,5 0 2 45,XX,der(13;14)(q10;q10) 32 2 8 0 3 45,XX,der(13;14)(q10;q10) 25 3 12 1 4 46,XX,der(4;6)(q31,2;q12) 38 2 11,5 0 5 45,XX,der(13;14)(q10;q10) 20 2 10 0 6 46,XY,der(5;12)(q11.2;q32.3) 38 3 6 1 7 46,XY,der(8;15)(p23,1;q24) 32 2 8 0 8 mos 45,X[2]/47,XXX[1]/48,XXXX[1]/46,XX[44] 32 2 10,5 0 9 46,XY,inv(3)(p11.1q11.2) 29 2 10,3 0 10 46,XY,der(7;18)(q11.23;q12.2) 23 2 8,3 0 11 46,XX,t(5;14)(q11.2;q32.3) 37 3 6,5 0 12 46,XY,der(6,8)(q22.2;q2.1) 33 2 8 1 13 45,XX,der(13;14)(q10;q10) 31 2 9 0 14 mos 45,X[2]/47,XXX[1]/48,XXXX[1]/46,XX[46] 31 2 12,5 0 15 46,XY,inv(5)(p11.1q13.2) 34 3 10 0 16 45,XX,der(13;14) (q10;q10) 28 3 7 0 17 mos 47,XX,+21[2]/46,XX[98] 30 2 7 0 18 mos 47,XXX[1]/48,XXXX[1]/46,XX[48] 30 3 9 0 19 45,XY,der(21;22)(q10;q10) 29 2 8,5 0 20 mos 47,XX,+21[6]/46,XX[94] 40 2 8 0 punkcję genetyczną, w tym u jednej pacjentki procedurę wykonano dwukrotnie. W jednej tylko sytuacji stwierdzono przeniesienie translokacji z matki na dziecko. Jedna pacjentka ze stwierdzoną translokacją wzajemną między chromosomem 4 a 6 urodziła w 27. tygodniu ciąży dziecko, u którego po porodzie rozpoznano zespół Downa. Noworodek zmarł w pierwszej dobie życia. Mozaikowość chromosomowa U 5 par, u których po poronieniach rozpoznano mozaikowość chromosomową w dalszej obserwacji stwierdzono 5 (62,5%) ciąż zakończonych porodem w tym jednym czasem oraz 3 (37,5%) ciąże zakończone poronieniem (tabela 4). Żadna z tych pacjentek nie donosiła ciąży rozpoznaniem aberracji genetycznej. Porównano liczbę oraz i po przeprowadzonej diagnostyce. W grupie par z mozaikowością stwierdzono znamienną statystycznie wyższą liczbę (P # 0,001), a niższą liczbę po przeprowadzonej diagnostyce (P # 0,001). Średni tydzień zakończenia ciąż wynosił 38,4 ± 2,2. Jeden noworodek tuż po porodzie został przekazany do oddziału intensywnej terapii ze względu na wcześniactwo, zaburzenia oddychania oraz objawy zakażenia. Średnia masa noworodków wynosiła 3078 ± 469,1 gramów. Dwie kobiety, nosicielki mozaikowości chromosomu 21 poddały się diagnostyce inwazyjnej w kolejnej ciąży, podczas której potwierdzono prawidłowy kariotyp pło-

Przebieg ciąż u par nosicieli aberracji chromosomowych 195 Tabela 3. Losy ciąż u par z mi i cytogenetycznej Lp. pacjenta Nosiciel 1 1 kobieta 2 2 kobieta 3 3 kobieta 4 4 kobieta 5 6 mężczyzna 6 7 mężczyzna 7 10 mężczyzna 8 11 kobieta 9 12 mężczyzna 10 13 kobieta 11 16 kobieta 12 19 mężczyzna Rodzaj aberracji Kariotyp dziecka (amniopunkcja genetyczna) 0 3 1 nie oznaczano 0 2 1 1 46,XY 1 3 1 ciąża trojacza 46,XY; 46,XY;46,XY 0 2 2 46,XX 0 3 1 46,XY 1 2 2 1 46,XY 0 2 1 2 nie oznaczano 0 3 1 nie oznaczano 0 2 1 2 46,XY 0 2 2 46,XY 0 3 2 46,XY,der(13;14) (q10;q10); 46,XY 0 2 1 46,XY Lp. Tabela 4. Losy ciąż wśród par z mozaikowością chromosomową i cytogenetycznej pacjentki Kariotyp dziecka (amniopunkcja genetyczna) 1 8 0 2 1 1 nie oznaczono 2 14 0 2 1 1 nie oznaczono 3 17 0 2 1 46,XX 4 18 0 3 1 1 nie oznaczono 5 20 0 2 1 46,XX Lp. pacjentki Tabela 5. Losy ciąż wśród par z inwersją i cytogenetycznej Kariotyp dziecka (amniopunkcja genetyczna) 1 9 0 2 1 1 nie oznaczono 2 15 0 3 1 nie oznaczono Tabela 6. Dalsze losy położnicze a płeć nosiciela aberracji chromosomowych osób z nieprawidłowym kariotypem Kobieta 13 16 4 Mężczyzna 6 7 6

196 B. Kwinecka-Dmitriew, A. Latos-Bieleńska, J. Skrzypczak dów. U dzieci pochodzących z ciąż, podczas których nie wykonano inwazyjnej diagnostyki genetycznej, nie stwierdzono morfologicznych wykładników wad genetycznych. Trzy pacjentki z mozaikowością chromosomu X po raz kolejny doświadczyły. Inwersja Wśród 2 par z rozpoznaną inwersją stwierdzono dwie (66,7%) ciąże zakończone porodem i jedną poronieniem (tabela 5). Przed stwierdzeniem nieprawidłowości genetycznej w tej grupie jedna ciąża zakończyła się porodem natomiast 5 poronieniem. U tych par nie stwierdzono różnicy statystycznej w liczbie i i po diagnostyce (P # 0,464). U par, u których w czasie diagnostyki po poronieniach stwierdzono inwersje, w kolejnych ciążach nie przeprowadzono genetycznej diagnostyki inwazyjnej. Noworodki urodziły się zdrowe, bez morfologicznych wykładników wad genetycznych. Wykonano badanie mające na celu ustalenia związku pomiędzy płcią nosiciela aberracji chromosomowej a szansą na urodzenie zdrowego dziecka w kolejnej ciąży. Nie uzyskano takiej zależności (p = 0,231) tabela 6. Dyskusja Ocena kariotypu partnerów jest jednym z podstawowych badań wykonywanych w ramach diagnostyki nawracających. Najczęściej wynik potwierdza prawidłowy kariotyp obojga rodziców, a w rzadkich przypadkach wskazuje na nosicielstwo aberracji chromosomowej przez jednego z nich [20]. W materiale własnym na 315 par, wśród których przeprowadzono badanie cytogenetyczne, nieprawidłowości w budowie kariotypu stwierdzono u 20 (6,3%) osób. W dostępnej literaturze częstość nosicielstwa aberracji chromosomowych wśród par doświadczających nawracających waha się od 3,2 [8] do 10,8% [1]. Rozbieżności w odsetku par z nosicielstwem aberracji chromosomowych mogą wynikać z różnic w badanej populacji, kwalifikacji do badań oraz metody stosowanej do badań cytogenetycznych. Często u par po rozpoznaniu nieprawidłowego kariotypu u jednego z partnerów, odstępuje się od dalszych badań uważając, iż aberracja chromosomowa jest przyczyną przekazania niezrównoważonego materiału genetycznego potomstwu i jednocześnie poronienia. Jednak Carp i wsp. w 2006 roku [2] stawili wyniki badań materiału z od par z aberracjami chromosomowymi, gdzie w 26% stwierdzono prawidłowy kariotyp zarodka, w 26% rozpoznano kariotyp taki sam, jak u rodziców i tylko w 13% zdiagnozowano niezrównoważony kariotyp zarodka, który mógł być przyczyną poronienia. Ponadto w 18% rozpoznano aberracje liczby chromosomów, które powstały de novo i nie były związane z występowaniem aberracji stwierdzanych u rodziców. Dlatego według Carpa [3] w przypadku par z aberracjami chromosomowymi w rozpoznaniu przyczyn oraz rokowaniu, co do powodzenia kolejnej ciąży, bardzo istotny jest kariotyp poronionych zarodków. W stawionym materiale wśród par ze stwierdzonymi aberracjami genetycznymi w czasie kolejnej ciąży zalecaliśmy wykonanie prenatalnych badań genetycznych, z których skorzystało 11 pacjentek w tym jedna dwukrotnie. U pacjentki z translokacją robertsonowską taką samą aberrację stwierdzono u płodu. Zatem powstaje pytanie, jakie są szanse na urodzenie zdrowego dziecka u pary, u której jeden z partnerów jest nosicielem aberracji chromosomowej oraz na jakiej podstawie można ją szacować? W dostępnej literaturze w pięciu pracach podjęto ten problem. Według Franssen i wsp. [8-10] pary, u których stwierdzono nieprawidłowości w kariotypie jednego z partnerów, mają duże szanse na urodzenie zdrowego dziecka, ale jednocześnie muszą być poinformowane o wysokim ryzyku ponownego poronienia. Wspomniani autorzy oszacowali szanse na urodzenie zdrowego potomstwa w pierwszej ciąży po identyfikacji aberracji chromosomowej na 59%. Wśród par doświadczających nawracających z prawidłowym kariotypem, to prawdopodobieństwo wynosi 72%. Natomiast Carp i wsp. [1] stwierdzili, iż pary ze stwierdzonymi aberracjami chromosomowymi mają 44% szans na urodzenie zdrowego dziecka w kolejnej ciąży, podczas gdy wśród par z prawidłowym kariotypem szanse te wynoszą 55%. Według Sugiura-Ogasawara i wsp. [24] szanse na zdrowe dziecko w ciąży po rozpoznaniu aberracji chromosomowej u jednego z partnerów, wynoszą tylko 32%; zależą one od: płci nosiciela aberracji, wieku matki, liczby ponich oraz miejsca pęknięć chromosomów uczestniczących w aberracjach genetycznych. Goddijn i wsp. [15] na podstawie swoich badań wyliczyli te szanse na 70%, a Stephenson i Sierra [31] na 71%. Zatem, na podstawie cytowanych prac, szanse na urodzenie zdrowego dziecka wśród par z aberracjami chromosomowymi po średnio 3,7 poronieniach wynoszą 47,5% [4]. W materiale własnym po średnio 2,35 poronieniach i przeprowadzonej diagnostyce genetycznej odsetek ciąż zakończonych porodem wyniósł 69,7% i różnił się w zależności od rodzaju nieprawidłowości genetycznej. Najwyższy odsetek ciąż zakończonych urodzeniem zdrowego dziecka stwierdzono wśród par z translokacją zrównoważoną (72,7%). W pracy Sugiura-Ogasawara i wsp. [27] udowodniono, iż odsetek w grupie par z translokacją wzajemną u jednego z partnerów jest niższy (63,0%) w pierwszej ciąży po przeprowadzonej diagnostyce, w porównaniu z 78,7% porodami stwierdzonymi w grupie par doświadczających z prawidłowym kariotypem partnerów. Różnica była statystycznie znamienna. Należy również zastanowić się, dlaczego po wykonaniu diagnostyki genetycznej tak istotnie wzrasta liczba ciąż zakończonych urodzeniem zdrowego dziecka? Co powoduje taką zmianę? W literaturze miotu [1, 10, 25] po przeprowadzonej diagnostyce genetycznej, mimo stwier-

Przebieg ciąż u par nosicieli aberracji chromosomowych 197 dzenia u jednego z rodziców nosicielstwa aberracji genetycznej odsetek jest wysoki, wyższy niż stwierdzeniem nieprawidłowości, podobnie jak w materiale własnym. Na pewno mimo stwierdzenia u pary z nawracającymi poronieniami aberracji genetycznej należy dalej poszukiwać innych pozagenetycznych przyczyn (anatomicznych, immunologicznych) utrat ciąż, które powinny być leczone bądź wyeliminowane kolejnymi ciążami. Ponadto podczas kolejnej ciąży po kilku poronieniach taką parę otacza się większą opieką i troską. W nielicznych, jak dotychczas pracach, udowodniono, iż psychologiczne wsparcie oraz troskliwa opieka w pierwszych tygodniach ciąży zmniejszają odsetek wśród par doświadczających tego powikłania. Pozostaje pytanie, jakie są możliwości terapeutyczne, które możemy zaproponować parom z poronieniami nawracającymi i nosicielstwem aberracji chromosomowej? Wiele nadziei wiązano z implantacyjną, dzisiaj już wiadomo, że ta metoda nie spełniła oczekiwań. Wykluczenie zarodków z nieprawidłowym kariotypem z cykli zapłodnienia pozaustrojowego na podstawie implantacyjnej diagnostyki genetycznej jedynie w niewielkim stopniu zwiększa wskaźnik żywych urodzeń [18, 19, 21, 24]. Według Christiansena i wsp. [5] para po czterech poronieniach ma nadal 50% szans na urodzenie zdrowego dziecka, podczas gdy po implantacyjnej diagnostyce genetycznej tylko 33% kobiet zachodzi w ciążę. Według badań Goodjin i zespołu stawionych na kongresie ESHRE w Rzymie w czerwcu 2010 roku, pary, które są nosicielami aberracji genetycznych mają duże szanse na urodzenie zdrowego dziecka, a jednocześnie niskie ryzyko urodzenia niepełnosprawnego dziecka. Według wspomnianej autorki znajomość kariotypów zarówno rodziców, jak i materiału z poronienia niewiele wnosi do postępowania w kolejnej ciąży. W przypadkach nierokujących na urodzenie zdrowego dziecka, można parze stawić metody rozrodu wspomaganego z wykorzystaniem na przykład dawców oocytów czy nasienia; w ostateczności pozostaje adopcja. Wnioski Pary doświadczające nawracających, u których stwierdzono nieprawidłowości chromosomowe, mają duże szanse na urodzenie zdrowego dziecka, ale powinny być poinformowane o wysokim ryzyku kolejnego poronienia. ciąż zakończonych urodzeniem zdrowego dziecka wśród par z nieprawidłowym kariotypem zwiększa się istotnie genetycznej. Praca powstała w ramach KBN nr N407 105 32/4201 i Grantu Unii Europejskiej 162/E-392-CD-DFS-4/2004 Piśmiennictwo [1] Carp H.J.A., Feldman B., Oelsner G. Schiff E. (2004) Parental kariotype and subsequent live births in recurrent miscarriage. Fertil. Steril. 81: 1296-1301. [2] Carp H.J.A., Guetta E., Dorf H. (2006) Embryonic kariotype in recurrent miscarriage with parental kariotypic aberrations. Fertil. Steril. 85: 446-450. [3] Carp H.J. (2008) Recurrent miscarriage: genetic factors and assessment of the embryo. IMAJ 10: 229-231. [4] Court Brown W.M (1968) Human population cytogenetics. Amsterdam. Int. Rev. Exp. Path. [5] Christiansen O.B., Pedersen B., Nielsen H.S., Nybo Andersen A.M. (2004) Impact of the sex of first child on the prognosis in secondary recurrent miscarriage. Hum. Reprod. 19: 2946-2951. [6] Dutrillaux B., Lejeune J.(1970) Study of progeny of individuals bearing a t(dqdq) translocation. Ann. Genet.13: 11-18. [7] Egozcue J., Blanco J., Vidal F. (1997) Chromosome studies in human sperm nuclei using fluorescence in-situ hybridization (FISH). Hum. Reprod. Update. 3: 441-452. [8] The ESHRE Carpi Workshop Group (2008) Genetic aspects of female reproductive. Hum. Reprod. Update. 14: 293-307. [9] Franssen M.T.M., Korevaar V.C., Leschot N.J., Bossuyt P.M. et al. (2005) Selective chromosome analysis in couples with two or more miscarriages: case-control study. BMJ 331: 137-141. [10] Franssen M.T.M., Korevaar V.C., van der Veen F., Leschot N.T. et al. (2006) Reproductive outcome after chromosome analysis in couples with two or more miscarriages; case-control study. BMJ 332: 759-762. [11] Fryns J.P., Kleczkowska A., Petit P. (1982) Fertility in patients with X chromosome deletions. Clin. Genet. 22: 76-79. [12] Fryns J.P., Buggenhout G. (1988) Structural chromosome rearrangements in couples with recurrent fetal wastage. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 81: 171-176. [13] Gardner R.J.M., Korevaarr J.C., van der Veen F. et al. (2004) Chromosome abnormalities and genetic counseling. 3rd edn. Oxford University Press, Oxford: 34-56. [14] Godard B., Kate L., Evers-Kiebooms G., Segolene Ayme (2003) Population genetic screening programmes: principles, techniques, practices, and policies. Eur. J. Hum. Genet. sup. 2: s49-s89. [15] Goddijn M., Joosten J.H., Knegt A.C. et al. (2004) Clinical relevance of diagnosing structural chromosome abnormalities in couples with repeated miscarriage. Hum. Reprod. 19: 1013-1017. [16] Hassold T.J. (1980) A cytogenetic study of repeated spontaneous abortions. Am. J. Hum. Gen. 32: 723-730. [17] Khudr G. (1974) Cytogenetics of habitual abortion: a review. Obstet. Gynecol. Surv. 29: 299-310. [18] Simon C., Rubio C., Vidal F. et al. (1998) Increased chromosome abnormalities in human preimplantation embryos after invitro fertilization in patients with recurrent miscarriage. Reprod. Fertile. Develop. 2: 99-106. [19] Simopoulou M., Harper J.C., Fragouli E. et al. (2003) Preimplantation genetic diagnosis of chromosome abnormalities: implications from the outcome for couples with chromosomal rearrangements. Prenat. Diagn. 23(8): 52-62. [20] Skołożdrzy J., Zając M., Simon D., Łabędzka A., Mazurek- Grząbka M. et al. (2008) Nosicielstwo aberracji chromosomowych u par z poronieniami nawracającymi analiza 49 przypadków. Gin. Pol. 4: 40. [21] Stasiewicz-Jarocka B., Haus O., Van Assche E., Kostyk E. et al. (2004) Genetic counseling in carriers of reciprocal chromosomal translocations involving long arm of chromosome 16. Clin. Genet. 66: 189-207. [22] Stray Pederson B., Stray Pederson S. (1984) Etiological factor and subsequent reproductive performance in 195 couples with a prior history of habitual abortion. Am. J. Obstet. Gynecol. 148: 140-146. [23] Stephenson M.D., Sierra S. (2006) Reproductive outcome in recurrent pregnancy loss associated with a parental carrier

198 B. Kwinecka-Dmitriew, A. Latos-Bieleńska, J. Skrzypczak of a structural chromosome rearrangement. Hum. Reprod. 21: 1076-1082. [24] Strom C.M. (1992) Preimplantation genetics-two first steps. J. Assist. Reprod. Genet. 9: 422. [25] Sugiura-Ogasawara M., Ozaki Y., Sato T., Suzumori K. (2004) Poor prognosis of recurrent abortes with either maternal or parental translocations. Fertil. Steril. 81: 367-373. [26] Sugiura-Ogasawara M., Suzumori K. (2005) Can preimplantation genetic diagnosis improve success rate in recurrent aborters with translocations? Hum. Reprod. 12: 3267-3270. [27] Sugiura-Ogasawara M., Aoki. K., Tomoyuki F. et al. (2008) Subsequent pregnancy outcomes in recurrent miscarriage patients with a parental or maternal carrier of a structural chromosome rearrangement. J. Hum. Genet. 53: 622-628. J Barbara Kwinecka-Dmitriew Klinika Rozrodczości Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego 60-535 Poznań, ul. Polna 33 Pregnancy among couples that carry chromosomal aberration Introduction: 3,0-6,0% couples with recurrent pregnancy loss are carrier of structure aberration of chromosomes. Male are has twice more chances for having abnormal kariotype comparing to the female. The aim of this paper was answering the question how often couples experienced recurrent pregnancy loss are carrier of abnormal kariotype and what are their chances for the next baby after genetic diagnostic. Material and methods: Among 426 patients that we diagnosed because of 2 or more pregnancy loss, genetic examination were perform in 315 women and their partners. Results. We diagnosed 20 (6,35%) abnormalities of the kariotype; 14 (70%) female and 6 (30%) male. Twenty couples with chromosomal aberration before genetic diagnostic experience 50 pregnancies 47 (94%) miscarriages and 3 (6%) labors. In follow up among 20 couples with chromosomal aberration one did not become pregnant. Among 19 couples we observe 33 pregnancies. Twenty tree (69,7%) (with one triplets) ends as a labor of 25 live-born children and one death and ten (30,3%) pregnancies submit as miscarriages. Conclusions: 1) Couples with recurrent pregnancy loss which carry chromosomal aberration have chances for labor of child but must be inform about high risk of the next miscarriage. 2) Chances for proper development of pregnancy among couples with chromosomal aberration are growing after diagnostic. Key words: chromosomal aberration, kariotyp, miscarriage