Kielce, dnia listopada 2008 r. P/08/098 LKI-41012-2-08 Pan Stanisław Góźdź Dyrektor Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (DzU z 2007 r. nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach przeprowadziła kontrolę w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach (ŚCO, Centrum), dotyczącą organizacji i realizacji programów profilaktycznych raka piersi, raka szyjki macicy, raka jelita grubego oraz badań w zakresie pozytonowej tomografii emisyjnej w latach 2006 2008 (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 12 listopada 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Dyrektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie, pomimo stwierdzonej nieprawidłowości, ocenia działalność Centrum w zakresie objętym kontrolą. 1. ŚCO pełniło w okresie objętym kontrolą funkcję Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego (WOK) odrębnie dla Populacyjnego programu wykrywania raka piersi metodą mammografii przesiewowej i Populacyjnego programu profilaktyki wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. Zadania WOK były wykonywane głównie przez pracowników ŚCO. Podwykonawcy zewnętrzni wykonywali zadania polegające na działalności wydawniczej i poligraficznej. ZłoŜone przez ŚCO oferty na realizację zadań WOK zawierały wszystkie niezbędne dokumenty, zgodnie z kryteriami wyboru określonymi w zatwierdzonych przez ministra zdrowia częściach administracyjno-logistycznych tych programów. ŚCO nie stworzyło w ramach WOK własnej, niezaleŝnej bazy komputerowej kobiet uczestniczących w programach, korzystając ze stworzonej przez NFZ centralnej bazy SIMP. Do czasu uruchomienia tej bazy, potrzebne dane były rejestrowane w istniejących komputerach a informacje zbiorcze były przekazywane zainteresowanym.
2 2. ŚCO wykonując zadania WOK w zakresie realizacji programu profilaktyki raka piersi wykorzystało przyznane na rok 2006 środki na realizację programu w 98,9%, na 2007 r. - w 66,8% a w I półroczu 2008 r. - w 20,8%. W 2007 r. niewykorzystane środki dotyczyły m.in.: - prowadzenia działań na rzecz wysokiej zgłaszalności pacjentek niewykorzystano 51,6%, - monitorowania kobiet z nieprawidłowym wynikiem testu 96,2%, - organizowania szkoleń dla realizatorów programu 41,0%, - współpracy z samorządem i władzami administracyjnymi 54,9%. Zasadniczą przyczyną niewykonania umowy w 2007 r. była wg wyjaśnień kierownika WOK [...] 1 - niska zgłaszalność oraz niedostateczne przygotowanie do badań mammograficznych w jednostkach wykonujących te badania. Zaproszenia imienne wychodziły z centrali NFZ (...) i trafiały gromadnie do pacjentek (...), co powodowało trudności z zapisywaniem wszystkich pacjentek. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia współpracę WOK z organami administracji rządowej i samorządowej oraz jednostkami słuŝby zdrowia w zakresie rozpropagowania na terenie województwa świętokrzyskiego ww. programu poprzez m.in. organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych dla lekarzy, techników medycznych, pracowników urzędów gmin i starostw, a takŝe publikowanie w lokalnych środkach masowego przekazu artykułów, wywiadów, spotów reklamowych oraz kolportowanie ulotek i uczestnictwo w imprezach okolicznościowych. 3. ŚCO wykonując zadania WOK w zakresie realizacji programu profilaktyki raka szyjki macicy wykorzystało przyznane na rok 2006 środki na realizację programu w 66,5%, na 2007r. - w 99,3% a w I półroczu 2008 r. - w 20,7%. W 2006 r. niewykorzystane środki dotyczyły m.in.: - działalności WOK niewykorzystano 32%, - szkoleń 60,1%, - kontroli skryningu i jakości badań diagnostycznych 73%, - konsultacje dla realizatorów programu 68,9%, - współpracę z samorządem lokalnym 73,3%. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia współpracę WOK z wojewodą świętokrzyskim poprzez m.in. realizowaną kampanię promocyjną Kochaj Ŝycie, 1 Tajemnica ustawowo chroniona z uwagi na prywatność osoby fizycznej (art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (DzU z 2001 r., nr 112 poz. 1198).
3 administracją samorządową oraz jednostkami słuŝby zdrowia w zakresie rozpropagowania na terenie województwa świętokrzyskiego ww. programu poprzez m.in. organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych i bezpłatnych kursów cytologicznych dla lekarzy i połoŝnych, informatyków i samorządowców, w których wzięło udział ponad 800 osób, a takŝe publikowanie w lokalnych środkach masowego przekazu artykułów, wywiadów, spotów reklamowych oraz kolportowanie ulotek i uczestnictwo w imprezach okolicznościowych. 4. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia prowadzone przez WOK kontrole świadczeniodawców w zakresie jakości badań mammograficznych i audytu klinicznego mammografów, a w szczególności podejmowane działania w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości. W wyniku powyŝszych kontroli, na sześć jednostek wykonujących badania, negatywnie oceniono: w 2006 r. ZOZ w Ostrowcu Świętokrzyskim, a w 2007 r. SPZZOZ w Sandomierzu, SPZZOZ w Opatowie i ZOZ w Ostrowcu Świętokrzyskim. W takiej sytuacji wstrzymano badania, a ŚCO, mając na uwadze wyniki kontroli, utworzył pod nadzorem kierownika Zakładu Diagnostyki Obrazowej, będącego jednocześnie konsultantem wojewódzkim z zakresu radiologii, punkt konsultacyjny dla pacjentek, których wyniki badań mogły budzić wątpliwości, informując o tym w lokalnych środkach masowego przekazu. Po analizie zdjęć mammograficznych okazało się, Ŝe nie było konieczności powtórzenia badań. 5. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia przeprowadzone przez WOK kontrole świadczeniodawców w zakresie profilaktycznych badań raka szyjki macicy. W 2006 r. przeprowadzono kontrole dziesięciu jednostek wykonujących badania na etapie podstawowym, dwóch etapu diagnostycznego i jednej jednostki na etapie pogłębionej diagnostyki. Najczęstszym zaleceniem było załoŝenie korelacji wyników badań cytologicznych z diagnostyką histopatologiczną. W 2007 r. skontrolowano szesnaście jednostek etapu podstawowego i dwie etapu diagnostycznego, a najczęstszym zaleceniem pokontrolnym było kierowanie pacjentek z nieprawidłowym wynikiem testu do jednostek prowadzących etap pogłębionej diagnostyki. W 2008 r. szczególna uwaga w działaniach kontrolnych była skierowana na poprawę techniki pobierania rozmazu do badań. 6. Wojewódzki Rejestr Nowotworów prowadził Zakład Epidemiologii Nowotworów ŚCO. NajwyŜsza Izba Kontroli nie wnosi uwag do sposobu prowadzenia powyŝszego rejestru, a w szczególności do sporządzania, gromadzenia i przechowywania dokumentacji związanej z epidemiologią nowotworów.
4 7. Odrębnie kontraktowane badania diagnostyczne w zakresie pozytonowej tomografii emisyjnej były realizowane od 7 kwietnia 2008 r. Podpisany z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) kontrakt zakładał samodzielne wykonanie w ŚCO do 31 grudnia 2008 r. 200 badań. Ostatecznie, w wyniku renegocjacji, zwiększono ich liczbę do 339, za cenę jednostkową 4.500 zł za jedno badanie. Średni rzeczywisty koszt wykonania badania w ŚCO wyniósł 5.418 zł i był wyŝszy od ceny określonej w umowie o 918 zł (17,0%). 8. ŚCO nie wykonało zawartych z NFZ umów na realizację profilaktycznych programów profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy w okresie objętym kontrolą. W 2006 r. w ramach profilaktyki raka piersi etap podstawowy, umowę wykonano w 37,8% a w etapie pogłębionej diagnostyki - w 5,7%. W 2007 r. w ramach profilaktyki raka piersi etap podstawowy, umowę wykonano w 91,7% a w etapie pogłębionej diagnostyki - w 41,7%. W 2008 r. (I półrocze) w ramach profilaktyki raka piersi etap podstawowy, umowę wykonano w 33,9% a w etapie pogłębionej diagnostyki - w 37,4%. W ramach profilaktyki raka szyjki macicy etap pogłębiony umowę na 2007 r. wykonano w 74,9%. W ramach profilaktyki raka szyjki macicy umowę na rok 2008 etap podstawowy wykonano w 55,9% a etap pogłębionej diagnostyki - w 23,9%. PowyŜsze umowy nie zostały wykonane z powodu niskiej zgłaszalnośći kobiet na badania, pomimo Ŝe ŚCO podjęło szereg działań propagujących programy profilaktyczne poprzez dystrybucję plakatów i ulotek, liczne publikacje i reklamy w prasie, audycje radiowe i telewizyjne, organizację i uczestnictwo w piknikach i festynach oraz spotkaniach z mieszkańcami województwa. Istotną przyczyną niskiej zgłaszalności na badania profilaktyczne był równieŝ brak w województwie świętokrzyskim mammobusu umoŝliwiającego dokonywanie badań w miejscu zamieszkania kobiet. Z ustaleń kontroli i wyjaśnień złoŝonych przez kierowników jednostek organizacyjnych realizujących programy profilaktyczne wynikało, Ŝe w Poradni Ginekologicznej i Zakładzie Diagnostyki Obrazowej pacjentki były przyjmowane na bieŝąco a zapisy na badania stosowano w przypadku wskazania przez zainteresowane wybranego terminu. W Zakładzie Patologii Nowotworów wykonywano diagnostykę na bieŝąco w oparciu o materiały dostarczone przez świadczeniodawców.
5 9. ŚCO zorganizowało w Zakładzie Panendoskopii ŚCO Biuro Programu Badań Raka Jelita Grubego. NIK pozytywnie ocenia wykonanie umów dotyczących Programu badań przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego, który został zrealizowany w latach 2006 2007 w 100%, a w I półroczu 2008 r. w 94%. W 2006 r. wykonano 300 badań, w 2007 r. pierwotnie zadeklarowano wykonanie 200 badań, ale w wyniku podpisanego aneksu wykonano 300 badań. Do końca I półrocza 2008 r. wykonano 283 badania. Wg wyjaśnień p.o. kierownika Zakładu Panendoskopii [...] 2 ilość wykonanych badań w poszczególnych latach wynikała z moŝliwości kadrowych i szpitalnych ŚCO. W 2006 r. badania wykonywało trzech, a od 2007 r. czterech lekarzy kolonoskopistów. Badania w ramach tego programu były wykonywane po godzinach pracy oraz w soboty, a dane z ankiet pacjentów były wprowadzane na bieŝąco do systemu komputerowego, którego oprogramowanie było corocznie dostarczane przez koordynatora programu. 10. ŚCO rzetelnie i terminowo sporządzało i przesyłało do NFZ i Ministerstwa Zdrowia sprawozdania z realizacji programów objętych kontrolą. W latach 2006 2008 informacje o badanych pacjentach wpisywano do programów komputerowych KS-SWD (raporty przekazywano razem z fakturami do NFZ) i SIMP (dostęp do ww. programu posiadał WOK i NFZ). 11. Centrum spełniało wszystkie wymagania w zakresie wykonywanej liczby mammografii, cytologii i kolonoskopii rocznie, posiadanego sprzętu i personelu wykonującego świadczenia profilaktyczne określonych odpowiednio w zarządzeniu Prezesa NFZ nr 87/2005 z dnia 13 października 2005 r., zmienionego zarządzeniem nr 22/2006 z dnia 18 maja 2006 r. oraz w zarządzeniu Prezesa NFZ nr 83/2006 z dnia 8 września 2006 r. w sprawie przyjęcia Szczegółowych materiałów informacyjnych o przedmiocie postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz o realizacji i finansowaniu umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju: profilaktyczne programy zdrowotne. 12. W kaŝdym badanym roku średni koszt rzeczywisty wykonania świadczenia był wyŝszy niŝ średnia cena świadczenia wg podpisanych umów. 2 Tajemnica ustawowo chroniona z uwagi na prywatność osoby fizycznej (art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (DzU z 2001 r., nr 112 poz. 1198).
6 13. ŚCO przekazywało faktury do NFZ w terminach zgodnych z podpisaną umową i otrzymywało naleŝną zapłatę w terminie wynikającym z 24 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (DzU nr 81, poz. 484), tj. 15 dni po dniu dostarczenia przez świadczeniodawcę wymaganych dokumentów. Poprzednio powyŝszy termin określony był w 23 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 października 2005 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (DzU nr 197, poz. 1643). 14. Centrum w latach 2006 2008 (I półrocze), zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2005 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na 2006 r. (DzU nr 178, poz. 1482 ze zm.), rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 września 2006 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na 2007 r. (DzU nr 170, poz. 1219 ze zm.) oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 października 2007 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na 2008 r. (DzU nr 210, poz. 1521 ze zm.), terminowo przekazywało do Wojewódzkiego Rejestru Nowotworów karty nowotworowe MZ/N-1. 15. Regulamin porządkowy ŚCO nie spełniał wymogów przewidzianych w art. 18a ust. 1a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze zm.), poniewaŝ nie ujęto w nim m.in. zakresu zadań Zakładu Epidemiologii Nowotworów, który prowadzi Wojewódzki Rejestr Nowotworów, zakresów czynności pracowników oraz warunków współdziałania między jednostkami organizacyjnymi dla zapewnienia sprawności funkcjonowania Centrum. Odpowiedzialność za powyŝsze nieprawidłowości ponosi Pan Dyrektor. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o dostosowanie regulaminu porządkowego ŚCO do wymogów określonych w art. 18a ust. 1a ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Dyrektora w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosku bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosku lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Dyrektorowi prawo zgłoszenia na
7 piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Kielcach umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosku zawartych w wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.