Rada Podatkowa Konfederacji Lewiatan ul. Zbyszka Cybulskiego 3 00-727 Warszawa Tel. 48 (22) 55 99 875 Fax 48 (22) 55 99 910 www.radapodatkowa.

Rada Podatkowa Konfederacji Lewiatan ul. Zbyszka Cybulskiego 3 00-727 Warszawa Tel. 48 (22) 55 99 875 Fax 48 (22) 55 99 910 www.radapodatkowa.pl RAPORT ROCZNY 2013 Jesteś odpowiedzialny wyłącznie za zapłatę podatku we właściwej wysokości, obliczonej zgodnie z prawem - ani mniej, ani więcej.

SPIS TREŚCI Spis treści Wstęp... 1 Zakończenie projektu Świadomy Podatnik... 2 Działania legislacyjne... 3 Sukcesy Rady Podatkowej... 7 Działania pozalegislacyjne... 9 Informacje o Radzie Podatkowej... 13 Prezydium Rady Podatkowej... 14 Kontakt... 20 Cytat na okładce to Punkt V Deklaracji Praw Podatnika, opracowany przez United States Department of the Treasury.

Wstęp W lutym 2013 r. zakończyliśmy realizowany od listopada 2010 r. projekt edukacyjny Świadomy Podatnik, którego celem było podniesienie świadomości podatkowej małych i średnich przedsiębiorców. Jednym z głównych założeń prowadzonej kampanii było promowanie racjonalnego podejścia przedsiębiorców do tematyki podatkowej oraz do aktywnego uczestniczenia w budowaniu systemu podatkowego. Podsumowanie realizacji projektu zaprezentowaliśmy w raporcie Świadomy Podatnik. Pozostała część roku poświęcona była działaniom statutowym Rady, polegającym na proponowaniu i przekonywaniu do dokonywania zmian w prawie podatkowym, służącym poprawie jakości tego prawa oraz kreowaniu rozwiązań korzystnych dla przedsiębiorców i rozwoju gospodarczego. Konsultowaliśmy i opiniowaliśmy kilkadziesiąt projektów aktów prawnych. Aktywnie uczestniczyliśmy we wszystkich konsultacjach kluczowych nowelizacji przepisów i zgłaszaliśmy uwagi oraz opinie do rozwiązań, które w naszej ocenie mogłyby szkodzić polskim przedsiębiorcom. W ramach zaangażowania w konsultacje społeczne eksperci Rady Podatkowej uczestniczyli w wielu spotkaniach z osobami odpowiedzialnymi za kształt przepisów podatkowych. Nasi eksperci reprezentowali przedsiębiorców w pracach komisji parlamentarnych, podczas konferencji prasowych i merytorycznych. Brali udział w licznych wydarzeniach eksperckich służąc swoją wiedzą i doświadczeniem. Andrzej Nikończyk Przewodniczący Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan Strona 1

Zakończenie Projektu Świadomy Podatnik Świadomy Podatnik to projekt o charakterze informacyjno-promocyjnym, którego celem było podniesienie świadomości podatkowej w sektorze małych i średnich przedsiębiorców. Kampania służyła promowaniu racjonalnego podejścia do podatków oraz do aktywnego uczestniczenia w budowaniu systemu podatkowego. Podejmowane działania służyły podniesieniu umiejętności stosowania nowoczesnych narzędzi zarządzania sprawami podatkowymi, budowania strategii podatkowych i zabezpieczenia się przed ryzykiem podatkowym. Częścią projektu były konferencje regionalne poświęcone tematyce podatkowej. Spotkania, które miały motywować i inspirować przedsiębiorców do większego zaangażowania w zarządzanie podatkami. W 19 konferencjach odbywających się w różnych miastach Polski wzięło udział ponad 2000 uczestników. Dodatkowo w ramach projektu funkcjonowało unikatowe centrum interwencyjne, w którym przedsiębiorcy otrzymywali bezpłatną pomoc prawną. W ramach tej pomocy eksperci sporządzili 121 profesjonalnych opinii prawnych oraz 31 interwencji podatkowych polegających na sporządzeniu pisma procesowego do organu podatkowego lub opracowaniu wniosku o interpretację podatkową. Przez cały czas trwania projektu Rada angażowała przedstawicieli małych i średnich przedsiębiorców do konsultacji aktów prawnych w celu przełamania ich bierności w procesie stanowienia prawa podatkowego. W ramach stworzonej platformy komunikacji udostępniono 42 projekty aktów prawnych, do których najmniejsi przedsiębiorcy zgłosili kilkaset uwag i opinii. Dorobek kampanii pozwolił na opracowanie i stworzenie Modelu Podatkowego MŚP zawierającego zasady opodatkowania małych i średnich przedsiębiorstw. Publikacja ta stanowi kompendium wiedzy na temat systemu podatkowego, w którym funkcjonują najmniejsi przedsiębiorcy. Model został zaprezentowany na konferencji kończącej kampanię Świadomy Podatnik w dniu 12 stycznia 2013 r. w Sejmie RP podczas konferencji Prostsze podatki szybszy rozwój zorganizowanej pod patronatem Dariusza Rosatiego Przewodniczącego Sejmowej Komisji Finansów Publicznych. W ramach projektu opracowany został również Przewodnik świadomego podatnika zawierający zagadnienia z zakresu planowania podatkowego, optymalizacji podatkowej oraz zarządzania ryzykiem podatkowym. Strona 2

Działania legislacyjne 1. Opiniowane projekty ustaw oraz założeń projektów ustaw 1.1. Podatki dochodowe Projekt z dnia 12 lutego 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, zawierał propozycję m.in. opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych spółek komandytowych oraz spółek komandytowo akcyjnych oraz zmiany zasad zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od kredytów/pożyczek udzielonych przez podmioty powiązane. Stanowisko Rady Podatkowej do projektu zostało przedstawione w opinii Konfederacji Lewiatan z dnia 27 lutego 2013 r. Przedstawiciele Rady w ramach prac nad przedmiotowym projektem aktywnie uczestniczyli w posiedzeniach komisji parlamentarnych, co skutkowało wyłączeniem z projektu zmian dotyczących spółek komandytowych. Projekt z dnia 30 kwietnia 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W projekcie zawarto, m.in. koncepcję wprowadzenia do polskiego systemu prawnego rozwiązania przewidującego opodatkowanie dochodów spółek zagranicznych kontrolowanych przez spółki krajowe, wtedy gdy spółki te prowadzą działalność w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Projekt w trakcie 2013 r. był kilkakrotnie modyfikowany i jego ostatnią wersją jest wersja z dnia 23 grudnia 2013 r., w której zamieszczono również propozycje zmiany zasad zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od kredytów/pożyczek udzielonych przez podmioty powiązane, które pierwotnie znajdowały się w projekcie z dnia 12 lutego 2013 r. nowelizacji ustaw o podatkach dochodowych, a zostały wyłączone z projektu w trakcie prac legislacyjnych. Stanowisko Rady Podatkowej, wskazujące na zagrożenia jakie wynikają z projektu dla konkurencyjności polskich przedsiębiorców przedstawione zostało w opinii Konfederacji Lewiatan z dnia 14 maja 2013 r. 1.2. Podatek od towarów i usług Projekt z dnia 1 marca 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Ordynacja podatkowa, w którym zaprezentowano rozwiązania mające na celu ograniczenie występowania nieuczciwych zachowań w zakresie rozliczeń podatku VAT. Nadużycia te, mają miejsce w obrocie tzw. towarami wrażliwymi, tj. stalą, złomem i paliwami. Mechanizmami walki z wyłudzeniami miały być, a obecnie już są, solidarna odpowiedzialność nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy, brak możliwości rozliczeń kwartalnych oraz złożenie kaucji gwarancyjnej przez podmioty dokonujące obrotu towarami wrażliwymi. Ze względu na możliwe negatywne skutki dla przedsiębiorców Rada Podatkowa bardzo krytycznie odniosła Strona 3

się do projektu z dnia 1 marca 2013 r. Następnie w ramach konsultacji społecznych przekazała kolejne uwagi i propozycje w stanowiskach Konfederacji Lewiatan z dnia 11 i 15 marca oraz z dnia 14 maja 2014 r. Przedstawiciele Rady w ramach prac nad projektem aktywnie uczestniczyli w posiedzeniach komisji parlamentarnych. Zaangażowanie przedstawicieli Rady Podatkowej przyczyniło się do wprowadzenia do projektu mechanizmów łagodzących odpowiedzialność nabywców, m.in. w przypadku, gdy kupują towary wrażliwe od podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną. Projekt z dnia 23 grudnia 2014 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, był wynikiem uzyskanej przez Polski Rząd decyzji derogacyjnej zezwalającej na wprowadzenie odstępstwa od przepisów Dyrektywy 2006/112/WE w przedmiocie odliczenia podatku naliczonego od zakupu i eksploatacji samochodów osobowych wykorzystywanych do działalności gospodarczej. Rada Podatkowa przedstawiła opinię do projektu w stanowisku Konfederacji Lewiatan z dnia 3 stycznia 2014 r. Przedstawiciele Rady aktywnie uczestniczyli w posiedzeniach komisji parlamentarnej i senackiej, co wpłynęło na złagodzenie niektórych wymogów zawartych w projekcie, np. w zakresie zasad prowadzenia ewidencji pojazdów wynajmowanych oraz na wejście w życie projektowanych zmian od 1 kwietnia 2014 r., tj. od pełnego okresu rozliczeniowego dla podmiotów rozliczających się kwartalnie. 1.3. Ordynacja podatkowa Projekt założeń z dnia 29 kwietnia 2013 r. projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw jest propozycją przebudowy obecnego systemu podatkowego w odniesieniu do relacji między administracją podatkową a podatnikiem. Część zmian wymuszona została zmieniającym się otoczeniem gospodarczym i standardami współpracy pomiędzy administracją i podatnikami, natomiast część ma czysto profiskalny charakter. W projekcie przedstawiono m.in. założenia ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Przepis ten uprawniać będzie Ministra Finansów do kwestionowania czynności prawnych podejmowanych przez podatników (np. zawieranych transakcji), jeśli stwierdzą one, że dane działania zostały zrealizowane w sposób sztuczny, a ich jedynym lub najważniejszym celem było uzyskanie korzyści podatkowej. Stanowisko do projektu Rada Podatkowa przekazała w opinii Konfederacji Lewiatan z dnia 6 czerwca 2013 r. Eksperci Rady z zaangażowaniem uczestniczą w pracach nad tym projektem, przekazują swoje uwagi i zastrzeżenia również podczas bezpośrednich spotkań z przedstawicielami administracji państwowej. Strona 4

1.4. Podatki i opłaty lokalne Projekt z dnia 4 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw zawiera propozycję wprowadzenia zmian do Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Dotyczą one zdefiniowania na nowo przedmiotów opodatkowania tym podatkiem, zgodnie ze standardem właściwym dla ustawy podatkowej, wyznaczanym przez art. 217 Konstytucji RP. Aktualnie obowiązujące definicje budynku i budowli zawarte w ustawie o podatkach lokalnych są wadliwe, co potwierdził również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 września 2011 roku (P 33/09). Rada Podatkowa, która od kilku lat zabiega o zdefiniowanie na nowo pojęć budynku i budowli na potrzeby ustawy o podatkach lokalnych, dlatego też aktywnie włączyła się w prace udostępniając swoją wiedzę i doświadczenia. Poza bezpośrednią współpracą z przedstawicielami administracji państwowej Rada przedstawiła swoje stanowisko do projektu w opinii Konfederacji Lewiatan z dnia 10 grudnia 2013 r. 1.5. Ustawa o podatku akcyzowym Poselski projekt z dnia 30 stycznia 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym w zakresie opodatkowania akcyzą gazu ziemnego. Rada Podatkowa przedstawiła swoje stanowisko w opinii Konfederacji Lewiatan z dnia 25 lutego 2013r. Projekt z dnia 25 listopada 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawy o Funduszu Kolejowym oraz ustawy o podatku akcyzowym został przygotowany w celu zapewnienia dodatkowych wpływów Funduszu Kolejowego, co pozwoliłoby zwiększyć jego możliwości do realizacji kolejowych projektów inwestycyjnych. Zmiany w finansowaniu funduszu mają na celu zapewnienie maksymalnego wykorzystania środków pochodzących z Unii Europejskiej w ramach nowej perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020. Rada Podatkowa przedstawiła swoje stanowisko w opinii Konfederacji Lewiatan z dnia 6 grudnia 2013 r. Strona 5

2. Spotkania z decydentami 17 lipca 2013 r. spotkanie delegacji Rady Podatkowej z Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Finansów Maciejem Grabowskim poświęcone omówieniu proponowanych zmian w projekcie założeń projektu ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw oraz ustawie o podatku ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 26 września 2013 r. spotkanie delegacji Rady Podatkowej z Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Finansów Maciejem Grabowskim poświęcone omówieniu uwag zgłoszonych przez ekspertów Rady na etapie konsultacji społecznych projektu założeń projektu ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Na spotkaniu Członkowie Rady rozmawiali również o propozycjach Ministerstwa w przedmiocie zmian w podatkach dochodowych. 29 października 2013 r. udział członków Rady Podatkowej w Posiedzeniu Zespołu ds. Doskonalenia Regulacji Gospodarczych poświęconemu omówieniu z Ministrem Gospodarki zagrożeń wynikających dla przedsiębiorców z uchwalenia nowelizacji Ordynacji podatkowej w całości uwzględniającej projekt założeń projektu ustawy konsultowany w 2013 r. 17 grudnia 2013 r. spotkanie delegacji Rady Podatkowej z Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Finansów Jackiem Kapicą poświęcone wprowadzanej reformie działalności organów podatkowych oraz omówieniu obserwowanych przez przedsiębiorców złych praktyk i nadużyć, których dopuszczają się organy podatkowe. Strona 6

Sukcesy Rady Podatkowej Projekt z dnia 12 lutego 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw: nieobjęcie podatkiem dochodowym od osób prawnych spółek komandytowych, wprowadzenie do projektu wyłączenia, zgodnie z którym ograniczenie możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wartości odsetek od pożyczek w wysokości przekraczającej 50% zysku z działalności operacyjnej, nie będzie obejmować instytucji finansowych. Projekt z dnia 30 kwietnia 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: wydłużenie terminu na złożenie zeznania o wysokości osiągniętego dochodu i zapłaty podatku od dochodów osiągniętych przez zagraniczną spółkę kontrolowaną z 3 do 9 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego, wprowadzenie do projektu ustawy definicji rzeczywistej działalności gospodarczej, odroczenie wejścia w życie przepisów dotyczących opodatkowania zagranicznych spółek kontrolowanych. Projekt z dnia 1 marca 2013 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Ordynacja podatkowa: wprowadzenie kwotowego limitu, dopiero po przekroczeniu którego, podatnik na rzecz, którego dokonano dostawy tzw. towarów wrażliwych odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy, za jego zaległości podatkowe w części proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na rzecz tego podatnika, wyłączenie odpowiedzialności solidarnej dla nabycia towarów wrażliwych na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego do standardowych zbiorników pojazdów używanych przez podatników nabywających te towary, do napędu tankowanych pojazdów, wprowadzenie możliwości wyłączenia solidarnej odpowiedzialności w przypadku nabycia towarów wrażliwych od kontrahenta, który złoży kaucję gwarancyjną i znajduje się w wykazie prowadzonym przez Ministerstwo Finansów, wprowadzenie do projektu ustawy zmiany pozwalającej rozliczać się w formie kwartalnej przedsiębiorcom, u których dostawy towarów wrażliwych stanowią marginalny ułamek obrotów (poniżej 1 %). Strona 7

Projekt z dnia 29 kwietnia 2013 r. założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw: odstąpienie od propozycji odmowy wydania interpretacji indywidualnej, jeżeli przedstawiony we wniosku całokształt zdarzeń, wskazywałby na zamiar uniknięcia opodatkowania, stosowanie projektowanej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania pozostanie we właściwości Ministra Finansów, a nie wszystkich organów podatkowych, odstąpienie od propozycji dodatkowego 30% sankcyjnego zobowiązania w przypadku zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, obniżenie proponowanych opłat za wydanie opinii zabezpieczającej przed zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania: z 25 tys. zł do 15 tys. zł dla podmiotów krajowych oraz z 50 tys. zł do 30 tys. zł, jeżeli planowane czynności prawne mają być dokonywane z nierezydentami, odstąpienie od propozycji wprowadzenia kar dla instytucji finansowych za nieudzielenie informacji organom podatkowym, wprowadzenie do założeń propozycji, zgodnie z którą, termin wniesienia pisma do organu podatkowego zostanie zachowany również w przypadku nadania w palcówce pocztowej krajów UE, wprowadzenie do założeń możliwości zapłaty podatku za podatnika do kwoty 1000 zł, a w przypadku zapłaty przez osoby z I grupy podatkowej bez ograniczenia kwotowego, niewydłużenie terminu na wydanie decyzji sankcyjnej dla podatników, którzy zaniżyli zobowiązanie podatkowe z tytułu nierynkowego określenia cen pomiędzy podmiotami powiązanymi, odstąpienie od zmiany, zgodnie z którą, brak wniosku o stwierdzenie nadpłaty powodowałby bezskuteczność korekty deklaracji, złożenie pełnomocnictwa szczególnego w formie odbiegającej od wzoru określonego w rozporządzeniu, nie będzie powodowało jego nieskuteczności, a organ będzie wzywał do uzupełnienia braków, ograniczenie rozszerzenia katalogu podmiotów upoważnionych do odbioru korespondencji adresowanej do osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, doręczenie korespondencji będzie możliwe tylko dozorcy lub administratorowi budynku, jeżeli jest zatrudniony na stałe w przedsiębiorstwie, a nie np. osobie tylko podającej się za dozorcę, odstąpienie od propozycji, aby dokumentacja podatkowa sporządzona w języku obcym, przedkładana w trakcie postępowania podatkowego musiała być przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego, odstąpienie od wprowadzenia uprawnienia dla organów kontroli skarbowej do blokowania rachunków bankowych. Strona 8

Działania pozalegislacyjne 1. Seminarium Prostsze podatku szybszy rozwój. Model podatkowy MŚP. 12 stycznia 2013 r. w Sejmie RP odbyło się seminarium "Prostsze podatki - szybszy rozwój. Model podatkowy dla MŚP". Wydarzenie zorganizowane zostało przez Radę Podatkową pod patronatem Dariusza Rosatiego - Przewodniczącego Sejmowej Komisji Finansów Publicznych. Podczas seminarium zaprezentowany został Model podatkowy MŚP, czyli zbiór zasad opodatkowania dla małych i średnich przedsiębiorstw, stworzonych na podstawie konsultacji i badań przeprowadzonych przez ekspertów Rady w ramach projektu Świadomy Podatnik. Wyniki badań skonfrontowane zostały z dorobkiem badawczym i analitycznym, m.in. Ministerstwa Finansów, Komisji Europejskiej oraz Konfederacji Lewiatan. Po prezentacji odbyła się dyskusja o możliwych preferencjach podatkowych dla najmniejszych przedsiębiorców. Seminarium otworzyli Lech Pilawski - Dyrektor Generalny Konfederacji Lewiatan oraz Andrzej Nikończyk - Przewodniczący Rady Podatkowej. Krótki wykład nt. roli sektora MŚP w gospodarce wygłosił Dariusz Rosati Przewodniczący Sejmowej Komisji Finansów Publicznych. Model podatkowy zaprezentował Rafał Iniewski Przewodniczący Komitetu Prawniczego Rady Podatkowej. W dyskusji o preferencjach podatkowych udział wzięli: Mariusz Haładyj - Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów, Marta Szafarowska, Piotr Passowicz oraz Rafał Iniewski i Andrzej Nikończyk. 2. Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie opodatkowania pozapłacowych świadczeń pracowniczych. 16 stycznia 2013 r. Konfederacja Lewiatan złożyła wniosek to Trybunału Konstytucyjnego ws. opodatkowania pozapłacowych świadczeń pracowniczych. W ocenie ekspertów Rady Podatkowej będących autorami wniosku, przepisy art. 12 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 3 w zw. z art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w zakresie, w jakim zostało im nadane znaczenie, zgodnie z którym opodatkowane są wszelkie świadczenia, które mogą być nawet potencjalnie otrzymane przez pracownika w związku z pozostawaniem przez niego w stosunku pracy, a które są dodatkowo ściśle związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez pracodawcę, są niezgodne z zasadami wynikającymi z art. 2 oraz art. 217 Konstytucji. Wniosek wraz z uzasadnieniem ekspertów został zaprezentowany w dniu 17 stycznia 2013 r. podczas konferencji prasowej, w której udział wzięli Andrzej Nikończyk - Przewodniczący Rady Podatkowej, Wojciech Krok ówczesny Wiceprzewodniczący Rady, Rafał Iniewski - Przewodniczący Komitetu Prawniczego oraz Anna Hleb-Koszańska - członek Rady. Strona 9

3. Konferencja Prasowa Fiskus chce opodatkować spółki komandytowe 15 lutego 2013 r., Rada Podatkowa zorganizowała konferencję prasową poświęcona antyoptymalizacyjnym propozycjom Ministerstwa Finansów. Podczas spotkania eksperci Rady omówili projektowane przepisy zmian do ustawy CIT i PIT, ocenili proponowane rozwiązania i ich wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw. W konferencji uczestniczyli Andrzej Nikończyk - Przewodniczący Rady Podatkowej, Rafał Ciołek - Przewodniczący Grupy CIT/PIT, Rafał Iniewski - Przewodniczący Komitetu Prawniczego. 4. Konferencja Prasowa Czy zatrudnieni na kontraktach menadżerskich zapłacą wyższe podatki 26 lutego 2013 r. podczas konferencji prasowej członkowie Rady Podatkowej omawiali kontrowersyjne orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 grudnia 2012 r., w którym sąd orzekł, że przychodem osób zatrudnionych na podstawie kontraktów menedżerskich są wszelkie świadczenia otrzymane w celu wykonania usługi. Zdaniem członków Rady, przychodu nie może rodzić każde świadczenie, a jedynie takie, które faktycznie generuje korzyść materialną po stronie odbiorcy. Uczestnikami konferencji byli Andrzej Nikończyk Przewodniczący Rady Podatkowej, Jacek Bajson Wiceprzewodniczący Grupy CIT/PIT oraz Anna Misiak członek Rady. 5. Konferencja Prasowa Klauzulą w Podatnika 22 maja 2013 r. w reakcji na zaprezentowane przez Ministerstwo Finansów założenia projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw Rada Podatkowa wraz z firmą doradczą PwC przedstawiła wątpliwości i obawy jakie budzi wprowadzenie do polskiego porządku prawnego ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, zapisu który uprawniałby organy administracji podatkowej do kwestionowania legalnych czynności prawnych (np. zawieranych transakcji) podejmowanych przez podatników, jeśli fiskus stwierdziłby, że dane działania zostały zrealizowane w sposób sztuczny, a ich jedynym lub najważniejszym celem jest uzyskanie korzyści podatkowej. Strona 10

6. Spotkanie Prezydium Rady Podatkowej 13 czerwca 2013 r. Członkowie Prezydium Rady Podatkowej spotkali się w siedzibie Konfederacji Lewiatan, podczas którego omawiano działalność Rady oraz określono priorytety działań legislacyjnych w drugim półroczu 2013 r. Od lewej: Tomasz Grunwald, Witold Literacki, Piotr Passowicz, Rafał Ciołek, Rafał Iniewski, Andrzej Nikończyk, Tomasz Misiak, Robert Pasternak, Jacek Bajson 7. Spotkanie z przedstawicielami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej 9 września 2013 r. delegacja Rady spotkała się z przedstawicielami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej w celu omówienia zagadnień związanych z zarządzaniem informacją w administracji publicznej ze szczególnym uwzględnieniem realizacji polityki podatkowej. W spotkaniu udział wzięli Andrzej Nikończyk i Rafał Iniewski. 8. Szkolenie z zakresu procedur celnych 1 września 2013 r. Rada Podatkowa wraz z Warszawską Izbą Celną zorganizowała dla członków Konfederacji Lewiatan szkolenie, podczas którego przedstawiciel Izby zaprezentował uproszczenia celne w odprawach importowych i eksportowych, nowe wyzwania administracji celnej w Unii Europejskiej oraz strategię działania Służby Celnej w latach 2010-2015 Służba Celna 2015+. Ponadto przedmiotem szkolenia było zapoznanie uczestników z instytucją Upoważnionego Przedsiębiorcy AEO regulacjami prawnymi oraz międzynarodowymi standardami bezpieczeństwa dostaw. Strona 11

9. Administracja podatkowa nowocześniejsza i bardziej otwarta na podatnika 17 września 2013 r. przedstawiciele Rady Podatkowej na zaproszenie Ministra Finansów wzięli udział w spotkaniu poświęconemu cyfryzacji oraz reformie działalności administracji podatkowej. Wiceminister Jacek Kapica przedstawił program i harmonogram wdrażania programu e-podatki, na który składają się realizowane przez Ministerstwo Finansów trzy projekty: e-podatki, e-deklaracje 2 i e-rejestracja. Są to głównie działania organizacyjne, legislacyjne i informatyczne zmierzające do transformacji polskiej administracji podatkowej i wyposażenia jej w nowoczesne narzędzia zarządzania informacją. 10. Spotkanie z przedstawicielem Rzecznika Praw Obywatelskich 4 listopada 2013 r. przedstawiciele Rady spotkali się Dyrektorem Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Przedmiotem spotkania było omówienie występujących rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, przerywanie przez organy podatkowe terminów biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych oraz stanowisko RPO do wniosku złożonego przez Konfederację Lewiatan w sprawie opodatkowania nieodpłatnych świadczeń pracowniczych. Strona 12

Informacje o Radzie Podatkowej Rada Podatkowa jest komitetem doradczym działającym przy Konfederacji Lewiatan. Według stanu na 31 grudnia 2013 r. Rada liczy 105 członków. W skład Rady wchodzą zarówno eksperci z firm doradczych i kancelarii prawniczych, jak również menedżerowie odpowiedzialni w firmach członkowskich Konfederacji Lewiatan za sprawy podatkowe, księgowe, finansowe lub prawne. Rada stanowi reprezentatywne dla przedsiębiorców forum wymiany poglądów na temat tworzenia i stosowania prawa podatkowego. Podstawowym celem działania Rady jest przygotowywanie projektów służących poprawie jakości prawa podatkowego oraz kreowanie rozwiązań korzystnych dla przedsiębiorców. Struktura Przewodniczący Rady Andrzej Nikończyk liczba członków 105 osób grupy i zespoły: Komitet Prawniczy: Przewodniczący Komitetu: Rafał Iniewski; Członkowie Komitetu: Tomasz Grunwald, Paweł Kosiacki, Robert Pasternak, Andrzej Nikończyk. Grupa CIT/PIT: Przewodniczący Grupy: Rafał Ciołek; Wiceprzewodniczący Grupy: Jacek Bajson, Paweł Kosiacki. Grupa VAT: Przewodniczący Grupy: Tomasz Grunwald; Pierwszy Wiceprzewodniczący Grupy: Jerzy Martini; Wiceprzewodniczący Grupy: Marcin Chomiuk, Wojciech Wach. Grupa akcyzowa: Przewodniczący Grupy: Witold Literacki; Wiceprzewodniczący Grupy: Krzysztof Flis, Szymon Parulski, Marta Szafarowska. Grupa OPP (ogólne prawo podatkowe): Przewodniczący Grupy: Robert Pasternak; Wiceprzewodniczący Grupy: Rafał Iniewski. Zespół ds. Monitorowania Orzecznictwa: Przewodniczący Zespołu: Tomasz Misiak; Wiceprzewodniczący Zespołu: Piotr Passowicz. Zespół Finansowy (opodatkowanie instytucji finansowych): Przewodniczący Zespołu: Jakub Żak. Zespól ds. Podatku od Nieruchomości. Przewodniczący Zespołu: Krzysztof Berliński. Strona 13

PREZYDIUM RADY PODATKOWEJ Andrzej Nikończyk Przewodniczący Rady Podatkowej Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, wspólnik KNDP sp.k. Karierę zawodową rozpoczął w 2001 r. w Instytucie Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy sp. z o.o. Następnie współpracował z Ożóg i Wspólnicy sp. z o.o. Specjalizacja podatek VAT i akcyza oraz postępowania podatkowe. Autor i współautor publikacji z zakresu prawa podatkowego, w tym prasowych w Rzeczpospolitej" i Dzienniku Gazeta Prawna. Współpracuje z Biurem Analiz Sejmowych. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Politologii i Nauk Społecznych w ATK w Warszawie. Członek Rady Podatkowej od 2009 r. Od 2010 r. pełnił funkcję Wiceprzewodniczącego Grupy VAT. Od 2011 r. jest również członkiem Komitetu Prawniczego Rady Podatkowej. Jest pierwszym przewodniczącym Rady powołanym w systemie kadencyjnym. We wrześniu 2012 r. został przewodniczącym Rady. Przewodniczący pełni swoją funkcję w rocznym okresie kadencji. Obecna upływa 31.08.2014 r. Rafał Iniewski Przewodniczący Komitetu Prawniczego 1 Rafał Iniewski, radca prawny. Twórca Rady Podatkowej i jej pierwszy przewodniczący w latach 2005-2011. Specjalista w zakresie prawa finansowego, w szczególności zagadnień łączących elementy prawa podatkowego z prawem prywatnym. Doradza również w zakresie aspektów prawnych government affairs. W latach 2008-2011 partner w kancelarii InCorpore Banach Iniewski&Partnerzy Sp. k. Poprzednio, w latach 1995-2008, pracował m.in dla PKPP Lewiatan, Baker & McKenzie, NICOM Consulting oraz VI NFI Magna Polonia S.A. W latach 2004-2006 członek dwóch grup eksperckich przy Komisji Europejskiej. W 2006 r. doradca w Ministerstwie Finansów. W latach 2006-2007 Członek Rady Celno-Akcyzowej przy Ministrze Finansów. W 2012 r. doradca Ministra Sprawiedliwości. Obecnie partner w Parulski i Wspólnicy Doradcy Podatkowi s.c. oraz Iniewski Doradztwo Prawne. Arbiter Sądu Arbitrażowego Konfederacji Lewiatan (wchodził również w skład Komitetu Nominacyjnego Sądu pierwszej kadencji). Członek Rady Pracodawców Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Przewodniczący Komitetu Prawniczego od 2011 r. Jest również od jesieni 2011 r. wiceprzewodniczącym Grupy OPP (ogólne prawo podatkowe). Tomasz Grunwald Przewodniczący Grupy VAT Tomasz Grunwald, doradca podatkowy, radca prawny, partner w KPMG Tax M. Michna sp.k. Karierę zawodową rozpoczął w 1994 r. w Zespole Podatków Pośrednich firmy Ernst&Young. Od 1999 r. Lider Zespołu Podatków Pośrednich w KPMG. Ekspert w sprawach VAT, uczestniczył w przygotowaniu reformy podatku VAT w Ministerstwie Finansów. Komentator wydarzeń podatkowych na łamach popularnego dziennika Rzeczpospolita, autor wielu publikacji z zakresu prawa podatkowego. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Członek Rady Podatkowej od 2007 r. W latach 2007-2009 wiceprzewodniczący Grupy VAT. Przewodniczący Grupy od 2010 r. Od 2011 r. jest także członkiem Komitetu Prawniczego Rady Podatkowej. 1 Od 1.03.2014 r. Rafał Iniewski objął funkcję Wiceprzewodnicząco Rady Podatkowej Strona 14

Jerzy Martini Pierwszy Wiceprzewodniczący Grupy VAT Jerzy Martini, doradca podatkowy, ekspert Konfederacji Lewiatan, wspólnik w kancelarii Martini & Co tax advisors; do lipca 2012 w partner odpowiedzialny za praktykę podatków pośrednich w Baker & McKenzie Doradztwo Podatkowe Sp.z o.o. Od 1998 roku pracował w zespole podatków pośrednich PricewaterhouseCoopers. W rankingach organizowanych przez Rzeczpospolitą oraz Dziennik Gazetę Prawną był wielokrotnie wskazywany jako najlepszy lub jeden z najlepszych doradców podatkowych w kategoriach VAT oraz Postępowania sądowe. Jest też laureatem wyróżnienia Złoty Paragraf w kategorii najlepszy doradca podatkowy. Z sukcesem reprezentował klientów w postępowaniach przed Trybunałem Sprawiedliwości UE w Luksemburgu (ETS) m.in. w pierwszej polskiej sprawie przed ETS (C-313/05 Brzeziński), w sprawie dotyczącej prawa do odliczenia VAT przy nabyciu samochodów z tzw. kratką (C-414/07 Magoora), a także w sprawie C-395/09 Oasis East. Doradzał na rzecz podatnika w sprawie C-318/11 Daimler AG dotyczącej kwestii stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Jest autorem licznych publikacji w czasopismach specjalistycznych, prasie biznesowej oraz książkowych (m.in. jest redaktorem i współautorem Komentarza do Dyrektywy VAT 2006/112 wyd. Unimex, oraz Komentarza do orzecznictwa ETS dotyczącego podatku VAT, wyd. C.H.Beck, a także współautorem Komentarza do ustawy o VAT, wyd. C.H.Beck). Uczestniczył w pracach legislacyjnych dotyczących podatku VAT w Ministerstwie Finansów i komisjach parlamentarnych. Absolwent Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Członek Rady Podatkowej od 2005 r. W latach 2006-2009 wiceprzewodniczący Grupy VAT. Funkcję Pierwszego Wiceprzewodniczącego pełni od 2010 r. Rafał Ciołek Przewodniczący Grupy CIT/PIT Rafał Ciołek, doradca podatkowy, dyrektor w KPMG Tax M. Michna sp.k. Podatkami zajmuje się od 15 lat, jest członkiem polskiego oddziału Międzynarodowego Stowarzyszenia Podatkowego (IFA). Specjalizuje się w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki rynku nieruchomości, a także międzynarodowego prawa podatkowego oraz kwestii z pogranicza prawa podatkowego i prawa handlowego, jak również prawa podatkowego i prawa autorskiego. Jest autorem wielu kompleksowych publikacji z zakresu prawa podatkowego. Absolwent Szkoły Głównej Handlowej, w tym również studiów doktoranckich przy Kolegium Zarządzania i Finansów SGH. Członek Rady i Przewodniczący Grupy CIT/PIT od 2010 r. Robert Pasternak Przewodniczący Grupy OPP (Ogólne Prawo Podatkowe) Robert Pasternak, radca prawny, Partner w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. Karierę zawodową rozpoczynał w roku 1996 jako prawnik w Biurze Powierniczym Centrum Operacji Kapitałowych Banku Handlowego SA w Warszawie. Od 1997 r. pracuje w Deloitte. Jest liderem grupy zajmującej się prowadzeniem zarówno kompleksowych projektów podatkowych, jak i bieżącą obsługą klientów krajowych i zagranicznych, przede wszystkim z sektora produkcyjnego i farmaceutycznego. Kieruje także Zespołem Postępowań Podatkowych i Sądowych oraz Zespołem Zarządzania Ryzykiem Podatkowym Jest autorem publikacji z zakresu prawa podatkowego i postępowania podatkowego. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Gdańskiego. Członek Rady od 2005 r. Wiceprzewodniczący Grupy OPP w latach 2007-2011. Przewodniczący Grupy OPP od 2011 r. Od 2011 r. jest także członkiem Komitetu Prawniczego Rady Podatkowej. Strona 15

Witold Literacki Przewodniczący Grupy Akcyzowej Witold Literacki, Dyrektor Biura Podatków w PKN ORLEN S.A. od 2009 roku odpowiada za obszar podatków w PKN ORLEN S.A., początkowo na stanowisku Zastępcy Dyrektora Biura Podatków. Obecnie zarządza największym wewnętrznym biurem podatkowym w polskim biznesie; 22-letnią karierę zawodową rozpoczął od administracji podatkowej. W latach 1997-1999 konsultant podatkowy w firmie Arthur Andersen; w latach 1999-2007 Senior Tax Manager w Carrefour Polska Sp. z o.o., gdzie doradzał i zarządzał w zakresie wszystkich podatków, przygotowując strategię podatkową, uczestnicząc w przejęciu spółek dla Grupy Carrefour w Polsce. W latach 2007-2009 Główny Menedżer ds. Podatkowych w RWE STOEN S. A. zajmował się wszystkimi aspektami podatkowymi Grupy RWE w Polsce; kluczowym projektem, w którym brał udział, było wdrożenie procedury wydzielającej sektor sprzedaży energii elektrycznej od działalności przesyłowej. Absolwent MBA Lubelskiej Szkoły Biznesu. Od września 2012 Członek Rady Podatkowej oraz Przewodniczący Grupy Akcyzowej. Marcin Chomiuk Wiceprzewodniczący Grupy VAT Marcin Chomiuk, doradca podatkowy, partner w PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Doświadczenie zawodowe zdobył w trakcie wieloletniej pracy w międzynarodowych firmach konsultingowych z grupy tzw. Wielkiej Czwórki. Jest jednym ze współautorów pierwszego na polskim rynku wydawniczym komentarza do VI Dyrektywy Rady Unii Europejskiej dotyczącej podatku VAT w państwach członkowskich i autorem licznych publikacji z zakresu podatku VAT zamieszczonych w prasie codziennej i specjalistycznej. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. Członek Rady Podatkowej od 2005 r. W latach 2005-2006 wiceprzewodniczący Grupy Roboczej Podatki Pośrednie. Funkcję Wiceprzewodniczącego Grupy VAT pełni od 2010 r. Wojciech Wach Wiceprzewodniczący Grupy VAT Wojciech Wach, od 2000 r. dyrektor departamentu podatkowego w Polskiej Telefonii Cyfrowej S. A. (T-Mobile). Wcześniej senior menedżer i doradca podatkowy w Ernst&Young, gdzie kierował jednym z działów VAT, a następnie działami prawnopodatkowymi biur we Wrocławiu i Katowicach W latach 1998-2000 senior menedżer w dziale International Tax. Zajmuje się kompleksowym zarządzaniem podatkowym spółki. Posiada bogate doświadczenie w zakresie postępowań kontrolnych i podatkowych oraz sektora usług telekomunikacyjnych. Absolwent Universite Paris XII, kierunek Zarządzanie. Doradca podatkowy od 1997 r. ACCA/FCCA. Członek Rady Podatkowej od 2005 r. Funkcję Wiceprzewodniczącego Grupy VAT pełni od 2010 r. Strona 16

Paweł Kosiacki Wiceprzewodniczący Grupy CIT/PIT Paweł Kosiacki, radca prawny, doradca podatkowy w Telewizji Polsat S.A., Biura Reklamy Polsat Media Sp. z o.o. oraz Fundacji Polsat. Z Grupą Polsat współpracuje od 2002 roku. Specjalista w zakresie prawa podatkowego, prawa reklamy oraz prawa własności intelektualnej. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył studia podyplomowe w zakresie prawa podatkowego w Szkole Głównej Handlowej. Członek Rady od 2006 r., Wiceprzewodniczący Grupy od 2010 r. Od 2011 r. jest także członkiem Komitetu Prawniczego Rady Podatkowej. Jacek Bajson Wiceprzewodniczący Grupy CIT/PIT Jacek Bajson, doradca podatkowy, ekspert Konfederacji Lewiatan. Partner w kancelarii Martini &Co tax advisors. W latach 1992-2005 związany z Ernst&Young, od 2003 jako partner odpowiedzialny za dział podatków od osób fizycznych. W okresie 2006-2007 współpracował z firmą MDDP, a następnie do 2009 był dyrektorem w zespole do spraw podatku dochodowego od osób fizycznych i ubezpieczeń społecznych w PricewaterhouseCoopers. Specjalizuje się w dziedzinie: podatku od osób fizycznych, ubezpieczeń społecznych, w szczególności w zakresie tworzenia efektywnych podatkowo struktur zatrudnienia i wynagradzania, interpretacji umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, jak również planowania podatkowego dla Polaków czasowo oddelegowanych do pracy za granicą i cudzoziemców wykonujących pracę na terytorium Polski. Jest przewodniczącym Zarządu Mazowieckiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Absolwent Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2008 r. do września 2011 r. oraz ponownie od września 2012 r. Wiceprzewodniczący Grupy CIT/PIT. W okresie od października 2011 r. do września 2012 r. pełnił funkcję Przewodniczącego Rady. Krzysztof Flis Wiceprzewodniczący Grupy Akcyzowej Krzysztof Flis, doradca podatkowy, ekspert Konfederacji Lewiatan, senior associate w Baker&McKenzie. Współpracuje z firmą od 1 września 2011 r. W latach 2005-2011 współpracował z MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy Sp. z o.o. spółka doradztwa podatkowego. W latach 1995-2005 pracował w Ernst&Young Sp. z o.o. od 1999 r. jako menedżer, a od 2002 roku jako starszy menedżer. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji oraz Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, a także Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył również Executive MBA w Polsko-Amerykańskim Centrum Zarządzania w Łodzi. W 1997 roku brał udział w pracach Sejmowej Podkomisji nad projektem Kodeksu Celnego jako przedstawiciel Izby Przemysłowo-Handlowej Inwestorów Zagranicznych. Członek Rady i Wiceprzewodniczący Grupy Akcyzowej od 2006 r. Strona 17

Szymon Parulski Wiceprzewodniczący Grupy Akcyzowej Szymon Parulski, doradca podatkowy, zarządza kancelarią Parulski i Wspólnicy Doradcy Podatkowi, doświadczenie zawodowe uzyskał w PricewaterhouseCoopers (2003-2004) oraz Ernst&Young (2004-2009). Specjalizuje się w podatkach pośrednich akcyzie, podatku VAT oraz należnościach celnych. Współpracuje z organizacjami branżowymi oraz największymi podmiotami z branży petrochemicznej i energetycznej, tytoniowej i alkoholowej. Uznany ekspert w zakresie podatku akcyzowego. W trakcie prac nad nową ustawą akcyzową był ekspertem zewnętrznym przy Ministerstwie Finansów. Jest autorem kompleksowego komentarza do nowej ustawy o podatku akcyzowym, który ukazał się pod koniec marca 2010 r. oraz autorem pierwszego komentarza do ustawy akcyzowej z 2004 r., a także współautorem komentarza do orzecznictwa ETS w zakresie akcyzy. Absolwent Wydziału Prawa Wyższej Szkoły Handlu i Prawa oraz Podyplomowego Studium Prawa i Podatków na Uniwersytecie Warszawskim. Współpracuje z Radą Podatkową od 2007 r., Członek Rady i Wiceprzewodniczący Grupy Akcyzowej od 2010 r. Marta Szafarowska Wiceprzewodnicząca Grupy Akcyzowej Marta Szafarowska, doradca podatkowy, partner w spółce doradztwa podatkowego MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy. Od 1998 roku pracuje jako specjalista w zakresie podatku VAT i akcyzy. Od listopada 2002 roku do lipca 2004 roku pracowała w zespole VAT, ceł i akcyzy w Ernst&Young, a poprzednio od 1998 roku w zespole VAT PricewaterhouseCoopers. W trakcie wielu lat współpracy zarówno z czołowymi firmami Fortune 500, jak i wiodącymi spółkami polskimi zdobyła szeroką wiedzę i ogromne doświadczenie w zakresie problemów podatkowych typowych dla firm z branży motoryzacyjnej i leasingowej, a także producentów i dystrybutorów wyrobów akcyzowych. Specjalizuje się w postępowaniach podatkowych dotyczących podatku VAT i akcyzy. Jest autorką wielu artykułów w prasie specjalistycznej. Absolwentka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Członek Rady od 2006 r. Wiceprzewodnicząca Grupy Akcyzowej od 2011 r. Tomasz Misiak Przewodniczący Zespołu Monitoringu Orzecznictwa Tomasz Misiak, senior menedżer w PricewaterhouseCoopers. Specjalista w zakresie prawa podatkowego. Karierę zawodową rozpoczął w 1992 r. jako prawnik w Izbie Skarbowej w Warszawie. Był młodszym menedżerem w PricewaterhouseCoopers w dziale podatkowym, później przez 10 lat był kierownikiem ds. podatków w Grupie Żywiec, a uczestnicząc w tym czasie także w pracach grupy podatkowej w Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego Browary Polskie. Od 1 lipca 2008 r. ponownie pracuje w PricewaterhouseCoopers. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Członek Rady i Przewodniczący Zespołu od 2008 r. Strona 18