RAPORT EWALUACYJNY PROJEKT LUBLIN 2012
SPIS TREŚCI OPIS ZASTOSOWANYCH METOD... 4 REALIZACJA PROJEKTÓW... 5 EFEKTY PROJEKTÓW... 8 NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI I REMOMENDACJE... 12 2
WSTĘP Projekt NOWOCZESNY PATRIOTYZM realizowany był od 23 czerwca do 8 listopada 2012 roku przez Fundację Rozwoju Wolontariatu we współpracy z Kancelarią Prezydenta RP i pod honorowym patronatem Pana Prezydenta Bronisława Komorowskiego w ramach programu "PROJEKTOR - wolontariat studencki" Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Celem przedsięwzięcia było popularyzowanie wiedzy i zmiana postaw i nastawienia do uczuć patriotycznych wśród: uczniów - poprzez przeprowadzenie cyklu warsztatów przez przeszkolonych studentówwolontariuszy; studentów - którzy wiedzę teoretyczną (zdobytą podczas szkolenia) mogli sprawdzić w praktyce przekazując ją uczniom. Pomiędzy 1 lipca a 8 października 2012 roku 25 Wolontariuszy przygotowało i zrealizowało 11 mini projektów edukacyjnych w szkołach na terenach miejscowości liczących do 20 tyś mieszkańców. Oprócz Wolontariuszy w projekcie udział wzięło ponad 170 uczniów, nauczyciele, dyrektorzy szkół, społeczność lokalna i media lokalne. Istotnym elementem projektu był udział Honorowych Wolontariuszy. 3
OPIS ZASTOSOWANYCH METOD Ewaluacja projektu NOWOCZESNY PATRIOTYZM oparta została na dwóch dedykowanych i uzupełniających się nawzajem narzędziach badawczych: warsztatach z uczniami oraz debriefie dla studentów. Zastosowane narzędzia jak również analiza zebranych informacji miała charakter wyłącznie jakościowy. Warsztaty z uczniami miały stworzyć okazję do wysłuchania opinii i wrażeń uczestników zajęć. W badaniach dzieci i młodzieży częstym problemem jest zaangażowanie uczestników i utrzymanie ich uwagi. Aby uniknąć wspomnianych trudności metoda ta łączy w ramach ćwiczeń warsztatowych dyskusję i zadawanie pytań z grami oraz zabawą. Warsztaty trwały jedną godzinę lekcyjną (45 minut). Zaproszeni na nie byli wszyscy uczniowie, którzy wzięli udział w danym projekcie. W sumie zrealizowane zostały 4 warsztaty (z uczestnikami 4 różnych projektów) w których udział wzięło kilkadziesiąt dzieci. Debrief to inaczej spotkanie po projekcie, na którym studenci mogli opowiedzieć o swoich wrażeniach i doświadczeniach, a także podzielić spostrzeżeniami, W debriefach w dwóch grupach udział wzięło 5 studentów realizujących 3 różne projekty oraz moderator. 4
REALIZACJA PROJEKTÓW Studenci realizujący mini projekty w ramach projektu NOWOCZESNY PATRIOTYZM studiują różnorodne kierunki, które rzadko związane są z tematyką projektu. Jak się okazało tematyka patriotyzmu bliska jest studentom z racji ich zainteresowań, takich jak np. historia Polski. Wolontariusze nie mieli konkretnych oczekiwań względem projektu. Osoby o mniejszym doświadczeniu obawiały się zachowania dzieci. Zazwyczaj obawy takie okazywały się jednak niepotrzebne - dzieci okazywały się bowiem zainteresowane i chętne do współpracy. Panie nauczycielki zaskoczyło to, że udały nam się tak dobrze zajęcia. Dzieci biorące w nich udział były aktywne, a podobno normalnie nic nie da się z nimi zrobić. Altruistyczne Egoistyczne Rozwijanie postaw patriotycznych u dzieci Zainteresowanie tematem patriotyzmu - chęć działania zgondnego z zainteresowaniem Chęć nauczenia "czegoś" dzieci Możliwość przećwiczenia warsztatu trenerskiego Chęć budowania kapitału społecznego Możliwość zdobycia doświadczenia w pracy z dziećmi. 5
Motywy udziału w projekcie można podzielić na altruistyczne oraz egoistyczne. Należy jednak zaznaczyć, że z punktu widzenia celów projektu zarówno jedne jak i drugie należy odbierać pozytywnie. Wolontariusze przygotowując się do udziału w projekcie planowali zajęcia tak, aby być przygotowanym na różne sytuacje: w zależności od zachowania dzieci, od tego ile będą miały lat oraz czy grupa będzie jednolita, czy zróżnicowana pod względem wiekowym. Okazało się, jednak że kluczowe znaczenia dla powodzenia projektu ma nie tyle przygotowanie wolontariuszy (ponieważ ono zazwyczaj jest na wysokim poziomie) co podejście dzieci ich chęć do współpracy. Niezwykle istotnym aspektem projektu była również wizyta gościa Honorowego Wolontariusza. W sytuacji mniejszego zaangażowania dzieci to właśnie oczekiwany przez nich Honorowy Wolontariusz wzbudzał ogromne zainteresowanie oraz samą swoją obecnością, a także zaangażowaniem motywował dzieci do aktywnego udziału w warsztatach. Przykłady ciekawych zajęć związanych z patriotyzmem prowadzonych przez Wolontariuszy Przygotowanie makiety miejscowości Mapa myśli: jak ulepszyć moją miejscowość? Bycie Polakiem jako powód do dumy na przykładach sportowców Zabawa w Sejm - tworzenie prawa Mapa myśli - co mogę zrobić, aby być dobrym patriotą? Projektowanie i rysowanie herbów Tworzenie portretu prawdziwego patrioty Ilustrowanie kolejnych zwrotek Hymnu Polski 6
Zajęcia prowadzone przez Wolontariuszy poruszały temat patriotyzmu bardzo szeroko. Wiele miejsca poświęcono patriotyzmowi lokalnemu. Następnie rozpatrywano patriotyzm w rozumieniu narodowym. Co szczególnie istotne wiedza nie była przekazywana dzieciom w formie wykładowej przeciwnie zajęcia miały charakter warsztatowy, a niekiedy bazowały na zajęciach ruchowych. Projekt należy uznać za udany nie tylko z punktu widzenia studentów, ale również z punktu widzenia dzieci. Większość relacjonowała swoje mini projekty bardzo żywiołowo, była zadowolona zarówno z treści jak i formy zajęć. Uczniowie chcieliby wziąć udział w podobnych zajęciach raz jeszcze. Również w tym miejscu warto wspomnieć o kluczowym znaczeniu podejścia dzieci do zajęć. Stosunkowo rzadkie relacje Wolontariuszy dotyczące niewłaściwego zachowania oraz braku zaangażowania dzieci miały swoje potwierdzenie w zachowaniu tych samych dzieci podczas warsztatów ewaluacyjnych. Wolontariusze bardzo wysoko ocenili kwestie organizacyjne, formalne, kontakt z zespołem Fundacji Rozwoju Wolontariatu, Regionalnymi Koordynatorami Programu jak również sposób finansowania projektów. Ich zdaniem otrzymywane środki finansowe są wręcz optymalne - wymuszają racjonalne gospodarowanie, ale zawsze wystarczają na wszystko to, co jest niezbędne do zrealizowania projektu. 7
EFEKTY PROJEKTÓW Dzięki projektowi NOWOCZESNY PATRIOTYZM zarówno uczniowie jak i studenci odnieśli szereg różnorodnych korzyści. 8
NAJWAŻNIEJSZE KORZYŚCI WOLONTARIUSZY NAJWAŻNIEJSZE KORZYŚCI UCZNIÓW satysfakcja, zadowolenie z siebie, spełnie zmiana podejścia do patriotyzmu, pojawienie się chęci do działania przebywanie w towarzystwie wspaniałych, zaangażowanych ludzi otwarcie na świat zdobycie doświadczenia w pracy z dziećmi zdobycie wiedzy na tematy polityczne, np. kim jest minister, czy zajmue się prezydent, jak wygląda proces legislacyjny itp. docenienie swojej miejscowości, dostrzeżenie jej atutów dobra zabawa 9
W związku z tym, że mini projekty realizowane były w niewielkich miejscowościach Wolontariusze spotykali się niekiedy z bierną i zamkniętą postawą dzieci. Tym cenniejsze wydaje się przekazanie dzieciom z tego typu niewielkich i zamkniętych miejscowości różnorodnych, pozytywnych wzorców. Dzięki zajęciom terminy patriota, patriotyzm są dzieciom bliższe, lepiej zrozumiałe i mniej patetyczne. Wolontariuszom w bardzo prosty, przyjemny i zrozumiały dla uczniów sposób udało się przekazać wiedzę pozornie trudną i zawiłą. Teraz słowo patriota, które do tej pory kojarzyło się dzieciom z wojnami i smutkiem, kojarzy się raczej z narysowanym przez nich samych uśmiechniętym chłopcem, który jest dumny z tego iż jest Polakiem. Uczniowie dzięki zajęciom usystematyzowali swoją wiedzę, związaną z patriotyzmem. Pojęcie lokalnego patriotyzmu obudziło w nich chęć do działania. Dzieci potrafią powiedzieć np. czym się zajmuje Minister oraz Prezydent Polski, a także w jaki sposób powinna być zniszczona flaga, a zatem w przystępny sposób zdobyły wiedzę, która podczas szkolnych lekcji prawdopodobnie nie zostałaby im przekazana. Dzieci poczuły że one też powinny być odpowiedzialne za swoją Małą Ojczyznę. Zajęcia umocniły w uczniach poczucie słuszności działania na rzecz innych osób. Pokazały, że pojęcie patriotyzmu może być również 10 Te dzieci nie marzą nie mają aspiracji, nie mają dążeń nie chcą poznać niczego, z niczego skorzystać, do niczego dojść. Mam nadzieję, że przynajmniej u młodszych dzieci udało się jakieś ziarnko chęci zasiać. Tak sobie pomyślałem, że ja też jestem patriotą. Zajęcia te nie są nudne jak lekcje, które mamy w szkole. W końcu wiem co to te tarabany z Hymnu! Idea projektu jest super pokazanie, że nawet najprostsze czynności takie jak wyrzucanie papierków do kosza, a nie na ulicę to przejaw patriotyzmu. Nie trzeba robić czegoś wielkiego żeby być patriotą.
pojęciem lokalnym oraz, że działania na rzecz innych warto rozpocząć w swojej Małej Ojczyźnie. Wolontariusze przekazali uczniom pozytywną energię do działania na rzecz swojej okolicy. A zatem oprócz kwestii związanych bezpośrednio z patriotyzmem kolejnym pozytywem jest zaszczepienie idei wolontariatu. Co szczególnie wartościowe część dzieci doszła do wniosku, że wolontariusz również jest patriotą. Wolontariusze są bardzo zadowoleni ze zrealizowanych przez siebie mini projektów. Po powrocie do domu odczuwali przypływ energii, ogromną satysfakcję i radość. Są pełni nadziei, że dzięki ich działaniom udało się zrobić coś dobrego i pożytecznego. Może kiedyś też zostanę wolontariuszem. Też chciałabym pojechać i poznać nowe miasta. 11
NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI I REMOMENDACJE Projekt NOWOCZESNY PATRIOTYZM nalży uznać za udany. Dzięki zastosowaniu cyklu metodologicznego sprawdzonego w kilkudziesięciu tysiącach innych projektów udało się zrealizować założone cele, tzn. popularyzowanie wiedzy i zmianę postaw oraz nastawienia do uczuć patriotycznych. Teraz to uczniowie stanowią nośnik wiedzy, przekazując informacje rodzicom, swoim kolegom i innym osobom. Bardzo dobrym pomysłem okazało się zaangażowanie do projektu Honorowych Wolontariuszy. To oni bardzo często stanowili dla dzieci główną atrakcję, byli dla nich autorytetami, którzy zazwyczaj są niedostępni. Zarówno analiza opinii studentów-wolontariuszy jak i analiza notatek z przeprowadzonych warsztatów jednoznacznie wskazuje, że przy ogromnym zaangażowaniu wolontariuszy kluczem do sukcesu projektu jest postawa dzieci ich zaangażowanie oraz aktywność. Gdy brakuje tych elementów nawet doskonała organizacja połączona z pracą wielu osób nie przynosi pożądanych efektów. Z tego powodu podczas realizacji taki specyficznych i trudnych projektów warto położyć jeszcze większy nacisk na dobór uczestników: zarówno Wolontariuszy wyłącznie doświadczonych i skutecznych którzy potrafią zmotywować do działania nawet najbardziej opornych uczniów, a także uczniów. Nie chodzi jednak o to, aby szkoły wybierały jedynie tych, którzy mają najlepsze oceny i wzorowe zachowanie. Wystarczy aby udział dzieci w zajęciach był dobrowolny i motywowany czymś więcej, niż możliwością opuszczenia lekcji szkolnych. 12
Połączenie doskonałej organizacji ze strony Fundacji Rozwoju Wolontariatu, zapału, wiedzy i umiejętności Wolontariuszy, dobrych warunków i dobrej atmosfery stworzonych przez szkoły z zaangażowaniem dzieci to klucz do sukcesu, jakim okazał się projekt NOWOCZESNY PATRIOTYZM. 13