Język sąsiada w przedszkolach i szkołach w Słubicach i we Frankfurcie (O) Nachbarsprache in Kitas und an Schulen in Frankfurt (Oder) und Słubice

Holzmarkt 7 D-15230 Frankfurt (Oder) Tel.: +49 335 606985-11 mail@frankfurt-slubice.eu Język sąsiada w przedszkolach i szkołach w Słubicach i we Frankfurcie (O) Nachbarsprache in Kitas und an Schulen in Frankfurt (Oder) und Słubice Stan: Grudzień 2011 z uwzględnieniem wyników spotkania z dnia 28.09.2011 na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą Stand: Dezember 2011 unter Einbeziehung der Ergebnisse aus der Veranstaltung am 28.09.2011 an der Europa-Universität Viadrina, Frankfurt (Oder) 1

Treść Inhalt 1. Wprowadzenie 2. Język sąsiada w przedszkolach 3. Język sąsiada w szkołach 4. Metody i jakość nauki języka sąsiada 5. Programy edukacyjne i wymiany 6. Podsumowanie i wyzwania 7. Liczba uczniów uczących się języka niemieckiego/polskiego w Słubicach i we Frankfurcie (O) 8. Program spotkania 28.09.2011 9. Lista uczestników 1. Einführung 2. Nachbarsprache in den Kindertagesstätten 3. Nachbarsprache an den Schulen 4. Methoden und Qualität des Fremdsprachenunterrichts 5. Bildungs- und Austauschprogramme 6. Zusammenfassung u. Herausforderungen 7. Anzahl der Polnisch-/Deutschlerner in Frankfurt (Oder) bzw. Słubice 8. Programm der Veranstaltung 28.09.2011 9. Teilnehmerliste 1. Wprowadzenie Na Słubicko-Frankfurckiej Konferencji Przyszłości 2020, która odbyła się w czerwcu 2009 r. przy udziale ponad 200 obywateli z obu miast, powstała wizja dla Słubic i Frankfurtu do 2020 roku. Wyniki Konferencji Przyszłości wypracowano w ciągu dwóch spotkań Słubicko-Frankfurckiej Grupy Sterującej pod kierownictwem byłych burmistrzów dr Ryszarda Bodziackiego i Martina Patzelta. W dniu 29 kwietnia 2010 r. Słubicko-Frankfurcki Plan Działania 2010-2020 - wytyczna wspólnego rozwoju miast - został uchwalony przez obie Rady Miejskie. W ramach Planu zostały sformułowane m.in. następujące cele: Dwumiasto wielojęzyczne 1. Posługiwanie się językiem sąsiada jako naturalna umiejętność już od wczesnego wieku. 2. Umiejętność porozumiewania się ze swoimi rówieśnikami zza Odry w ich języku po 6 klasie szkoły podstawowej. 3. Wyposażenie nauczycieli przedszkolnych i szkolnych w kompetencje językowe oraz międzykulturowe. Aby spełnić cele wymienione w Planie Działania, 28 września 2011 r., w budynku Uniwersytetu Europejskiego Viadrina odbyło się spotkanie połączone z warsztatami Język sąsiada w przed-szkolach i szkołach w Słubicach i we Frankfurcie nad Odrą, na które zaproszono wszystkie przedszkola i szkoły ze Słubic i Frankfurtu nad Odrą oraz innych prze- 1. Einführung Auf der Frankfurt-Słubicer Zukunftskonferenz, die im Juni 2009 mit Beteiligung von über 200 Bürgerinnen und Bürgern beider Städte stattfand, entstand eine Vision für Frankfurt & Słubice 2020. Die Ergebnisse wurden in zwei Sitzungen der Frankfurt-Słubicer Steuerungsgruppe unter der Leitung der damaligen Stadtoberhäupter Martin Patzelt und Dr. Ryszard Bodziacki weiter ausgearbeitet und schließlich am 29. April 2010 als Frankfurt-Słubicer Handlungsplan 2010-2020 von beiden Stadtverordnetenversammlungen als Richtlinie der gemeinsamen Stadtentwicklung beschlossen. Hier werden u.a. als Ziele formuliert: Mehrsprachige Doppelstadt 1. Der Umgang mit der Nachbarsprache ist bereits ab dem frühen Kindesalter eine Selbstverständlichkeit. 2. Nach der 6. Klasse der Grundschule können sich Schüler mit Gleichaltrigen auf der anderen Seite der Oder in der Nachbarsprache verständigen. 3. ErzieherInnen und LehrerInnen besitzen fremdsprachliche und interkulturelle Kompetenz. Um die Ziele des Handlungsplans schrittweise umzusetzen, fand am 28.09.2011 die Veranstaltung Nachbarsprache in Kitas und an Schulen in Frankfurt (Oder) und Słubice in den Räumlichkeiten der Europa-Universität Viadrina statt, zu der alle Kindertagesstätten und Schulen aus beiden Städten sowie weitere Bildungsvertreter eingeladen waren. 2

dstawicieli z dziedziny oświaty. Język sąsiada w przedszkolach i szkołach w Słubicach i we Frankfurcie nad Odrą W tym czasie rozpoczęła się również kampania Uczę się języka sąsiada, ponieważ..., która ma na celu zachęcenie jeszcze większej ilości mieszkańców do nauki języka sąsiada. Jako pierwszy opisał swoją drogę do języka niemieckiego Tomasz Pilarski, dyrektor Słubickiego Miejskiego Ośrodka Kultury. Samodzielnie napisane teksty mieszkańców regionu publikowane są na stronie internetowej Słubicko-Frankfurckiego Centrum Kooperacji oraz w mediach lokalnych (Gazeta Lubuska, Märkische Oderzeitung). Niniejszy raport/sprawozdanie opisuje aktualną sytuację (stan: październik/listopad 2011) oferty języka sąsiada w obu miastach uwzględniając wyniki z wykładów i warsztatów spotkania z dnia 28 września 2011 r. 2. Język sąsiada w przedszkolach Zeitgleich startete auch die Kampagne Ich lerne die Nachbarsprache, weil... mit dem Ziel, noch mehr Bürger zum Erlernen der Nachbarsprache zu motivieren. Den Beginn machte Tomasz Pilarski, Leiter des Słubicer Kulturzentrums SMOK, der seinen Weg zur Nachbarsprache Deutsch schilderte. Die selbst verfassten Beiträge von Bürgern aus der Region werden auf der Internetseite des s sowie in den lokalen Medien (Märkische Oderzeitung, Gazeta Lubuska) abgedruckt. Der vorliegende Bericht beschreibt die aktuelle Situation (Stand: Oktober/November 2011) des Nachbarsprachenangebots in beiden Städten unter Einbeziehung der Ergebnisse aus den Vorträgen und Workshops vom 28.09.2011. 2. Nachbarsprache in den Kindertagesstätten Seit mehreren Jahren gibt es diverse grenzüberschreitende Projekte, die Kinder in die Zweisprachigkeit einführen, z.b. Frühstart in die Nachbarsprache - Sprachenzentrum der Europa-Universität Viadrina, Langar - Language Garden - DAA-Frankfurt (Oder), Sieben Brücken, die verbinden - Volkshochschule Frankfurt (Oder) Od kilku lat dzieci mają możliwość wzięcia udziału w różnorodnych projektach, które wprowadzają je w świat dwujęzyczności, np. Wczesny start w język sąsiada organizowany przez Sprachenzentrum Uniwersytetu Europejskiego Viadrina, Langar - Language Garden organizowany przez DAA-Frankfurt (Oder) oraz Siedem mostów, które łączą prowadzony przez Volkshochschule Frankfurt (Oder). Partnerstwa między przedszkolami 1 Przedszkole nr 1 Jarzębinka Kita Bambi (od 2003 r.) Przedszkole nr 2 Pinokio Eurokita oraz Kita Kinderland am Park (oba od 2009 r.) Bestehende Partnerschaften 1 Kindergarten Nr. 1 Jarzębinka Kita Bambi (seit 2003) Kindergarten Nr. 2 Pinokio Eurokita sowie Kita Kinderland am Park (beide seit 2009) Kindergarten Nr. 3 Miś Uszatek - sucht derzeit einen Partner in Frankfurt (Oder) Kindergarten Nr. 4 Krasnal Hałabała Kita Regenbogen (seit 2005) Frankfurter Kitas mit zweisprachigem deutsch-polnischen Profil 2 : Eurokita ev. Kindergarten Gertraud-Marien Kita Regenbogen (Fröbel Frankfurt (O) ggmbh) Kita Oderknirpse (Fröbel Frankfurt (O) ggmbh) Kita Bambi (pewobe ggmbh) Nach dem Motto Die Nachbarsprache je früher, desto besser wachsen die Kinder der Eurokita Frankfurt (Oder) 3 zweisprachig auf. Die Kita besuchen 20 Słubicer und 34 Frankfurter Kinder. Die polnischen Erzieher begleiten alle Kinder in 3

Przedszkole nr 3 Miś Uszatek - poszukuje obecnie partnera po stronie Frankfurtu Przedszkole nr 4 Krasnal Hałabała Kita Regenbogen (od 2005 r.) Frankfurckie przedszkola o dwujęzycznym, polsko-niemieckim profilu 2 : Eurokita ev. Kindergarten Gertraud-Marien Kita Regenbogen (Fröbel Frankfurt (O) ggmbh) Kita Oderknirpse (Fröbel Frankfurt (O) ggmbh) Kita Bambi (pewobe ggmbh) Zgodnie z hasłem Język sąsiada im wcześniej, tym lepiej wszystkie dzieci w przedszkolu Eurokita Frankfurt (Oder) 3 wychowują się dwujęzycznie. Do przedszkola uczęszcza 20 dzieci ze Słubic i 34 z Frankfurtu. Polscy wychowawcy porozumiewają się ze wszystkimi dziećmi w języku polskim. Przedszkolaki poznają na co dzień tradycje i kulturę sąsiada. Przedszkole do zajęć fakultatywnych zalicza grupę taneczną Krakowiaki. To przedszkole prowadzi współpracę partnerską z dwoma przedszkolami - ze Słubic i z Zielonej Góry. W ramach współpracy z polskimi partnerami odbywają się wzajemne odwiedziny, wspólne wycieczki i święta. Na przyszłość zaplanowane jest pogłębienie współpracy z partnerami i stwo-rzenie polsko-niemieckiej szkoły muzycznej i grupy teatralnej, polsko-niemieckich warsztatów dla wychowawców i zrealizowanie projektu Seemanns(garn)kiste i polsko-niemieckiej grupy małych naukowców. Przedszkole Samorządowe nr 1 Jarzębinka 4 w Słubicach współpracuje z przedszkolem Kita Bambi od 1992 roku, a od 2003 roku istnieje między tymi przedszkolami porozumienie o partnerstwie. Przedszkola organizują wspólne zajęcia, święta, wycieczki i projekty, m.in. wspólna próba bicia rekordu Guinnessa (plecenie długiego łańcucha z włóczki łańcucha przyjaźni ). W słubickich przedszkolach nie ma możliwości nauki języka niemieckiego, stąd też kontakt z językiem jest możliwy jedynie poprzez projekty i spotkania przedszkolaków. Spotkania odbywają się pod hasłem: nauka przez zabawę. W Ewangelickim Przedszkolu Gertraud-Marien we Frankfurcie (O) 5 jest coraz więcej dzieci z rodzin polsko-niemieckich. Z inicjatywy rod- der polnischen Sprache. Im Alltag lernen die Kinder Tradition und Kultur des Nachbarn kennen. Zu den offenen Angeboten zählt u.a. die Tanzgruppe Krakowiaki. Die Eurokita hat neben dem Słubicer Kindergarten Nr. 2 noch einen Partner-Kindergarten in Zielona Góra. Mit den polnischen Partner-Kitas werden gegenseitige Besuche, gemeinsame Ausflüge und Feierlichkeiten durchgeführt. In Zukunft soll die Zusammenarbeit mit den Partner- Kitas vertieft und eine deutsch-polnische Musikschule und Theatergruppe, deutsch-polnische Workshops für die Pädagogen, Seemanns(garn) kiste und deutsch-polnische Kleine Forscher angeboten werden. Der Słubicer Kindergarten Nr. 1 Jarzębinka 4 arbeitet mit der Frankfurter Kita Bambi seit 1992 zusammen, seit 2003 gibt es eine Partnerschaftsvereinbarung. Organisiert werden gemeinsame Beschäftigung, Ausflüge, Feiern und Projekte. Auch gab es den Versuch, gemeinsam einen Guinness-Rekord aufzustellen, indem eine lange Kette aus Wolle geflochten wurde. In den Słubicer Kindergärten gibt es keinen regulären Deutschunterricht, daher ist der Kontakt mit der Sprache nur im Rahmen von Projekten und Begegnungen möglich. Dabei wird Deutsch beim Spielen gelernt. Im ev. Kindergarten Gertraud-Marien Frankfurt (Oder) 5 gibt es immer mehr Kinder aus deutschpolnischen Familien. Aus einer Elterninitiative heraus ist daher ein Projekt in Zusammenarbeit mit dem Sprachenzentrum der Europa-Universität Viadrina entstanden. Täglich ist mehrere Stunden eine polnische Erzieherin anwesend, die mit allen Kindern nur Polnisch spricht. Gleichzeitig nehmen die deutschen Erzieher an Weiterbildungen teil und lernen Polnisch. Das Projekt wird aus 4

ziców powstał projekt we współpracy z Centrum Językowym (Sprachenzentrum) Europejskiego Uniwersytetu Viadrina. W projekcie biorą udział wszystkie dzieci z przedszkola. Każdego dnia w przedszkolu obecna jest polska wychowawczyni, która rozmawia z dziećmi wyłącznie po polsku. Równocześnie także sami wychowawcy biorą udział w seminariach i uczą się języka polskiego. Część projektu finansowana jest ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, część finansuje samo przedszkole. Obecnie projekt rozpisany jest na 3 lata, ale w przyszłości powinna tu powstać dwujęzyczna instytucja na stałe. W ramach projektu Edukacja bez granic - polsko-niemiecki system edukacji przedszkolnej wraz z infrastrukturą powstanie Polsko-Niemieckie Przedszkole Integracyjne 6 : Utworzone zostanie przedszkole w Słubicach, dodatkowo zaadaptowane do celów edukacyjnych zostanie poddasze EuroKity. Poza tym odbędzie się specjalne kształcenie wychowawców, przygotowujące do pracy w grupach polsko-niemieckich. Planowanych jest stworzenie 175 miejsc dla dzieci, w tym ok. 20 miejsc dla dzieci niemieckich w pierwszym roku działalności przedszkola oraz rozszerzenie tej oferty w przypadku większej ilości chętnych po stronie niemieckiej. Frankfurccy rodzice sami zgłosili zapotrzebowanie na tego typu ofertę. Koszt pobytu dziecka w przedszkolu będzie wynosił ok. 300 PLN. Ponadto, do roku 2013 powinnien powstać plan sieci przedszkoli miast Słubice i Frankfurt (O). 3. Język sąsiada w szkołach Partnerstwa między szkołami Szkoła Podstawowa nr 1 w Słubicach Szkoła Podstawowa Mitte we Frankfurcie (O) Szkoła Podstawowa nr 2 w Słubicach Szkoła Podstawowa Am Botanischen Garten we Frankfurcie (O) Szkoła Podst. nr 3 w Słubicach Zack Zirkus w Berlinie Gimnazjum nr 1 w Słubicach Sportmuseum we Frankfurcie (O) Gimnazjum nr 2 w Słubicach Karl-Liebknecht- Gymnasium we Frankfurcie (O) Liceum im. Zbigniewa Herberta w Słubicach Karl-Liebknecht-Gymnasium we Frankfurcie (O) Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach - Szkoła Waldorfska we Frankfurcie (O) Mitteln der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit gefördert, ein Teil wird durch die Kita bzw. die Kirchengemeinde getragen. Die Projektdauer beträgt drei Jahre. Langfristig soll eine zweisprachige Einrichtung geschaffen werden. Im Rahmen des Projekts Bildung ohne Grenzen. Schaffung eines deutsch-polnischen Vorschulbildungssystems samt Infrastruktur wird ein Deutsch-Polnischer Integrationskindergarten 6 eingerichtet: Der Kindergarten in Słubice wird neu gebaut und das Dachgeschosses der Frankfurter Eurokita für Bildungszwecke umgebaut. Daneben werden die Erzieher/innen auf die Arbeit in deutsch-polnischen Gruppen vorbereitet. Geplant sind 175 Plätze, im ersten Jahr davon ca. 20 für Frankfurter Kinder, später bei Bedarf mehr. Von Frankfurter Eltern gab es bereits Interessenbekundungen. Die Kosten für einen Kindergartenplatz werden rund 300 PLN betragen. Bis 2013 soll es außerdem eine gemeinsame Kitanetzplanung für Frankfurt (Oder) und Słubice geben. 3. Nachbarsprache an den Schulen Bestehende Partnerschaften Grundschule Nr. 1 Słubice Grundschule Mitte Frankfurt (Oder) Grundschule Nr. 2 Słubice Grundschule Am Botanischen Garten Frankfurt (Oder) 5

Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach - Konrad-Wachsmann-Oberstufenzentrum (Oddział nr 5: Ekonomia i Administracja) we Frankfurcie (O) Język niemiecki oferowany jest we wszystkich trzech słubickich szkołach podstawowych w formie dobrowolnych zajęć pozalekcyjnych (język angielski jako przedmiot obowiązkowy od klasy pierwszej); w szkołach podstawowych w Golicach i Kunowicach w ramach pierwszego języka obcego naucza się języka niemieckiego. Od poziomu gimnazjum obowiązkowo naucza się dwóch języków obcych - angielskiego i niemieckiego. Na poziomie szkół średnich, szczególny nacisk na naukę języków kładzie Liceum im. Zbigniewa Herberta, oferując naukę na dwóch poziomach, w małych grupach, oraz współpracując z Karl-Liebknecht-Gymnasium we Frankfurcie nad Odrą. Każdego roku słubiccy uczniowie z gminy i powiatu biorą udział w projekcie EuroCamp. 7 Szkoła Podst. nr 1 im. M. Kopernika w Słubicach współpracuje ze Szkołą Podstawowa Mitte we Frankfurcie (O) od roku 1994, a współpraca ta rozpoczęła się w ramach projektu Spotkanie heißt Begegnung. W ciągu ostatnich lat przeprowadzone zostały liczne wspólne projekty (publikacje, filmy), spotkania oraz tygodniowa wymiana nauczycieli. Obecnie nadal odbywają się wspólne spotkania (np. wspólne święta, czy Dzień Sąsiada). W słubickiej Szkole Podstawowej nr 1 język niemiecki od roku szkolnego 2011/12 oferowany jest jedynie w formie zajęć pozalekcyjnych, pierwszym językiem obcym jest język angielski. Obowiązkowa nauka języka niemieckiego rozpoczyna się dopiero na poziomie gimnazjum. Spora ilość dzieci ze szkoły podstawowej Grundschule Mitte uczęszczała wcześniej do przedszkola Eurokita, więc miała już kontakt z językiem polskim. W Grundschule Mitte, już w pierwszej klasie uczniowie oraz ich rodzice decydują o tym, czy oprócz języka angielskiego chcieliby się uczyć także języka polskiego. Obecnie już ponad 40% uczniów uczy się języka polskiego z wzrastającą tendencją. Uczniowie klas 1 i 2 mają jedną lekcję polskiego, w klasach 3 i 4 trzy lekcje, a w klasach 5 i 6 cztery lekcje języka polskiego. Koncepcję nauczania języka polskiego należy złożyć jako wniosek w Schulamt (kuratorium) we Frankfurcie (O), istnieje ramowy plan nauczania. Grundschule Nr. 3 Słubice Zack Zirkus Berlin Gimnazjum Nr. 1 Słubice Sportmuseum Frankfurt (Oder) Gimnazjum Nr. 2 Słubice Karl-Liebknecht- Gymnasium Frankfurt (Oder) Zbigniew-Herbert-Liceum Karl-Liebknecht- Gymnasium Frankfurt (Oder) Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft Słubice - Waldorfschule Frankfurt (Oder) Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft Słubice - Konrad-Wachsmann-Oberstufenzentrum (Abteilung Nr. 5: Wirtschaft und Verwaltung) Frankfurt (Oder) Deutsch wird an den drei Słubicer Grundschulen als freiwillige AG im Nachmittagsbereich angeboten (Englisch als Unterrichtsfach ab Klasse 1); an den Grundschulen Golice und Kunowice wird Deutsch als erste Fremdsprache unterrichtet. Ab Klassenstufe 7 (Gimnazjum) sind zwei Fremdsprachen - Englisch und Deutsch - obligatorisch. Von den weiterführenden Schulen legt das Zbigniew-Herbert-Liceum besonderen Wert auf die Sprachvermittlung, bietet u.a. zwei verschiedene Lernniveaus in kleinen Gruppen an und kooperiert mit dem Karl-Liebknecht-Gymnasium Frankfurt (Oder). Jährlich nehmen Słubicer Schüler aus der Gemeinde und dem Landkreis am internationalen Projekt Eurocamp teil. 7 Zwischen der Grundschule Mitte Frankfurt (Oder) und der Grundschule Nr. 1 Słubice besteht seit 1994 eine Zusammenarbeit, die im Rahmen des Projekts Spotkanie heißt Begegnung begonnen wurde. Zahlreiche gemeinsame Projekte (Publikationen, Filme), Begegnungen, ein wöchentlicher Lehreraustausch wurden in den letzten Jahren durchgeführt. Heute finden noch regelmäßige Begegungen (z.b. gemeinsame Feiern, Tag des Nachbarn) statt. In der Słubicer Grundschule Nr. 1 wird Deutsch seit dem Schuljahr 2011/12 ausschließlich in Form von AG s angeboten, Englisch ist die erste Fremdsprache. Deutsch erlernen alle Schüler ab Klasse 7 am Gimnazjum. Zahlreiche Kinder in der Grundschule Mitte haben vorher die Eurokita besucht und daher bereits schon Kontakt mit der polnischen Sprache gehabt. In der Grundschule Mitte entscheiden sich die Eltern und Schüler in der ersten Klas- 6

Duży problem stanowił dotychczas brak odpowiednich materiałów do nauki, w międzyczasie jednak powstaje coraz więcej podręczników, także dla poziomu szkół podstawowych. Przy planowaniu godzin lekcyjnych zwraca się uwagę na to, żeby język polski nie był oferowany jedynie podczas końcowych godzin lekcyjnych. 8 Szkoła podstawowa Mitte jest jedyną szkoła podstawową we Frankfurcie, która oferuje uczniom możliwość nauki języka polskiego jako przedmiot nauczania. W trzech innych szkołach podstawowych ( Lenné-Schule, Am Mühlenfließ, Erich Kästner ) języka polskiego można się uczyć w ramach dobrowolnych zajęć pozalekcyjnych. W Karl-Liebknecht-Gymnasium 9 we Frankfurcie nad Odrą język polski nauczany jest od 1958 roku. Od roku szkolnego 2011/12 istnieje możliwość nauki języka polskiego od klasy 7 na dwóch poziomach (podstawowym i rozszerzonym). W ramach projektu Latarnia uczniowie z klas 8 i 9 razem z uczniami słubickiego Gimnazjum nr 2 mają wspólne zajęcia po niemiecku lub po polsku. Od klasy 10 polscy uczniowie mają możliwość nauki w Karl-Liebknecht-Gymnasium aż do samej matury. Uczniowie niemieccy tej szkoły mogą zdawać egzamin maturalny również z języka polskiego. W Szkole Waldorfskiej we Frankfurcie (O) język polski może być wybierany jako przedmiot nauczania od klasy 7. W Zespole Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach (oferującym różnorodne profile kształcenia zawodowego) naucza się języka niemieckiego. W ostatnich latach zrealizowane zostały liczne wspólne projekty: warsztaty bożonarodzeniowe, zawieranie przyjaźni listownych, warsztaty językowoartystyczne, Andrzejki, etwinning (współpraca internetowa) oraz projekt teatralny W labiryncie. 10 W szkole zawodowej Konrad Wachsmann Oberstufenzentrum Frankfurt (Oder) język polski jest obowiązkowy dla uczniów uczących się w zawodzie handlu detalicznego. Od bieżącego roku istnieje współpraca pomiędzy tą szkołą, a Zespołem Szkół Ekonomiczno-Rolniczych, w ramach której uczniowie mają możliwość wymiany i wspólnej nauki języka. se, ob sie neben Englisch auch Polnisch als erste Fremdsprache lernen wollen. Mittlerweile lernen mehr als 40 % der Schüler Polnisch, mit steigender Tendenz. Die Schüler lernen in Klassenstufe 1+2 je eine Unterrichtsstunde Polnisch, in Klassenstufe 3+4 werden jeweils drei Unterrichtsstunden und in der 5.+6. Klassenstufe je vier Unterrichtsstunden Polnisch. Das Konzept muss beim Schulamt Frankfurt (Oder) beantragt werden, es gibt einen Rahmenlehrplan. Ein Problem stellte lange fehlendes Unterrichtsmaterial dar, mittlerweile gibt es jedoch immer mehr Lehrwerke auch für den Grundschulbereich. Bei der Unterrichtsplanung wird sich darum bemüht, den Polnischunterricht nicht nur in den Randstunden anzubieten. 8 Die Grundschule Mitte ist die einzige Frankfurter Grundschule, die den Schülern Polnisch als Unterrichtsfach anbietet. An drei anderen Grundschulen (Lenné-Schule, Grundschule Am Mühlenfließ, Erich-Kästner-Grundschule) gibt es im laufenden Schuljahr Polnisch-AG s als freiwilliges Angebot im Nachmittagsbereich. Am Karl-Liebknecht-Gymnasium 9 wird seit 1958 Polnisch als Fremdsprache unterrichtet. Seit dem Schuljahr 2011/12 gibt es in Jahrgangsstufe 7 zwei Niveaustufen für Polnisch (Anfänger + Fortgeschrittene). Im Projekt Latarnia haben Schüler der 8./9. Jahrgangsstufe mit Schülern des Słubicer Gimnazjums Nr. 2 auf Polnisch bzw. Deutsch wöchentlich gemeinsam Unterricht. Ab Jahrgangsstufe 10 besuchen polnische Schüler/innen das Karl-Liebknecht-Gymnasium bis zum Abitur. Es können auch Schüler im Fach Polnisch die Abiturprüfung ablegen. An der Waldorfschule Frankfurt (Oder) kann Polnisch ab Klasse 7 als Unterrichtsfach gewählt werden. An der Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft in Słubice (mit unterschiedlichen beruflichen Profilen) wird Deutsch unterrichtet. In den letzten Jahren wurden zahlreiche gemeinsame Projekte realisiert: Weihnachtsworkshops, Brieffreundschaft, Sprach- und Kunstworkshops, Andrzejki, etwinning (Internet-Kooperationen), Theaterprojekt Im Labyrint. 10 Am Konrad Wachsmann Oberstufenzentrum Frankfurt (Oder) ist Polnischunterricht obligatorisch für Auszubildende im Einzelhandel. Hier gibt es seit dem laufenden Schuljahr eine Koope- 7

4. Metody i jakóść nauczania języków obcych O uczestnictwie i motywacji uczniów, szczególnie podczas zajęć pozalekcyjnych, decyduje w dużej mierze jakość nauczania języka obcego. Czy istnieje recepta na dobre nauczanie języków obcych? dr Rosemarie Beck, Instytut Szkół i Mediów Berlina i Brandenburgii Dobra lekcja języka obcego współgra z innymi przedmiotami; przekazuje wiedzę o tym, co w innych kulturach jest normalne i oczywiste; umożliwia pośredniczenie między językami/kulturami; zajmuje się m.in. aspektem wielojęzyczności, rolą danego języka obcego w Europie, ewentualnie w porównaniu do języka angielskiego...; w dużym stopniu włącza do nauki zdobyte poza szkołą umiejętności językowe. Więcej informacji: www.lisum.berlin-brandenburg.de Wczesna nauka języków nowe pomysły i materiały Instytutu Goethego z Warszawy Michael Falz, Goethe-Institut w Warszawie Język niemiecki jest zaraz po języku angielskim najczęściej wybieranym przez polskich uczniów językiem obcym. Instytut Goethego promuje naukę języka niemieckiego w Polsce, opracowuje materiały dydaktyczne do nauki w przedszkolach i szkołach, przeprowadza projekty jak np. Deutsch-Wagen-Tour w Polsce. Poza tym organizuje także kursy dokształcające dla nauczycieli języka niemieckiego. Więcej informacji: www.goethe.de/warschau 5. Programy edukacji i wymiany dla przedszkoli i szkół Szkolna współpraca międzynarodowa w obszarze edukacji europejskiej Radosław Wróblewski, Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp. Program Comenius - Edukacyjny program UE Uczenie się przez całe życie Grupy docelowe: Program jest skierowany do uczniów korzystających z edukacji szkolnej do ration mit Schülern der Słubicer Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft mit regelmäßigem Austausch und gemeinsamem Sprachenlernen. 4. Methoden und Qualität des Fremdsprachenunterrichts Über Teilnahme und Motivation der Schüler, besonders auch bei freiwilligen Arbeitsgemeinschaften, entscheidet die Qualität des Fremdsprachenunterrichts. Gibt es Rezepte/Empfehlungen für einen guten Fremdsprachenunterricht? Dr. Rosemarie Beck, Landesinstitut für Schule und Medien Berlin-Brandenburg Guter Fremdsprachenunterricht kooperiert mit anderen Fächern; vermittelt Wissen darüber, was in anderen Kulturen als normal und selbstverständlich gilt; befähigt zum Vermitteln zwischen den Sprachen/Kulturen; thematisiert u.a. Mehrsprachigkeit, die Rolle der jeweils anderen Sprache in Europa ggf. im Vergleich mit Englisch...; bezieht außerschulisch erworbene Sprachkenntnisse in besonderem Maße ein. Weitere Informationen: www.lisum.berlin-brandenburg.de Frühes Fremdsprachenlernen - neue Ideen und Materialien des Goethe-Instituts Warschau Michael Falz, Goethe Institut Warschau Deutsch ist nach Englisch die am meisten an polnischen Schulen gelernte Sprache. Das Goethe- Institut setzt sich für die Verbreitung der deutschen Sprache in Polen ein, stellt didaktische Materialien für Kitas und Schulen zur Verfügung, führt Projekte, u.a. die Deutsch-Wagen-Tour in Polen, durch. Darüber hinaus werden Kurse und Weiterbildungen für Deutschlehrer/innen angeboten. Weitere Informationen: www.goethe.de/warschau 5. Bildungs- und Austauschprogramme für Kitas und Schulen Europäische Bildungsprogramme zur schuli- 8

końca szkoły średniej oraz do instytucji i organów administracyjnych szkół i kształcenia nauczycieli. Działania wspierane w ramach Programu: dwustronne oraz wielostronne wymiany uczniów i kadry oraz mobilność uczniów; regionalne oraz gminne partnerstwa w obszarze szkolnym; wizyty przygotowawcze oraz seminaria poznawcze; staże w zagranicznych szkołach dla studentów kierunków nauczycielskich; zagraniczne szkolenia dla nauczycieli; Do centralnie zarządzanych działań w ramach programu COMENIUS zaliczają się: projekty współpracy instytucji kształcących i dokształcających nauczycieli tematyczne sieci instytucji oświatowych Więcej informacji: www.comenius.org.pl Wymiana dzieci i młodzieży w regionie przygranicznym - Polsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży Dorota Bastos, PNWM Celem projektu są spotkania między dziećmi i młodzieżą z Polski i Niemiec. Tematy spotkań można wybierać dowolnie, PNWM jest otwarta na innowacyjne projekty. Dla regionu przygranicznego obowiązują specjalne kryteria wsparcia: Spotkania krótkoczasowe podlegają możliwości wsparcia, np. spotkania popołudniowe lub jednodniowe, maksymalnie 24 dni (wyjątek stanowią praktyki) Wiek uczestników spotkania w przedziale od przedszkolaków do 26 roku życia Również osoby prywatne mogą złożyć wniosek o dofinansowanie, warunkiem jest posiadanie partnera w kraju sąsiedzkim. Odnośnie kosztów programu ustalane są kwoty stałe. Projekty warte szczególnej uwagi: projekty dla dzieci w rejonie przygranicznym programy wspierające naukę języka sąsiada projekty wymiany zawodowej Indywidualne praktyki dla młodzieży z kraju sąsiedzkiego (od 1 do 3 miesięcy przy comiesięcznym wsparciu) Projekt modelowy 4x1 jest łatwiejszy! dotuje w sposób uproszczony mniejsze projekty, które nie będąc spotkaniem, nie mogły dotąd schen Zusammenarbeit Radosław Wróblewski, Bildungskuratorium Gorzów Wlkp. Programm Comenius EU-Bildungsprogramm für lebenslanges Lernen Zielgruppen: COMENIUS richtet sich an vorschulische Einrichtungen und Schulen bis zum Ende des Sekundarbereichs II sowie an Einrichtungen und Organisationen der Schulverwaltung und der Lehreraus- und -fortbildung. Geförderte Aktivitäten: multilaterale und bilaterale Schulpartnerschaften und die Mobilität von Schülern; Regio-Partnerschaften im schulischen Bereich zwischen Regionen und Gemeinden; Vorbereitende Besuche und Kontaktseminare Assistenzzeiten von Studierenden der Lehramtsfächer an Schulen im Ausland; Fortbildungskurse für Lehrkräfte im Ausland. Zu den zentral verwalteten Maßnahmen unter COMENIUS zählen: Projekte für die Zusammenarbeit von Einrichtungen der Lehreraus- und -fortbildung thematische Netzwerke von Bildungseinrichtungen Weitere Informationen: www.kmk-pad.org Kinder- und Jugendaustausch im grenznahen Raum - Deutsch-Polnisches Jugendwerk Dorota Bastos, DPJW Im Vordergrund steht der Begegnungscharakter zwischen Kindern und Jugendlichen aus Deutschland und Polen. Die Themen können frei gewählt werden, innovative Projekte sind willkommen. Auch Privatpersonen können einen Förderantrag stellen, es muss einen Projektpartner im Nachbarland geben. Für Programmkosten sind Festbeträge festgelegt. Für den grenznahen Raum gelten besondere Förderkriterien: 9

otrzymać dotacji według stawek ryczałtowych PNWM. Są to np. publikacje, wystawy, koncerty oraz inne imprezy otwarte. Maksymalna kwota dofinansowania: 1000 euro lub 3000 zł min. 10% wkładu własnego Wniosek: bez specjalnego formularza (opis projektu oraz plan kosztów i finansowania). Rozliczenie: sprawozdanie, liczbowe zestawienie wydatków i źródeł finansowania oraz ewentualne przykładowe egzemplarze Więcej informacji: www.pnwm.org 6. Podsumowanie i cele Polsko-niemieckie działania oraz współpraca są widoczne w Słubicach i we Frankfurcie. Na przyszłość pojawiają się trzy wyzwania dot. oferty języka sąsiada. Wyzwanie nr 1: Stworzenie szerokiej oferty nauki języka sąsiada o wysokiej jakości Podczas gdy w Słubicach wszyscy uczniowie, najpóźniej od 1 klasy gimnazjum uczą się języka niemieckiego, nauka języka polskiego we Frankfurcie jest możliwa jedynie w pojedyńczych szkołach lub przedszkolach. Na poziomie szkół podstawowych, wraz z zakończeniem projektu Spotkanie znaczy Begegnung (1994-2009) przestała istnieć współpraca z polskimi szkołami, zajęcia pozalekcyjne zostały wstrzymane z powodu braku zasobów personalnych i finansowych. Celem jest stworzenie szerokiej oferty nauki języka polskiego o wysokiej jakości w jeszcze większej ilości szkół w przedziale od szkół podstawowych do samej matury. W związku z rosnącą liczbą powiązań w dziedzinach gospodarki, polityki i administracji oraz Kurzzeitprojekte sind förderfähig, z.b. Nachmittags-/Tagesbegegnungen bis max. 24 Tage (Ausnahme: Praktika) Alter der Teilnehmer: Kindergartenalter bis 26 Jahre Projekte von besonderer Aufmerksamkeit: Projekte für Kinder im grenznahen Raum Projekte, die das Sprachlernen des Nachbarn förden Austauschprojekte in der Berufsausbildung Individuelle Praktika für Jugendliche aus dem Nachbarland (1-3 Monat bei monatlicher Förderung) Modellprojekt 4x1 ist einfacher! fördert vereinfacht kleinere Projekte, die nicht wie ein Begegnungsprojekt im bisherigen Festbetragsverfahren beantragt werden können, z.b. Publikationen, Ausstellungen, Konzerte, andere offene Veranstaltungen mit einer maximalen Fördersumme von 1.000 EUR bzw. 3.000 PLN mindestens 10% Eigenmittel Antrag: formlos (Projektbeschreibung & Kostenund Finanzierungsplan) Abrechnung: Sachbericht, zahlenmäßige Aufstellung der Ausgaben und Einnahmen und ggf. Belegexemplare Weitere Informationen: www.dpjw.org 6. Zusammenfassung und Zielsetzungen Deutsch-polnische Kontakte und Kooperationen sind in Frankfurt (Oder) und Słubice sichtbar. Für die Zukunft stellen sich folgende Herausforderungen in Bezug auf das Nachbarsprachenangebot: Herausforderung 1: Schaffung eines breiten und hochwertigen Angebots der Nachbarsprache Während in Słubice alle Schüler spätestens ab Klasse 7 Deutsch lernen, ist der Polnischunterricht bzw. der Umgang mit der Sprache in Frankfurt (Oder) nur an wenigen Schulen bzw. Kitas möglich. Im Grundschulbereich wurden mit Beendigung des Projekts Spotkanie heißt Begegnung (1994-1999, RAA Brandenburg) zahlreiche Kooperationen mit polnischen Schulen und AG s wieder eingestellt. Es fehlen personelle wie auch finanzielle Ressourcen. Erreicht werden soll ein breites und qualitativ hochwertiges Angebot an Polnischunterricht an 10

wspólnym rynkiem pracy znajomość języka sąsiada coraz częściej okazuje się być nie tylko atutem w życiu zawodowym, lecz już oczywistym wymogiem. Wyzwanie nr 2: Stworzenie systematycznej i zróżnicowanej oferty języka sąsiada Ciągłość oferty nauki języka sąsiada (szczególnie jeśli chodzi o język polski) na wszystkich stopniach edukacji od przedszkoli aż do szkół średnich oraz zawodowych jest obecnie niewystarczająca. W sprawie nauki języka polskiego wybór pomiędzy szkołami we Frankfurcie praktycznie nie istnieje. W obecnym roku szkolnym (2011/12), w Karl-Liebknecht-Gymnasium wprowadzono nauczenie pasmowe języka polskiego na poziomie podstawowym oraz rozszerzonym. W obydwu szkołach Oberschulen (kl. 7-10) nie ma oferty języka polskiego w ogóle (do wyboru jest język rosyjski i francuski). W Słubicach, od 1 klasy gimnazjum nauka języka niemieckiego jest obowiązkowa oraz kontynuowana w liceum lub technikum. Wyzwanie nr 3: Zapewnienie wsparcia finansowego oraz politycznego Znajomość języka sąsiada jest nie tylko szansą, ale przede wszystkim koniecznością w regionie przygranicznym. Znaczenie języka sąsiada powinno zostać, szczególnie po stronie frankfurckiej, uwidocznione i podkreślone. Wraz z językiem poznaje się również kulturę, zwyczaje i struktury kraju sąsiedzkiego - dla rozwoju regionu taka znajomość jest nieodzowna. Dwumiasto wielojęzyczne, czyli jeden z celów Słubicko-Frankfurckiego Planu Działania, oznacza ogromny potencjał dla miasta, a przede wszystkim dla ludzi. Do realizacji celu potrzebne jest jednak większe wsparcie, zarówno finansowe, jak i polityczne. noch mehr Schulen in der Primar- und Sekundarstufe. In Hinsicht auf zunehmende Verflechtungen in Wirtschaft, Politik und Verwaltung sowie den gemeinsamen Arbeitsmarkt sind Kenntnisse der Nachbarsprache nicht mehr nur ein Pluspunkt im späteren Berufsleben, sondern mittlerweile immer häufiger Bedingung. Herausforderung 2: Schaffung eines kontinuierlichen und differenzierten Angebots der Nachbarsprache Die Kontinuität des Nachbarsprachenangebots in den unterschiedlichen Lernphasen (Kindertagesstätte Grundschule weiterführende Schule berufliche Bildung) ist momentan nur unzureichend gegeben. Hinsichtlich des Polnischunterrichts in Frankfurt (Oder) gibt es kaum Wahlmöglichkeiten zwischen den Schulen. Im laufenden Schuljahr (2011/12) wurde durch das K.-Liebknecht-Gymnasium eine Differenzierung nach Anfänger- und Fortgeschrittenen-Niveau eingeführt. An den Oberschulen gibt es kein Polnischangebot (im Wahlpflichtbereich werden Französisch und Russisch angeboten). In Słubice ist Deutsch ab dem Gimnazjum (Kl. 7) als zweite Fremdsprache für alle Schüler obligatorisch und wird am Liceum bzw. am Technikum fortgeführt. Herausforderung 3: Sicherung finanzieller und politischer Unterstützung Die Kenntnis der Nachbarsprache ist nicht nur eine Chance, sondern vor allem auch ein Erfordernis in der Grenzregion. Die Bedeutung der Nachbarsprache muss, v.a. auf Frankfurter Seite, verdeutlicht und anerkannt werden. Mit der Sprache lernt man auch die Kultur, Sitten und Strukturen im Nachbarland kennen - für die Entwicklung der Region sind diese Kenntnisse unabdingbar. Hierfür bedarf es verstärkt finanzieller und politischer Unterstützung. Denn eine mehrsprachige Doppelstadt, wie sie im Frankfurt-Słubicer Handlungsplan als Ziel gefordert wird, bietet ein bedeutendes Potenzial für die Stadt und vor allem ihre Bürger. Dieses Projekt wird aus Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung (EFRE) im Rahmen des Operationellen Programms der grenzübergreifenden Zusammenarbeit Polen (Wojewodschaft Lubuskie) Brandenburg 2007-2013 gefördert. Grenzen überwinden durch gemeinsame Investition in die Zukunft Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) Brandenburgia 2007-2013. Pokonywać granice poprzez wspólne inwestowanie w przyszłość 11

7. Polnischlerner/innen an Frankfurter Kitas 11 (Stand: 11/2011) Liczba przedszkolaków uczących się jęz. polskiego we Frankfurcie 11 (stan: 11/2011) Kita Przedszkole Anzahl Polnischlerner Liczba uczących się jęz. polskiego Eurokita 34 insgesamt, davon 9 Vorschulkinder w sumie 34 dzieci, w tym 9 dzieci w zerówce ev. Kindergarten Gertraud-Marien 45 Kinder, davon 12 Vorschulkinder 45 dzieci, w tym 12 dzieci w zerówce Kita Regenbogen 27 Kinder + 18 Vorschulkinder 27 dzieci, w tym 18 dzieci w zerówce Kita Oderknirpse 64, davon 12 Vorschulkinder 64 dzieci, w tym 12 dzieci w zerówce Bemerkung uwagi Alle 34 Frankfurter Kinder lernen Polnisch, 20 Slubicer Kinder lernen Deutsch. Wszystkie 34 frankfurckie dzieci uczą się j.polskiego, 20 słubickich dzieci uczy się j.niemieckiego. Alle Kinder haben Kontakt zu der polnischen Betreuungsperson. Wszystkie dzieci mają kontakt z polskojęzyczną opiekunką. Zwei polnischsprachige Erzieherinnen betreuen 27 Kinder (1-3 Jahre), haben aber auch zu anderen Kindern Kontakt. Dwie polskojęzyczne wychowawczynie opiekują się 27 dziećmi (w wieku od 1-3), a także mają kontakt z dziećmi z innych grup. Zwei polnische Erzieherinnen haben Kontakt zu allen Kindern. Dwie polskie wychowawczynie mają kontakt z wszystkimi dziećmi. Kita Bambi 13 Seit zwei Jahren gibt es eine Gruppe (derzeit 4-Jährige) mit bilingualer Erzieherbesetzung. Od dwóch lat jest grupa (w tej chwili w wieku 4 lat) z dwujęzycznym zespołem opiekuńczym. Polnischlerner/innen an Frankfurter Schulen (Stand: 11/2011) Liczba uczniów uczących się jęz. polskiego we Frankfurcie (stan: 11/2011) Schule Szkoła Anzahl Polnischlerner Bemerkung uwagi Gesamt-Schülerzahl Liczba uczących się jęz. polskiego/suma uczniów Astrid-Lindgren-Grundschule 0 / 359 Interesse, AG einzurichten chęć, aby wprowadzić zajęcia pozalekcyjne Friedensgrundschule 0 / 251 keine AG mehr nie ma już zajęć pozalekcyjnych Grundschule Am Botanischen Garten 0 / 305 momentan keine AG, Interesse zur Wiedereinrichtung und Wiederbelebung des Kontakts mit Słubicer Partnerschule obecnie nie ma zajęć pozalekcyjnych, ale istnieje chęć wprowadzenia ich ponownie oraz ożywienia kontaktów ze słubicką szkołą partnerską Grundschule Erich Kästner ca. 10 / 338 (3 %) Arbeitsgemeinschaft (Kl. 1-6) zajęcia pozalekcyjne dla klas 1-6 Grundschule Am Mühlenfließ ca. 15 / 166 (9 %) Arbeitsgemeinschaft (2 Gruppen für Kl. 1-4); Interesse, weitere AG für Kl. 5+6 einzurichten zajęcia pozalekcyjne (2 grupy dla klas 1-4), chęć wprowadzenia zajęć pozalekcyjnych dla klas 5+6 12

Schule Szkoła Anzahl Polnischlerner/ Bemerkung uwagi Gesamt-Schülerzahl Liczba uczących się jęz. polskiego Grundschule Mitte 189 / 422 (45 %) Unterrichtsfach (Kl. 1-6) zajęcia dla klas 1-6 Hansaschule - sonderpäd. Förderschwerpunkt geistige Entwicklung Lenné-Schule - Grundschule mit angegliederten Förderklassen, sonderpäd. Förderbedarf Sprache Lessingschule I - sonderpäd. Förderschwerpunkt Lernen 0 / 72 Beratung über Einführung einer Polnisch-AG pomysł wprowadzenia zajęć pozalekcyjnych ca. 10 / 325 (3 %) 0 / 180 Arbeitsgemeinschaft (Kl. 1-6) zajęcia pozalekcyjne dla klas 1-6 Evangelische Grundschule 0 / 203 derzeit keine AG, Interesse, einen polnischen Projekttag durchzuführen obecnie nie ma zajęć pozalekcyjnych, ale jest chęć, aby zorganizować i przeprowadzić polski dzień Freie Waldorfschule 60 / 249 (24 %) Unterrichtsfach in Jahrgangsstufen 7-12 zajęcia w klasach 7-12 Oberschule Ulrich von Hutten 0 / 384 Interesse, Polnisch-AG einzurichten chęć, aby wprowadzić zajęcia pozalekcyjne Oberschule Heinrich v. Kleist 0 / 273 Interesse, Polnisch-AG einzurichten oder Polnisch als 2. Fremdsprache anzubieten chęć, aby wprowadzić zajęcia pozalekcyjne lub wprowadzić j. polski jako drugi język obcy Sportschule Frankfurt (Oder) - Gesamtschule mit gymnasialer Oberstufe 0 / 550 Städtisches Gymnasium I Europaschule Karl-Liebknecht Städtisches Gymnasium IV Carl Friedrich Gauß Konrad Wachsmann Oberstufenzentrum Gesamt Razem ca. 664 / 8070 (ca. 8,2 %) 240 / 876 (27 %) Jahrgangsstufen 7-13, seit Schuljahr 2011/12 in Kl. 7 Polnisch für Anfänger und Fortgeschrittene w klasach 7-13, od roku 2011/12 j. polski dla początkujących i zaawansowanych 0 / 538 140 / 2579 (5 %) Auszubildende Verkäufer + Einzelhandelskaufleute, alle Jahrgänge uczniowie w zawodach handlu detalicznego, wszystkie klasy 13

Deutschlerner/innen an Słubicer Schulen 12 (Stand: 10/2011) Liczba uczniów uczących się jęz. niemieckiego w Słubicach 12 (stan: 10/2011) Schule Szkoła Szkoła Podstawowa nr 1 w Słubicach Szkoła Podstawowa nr 2 w Słubicach Szkoła Podstawowa nr 3 w Słubicach Anzahl Polnischlerner Bemerkung uwagi (Anteil an Gesamt-Schülerzahl) Liczba uczniów uczących się języka niemieckiego/ procent (w stosunku do liczby uczniów w szkole) 101 (32%) Arbeitsgemeinschaft Zajęcia pozalekcyjne 52 (19%) Arbeitsgemeinschaft Zajęcia pozalekcyjne 58 (17%) Arbeitsgemeinschaft Zajęcia pozalekcyjne Szkoła Podstawowa w Kunowicach 50 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot Szkoła Podstawowa w Golicach 50 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot Gimnazjum nr 1 w Słubicach 359 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot Gimnazjum nr 2 w Słubicach 216 (100%) Pflichtfach Obowiązkowy przedmiot Zespół Szkół Licealnych im. Zbigniewa Herberta Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych Zespół Szkół Technicznych im. inż. Tadeusza Tańskiego Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Słubicach 335 (100%) Allgemeinbildendes Liceum für Jugendliche, Allgemeinbildendes Liceum für Erwachsene liceum ogólnokształcące dla młodzieży, liceum ogólnokształcące dla dorosłych 346 (100%) Technikum technikum 407 (100%) Technikum, grundlegende Berufsschule, Gimnazjum für Erwachsene technikum, zasadnicza szkoła zawodowa, gimnazjum dla dorosłych 65 (100%) Fördergrundschule, Förder-Gimnazjum, Förder-Berufsschule specjalna szkoła podstawowa, specjalne gimnazjum, specjalna zasadnicza szkoła zawodowa 14

1 Informacja: Jolanta Skręty, Zespół Administracyjny Oświaty w Słubicach 2 wg wykazu przedszkoli z lipca 2011 3 Informacja: Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, Eurokita Frankfurt (Oder) 4 Informacja: Jadwiga Grabowska, Przedszkole Samorządowe nr 1 Jarzębinka 5 Informacja: Daniel Werner/Dorota Gic, Ewang. Przedszkole Gertraud-Marien 6 Informacja: Przemysław Karg, Urząd Miejski w Słubicach 7 Informacja: Jolanta Skręty, Zespół Administracyjny Oświaty w Słubicach/Urszula Zakowicz, Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Słubicach 8 Informacja: Petra Stiller, Szkoła Podstawowa Mitte we Frankfurcie (O)/Jerzy Grabowski, Szkoła Podstawowa nr 1 w Słubicach 9 Informacja: Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht- Gymnasium we Frankfurcie (O) 10 Informacja: Anna Makosch, Szkoła Waldorfska we Frankfurcie (O) i Zespół Szkół Ekonomiczno- Rolniczych w Słubicach/Agata Prokop, Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach 11 Liczby uczących się języka polskiego pochodzą z przedszkoli oraz szkół, sumy uczniów pojedynczych szkół są przedstawione na serwerze ds. edukacji Bildungsserver Berlin-Brandenburg (http://bildungsserver.berlin-brandenburg.de) Instytutu Szkół i Mediów Berlina i Brandenburgii. Rozróżnienie według dzieci wychowujących się dwujęzycznie już w domu rodziców nie zostało przeprowadzone. 12 Informacja: Jolanta Skręty, Zespół Administracyjny Oświaty w Słubicach/Urszula Zakowicz, Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Słubicach 1 Information: Jolanta Skręty, Bildungsverwaltung ZAO Słubice 2 lt. Kitabetreuungswegweiser Frankfurt (Oder), Juli 2011 3 Information: Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, Eurokita Frankfurt (Oder) 4 Information: Jadwiga Grabowska, Kindergarten Nr. 1 Jarzębinka Słubice 5 Information: Daniel Werner/Dorota Gic, ev. Kindergarten Gertraud-Marien Frankfurt (Oder) 6 Information: Przemysław Karg, Stadtverwaltung Słubice 7 Information: Jolanta Skręty, Bildungsverwaltung ZAO Słubice/Urszula Zakowicz, Schulverwaltung ZEAS Słubice 8 Information: Petra Stiller, Grundschule Mitte Frankfurt (Oder)/Jerzy Grabowski, Grundschule Nr. 1 Słubice 9 Information: Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht- Gymasium Frankfurt (Oder) 10 Information: Anna Makosch, Waldorfschule Frankfurt (Oder) und Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft Słubice/Agata Prokop, Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft Słubice 11 Die Zahlen der Polnischlerner wurden direkt in den Kindertagesstätten bzw. Schulen erhoben, die Gesamt-Schülerzahlen sind auf dem Bildungsserver Berlin-Brandenburg (http:// bildungsserver.berlin-brandenburg.de) des Landesinstituts für Schule und Medien Berlin- Brandenburg aufgeführt. Eine Differenzierung nach Kindern, die bereits im Elternhaus zweisprachig aufwachsen, wurde nicht vorgenommen. 12 Information: Jolanta Skręty, Bildungsverwaltung ZAO Słubice/Urszula Zakowicz, Schulverwaltung ZEAS Słubice 15

8. Programm der Veranstaltung (28.09.2011) Program spotkania (28.09.2011) 10.30 Przyjazd uczestników i rejestracja 11.20 Wystąpienie dzieci z przedszkola Eurokita we Frankfurcie nad Odrą 11.30 Powitanie Holzmarkt 7 D-15230 Frankfurt (Oder) Sören Bollmann, Kontakt: 11.40 Szanse, jakie daje znajomość języka sąsiada Katrin Becker Tomasz Pilarski, Słubicki Miejski Ośrodek Kultury SMOK tel.: +49 335 606985-11 Oferta nauki języka niemieckiego w Słubicach e-mail: katrin.becker@frankfurt-slubice.eu 12.00 Jolanta Skręty, Zespół Administracyjny Oświaty w Słubicach: Przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja 12.15 Urszula Zakowicz, Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Słubicach: Szkoły ponadgimnazjalne Oferta nauki języka polskiego we Frankfurcie nad Odrą 12:30 Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht-Gymnasium Frankfurt (O)/doradca ds. jęz. polskiego: Język polski w szkołach ponadpodstawowych 12.45 Współpraca międzynarodowa w obszarze edukacji w jednoczącej się Europie Radosław Wróblewski, Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp. Podział na warsztaty (sala 03 / 104) 13.00-14.15 Warsztat nr 1 (sala 104): Język sąsiada w przedszkolach Formy kontaktu z jęz. sąsiada, realizacja projektów, kontynuacja, pomysły i cele Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, Eurokita we Frankfurcie (O) Jadwiga Grabowska, Przedszkole Samorządowe nr 1 Jarzębinka w Słubicach Daniel Werner, Ewang. Przedszkole Gertraud-Marien we Frankfurcie (O) Przemysław Karg, Urząd Miejski w Słubicach Moderacja: Sören Bollmann, Warsztat nr 2 (sala 03): Język sąsiada w szkołach Oferta języka sąsiada, formy kontaktu, kontynuacja, pomysły i cele Jerzy Grabowski, Szkoła Podstawowa nr 1 im. M. Kopernika w Słubicach Anna Makosch/Agata Prokop, Szkoła Waldorfska we Frankfurcie (O)/Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach Petra Stiller, Szkoła Podstawowa Mitte we Frankfurcie (O) Moderacja: Katrin Becker, 14.15-14.45 Przerwa z poczęstunkiem 14.45-15.45 Warsztat nr 3 (sala 104): Metody i jakóść nauki języków obcych Czy jest recepta na naukę języków obcych? dr Rosemarie Beck, Instytut szkół i mediów Berlina i Brandenburgii Warsztat nr 4 (sala 03): Możliwości kooperacji pomiędzy Słubicami a Frankfurtem nad Odrą Wymiana dzieci i młodzieży w regionie przygranicznym Dorota Bastos, Polsko-Niemiecka Wymiana Młodzieży Wczesna nauka języków nowe pomysły i materiały Goethe-Institut Michael Falz, Goethe-Institut w Warszawie Moderacja: dr Przemysław Chojnowski, Collegium Polonicum w Słubicach 15.45-16.00 Podsumowanie Kawa & ciasto Moderacja: Sahra Damus, Uniwersytet Europejski Viadrina/Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Brandenburgii JęZyK SąSiADA W PRZEDSZKOLACH i SZKOłACH W SłUBiCACH i WE FRAnKFURCiE nad ODRą 28.09.2011, godz. 10.30-16.45 Uniwersytet Europejski Viadrina, Audimax Sala 03, Logenstr. 2, Frankfurt (O) Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Polska (Województwo Lubuskie) Brandenburgia 2007-2013. Pokonywać granice poprzez wspólne inwestowanie w przyszłość 16

10.30 Eintreffen/Registrierung 11.20 Auftritt der Kinder der Eurokita Frankfurt (Oder) 11.30 Begrüßung Holzmarkt 7 15230 Frankfurt (Oder) Sören Bollmann, Kontakt: 11.40 Chancen durch die Nachbarsprache Katrin Becker Tomasz Pilarski, Leiter des Słubicer Kulturzentrums SMOK Tel.: +49 335 606985-11 Deutschangebot in Słubice E-Mail: katrin.becker@frankfurt-slubice.eu 12.00 Jolanta Skręty, Bildungsverwaltung ZAO Słubice: Kitas, Grundschulen, Gymnasium 12.15 Urszula Zakowicz, Schulverwaltung ZEAS Słubice: Weiterführende Schulen Polnischangebot in Frankfurt (Oder) 12:30 Krzysztofa Grelka, Karl-Liebknecht-Gymnasium Frankfurt (Oder)/Fachberaterin Polnisch: Polnisch an weiterführenden Schulen 12.45 Europäische Bildungsprogramme zur schulischen Zusammenarbeit Radosław Wróblewski, Bildungskuratorium Gorzów Wlkp. Aufteilung in Workshops (Raum 03 / 104) 13.00-14.15 Workshop 1 (Raum 104): Nachbarsprache in den Kitas Projektumsetzung, Umgang mit der Nachbarsprache, Kontinuität, Ideen &Ziele Marina Hendel/Julia Wagner-Krawczyk, Eurokita Frankfurt (Oder) Jadwiga Grabowska, Kindergarten Nr. 1 in Slubice Jarzębinka Daniel Werner, ev. Kindergarten Gertraud-Marien Frankfurt (Oder) Przemysław Karg, Stadtverwaltung Słubice Moderation: Sören Bollmann, Workshop 2 (Raum 03): Nachbarsprache an den Schulen Fremdsprachenangebot, Kontaktformen, Kontinuität, Ideen & Ziele Jerzy Grabowski, Grundschule Nr. 1 Słubice Anna Makosch/Agata Prokop, Waldorfschule Frankfurt (Oder)/Schule für Wirtschaft und Landwirtschaft in Słubice Petra Stiller, Grundschule Mitte Frankfurt (Oder) Moderation: Katrin Becker, 14.15-14.45 Pause mit Imbiss 14.45-15.45 Workshop 3 (Raum 104): Methoden und Qualität des Fremdsprachenunterrichts Gibt es Rezepte für einen guten Fremdsprachenunterricht? Dr. Rosemarie Beck, Landesinstitut für Schule und Medien Berlin-Brandenburg Frühes Fremdsprachenlernen neue Ideen und Materialien des Goethe-Instituts Michael Falz, Goethe Institut Warschau Moderation: Dr. Przemysław Chojnowski, Collegium Polonicum Słubice 15.45-16.00 Abschlussplenum anschließend: Kaffee & Kuchen Workshop 4 (Raum 03): Kooperationsmöglichkeiten zwischen Frankfurt (Oder) und Słubice Kinder- und Jugendaustausch im grenznahen Raum Dorota Bastos, Deutsch-Polnisches Jugendwerk Moderation: Sahra Damus, Europa-Universität Viadrina/Deutsch-Polnische Gesellschaft Brandenburg NACHBARSPRACHE IN KITAS UND AN SCHULEN IN FRANKFURT (ODER) UND SŁUBICE 28.09.2011, 10.30-16.45 Uhr Europa-Universität Viadrina, Audimax Raum 03, Logenstr. 2, Frankfurt (Oder) Dieses Projekt wird aus Mitteln des Europäischen Fonds für Regionale Entwicklung (EFRE) im Rahmen des Operationellen Programms der grenzübergreifenden Zusammenarbeit Polen (Wojewodschaft Lubuskie) Brandenburg 2007-2013 gefördert. Grenzen überwinden durch gemeinsame Investition in die Zukunft 17