Postęp w hodowli buraka cukrowego stan obecny i przyszłość STC Toruń, 30.06.2009 Jerzy Siódmiak Pracownia Roślin Okopowych COBORU
Typy genetyczne odmian w historii hodowli Okresy już zamknięte : - diploidy wielonasienne - anizoploidy (poliploidy) wielonasienne Początek 21.wieku (schyłek okresu): - diploidy genetycznie jednonasienne - triploidy genetycznie jednonasienne Obecne i przyszłościowe: - diploidy jednonasienne z cechami tolerancji na choroby - diploidy (triploidy?) transgeniczne z innymi pożądanymi cechami (tolerancja na herbicydy nieselektywne, mniejsze wymagania wodne i nawozowe,...)
Produkcja nasion odmian wielokiełkowych A B C D E x a b c 2x d 4x 1 : 2x : 3x : 4x 25% : 50% : 25% odmiana anizoploidalna 3 e x
Schemat hodowli buraków jednokiełkowych WK 2x lub 3x
Budowa otoczki nasion buraka cukrowego nasienie fungicyd (TMDT) masa otoczkująca fungicyd (Tachigaren) insektycyd barwnik + ochrona
Burak cukrowy. Plony w doświadczeniach i w produkcji 800 250 Plony korzeni w doś wiadczeniach, dt z ha 230 Plony korzeni, dt z ha y = 10,789x + 573,44 700 210 600 190 500 y = 10,728x + 301,7 400 300 200 170 Plony korzeni w produkcji, dt z ha 150 130 Plony cukru w doś wiadczeniach, dt z ha y = 1,9012x + 87,955 110 90 0 70 11 13 15 19 19 2001 Lata zbioru 2003 2005 Plony cukru w doświadczeniach, dt z ha 900
Różnice głównych cech użytkowych odmian (średnie w latach badań 2004-2005, 2005-2006, -2008) Poziom cech średni Plon korzeni (dt z ha) 672 Zawartość Zawartość cukru N-α -amin. (%) (mval/0g) 2004-2005 19,3 16,5 Plon cukru (dt z ha) Chwościk buraka o (skala 9 ) 115,3 8,4 odchylenia od średniej najmniejszy największy -48 +24-0,2 +0,5-1,2 +1,2-5,2 +1,6-0,2 +0,4 108,9 8,2 2005-2006 średni 677 18,4 18,0 odchylenia od średniej najmniejszy największy -25 +52-0,5 +0,6-2,4 +2,4-3,7 +4,7-0,2 +0,5 120,4 7,8-2008 średni 757 18,1 19,5 odchylenia od średniej najmniejszy największy -32 +24-0,5 +0,6-2,1 +2,4-4,5 +3,5-0,5
Burak cukrowy. Stan rejestru 2009 Hodowla Odmiany Jabeta, Jagoda (Rh), Janosik* (Rh), Janowa, Japola, Jarysa, KHBC Kolia (Rh), Lubelska, Opolska, Poljana, Syzyf* (Rh) Aldona, Balladyna, Boryna (Rh), Huzar* (Rh), Korab, Polonez, WHBC Soplica, Zawisza, Zosia Atlas, Canasta (Rh, C), Casino (Rh, C), Cortina, Elixir (Rh, C), Danisco Desprez Imperial (Rh, C), Nancy (Rh, C), Rubin, Texas, Torino, Tunika, Vegas Ardan* (Rh) Agnieszka KWS* (Rh), Alyssa, Bogna KWS (Rh, F), Britannia (Rh, A), Canberra (Rh), Esperanza (Rh), Festina (Rh), Gesina (Rh), KWS Goldena KWS* (Rh, C), Henrike (Rh), Laurentina, Leonarda, Lustro, Nevenka (Rh, C), Raketa, Robina, Sława KWS* (Rh, N), Susanna, Witta (Rh) Agent* (Rh), Canyon (Rh), Eldorado (Rh), Espadon (Rh), Expert* (Rh), SES Giraf (Rh), Leopard (Rh), Marcepan, Pewniak* (Rh), Scout (Rh) Bruno, Carlos (Rh), Jambus (Rh), Jonas (Rh), Khazar, Lukas (Rh), Strube Syngenta Lupus, Schubert* (Rh) Gryf (Rh), Jovita, Kevata, Monza (Rh, C, R), Picasso (Rh, C, R), Traviata * odmiany wpisane do krajowego rejestru w 2009 roku
Burak cukrowy. Wyniki odmian w doświadczeniach porejestrowych w latach i 2006 Odmiana Hodowla Wzorzec Plon korzeni dt zha Zawartość cukru % 2006 2006 Plon cukru technologiczny dt z ha 2006 831 718 18,2 17,4 132,9 108,7 Zawartość azotu α -amin. mval/0g 2006 23,1 17,7 Wschody polowe % 2006 74 79 Wartości względne,% Aldona Balladyna* Bruno* Canyon Esperanza Giraf* Jabeta Jambus Jovita* Kevata Marcepan Opolska* Poljana Raketa Soplica Susanna Torino Traviata Tunika Zosia* WHBC WHBC Strube Sesvanderhave KWS Sesvanderhave KHBC Strube Syngenta Syngenta Sesvanderhave KHBC KHBC KWS WHBC KWS Danisco Syngenta Danisco WHBC 104 105 95 109 95 104,1,6,4,6,3,3,6,2,3,4,4,9,2,6,6,3,0,0,7,5,7,1,3,9,3 104,0,9,9,5,0,9 Aaaa odmiany tolerancyjne na rizomanię * Odmiany wpisane do rejestru w roku ; 104 104 106 113 87 84 84 90 105 106 89 95 106 104 107 107 107 117 92 86 72 77 74 75 75 72 74 75 73 71 75 78 74 73 74 72 67 71 72 76 81 79 81 82 79 82 82 81 77 78 76
Burak cukrowy. Wyniki odmian w doświadczeniach porejestrowych w latach 2008 i Zawartość Plon cukru Odmiana Hodowla Wzorzec Plon korzeni (dt zha) Zawartość cukru (%) 2008 2008 674 831 18,0 18,2 W artości technologiczny (dt z ha) 2008 azotu α -amin. (mval/0g) 2008 106,4 16,4 132,9 Wschody polowe (%) 2008 23,1 81 74 względne,% Aldona WHBC,9,1 105 83 72 Balladyna WHBC,6,6 107 113 80 77 Britannia* KWS 104 Bruno Strube Canyon Sesvanderhave Henrike* KWS,2 94 83 Janowa* KHBC,5 79 Jonas* Strube,3 105 84 Jovita Syngenta Kolia* KHBC Marcepan Sesvanderhave,9,4 80 75 Opolska KHBC 106,5,9 105 94 89 81 78 Raketa KWS,8,6 106 80 73 Scout* SES Susanna KWS,4,3 107 80 72 Traviata Syngenta 95,2,0 104 78 71 Tunika Danisco,0,7 107 78 72 Zosia WHBC,8,5 117 81 76,5 104 93 84 95,7,4 79 74 104,5,6 90 87 83 76,4,3,4,4 105 105 Aaaa odmiany tolerancyjne na rizomanię * Odmiany wpisane do rejestru w roku 2008; 78 73 82 107 84
Porównanie plonowania odmian standardowych (St) i tolerancyjnych na rizomanię (Rh) na glebach wolnych od rizomanii (odchylenia od wzorca) Rok rejestracji Liczba odmian Cecha 2005 2006 (wyniki 2003-2004) (wyniki 2004-2005) liczba odmian wpisanych do rejestru 7(St) 6 (Rh) 8 (St) 2005 2006 St : Rh (%) 7 (Rh) Średnie wyniki doświadczeń rejestrowych Plon korzeni, dt z ha Zawartość cukru, % Zawartość N-α -amin. Plon cukru, dt z ha o Chwościk buraka, sk.9 +7 +0,2-0,3 +3,0-0,4 Liczba doświadczeń +10-0,1-0,7 +1,6 +0,3 +4 +0,2-0,2 +2,0-0,4 28 Rok rejestracji Liczba odmian Cecha +21-0,3-0,6 +1,7 +0,3,8,6,4,2 90,5 2008 28 2008 (wyniki 2005-2006) (wyniki 2006-) liczba odmian wpisanych do rejestru 7(St),6,6,2,0 90,4 3(Rh) 1 (St) St : Rh (%) 9(Rh) Średnie wyniki doświadczeń rejestrowych Plon korzeni, dt z ha Zawartość cukru, % Zawartość N-α -amin. Plon cukru, dt z ha o Chwościk buraka, sk.9 Liczba doświadczeń +12-0,7 +2,5-0,1 +17-0,3-1,3 +0,9 +0,2 28-5 -1,1-0,1 +8-0,3 +2,9 28,3,2,7,3,4,4,0,2,8,5
Porównanie plonowania odmian standardowych (St) i tolerancyjnych na rizomanię (Rh) w doświadczeniach porejestrowych na glebach skażonych rizomanią (odchylenia od wzorca) Rok rejestracji Cecha 2004 2005 2006 2008 liczba badanych odmian 3(St) 11 (Rh) 14 (Rh) 2 (St) 2(St) 14(Rh) 2(St) 14(Rh) 2(St) 14(Rh) Średnie wyniki doświadczeń porejestrowych na glebach skażonych Plon korzeni (dt z ha) -165 +45-149 +21-189 +27-59 +27-161 +23 Zawartość cukru (%) -1,7 +0,5-1,4 +0,2-1,0 +0,2-1,4-0,7 Zawartość N-α amin. (mval/0g) -7,2 +2,0-5,8 +0,8-3,0 +0,5-6,3 +0,9-1,4 +0,2 Plon cukru (dt z ha) -29,2 +8,0-29,7 +4,2-31,4 +4,5-38,1 +5,4-26,7 +3,8 Ocena ulistnienia o (sk.9 ) -1,3 +0,3-1,4 +0,2 +0,0 +0,0-0,4-1,2 +0,2 Liczba doświadczeń 2 3 2 3 3
Cukier oczyszczony t/ha Plony cukru oczyszczonego w doświadczeniach Bundessortenamt (DE) Odmiany klasyczne Odmiany tolerancyjne na rizomanię w warunkach skażenia Postęp hodowlany odmian tolerancyjnych w warunkach skażenia rizomanią. Średnioroczny przyrost plonu cukru o 0,37 t/ha Doświadczenia BSA (bez stosowania fungicydów)
Plonowanie odmian GMO (Roundup Ready RR) średnia z 4 doświadczeń, 19 Odmiana 1 Wzorzec Plon korzeni Zawartość cukru dt/ha % Plon technologiczny cukru dt/ha 2 3 4 638 17,6 95,8 wartości względne Odmiany wyjściowe 1 2 3 4 93 93-0,5-0,3 +1,0 94 Odmiany GMO RR1 RR2 RR3 RR4 105 91 94-0,4 0,0-0,3 +1,1 92 Wzorzec: Nilla, Diadem, Kutnowska, Cordelia
Plonowanie odmian GMO (Roundup Ready RR i Liberty Link LL) średnia z 4 doświadczeń, 2000 Odmiana 1 Wzorzec Plon korzeni Zawartość cukru dt/ha % Plon technologiczny cukru dt/ha 2 3 4 657 19,3 110,2 wartości względne Odmiany wyjściowe 1 2 3 4 89 88 90 +1,0 +1,4-0,2 +1,2 94 Odmiany GMO LL1 LL2 RR1 RR2 92 87 93 +0,7 +1,4-0,2 +1,2 95 Wzorzec: Saskia, Elan, Leo, Dojana
Wydajność produkcji etanolu z różnych upraw rolniczych (Lipski 2002) Roślina Kukurydza Burak cukrowy Ziemniak Żyto Zawartość Wydajność skrobi lub etanolu cukru (l/t) (%) 65,0 417 17,8 62,0 120 390 16,0 Plon (t/ha) Etanol (l/ha) 8,0 3336 45,0 16,0 2,8 4410 1920 1092 Ekwiwalent benzynowy (l) 2234 2953 1280 730
Wyniki plonowania odmian krajowych (k) i zagranicznych (z) w doświadczeniach porejestrowych Cecha Plon korzeni dt/ha Zawartość cukru % Zawartość azotu α -amin. Technologiczny plon cukru dt/ha 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2008 z k-z 754 756-2 684 678 +6 846 839 +7 700 6 +3 720 704 +16 643 632 +10 723 716 +7 839 826 +13 687 668 +21 k 18,0 15,6 17,5 19,4 19,0 19,4 17,3 18,2 17,9 z 18,1-0,1 15,9-0,3 17,6-0,1 19,4 0,0 19,3-0,3 19,4-0,1 17,5-0,2 18,2 +0,0 18,0-0,1 k 23,0 26,0 26,1 20,7 15,2 18,4 17,4 23,3 16,7 z k-z 22,6 +0,4 24,5 +1,5 25,5 +0,6 20,9-0,2 14,7 +0,5 18,2 +0,2 17,9-0,5 23,0 +0,3 16,2 +0,5 k 116,9 88,4 128,4 119,1 121,9 110,1 108,3 134,6 107,4 z 118,9 k-z -2,0 90,6-2,2 128,3 0,1 118,6 +0,5 121,4 +0,5 108,6 +1,5 108,9-0,6 131,9 +2,7 105,9 +1,5 k
Wyniki plonowania odmian krajowych (k) i zagranicznych (z) w doświadczeniach porejestrowych cd. Cecha Chwościk buraka skala 9o Wschody polowe % Liczba badanych odmian 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2008 k 6,6 5,3 7,4 8,0 8,3 8,5 7,9 7,8 7,9 z 6,4 +0,2 5,3 0,0 7,5 0,0 8,0 0,0 8,4-0,1 8,5 0,0 7,8 7,7 8,0-0,1 k 63 64 72 74 77 82 80 75 81 z k-z 65-2 65-1 77-5 75-1 76 +1 82 0 79 +1 73 +2 81 +0 k 5 5 6 6 5 7 6 7 6 z 13 24 24 24 16 13 14 13 12
Dziękuję za uwagę