Raport XVIII PMzA NTL-2017-1-bis XVIII Porównania Międzylaboratoryjne z Akustyki NTL-2017-1 Jarocin 25-26.09.2017 r. Raport z 07.11.2017 r. korekta z 14.12.2017 r. Opracował: mgr Mikołaj Kirpluk Warszawa, listopad 2015
Spis treści: str. 1. Informacje ogólne... 3 2. Dokumenty odniesienia... 3 3. Badania biegłości... 4 4. Kryteria oceny... 4 4.1 Badanie biegłości... 4 4.2 Porównanie międzylaboratoryjne... 5 4.2.1 Reszta standaryzowana Z (ang. z -score)... 5 4.2.2 Liczba E n i wskaźnik E n ref... 7 5. Programy badań... 8 5.1 Program B1 - stanowisko pracy... 8 5.2 Program B2 - środowisko - hałas przemysłowy... 9 5.3 Program B3 - środowisko - hałas komunikacyjny... 10 5.4 Program B4 - hałas w pomieszczeniach do przebywania ludzi... 11 5.5 Program B6 - poziom mocy akustycznej in situ - program pilotażowy - nierealizowany w tej rundzie... 12 5.6 Program B7 - hałas maszyn i urządzeń - nierealizowany w tej rundzie... 13 5.7 Program B8 - środowisko - hałas impulsowy - nierealizowany w tej rundzie... 14 5.8 Wyniki badań międzylaboratoryjnych... 15 6. Podsumowanie... 15 Załącznik B1... 17 Załącznik B2... 22 Załącznik B3... 24 Załącznik B4 - skorygowany... 27 Rysunki... 29 Indywidualne osiągnięcia każdego laboratorium są przesyłane listownie do każdego uczestniczącego laboratorium oddzielnie! opracował: Mikołaj Kirpluk str.2 z 32
1. Informacje ogólne Organizowane badania biegłości mają na celu weryfikację i podnoszenie umiejętności uczestników badań oraz spełnienie wymagań jednostki akredytującej w zakresie uczestnictwa w badaniach biegłości i porównaniach międzylaboratoryjnych. Wyniki programu mogą być wykorzystane dla określania wskaźników statystycznych związanych z niepewnością wyników badań oraz w celu doskonalenia warsztatu i metod badawczych. Porównania międzylaboratoryjne zorganizowała firma NTL-M.Kirpluk, posiadająca laboratorium akredytowane przez Polskiego Centrum Akredytacji numer AB 838 w zakresie badań akustycznych (szczegółowy zakres jest określony w dokumencie dostępnym na stronie internetowej PCA: www.pca.gov.pl). Zakres dotychczas udzielonej akredytacji nie obejmuje organizowania porównań międzylaboratoryjnych jako działalności akredytowanej. W porównaniach wzięło udział łącznie 12 laboratoriów - 9 laboratoriów uczestniczących (ozn.kodami) oraz laboratorium firmy NTL-M.Kirpluk jako Laboratorium Odniesienia (ozn. REF ) oraz laboratoria zaproszone (ozn. R1 i R2). Uczestnicy badań przyjechali z własnym sprzętem pomiarowym. Koordynatorem Badań (i też obserwatorem) jest Kierownik Laboratorium Badawczego firmy NTL-M.Kirpluk i zarazem jej właściciel - mgr Mikołaj Kirpluk (tel.kom. 502216620). Ocenę biegłości prowadziła zaproszona obserwator-ekspert techniczny - mgr inż. Katarzyna Król. Wszyscy organizatorzy badań w osobach: Koordynatora, obserwatorów i ekspertów technicznych, zostali zobowiązani do zachowania poufności tożsamości i wyników badań poszczególnych uczestników, oraz do bezstronności w ocenie działań uczestników i wyników ich badań. Każdy uczestnik badań został zobowiązany do zachowania poufności uzyskanych przez siebie wyników pomiarów względem pozostałych uczestników porównań międzylaboratoryjnych. Reklamacje są przyjmowane przez sześć miesięcy od daty przekazania raportu z wynikami badania. Reklamacje należy złożyć do laboratorium badawczego na piśmie. 2. Dokumenty odniesienia W badaniach oparto się na następujących dokumentach: Polska Norma PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności. Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości. mgr Mikołaj Kirpluk "Statystyka w pomiarach akustycznych - podstawy" - referat opublikowany w Materiałach XXXIV Zimowej Szkoły Zagrożeń Wibroakustycznych (luty 2006), mgr Mikołaj Kirpluk - obliczanie niepewności: rozdział 16 Księgi Jakości laboratorium badawczego firmy NTL-M.Kirpluk - publikowany na stronie internetowej www.ntlmk.com w zakładce E-biblioteka opracował: Mikołaj Kirpluk str.3 z 32
3. Badania biegłości Badania biegłości w ramach XVIII Porównań Międzylaboratoryjnych z Akustyki NTL-2017-1 odbyły się w dniach 25-26 września 2017 r. w Jarocinie (woj. wielkopolskie). Badania biegłości polegały na wykonaniu pomiarów hałasu w ramach programów porównań międzylaboratoryjnych opracowanych przez Laboratorium Odniesienia firmy NTL-M.Kirpluk. W czasie realizacji zadań laboratoria wypełniały protokoły z pomiarów na przekazanych przez Organizatora formularzach, które po zakończeniu pomiarów były podpisywane przez obserwatora, a następnie po wykonaniu niezbędnych obliczeń i określeniu wyników końcowych wraz z niepewnościami - przekazywane Koordynatorowi Badań. 4. Kryteria oceny 4.1 Badanie biegłości W czasie wykonywania pomiarów była prowadzona przez obserwatora-eksperta technicznego biegłości na osobnym formularzu wg ustalonych kryteriów oceny biegłości dla poszczególnych zadań - poprzez przyznawanie punktów w skali od 0 do 2 wg zasady: 2 - poprawnie, 1 - akceptowalnie, 0 - niepoprawnie lub brak. Ocena sprawności wykonania pomiaru (gdzie T ref = czas pomiaru przez laboratorium odniesienia): 2 - czas <1,5xT ref, 1 - czas pomiędzy 1,5xT ref a 2xT ref, 0 - czas powyżej 2x T ref. Ocenie - jako ocenie biegłości - podlega też prawidłowe określenie wyników badania na podstawie pomiarów wykonanych przez dane laboratorium. Wynik będzie podany jako wartość procentowa Bb maksymalnej liczby punktów: Bb = uzyskana liczba punktów liczba prawidlowych wyników 100% maks. liczba punktów liczba wynikow w zadaniu Kryteria punktacji są utajnione względem uczestników programu. Ocenie - jako ocenie biegłości - podlega też prawidłowe określenie wyników badania na podstawie pomiarów wykonanych przez dane laboratorium. W przypadku, gdy uzyskany przez uczestnika wynik nie odpowiada prawidłowemu wynikowi, jaki powinien być określony na podstawie uzyskanych i przekazanych na protokole danych pomiarowych uczestnika oraz postawionych wymagań w programie badań, to taki wynik jest uznany za nieprawidłowy. Ocena ta ma za zadanie selekcjonowanie laboratoriów, których wyniki będą uwzględniane w średniej odniesienia dla wskaźnika oceny Z (patrz dalej) - jako wyniki kwalifikowane, informacja w raporcie (kody uczestników). Kryteria oceny: wskaźnik Bb Bbł75% Bb<75% zadowalająca niezadowalająca opracował: Mikołaj Kirpluk str.4 z 32
4.2 Porównanie międzylaboratoryjne 4.2.1 Reszta standaryzowana Z (ang. z -score) Wskaźnik Z dla i-tego laboratorium jest określony wzorem: Z i = X i - X s ref ref gdzie: X i - wynik i-tego laboratorium - przeliczony na ekspozycje względną* lub ciśnienie względne** X ref - średnia arytmetyczna z uzyskanych wyników kwalifikowanych (jako ekspozycje względne) (wynik umownie dokładny ) s ref - estymata odchylenia standardowego populacji wyników kwalifikowanych Powyższy wskaźnik powinno się stosować dla liczby uczestników nie mniejszej niż 10. W przypadku mniejszej liczby uczestniczących laboratoriów należy interpretować ten wskaźnik ze stosowną ostrożnością. Ten wskaźnik oceniano wg dwóch kryteriów - patrz następne punkty. 4.2.1.1 Kryteria oceny standardowe parametr z z Ł 2 2 < z < 3 3 Ł z zadowalająca wątpliwa niezadowalająca *ekspozycja względna - dla wyników określanych pomiarem wartości skutecznej (RMS) poziomu dźwięku, rozumiana jako wielkość proporcjonalna do energii wyrażona wzorem: E = 10 L p RMS **ciśnienie względne - dla wyników określanych pomiarem wartości szczytowej (Peak) poziomu dźwięku, rozumiane jako wielkość proporcjonalna do amplitudy ciśnienia wyrażona wzorem: P = 10 10 L p Peak 20 opracował: Mikołaj Kirpluk str.5 z 32
4.2.1.2 Kryteria oceny zaostrzone Jednak w przypadku badań akustycznych, gdzie wyniki odchyleń statystycznych zwyczajowo podaje się w decybelach, jako odpowiednik wymiaru uzyskiwanych wyników badań, natomiast same rachunki są prowadzone na wielkościach fizycznych (energetycznych) to odchylenia wyniku od średniej kwalifikowanej powyżej jednej wartości estymaty odchylenia standardowego w uzyskanej próbie kwalifikowanej kwalifikują się już jako wątpliwe w praktyce pomiarowej - odpowiadają z reguły odchyleniom powyżej 1 db - stąd zaproponowano też ocenę według kryteriów zaostrzonych : parametr z z Ł 1 1 < z < 2 2 Ł z zadowalająca wątpliwa niezadowalająca Komentarz nt wyniku umownie dokładnego : Osobnym problemem jest wiarygodne przypisanie wartości wyniku umownie dokładnego - o ile w przypadku pomiarów hałasów o poziomach stałych w czasie energetyczna średnia z wyników kwalifikowanych wydaje się akceptowalnym sposobem ustalenia poziomu wartości odniesienia, to w przypadku pomiarów hałasów zmiennych w czasie często dochodzi do sytuacji, że wartość średnia odbiega (i to znacznie!) od wartości dokładnej - ustalonej innymi metodami (np. pomiarem w znacznie dłuższym czasie). W przypadku reszty standaryzowanej właściwe przyjęcie wartości odniesienia ma istotny wpływ na ocenę indywidualnych osiągnięć. Powyższe aspekty należy brać pod uwagę przy analizie wyników porównań międzylaboratoryjnych. opracował: Mikołaj Kirpluk str.6 z 32
4.2.2 Liczba E n i wskaźnik E n ref 1 Ocena na podstawie liczby E n 1 oraz wskaźnika E n ref 1 (zaostrzonego) stosowanego do oceny wyników ILC z laboratorium odniesienia*. Wskaźniki są określone wzorami: E n = X U lab 2 lab - X + U ref 2 ref oraz E n ref = X lab U - X ref ref gdzie: X lab - wynik laboratorium - przeliczony na ekspozycje względną X - wynik laboratorium odniesienia - przeliczony na ekspozycje względną ref U - niepewność wyniku laboratorium** lab U - niepewność wyniku laboratorium odniesienia** ref Kryteria oceny: 1 liczba E n lub wskaźnik E n ref wartość Ł1 wartość >1 zadowalająca niezadowalająca *) laboratorium odniesienia jest laboratorium badawcze firmy NTL-M.Kirpluk, akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji, nr akredytacji AB 838. **) uwzględniane te zakresy niepewności wyrażonych w ekspozycji względnej, które posiadają niepusty zbiór części wspólnej danego przedziału niepewności (powyżej lub poniżej wartości średniej) i przedziału wyznaczonego przez wyniki X lab i X ref. Komentarz dot. stosowanych wskaźników ocen: Oceny wyników porównań międzylaboratoryjnych są kwestią umowną - norma 17043 wymienia m.in. wskaźniki Z oraz E n oraz sposób ich oceny - tu określone jako standardowe. Niemniej jednak, w toku uzyskanych doświadczeń, wskaźnika Z według kryteriów zaostrzonych zdecydowanie lepiej pokazuje pozycję wyniku przy pomiarach akustycznych (pomijając w tej chwili kwestię wiarygodności określenia wyniku umownie dokładnego ). Natomiast zaostrzona wg wskaźnika E n ref pozwala z jednej strony na ocenę laboratoriów niezależnie od praktycznej realizacji rachunków niepewności w danym laboratorium (lub ich braku), z drugiej strony jest weryfikacją poprawności wyniku uzyskanego przez laboratorium referencyjne. 1 W przypadku określania wskaźnika dla amplitud ciśnień szczytowych (przy analizie wyników pomiarów L CPeak ) oznacza się odpowiednio P n i P n ref w celu odróżnienia sposobu odlogarytmowania opracował: Mikołaj Kirpluk str.7 z 32
5. Programy badań 5.1 Program B1 - stanowisko pracy Metodyka pomiarowa: Polska Norma PN-EN ISO 9612:2011 pt.: Akustyka. Wyznaczanie zawodowej ekspozycji na hałas. Metoda techniczna - według Strategii 1 - metoda zadaniowa. Poligon pomiarowy: - sytuacja akustyczna: realizacja przez pracownika 2 różnych zadań - punkt pomiarowy: stanowisko pracy (fantom) - źródło hałasu: 2 kolumny głośnikowe - sygnał akustyczny: 2 sygnały o różnym poziomie i charakterze - dane pomocnicze: do wykonania obliczeń poziomu ekspozycji Badana wielkość: równoważny poziom dźwięku A, maksymalny poziom dźwięku A, szczytowy poziom dźwięku C. Orientacyjny czas realizacji pomiaru: 15 min. Kryteria oceny biegłości: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora, ustawienie pionowe), wybór punktu pomiarowego (ucho lewe lub prawe - bardziej narażone), położenie mikrofonu względem ucha (odległość od 10cm do 40cm), ukierunkowanie mikrofonu (w kierunku zwrócenia twarzy pracownika), sprawność wykonania pomiaru (czas wykonywania badania) Poligon pomiarowy - konfiguracja stanowiska - patrz Rysunek B1 w załączniku. Dane do obliczeń: praca przy Zadaniu 1 (sygnał 1): od 1 do 2 godzin praca przy Zadaniu 2 (sygnał 2): od 4 do 6 godzin reszta czasu przeznaczona na prace pomocnicze i przerwy opracował: Mikołaj Kirpluk str.8 z 32
5.2 Program B2 - środowisko - hałas przemysłowy Metodyka pomiarowa: Metodyka referencyjna wykonywania okresowych pomiarów hałasu w środowisku, pochodzącego od instalacji lub urządzeń, z wyjątkiem hałasu impulsowego - Załącznik Nr 7 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U. 2014r. poz.1542). UWAGA1: wysokość punktu jest ustalona na 1,5m! UWAGA2: czas pomiaru elementarnego jest ustalony na 30s! Poligon pomiarowy: - sytuacja akustyczna: źródło hałasu przy obecności istotnego tła akustycznego - punkt pomiarowy: wyznaczony punkt pomiarowy - źródło hałasu: 2 kolumny głośnikowe - sygnał akustyczny: hałas zmienny, okresowy, powtarzalny przy obecności tła akustycznego + sygnał samego tła akustycznego - dane pomocnicze: do wykonania obliczeń poziomu równoważnego Badana wielkość: równoważny poziom dźwięku A emitowanego hałasu Orientacyjny czas realizacji pomiaru: 15 min. Kryteria oceny biegłości: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora, ustawienie pionowe), wykorzystanie statywu (pion mikrofonu w punkcie, wysokość 1,5m), ukierunkowanie mikrofonu (pomiar hałasu - na źródło hałasu), ukierunkowanie mikrofonu (pomiar tła - na wyłączone źródło hałasu), sprawność wykonania pomiaru (czas wykonywania badania) Poligon pomiarowy - konfiguracja stanowiska - patrz Rysunek B2 w załączniku. Dane do obliczeń: Źródło hałasu pracuje tylko w porze dziennej przez 3 godzin 30 minut. Niedokładność określenia czasu pracy źródła maksymalnie ±30 minut. opracował: Mikołaj Kirpluk str.9 z 32
5.3 Program B3 - środowisko - hałas komunikacyjny Metodyka pomiarowa: Referencyjna metodyka wykonywania okresowych pomiarów poziomów hałasu wprowadzanego do środowiska w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych i linii tramwajowych oraz kryteria lokalizacji punktów pomiarowych - Załącznik Nr 3 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem (Dz. U. Nr 140, poz.824) - metodą pomiarów pojedynczych zdarzeń akustycznych BEZ CIĄGŁEJ REJESTRACJI SYGNAŁU! UWAGA1: wysokość punktu jest ustalona na 1,5m! Poligon pomiarowy: - sytuacja akustyczna: hałas drogowy bez obecności istotnego tła akustycznego - punkt pomiarowy: wyznaczony punkt pomiarowy - źródło hałasu: 2 kolumny głośnikowe i rzutnik video - sygnał akustyczny: zarejestrowany hałas drogowy, powtarzalny (pojazdy lekkie i ciężkie) - dane pomocnicze: do wykonania obliczeń poziomu równoważnego Badana wielkość: ekspozycyjny poziom dźwięku A (SEL) badanego hałasu Orientacyjny czas realizacji pomiaru: 15 min. Kryteria oceny biegłości: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora, ustawienie pionowe), wykorzystanie statywu (pion mikrofonu w punkcie, wysokość 1,5m), ukierunkowanie mikrofonu (pomiar hałasu - na źródło hałasu), uwzględnienie osobnych kierunków ruchu sprawność wykonania pomiaru (czas wykonywania badania) Poligon pomiarowy - konfiguracja stanowiska - patrz Rysunek B3 w załączniku. Dane do obliczeń: Natężenie ruchu: 250 poj./dobę - przy podziale ruchu: 80% dzień / 20% noc Udział pojazdów ciężkich: w porze dziennej 20%, w porze nocnej 80% podział ruchu na kierunki: po 50% opracował: Mikołaj Kirpluk str.10 z 32
5.4 Program B4 - hałas w pomieszczeniach do przebywania ludzi Metodyka pomiarowa: Polska Norma PN-B-02156:1987 (d.ozn.pn-87/b-02156) "Akustyka budowlana. Metody pomiaru poziomu dźwięku A w budynkach." - pomiar hałasu instalacyjnego. Poligon pomiarowy: - sytuacja akustyczna: hałas umownej instalacji przy obecności tła akustycznego - punkt pomiarowy: wyznaczony punkt pomiarowy - źródło hałasu: kolumny głośnikowe - sygnał akustyczny: hałas ustalony + tło akustyczne - dane pomocnicze: do wykonania obliczeń poziomu równoważnego Badana wielkość: równoważny poziom dźwięku A hałasu emitowanego przez umowną instalację Orientacyjny czas realizacji pomiaru: 15 min. Kryteria oceny biegłości: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora, ustawienie pionowe), ustawienie miernika/mikrofonu na statywie (pion mikrofonu w punkcie, wysokość 1,2m), ukierunkowanie mikrofonu (mikrofon w górę!), eliminowanie zakłóceń zewnętrznych podczas pomiarów (!!!), sprawność wykonania pomiaru (czas wykonywania badania) Poligon pomiarowy - konfiguracja stanowiska - patrz Rysunek B4 w załączniku. Dane do obliczeń: Źródło hałasu pracuje tylko w porze dziennej przez 3 godzin 45 minut. Niedokładność określenia czasu pracy źródła maksymalnie ±15 minut. opracował: Mikołaj Kirpluk str.11 z 32
5.5 Program B6 - poziom mocy akustycznej in situ - program pilotażowy - nierealizowany w tej rundzie Metodyka pomiarowa: PN-EN ISO 3746 (czerwiec 2011) Akustyka - Wyznaczanie poziomów mocy akustycznej i poziomów energii akustycznej źródeł hałasu na podstawie pomiarów poziomów ciśnienia akustycznego - Metoda orientacyjna z zastosowaniem otaczającej powierzchni pomiarowej nad płaszczyzną odbijającą dźwięk Poligon pomiarowy: - sytuacja akustyczna: źródło hałasu przy obecności istotnego tła akustycznego - źródło hałasu: kolumna wielogłośnikowa - sygnał akustyczny: hałas ustalony + tło akustyczne - dane pomocnicze: do wykonania obliczeń Badana wielkość: równoważny poziom dźwięku A, Orientacyjny czas realizacji pomiaru: 15 min. Kryteria oceny biegłości: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora, ustawienie pionowe), ustawienie miernika/mikrofonu na statywie położenie i ukierunkowanie mikrofonu (sprawdzanie odległości, mikrofon w kierunku źródła), ukierunkowanie mikrofonu (pomiar tła - na wyłączone źródło hałasu), sprawność wykonania pomiaru (czas wykonywania badania) Poligon pomiarowy - konfiguracja stanowiska - patrz Rysunek B6 w załączniku. Dane do obliczeń: wymiary pomieszczenia (do obliczeń): 8,2m x 17,4m x h=3m Ss=439m 2 V=428m 3 opracował: Mikołaj Kirpluk str.12 z 32
5.6 Program B7 - hałas maszyn i urządzeń - nierealizowany w tej rundzie Metodyka pomiarowa: PN-EN ISO 11202 (lipiec 2012) - "Akustyka - Hałas emitowany przez maszyny i urządzenia - Wyznaczanie poziomów ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku pracy i w innych określonych miejscach z zastosowaniem przybliżonych poprawek środowiskowych" UWAGA: czas pomiaru elementarnego jest ustalony na 30s! Poligon pomiarowy: - sytuacja akustyczna: źródło hałasu przy obecności istotnego tła akustycznego - źródło hałasu: 2 kolumny głośnikowe - sygnał akustyczny: hałas ustalony + tło akustyczne - dane pomocnicze: do wykonania obliczeń Badana wielkość: równoważny poziom dźwięku A, Orientacyjny czas realizacji pomiaru: 15 min. Kryteria oceny biegłości: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora, ustawienie pionowe), wybór punktów pomiarowych (4 punkty w odległości 1m od maszyny ), położenie i ukierunkowanie mikrofonu (wysokość 1,55±0,075m, mikrofon w kierunku źródła), ukierunkowanie mikrofonu (pomiar tła - na wyłączone źródło hałasu), sprawność wykonania pomiaru (zanotować czas wykonywania badania) Poligon pomiarowy - konfiguracja stanowiska - patrz Rysunek B6 w załączniku. Dane do obliczeń: wymiary pomieszczenia (do obliczeń): 8,2m x 17,4m x h=3m Ss=439m 2 V=428m 3 opracował: Mikołaj Kirpluk str.13 z 32
5.7 Program B8 - środowisko - hałas impulsowy - nierealizowany w tej rundzie Metodyka pomiarowa: Metodyka referencyjna wykonywania okresowych pomiarów hałasu impulsowego w środowisku, pochodzącego od instalacji lub urządzeń - Załącznik Nr 8 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U. 2014r. poz.1542) - metodą rejestracji sygnału akustycznego! UWAGA: wysokość punktu jest ustalona na 1,5m! Poligon pomiarowy: - sytuacja akustyczna: źródło hałasu przy obecności nieistotnego tła akustycznego - punkt pomiarowy: wyznaczony punkt pomiarowy - źródło hałasu: 2 kolumny głośnikowe - sygnał akustyczny: hałas impulsowy, okresowy, powtarzalny - dane pomocnicze: do wykonania obliczeń poziomu równoważnego Badana wielkość: równoważny poziom dźwięku A emitowanego hałasu Orientacyjny czas realizacji pomiaru: 15 min. Kryteria oceny biegłości: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora, ustawienie pionowe), ustawienie miernika/mikrofonu na statywie (pion mikrofonu w punkcie, wysokość 1,5m), ukierunkowanie mikrofonu (pomiar hałasu - na źródło hałasu), rejestracja z czasem próbkowania 200ms, sprawność wykonania pomiaru (zanotować czas wykonywania badania) Poligon pomiarowy - konfiguracja stanowiska - patrz Rysunek B8 w załączniku. Dane do obliczeń: karabin maszynowy strzela seriami 5-nabojowymi, działko strzela pojedynczo zużycie amunicji (tylko pora dzienna): karabin maszynowy: 5000 szt., działko 100 szt. opracował: Mikołaj Kirpluk str.14 z 32
5.8 Wyniki badań międzylaboratoryjnych Wyniki badań są zestawione w załącznikach stanowiących integralną część niniejszego raportu - oznaczenia załączników i rysunków odpowiadają oznaczeniom odpowiednich programów. W załącznikach zamieszczono komentarze do uzyskanych wyników. Niniejszy raport nie zawiera danych identyfikujących laboratoria uczestniczące w badaniach biegłości (poza laboratorium odniesienia i ew. laboratoriami zaproszonymi). Indywidualne osiągnięcia każdego laboratorium uczestniczącego są oddzielnie przesyłane listownie do każdego laboratorium indywidualnie! 6. Podsumowanie W badaniach biegłości rundy XVIII Porównań Międzylaboratoryjnych z Akustyki NTL-2017-1 uczestniczyło łącznie 8 laboratoriów: w Programie B1: 3 laboratoria (2 + REF) w tym 3 akredytowane* w Programie B2: 8 laboratoriów (6 + R1 + R2 + REF) w tym 9 akredytowanych* w Programie B3: 4 laboratoria (2 + R2 + REF) w tym 4 akredytowane* w Programie B4: 3 laboratoria (2 + REF) w tym 2 akredytowane* * Uwaga 1: informacja dotyczy posiadania już akredytacji w danej metodyce! ** Uwaga 2: laboratorium NTL nie posiada w tym zakresie akredytacji i nie występuje jako laboratorium referencyjne! Wyniki poszczególnych programów badań biegłości zestawiono w Załącznikach B1 B4. Wyniki uczestników porównań międzylaboratoryjnych były ogólnie dobre, przy zastrzeżeniach wymienionych w komentarzach do wyników - patrz załączniki. Występują jeszcze szacowania niepewności na podstawie rachunków na decybelach, nie ma to jednak wpływu na biegłość laboratoriów w wykonywaniu samych badań. W badaniach, w których była mała liczba uczestników (<10) nie należy interpretować oceny według wskaźnika Z - w zestawieniach oraz raportach indywidualnych kolumny z wynikami są zaszarzone. Występowanie w raporcie różnych wskaźników do oceny wyników oraz różnych zakresów, co powoduje często pozorne rozbieżności w ch tych samych wyników, jest działaniem zamierzonym w celu wskazania stopnia poprawności uzyskanego wyniku. Dla kwestii formalnych dotyczących oceny i wymagań stawianych przez PCA, proszę ograniczyć się do wskaźnika Z według standardowych kryteriów oceny lub do liczby E n. opracował: Mikołaj Kirpluk str.15 z 32
Wszystkie laboratoria, które uzyskały wyniki wątpliwe lub niezadowalające powinny samodzielnie zanalizować przyczyny takich rezultatów. Uwaga: zgodnie z dokumentem PCA nr DA-05, wyd.5 (aktualne od 17.05.2012r.) pkt.3.14 akredytowane laboratorium powinno niezwłocznie powiadomić PCA o fakcie uzyskania negatywnych wyników i o podjętych działaniach oraz o ich skuteczności. Z wymaganiem niezwłoczności trochę się kłóci wcześniejsze zdanie w tym dokumencie: Skuteczność przeprowadzonych działań powinna być sprawdzona poprzez powtórny udział laboratorium w PT obejmującym tę samą poddyscyplinę., niemniej jednak - po dokonaniu zgłoszenia o negatywnym wyniku - proszę pamiętać o wymaganym nie dłużej niż 6-miesięcznym terminie ponownego udziału w badaniach PT (ryzyko zawieszenia przez PCA akredytacji!) Warszawa, 2017-11-07 Koordynator Badań (mgr Mikołaj Kirpluk) Uwaga: uzyskane wyniki dotyczą wyłącznie zakresu prowadzonych porównań międzylaboratoryjnych. ľľľľľľľľľľľľľľľľ koniec raportu z badania ľľľľľľľľľľľľľľľľľ opracował: Mikołaj Kirpluk str.16 z 32
Program B1 L EX, 8h Załącznik B1 n 3 n 3 liczba laboratoriów akredytowanych: +s pop. 0,52 +s pop. 0,06 +s pop. 0,52 3 -s pop. -0,59 -s pop. -0,06 -s pop. -0,59 D pop. 1,0 D pop. 0,1 D pop. 1,0 L śr. 71,0 L p.dod. 94,1 średnia 71,0 +s 0,31 +s 0,03 +s 0,31 -s -0,33 -s -0,03 -s -0,33 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 kod laboratorium wynik kwalifikowany poziom dźwięku punkt kontrolny kw alifikacja L EX, 8h +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie Z kwal. w yniki bez kw alifikacji reszta standaryzowana Z kwalifikowana zaostrzona wskaźnik D i En względem laboratorium odniesienia standardowa D ref E n E n ref zaostrzona REF 71,3 +2,1-3,5 94,2 1 0,71 zadowalająca zadowalająca - - REF - REF 721 70,3 +2,5-2,5 94,1 1 1,41 wątpliwa zadowalająca -1,0-0,25 zadowalająca -0,37 zadowalająca 637 71,3 +2,6-2,6 94,1 1 0,71 zadowalająca zadowalająca 0,0 0,00 zadowalająca 0,00 zadowalająca 75,0 L EX, 8h 74,0 73,0 72,0 71,0 70,0 69,0 68,0 67,0 66,0 wynik LB REF REF+UR REF-UR 65,0 REF 721 637 opracował: Mikołaj Kirpluk str.17 z 32
Program B1 L ASmax wynik kwalifikowany w yniki bez kw alifikacji n 3 n 3 liczba laboratoriów akredytowanych: +s pop. 0,71 +s pop. 4,16 +s pop. 0,71 3 -s pop. -0,85 -s pop. -40,00 -s pop. -0,85 D pop. 1,5 D pop. 15,9 D pop. 1,5 L śr. 78,1 L p.dod. 105,4 średnia 78,1 +s 0,42 +s 2,85 +s 0,60 -s -0,47 -s -11,30 -s -0,47 kod laboratorium poziom dźwięku punkt kontrolny kw alifikacja L AS max +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie reszta standaryzowana Z kwalifikowana Z kwal. zaostrzona wskaźnik D i En względem laboratorium odniesienia standardowa D ref E n E n ref zaostrzona REF 78,6 +1,8-2,9 94,2 1 0,88 zadowalająca zadowalająca - - REF - REF 721 77,1 +2,2-2,2 110,0 1 1,40 wątpliwa zadowalająca -1,5-0,43 zadowalająca -0,60 zadowalająca 637 78,4 +2,4-2,4 94,1 1 0,52 zadowalająca zadowalająca -0,2-0,05 zadowalająca -0,09 zadowalająca 8.2 L ASmax 8.1 8.0 7.9 7.8 wynik LB 7.7 REF REF+UR REF-UR 7.6 7.5 7.4 REF 721 637 opracował: Mikołaj Kirpluk str.18 z 32
Program B1 L Cpeak UWAGA: obliczenia na ciśnieniach szczytowych względnych! wynik kwalifikowany w yniki bez kw alifikacji n 3 n 3 liczba laboratoriów akredytowanych: +s pop. 0,43 +s pop. 4,36 +s pop. 0,43 3 -s pop. -0,48 -s pop. -40,00 -s pop. -0,48 D pop. 0,9 D pop. 46,1 D pop. 0,9 L śr. 92,5 L p.dod. 134,4 L Cpeak av. 92,5 +s 0,25 +s 3,01 +s 0,25 -s -0,27 -s -40,34 -s -0,27 kod laboratorium poziom dźwięku punkt kontrolny kw alifikacja L Cpeak +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie reszta standaryzowana Z kwalifikowana Z kwal. zaostrzona wskaźnik D i En względem laboratorium odniesienia standardowa D ref E n E n ref zaostrzona REF 92,5 +1,9-2,5 99,5 1 0,12 zadowalająca zadowalająca - - REF - REF 721 93,0 +2,0-2,0 143,8 1 1,27 wątpliwa zadowalająca 0,5 0,18 zadowalająca 0,24 zadowalająca 637 92,1 +1,9-1,9 97,7 1 1,17 wątpliwa zadowalająca -0,4-0,13 zadowalająca -0,18 zadowalająca 96,0 95,0 L Cpeak wynik LB REF REF+UR REF-UR 94,0 93,0 92,0 91,0 90,0 89,0 REF 721 637 opracował: Mikołaj Kirpluk str.19 z 32
Badanie stabilności sygnału w punkcie referencyjnym Program B1 - sygnał 1 Program B1 - sygnał 2 L Aeq L ASmax L CPeak L Aeq L ASmax L CPeak średnia 74,0 74,5 90,2 63,6 66,2 88,3 rozstęp 0,4 0,5 1,4 0,4 1,4 1,9 +s pop +0,20 +0,24 +0,75 +0,20 +0,67 +0,84 -s pop -0,21-0,26-0,90-0,21-0,79-1,05 92,0 91,0 90,0 89,0 88,0 87,0 86,0 85,0 84,0 83,0 82,0 81,0 80,0 79,0 78,0 77,0 76,0 75,0 74,0 73,0 72,0 71,0 70,0 69,0 68,0 sygn.1 LAeq sygn.1 LASmax sygn.1 LCpeak sygn.2 LAeq sygn.2 LASmax sygn.2 LCpeak 67,0 66,0 65,0 REF 721 637 opracował: Mikołaj Kirpluk str.20 z 32
Komentarz do wyników programu B1: Udział wzięło łącznie 3 laboratoria (REF + 2 uczestników) wszystkie laboratoria uzyskały wyniki zadowalające we wskaźnikach E n i E n ref 2 laboratoria liczą niepewność symetryczną - wg normy (obliczenia niefizyczne!) opracował: Mikołaj Kirpluk str.21 z 32
Program B2 L A eq D Załącznik B2 wynik kwalifikowany w yniki bez kw alifikacji n 6 n 9 liczba laboratoriów akredytowanych: +s pop. 0,69 +s pop. 0,05 +s pop. 0,64 9 -s pop. -0,82 -s pop. -0,05 -s pop. -0,75 D pop. 1,9 D pop. 0,1 D pop. 1,9 L śr. 73,8 L p.dod. 94,1 średnia 73,7 +s 0,30 +s 0,02 +s 0,22 -s -0,32 -s -0,02 -s -0,24 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 kod laboratorium poziom dźwięku punkt kontrolny kw alifikacja L Aeq +U R,95+ -U R,95- L p. dod. 1-tak / 0-nie reszta standaryzowana Z kwalifikowana Z kwal. zaostrzona wskaźnik D i En względem laboratorium odniesienia D standardowa ref E n E n ref zaostrzona REF 72,8 +1,2-1,6 94,0 1 1,27 wątpliwa zadowalająca - - REF - REF R1 74,1 +1,2-1,6 94,1 1 0,50 zadowalająca zadowalająca 1,3 0,67 zadowalająca 1,10 NIEzadowal. R2 74,2 +1,0-1,1 94,1 1 0,66 zadowalająca zadowalająca 1,4 0,86 zadowalająca 1,20 NIEzadowal. 721 72,9 +1,1-1,4 94,1 1 1,16 wątpliwa zadowalająca 0,1 0,05 zadowalająca 0,07 zadowalająca 516 73,6 +1,3-1,8 94,1 1 0,25 zadowalająca zadowalająca 0,8 0,39 zadowalająca 0,64 zadowalająca 587 73,1 +1,8-1,8 94,1 0 0,91 zadowalająca zadowalająca 0,3 0,15 zadowalająca 0,22 zadowalająca 586 74,7 +1,2-1,7 94,0 1 1,52 wątpliwa zadowalająca 1,9 0,92 zadowalająca 1,72 NIEzadowal. 483 74,1 +1,8-1,8 93,9 0 0,50 zadowalająca zadowalająca 1,3 0,63 zadowalająca 1,10 NIEzadowal. 415 73,1 +1,3-1,8 93,8 0 0,91 zadowalająca zadowalająca 0,3 0,15 zadowalająca 0,22 zadowalająca 77,0 L A eq D 76,0 75,0 74,0 73,0 72,0 wynik LB REF 71,0 średnia kwalif. '+ sigma pop. '- sigma pop. 70,0 REF R1 R2 721 516 587 586 483 415 opracował: Mikołaj Kirpluk str.22 z 32
Badanie stabilności sygnału Program B2 imisja tło akustyczne średnia 72,6 58,9 rozstęp 0,4 0,5 +s pop +0,15 +0,16 -s pop -0,15-0,17 74,0 72,0 70,0 68,0 imisja tło akustyczne 66,0 średnia imisja średnie tło akustyczne 64,0 62,0 60,0 58,0 REF R1 R2 721 516 587 586 483 415 - Komentarz do wyników programu B2: Udział wzięło łącznie 9 laboratoriów (REF + R1 + R2 + 6 uczestników) wszystkie laboratoria uzyskały wyniki zadowalające we wskaźnikach E n w ocenie standardowej; 2 laboratoria liczą niepewność symetryczną (obliczenia niefizyczne!) wszystkie wyniki kwalifikowane są wyższe od wyniku laboratorium REF; opracował: Mikołaj Kirpluk str.23 z 32
Program B3 L Aeq D Załącznik B3 n 4 n 4 liczba laboratoriów akredytowanych: +s pop. 0,67 +s pop. 0,06 +s pop. 0,67 4 -s pop. -0,80 -s pop. -0,06 -s pop. -0,80 D pop. 1,7 D pop. 0,1 D pop. 46,4 L śr. 55,6 L p.dod. 94,1 średnia 54,7 +s 0,35 +s 0,03 +s 1,01 -s -0,38 -s -0,03 -s -1,32 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 kod laboratorium wynik kwalifikowany poziom dźwięku punkt kontrolny kw alifikacja L Aeq D +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie Z kwal. w yniki bez kw alifikacji reszta standaryzowana Z kwalifikowana zaostrzona wskaźnik D i En względem laboratorium odniesienia D standardowa ref E n E n ref zaostrzona REF 55,3 +1,2-1,5 94,0 1 0,49 zadowalająca zadowalająca - - REF - REF R2 55,9 +1,3-1,8 94,1 1 0,46 zadowalająca zadowalająca 0,6 0,29 zadowalająca 0,47 zadowalająca 587 56,4 +3,1-3,1 94,1 1 1,35 wątpliwa zadowalająca 1,1 0,39 zadowalająca 0,91 zadowalająca 483 54,7 +2,4-2,4 94,0 1 1,32 wątpliwa zadowalająca -0,6-0,18 zadowalająca -0,44 zadowalająca 61,0 L Aeq D 60,0 59,0 58,0 wynik LB REF REF+UR REF-UR 57,0 56,0 55,0 54,0 53,0 52,0 51,0 REF R2 587 483 opracował: Mikołaj Kirpluk str.24 z 32
Program B3 L Aeq N wynik kwalifikowany w yniki bez kw alifikacji n 4 n 4 liczba laboratoriów akredytowanych: +s pop. 0,59 +s pop. +s pop. 0,59 4 -s pop. -0,68 -s pop. -s pop. -0,68 D pop. 1,5 D pop. D pop. 1,5 L śr. 58,3 L p.dod. średnia 58,3 +s 0,30 +s +s 0,30 -s -0,33 -s -s -0,33 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 kod laboratorium poziom dźwięku punkt kontrolny kw alifikacja L Aeq N +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie reszta standaryzowana Z kwalifikowana Z kwal. zaostrzona wskaźnik D i En względem laboratorium odniesienia standardowa D ref E n E n ref zaostrzona REF 57,5 +1,3-1,8 94,0 1 1,36 wątpliwa zadowalająca - - REF - REF R2 58,1 +1,4-2,1 94,1 1 0,38 zadowalająca zadowalająca 0,6 0,26 zadowalająca 0,42 zadowalająca 587 58,5 +3,5-3,5 94,1 1 0,36 zadowalająca zadowalająca 1,0 0,33 zadowalająca 0,74 zadowalająca 483 59,0 +2,4-2,4 94,0 1 1,37 wątpliwa zadowalająca 1,5 0,59 zadowalająca 1,18 NIEzadowal. 64,0 L Aeq N 63,0 62,0 61,0 60,0 59,0 wynik LB REF REF+UR REF-U R 58,0 57,0 56,0 55,0 54,0 REF R2 587 483 opracował: Mikołaj Kirpluk str.25 z 32
Badanie stabilności sygnału Program B3 sam.lekki sam.ciężki średnia 73,0 86,4 po 1 pojeździe z czasu imisji (pierwszy z występujących) rozstęp 0,2 0,5 +s pop +0,09 +0,23 -s pop -0,10-0,24 88,0 87,0 86,0 85,0 84,0 83,0 82,0 81,0 80,0 79,0 78,0 imisja - SEL sam.lekki imisja - SEL sam.ciężki średni SEL - sam. lekki średni SEL - sam.ciężki 77,0 76,0 75,0 74,0 73,0 72,0 71,0 REF R2 587 483 Komentarz do wyników programu B3: Udział wzięło łącznie 4 laboratoria (REF + R2 + uczestników) wszystkie laboratoria uzyskały wyniki zadowalające we wskaźnikach E n w ocenie standardowej; oba uczestniczące laboratoria liczą niepewność symetryczną (niefizyczna) opracował: Mikołaj Kirpluk str.26 z 32
Program B4 L Aeq - hałas instalacyjny Załącznik B4 - skorygowany n 3 n 3 liczba laboratoriów akredytowanych: +s pop. 0,73 +s pop. 0,06 +s pop. 0,73 3 -s pop. -0,88 -s pop. -0,06 -s pop. -0,88 D pop. 1,6 D pop. 0,1 D pop. 1,6 L śr. 33,0 L p.dod. 94,0 średnia 33,0 +s 0,44 +s 0,03 +s 0,44 -s -0,49 -s -0,03 -s -0,49 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 kod laboratorium wynik kwalifikowany poziom dźwięku punkt kontrolny kw alifikacja L Aeq +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie Z kwal. w yniki bez kw alifikacji reszta standaryzowana Z kwalifikowana zaostrzona wskaźnik D i En względem laboratorium odnies ienia standardowa D ref E n E n ref zaostrzona REF 33,5 +0,8-0,9 94,0 1 0,89 zadowalająca zadowalająca - - REF - REF 503 33,2 +0,9-1,1 94,0 1 0,38 zadowalająca zadowalająca -0,3-0,23 zadowalająca -0,36 zadowalająca 739 31,9 +1,6-1,6 93,9 1 1,44 wątpliwa zadowalająca -1,6-0,85 zadowalająca -1,65 NIEzadowal. 35,0 L Aeq - hałas instalacyjny 34,0 33,0 32,0 31,0 wynik LB REF 30,0 REF+UR REF-UR 29,0 REF 503 739 opracował: Mikołaj Kirpluk str.27 z 32
Badanie stabilności sygnału Program B4 imisja tło akustyczne średnia 36,0 33,4 rozstęp 0 0,2 +s pop +0,02 +0,11 -s pop -0,02-0,11 Imisja w punkcie referencyjnym 37,0 36,0 imisja średnia imisja 35,0 REF 503 739 Komentarz do wyników programu B4: Udział wzięło łącznie 3 laboratoria (REF + 2 uczestników) wszystkie laboratoria uzyskały wyniki zadowalające we wskaźnikach E n w ocenie standardowej; 1 laboratorium liczy niepewność symetryczną - wg normy (obliczenia niefizyczne!) korekta dotyczy liczby laboratoriów akredytowanych - jeden z uczestników nie poinformował organizatora w swoim zgłoszeniu na badanie o faktycznie posiadanej akredytacji. opracował: Mikołaj Kirpluk str.28 z 32
Rysunki opracował: Mikołaj Kirpluk str.29 z 32
opracował: Mikołaj Kirpluk str.30 z 32
opracował: Mikołaj Kirpluk str.31 z 32
opracował: Mikołaj Kirpluk str.32 z 32