A C T A U N I V E R S I T A T I S N I C O L A I C O P E R N I C I DOI: h://dx.do.org/0.775/aunc_econ.05.00 EKONOMIA XLVI nr 05 7 Perwza wera złożona 4 wrześna 05 e-issn: 39-69 Końcowa wera zaakceowana 0 grudna 05 -ISSN: 080-0339 Por Płucennk * OCENA KONDYCJI POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO NA PODSTAWIE ANALIZY SWAP SPREADÓW Z a r y r e ś c. Sread omędzy oą rocenową LIBOR oraz ałą oą konraku OIS o ym amym czae zaadalnośc e mernkem kondyc ekora bankowego. W cyklcznych raorach NBP o ablnośc yemu fnanowego w analogczny oób wykorzyue ę read omędzy oą WIBOR 3M oraz konrakem OIS. Z uwag na rukurę nezabezeczonych deozyów na olkm rynku mędzybankowym, w kórych blko 90% anową deozyy ednodnowe, a deozyy o ermne zaadalnośc dłużzym nż meąc ne wyęuą na nm w ogóle, ne ma możlwośc oceny, na le oa WIBOR odzwercedla koz enądza na rynku mędzybankowym. Z ego owodu wykorzyamy alernaywną marę kondyc ekora bankowego wa read. Parameryczne modele z rzełączanem yu Markowa umożlwły nam dokonane denyfkac reżmów, z kórych eden będzemy uożamać z dobrą kondycą ekora bankowego, a drug z kondycą ołaboną z rac kryzyu hoecznego w Sanach Zednoczonych oraz kryzyu zadłużenowego w ańwach Euroy Połudnowe. Dzęk emu eeśmy w ane zdenyfkować momeny, w kórych kuk kryzyu ały ę odczuwalne w olkm ekorze bankowym. Modele z rzełączanem yu Markowa ozwolą nam akże na dokładny o zmennośc warunkowe wa readu, kórą możemy nerreować ako marę neewnośc, co do rzyzłego ukzałowana ę yuac w ekorze bankowym w Polce. S ł o w a k l u c z o w e: wa ready, rema za łynność, ryzyko kredyowe, krzywa dochodowośc, modele z rzełączanem yu Markowa. K l a y f k a c a J E L: C3, C, E43, E5. * Adre do koreondenc: Por Płucennk, Unwerye m. Adama Mckewcza, WMI, ul. Umulowka 87, 6-64 Poznań, e-mal: lucen@amu.edu.l. 05 Unwerye Mkołaa Koernka. All rgh reerved. h://www.aunc.ekonoma.umk.l
8 Por Płucennk WSTĘP Swa read e różncą omędzy ałą oą konraku IRS oraz orocenowanem oblgac o ym amym ermne zaadalnośc. Swa read e edną z mar oceny kondyc ekora bankowego, odobne ak read LIBOR-OIS or. Thornon, 009, TED read or Underandng he TED read, 008 oraz read omędzy orocenowałem długo- krókookreowych ó rocenowych rynku mędzybankowego. Swa read, odobne ak read LIBOR-OIS, wyraża remę za łynność ryzyko kredyowe na rynku mędzybankowym. Uzaadnene ego faku można znaleźć uż w racy Duffe Sngleon 997, gdze wykazano, na rzykładze Sanów Zednoczonych, że zmenne obaśnaące zwązane z remą za ryzyko kredyowe łynność wyweraą wływ na wa read. Rynek waów w Polce rozwa ę od 999 roku, kedy o zoały wrowadzone regulace rawne ozwalaące na ego funkconowane. Obroy na ym rynku nadal ozoaą newelke, eśl orównamy e z obroam w Sanach Zednoczonych oraz kraach Euroy Zachodne, choć, ak okazuą Raory Narodowego Banku Polkego 004, 007, 00, 03, obroy na ym rynku ukceywne ę zwękzaą. Poawa ę yane, czy olk wa read oar na konrakce wymenaącym 6-meęczną oę WIBOR na ualoną w konrakce oę ałą w rzeczywośc odzwercedla yuacę na rynku mędzybankowym. Badana rzerowadzone rzez Płucennka 04 okazały, że wa read reague na ozacowana rem za ryzyko kredyowe łynność w refe euro, ak równeż na zmany nachylena krzywe dochodowośc. Zależność wa readów od aramerów krzywe dochodowośc owerdzaą akże wynk Lekkoa Mlaaa 00, 004, Choudhry ego 006 oraz Huanga n. 008. Obecność ych zależnośc w wa readze dla złoego okazue ym amym, że read ne kzałue ę w oób loowy można nerreować go w oób zblżony ak wa read dla dolara amerykańkego czy euro. Taka nerreaca e rzymowana w okreowych raorach NBP o ablnośc fnanowe. Analzy owązana kryzyu fnanowego z ozomem wa readów dokonano m.n. w racy Io 00, 03 W nnezym arykule zaoowalśmy modele z rzełączanem yu Markowa celem denyfkac okreów, w kórych olk ekor bankowy odczuwał kuk kryzyu ubrme oraz kryzyu zadłużenowego w Grec nnych kraach Euroy Połudnowe. Jeden reżm, zwązany z newelką zmennoścą, uożamamy z okreem dobre kondyc ekora bankowego, drug, ze zmennoścą odwyżzoną, koarzymy z okreem neokou. Analze oddamy wa ready wyznaczone na odawe waów oraz ndek- AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Deermnany Swa Sreadów w Polce 9 ów benchmarkowych oblgac o ermne zaadalnośc laa 5 la. Wzyke wykorzyane dane ochodzą z bazy Thomon Reuer Daaream.. DANE W nnezym arykule obekem badań ozoaą - 5-lene wa ready dla złoego, kóre wyznaczamy ako różnce omędzy średnm awkam konraków IRS, w kórych 6-meęczna oa WIBOR wymenana e na ualoną w konrakce oę ałą oraz ndekem benchmarkowych oblgac karbowych o ym amym ermne zaadalnośc. Analze oddamy okre od ocząku 006 roku do 5 kwena 04 roku. Okre en obemue zarówno rozoczęy w ernu 007 kryzy hoeczny w Sanach Zednoczonych, ak równeż wydarzena zwązane z kryzyem zadłużenowym urzymuącym ę do dza w kraach Euroy Połudnowe. Badane wa ready rzedawamy na ryunku. Na ocząku badanego okreu ozomy wa readów ne ulegaą znacznym wahanom. Urzymuą ę one na ozome omędzy 0 a 0,5%. Drayczne zmany w ukzałowanu ę dynamk wa readów naęuą na rzełome III IV kwarału 008 roku, a węc o uadku Lehman Broher. Warość wa readu gwałowne malee rzez blko rok urzymue ę na ozome uemnym erwzy raz warość uemna wa readu oawła ę w marcu 008 roku bezośredno o rzeęcu banku Bear Searn rzez Norhern Rock o bardzo nke cene. Wyęowane uemnych ozomów wa readu ne e nczym zakakuącym. W nnezym okree oawły ę one akże w Sanach Zednoczonych mały zwązek m.n z nachylenem krzywe dochodowośc. W ym amym czae akże w Polce bank cenralny nenywne obnżał oy rocenowe. Van Devener 0 zwraca uwagę równeż na nne rzyczyny oawena ę uemne warośc wa readu ake, ak róby manulac awkam LIBOR rzez uczenków fxngu, czy fak, że amerykańke oblgace karbowe ne ą uż orzegane rzez uczenków rynku ako całkowce wolne od ryzyka kredyowego. W 009 roku ready owracaą do ozomu zblżonego do zera. Wękze wahana wa readu w druge częśc okreu ą naęwem ozczególnych wydarzeń zwązanych z kryzyem zadłużenowym w Grec nnych ańwach Euroy Połudnowe. Bardze zczegółowa analza owązana wa readu z ozczególnym wydarzenam zwązanym z kryzyem hoecznym w Sanach Zednoczonych oraz kryzyem zadłużenowym w Grec zoane dokonana w dalze częśc arykułu wraz z analzą rześć roceu generuącego dane omędzy dwoma reżmam. AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
0 Por Płucennk unky rocenowe 0,5 0-0,5 - -,5 SWAP SPREAD Y SWAP SPREAD 5Y Ryunek. Badane - oraz 5-lene wa ready w okree od yczna 007 do 7 kwena 05 r. Źródło: oracowane włane. Z uwag na fak, że wa ready ne ą kowarancyne aconarne, modele doaowuemy do ch erwzych różnc. Aby wyelmnować womnany wływ aramerów krzywe dochodowośc, wyznaczylśmy na odawe dzewęcu benchmarkowych ndeków oblgac e kzał dla wzykch dn badanego okreu. Naęne określlśmy rzy charakeryzuące ą aramery: ozom, nachylene zakrzywene w unkce czaowym x oraz x 5. Kzał krzywych w ozczególnych dnach zoał uzykany za omocą rzedzałowego welomanowego algorymu Herme a. W algoryme lne or. Judd, 009 wzyke ochodne rzędu do n włączne, gdze n e rzędem wykorzyanych welomanów, ą cągłe. W rzedzałowym welomanowym algoryme Herme a or. Pezold, 009 zaewnona e edyne cągłość erwze ochodne. W rakyce algorym lne rawdza ę, gdy dane ą waroścam funkc gładke. W nazym rzyadku ak ne e, gdyż oczekwana dużych zman ó rocenowych mogą owodować wyęowane nawe dwóch ekremów lokalnych w rukurze ermnowe ó o. W rakyce krzywą wyznaczoną meodą lne cechuą duże wahana, rzez co rzymue mało nauralny kzał. Pokazuą o ryunk 3, na kórych rzedawlśmy kzały krzywe w klku rzykładowych dnach wyznaczone obydwoma meodam. Ponado można zaoberwować duże różnce w ukzałowanu ę nakrózego odcnka krzywe. Są one naęwem zmenaących ę ó rocenowych NBP oraz oczekwań co do ch rzyzłego ukzałowana ę. AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Deermnany Swa Sreadów w Polce W ycznu 007 roku ne odzewano ę znaczących zman zachowana ó rocenowych, w zwązku z czym kzał krzywe był zblżony do normalnego. Na ocząku 009 roku wobec odczuwalnego w olkm ekorze bankowym kryzyu zaufana rynek oczekwał, że rzez dłużzy okre bank cenralny będze obnżał oy rocenowe. Z ego owodu krzywa dochodowośc dla zaadalnośc do dwóch la e maleąca. Na ocząku 0 roku rynek oczekue obnżek ó rocenowych w krókm horyzonce czaowym. Kzał krzywe ugerue ednak, że w ółroczne erekywe bank cenralny onowne zaczne zaceśnać olykę enężną. W 05 roku krzywa dochodowośc rzymue bardzo neregularny kzał. W ółrocznym horyzonce czaowym rynek oczekue wzroów ó rocenowych, kóre w erekywe ne dłużze nż rok zoaną znwelowane rzez adk. 7 6 unky rocenowe 5 4 3 0 krzywa z dna 5 yczna 007 krzywa z dna 5 yczna 009 krzywa z dna 6 yczna 0 krzywa z dna 5 yczna 05 0 0,5,5,5 3 3,5 4 4,5 5 Ryunek. Krzywe dochodowośc wyznaczone meodą lne w czerech rzykładowych dnach z okreu od yczna 007 do 7 kwena 05 r. Źródło: oracowane włane. 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 0 0,5,5,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 0 cza zaadalnośc w laach W naęne kolenośc elmnuemy wływ aramerów krzywe dochodowośc. W rzyadku obydwu rozważanych wa readów ozom, nachylene oraz zakrzywene okazały ę ayyczne one. Zależnośc e rezenuemy w abel. Sayyk oowe rzyroów wa readów oczyzczonych z wływu aramerów krzywe dochodowośc zarezenowano w abel. Sayyk oowe oczyzczonych rzyroów wa readu wkazuą na bardzo lną leokurozę oraz leworonną kośność badanych zeregów. AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Por Płucennk 7 6 unky rocenowe 5 4 3 0 krzywa z dna 5 yczna 007 krzywa z dna 5 yczna 009 krzywa z dna 6 yczna 0 krzywa z dna 5 yczna 05 0 0,5,5,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 0 0,5,5,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 0 cza zaadalnośc w laach Ryunek 3. Krzywe dochodowośc wyznaczone za omocą rzedzałowego welomanowego algorymu Herme a w czerech rzykładowych dnach z rozważanego okreu Źródło: oracowane włane. Tabela. Ozacowana aramerów modelu doaowanego do rzyroów dwu ęcolench wa readów zereg aramer ozacowane błąd d. ayyka -warość a 0,049 0,007 9,90 0,000 wa read a 0,5473 0,050 0,73 0,000 Y a3 0,0655 0,09 3,4 0,00 σε 0,049 0,007 wa read 5Y Źródło: oracowane włane. a 0,84 0,939,86 0,004 a 0,388 0,04645 8,7 0,000 a3,455 0,677 3,66 0,000 σε 0,0367 0,00 Pommo o do zeregów będzemy doaowywać model z gauowkm rozkładem nnowac normalnym lcząc, że rzełączane omędzy dwoma reżmam ozwol na dobre obaśnene ych cech rozkładu. Analza emryczna okazue, że ake odeśce częo ę rawdza. Doman Doman 009 okazal, że model rzełącznkowy z gauowkm rozkładem nnowac dobrze obaśna dynamkę cechuących ę znaczną leokurozą dzennych AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Deermnany Swa Sreadów w Polce 3 zwroów WIG WIG0. Celem lezego zrozumena cech rozkładu na ryunkach 4 5 rzedawamy hogramy rzyroów wa readów. Tabela. Sayyk oowe oczyzczonych zeregów rzyroów - oraz 5-lench wa readów wa read Y wa read 5Y lczba ob. 69 69 mnmum 0,406 0,3978 maxmum 0,509 0,3595 średna 0,0005 0,0008 medana 0 0,0000 odchylene d. 0,0367 0,0376 kośność 0,7675 0,97 kuroza 3,83 5,94 Źródło: oracowane włane. Ryunek 4. Hogram wykre gęośc ądrowe zeregu rzyroów -lenego wa readu oczyzczonego z zależnośc od aramerów krzywe dochodowośc Źródło: oracowane włane. Hogramy oraz wykrey gęośc ądrowe owerdzaą wnok orzymane na odawe abel. Dodakowo w rzyadku obydwu zeregów oberwuemy, że wyoka leokuroza wynka główne z wyąena klku wyokch co do bezwzględne warośc rzyroów. Uemna kośność e naoma naęwem oawena ę ounkowo duże lczby oberwac AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
4 Por Płucennk rzymuących warość blką 0,, co e konekwencą ego, że w yu- ad- acach rozwaącegoo ę kryzyu wa ready reagowały newelkm kam. Ryunek 5. Hogram wykre gęośc ądrowe zeregu rzyroów 5-lenego wa readu oczyzczonego z zależnośc od aramerów krzywe do- chodowośc Źródło: oracowane włane.. MODELE Celem oczyzczena wa readów z zależnośc od aramerów krzywe dochodowośc, doaowano do nch naęuący model a nachylene + a ozom + a zakrzywene + r, 3 gdze r oznacza zereg rez z modelu, kóry nazywać będzemy zeregem rzyroów wa readu oczyzczonego z zależnośc od aramerów krzy- yu Markowa or. McCulloch and Tay, 993. Sośród różnych model we dochodowośc. Do zeregów rez doaowano modele rzełącznkowe GARCH GARCH, GJR-GARCH, APARCH, EGARCH dynamkęę zmen- modelu nośc warunkowe nalee oał model EGARCH. Ogólną oaćć można wyrazć wzorem: AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Deermnany Swa Sreadów w Polce AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7 5 + + + + q m y y y r a a r 0, log log,, σ β σ α ω σ ε σ gdze } {, oznacza numer reżmu, w kórym roce znadue ę w chwl, naoma ε e zeregem nezależnych zmennych loowych o rozkładze N0,. Eymac model z rzełączanem yu Markowa dokonuemy za omocą meody nawękze warygodnośc. unkca logarymczne warygodnośc w nazym rzyadku rzyme oać: + T m P r f LL,, ln θ θ gdze, ex, r r f σ µ πσ θ gdze + + m y r a a 0 µ oraz. log ex + + q y σ β σ α ω σ Ponado: P P θ,,, P r f P r f P θ θ θ θ θ, gdze. P Jako warośc ocząkowe 0 θ P oraz 0 θ P rzymuemy: P oraz P,
6 Por Płucennk czyl bezwarunkowe rawdoodobeńwa rzebywana roceów w erwzym drugm reżme. WYNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH Ozacowana aramerów modelu orzymane dla rzyroów - oraz 5-lenego wa readu w rozważanym okree rzedawono w onżzych abelach 3 4. Zależnośc ayyczne neone zoały wykluczone z modelu. W abelach dodakowo rzedawono włanośc rez andaryzowanych. Tabela 3. Doaowane modelu AR-EGARCH,0 do zeregu oczyzczonego z zależnośc od aramerów krzywe dochodowośc rzyroów -lenego wa readu wraz z włanoścam rez andaryzowanych ozacowane błąd d. ayyka -warość a 0,33 0,0793 4,70 0 reżm ω 7,84 0,09 α 0,5754 0,08437 3,053 0,00 reżm ω 5,375 0,659 P. P. włanośc rez andaryzowanych P. 0,98005 0,804 Skośność 0.083 P. 0,09947 0,8796 Kuroza 3.346 Źródło: oracowane włane. Tabela 4. Doaowane modelu AR-EGARCH,0 do zeregu oczyzczonego z zależnośc od aramerów krzywe dochodowośc rzyroów 5-lenego wa readu ozacowane błąd d. ayyka -warość a 0,99 0,049 4,94 0,000 reżm ω 7,33889 0,059 α 0,478 0,06343 3,386 0,00 reżm ω 5,03948 0,3364 α 0,306 0,593,43 0,05 P. P. włanośc rez andaryzowanych P. 0,9977 0,05644 Skośność 0,030 P. 0,00734 0,94356 Kuroza 4,0079 Źródło: oracowane włane. W rzyadku dwulenego wa readu ommo obecnośc znaczne kośnośc bardzo duże leokurozy, wybór andaryzowanego rozkładu normalnego ako rozkładu nnowac okazał ę właścwy. Śwadczy o ym warość kurozy rez andaryzowanych zblżona do 3 oraz kośnośc do 0. W rzyadku ęcolenego wa readu kuroza rez andaryzowanych AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Deermnany Swa Sreadów w Polce 7 e blka 4. Pommo o model z normalnym rozkładem nnowac doaokryerów wał ę lee nż model z rozkładem Sudena wyżze warośc nformacynych. Na ryunkach 6 7 rzedawono warunkowe odchylena andardowe oraz rawdoodobeńwo bezwarunkowe erwzego reżmu orzymane za omocą model doaowanych odowedno do dwu- ęcow rzy- lench wa readów. Kuroza rez andaryzowanych równa e blżenu 3. Wynk orzymane zarówno dla dwu- ak ęcolenego wa readu ą odobne. W ednym drugm rzyadku rzez rzeważaącą wękzość czau reżm erwzy e domnuący. Śwadczą o ym wyżze warośc rawodoodobeńww P od P. Na ryunkach 6 7 ławo możemy zaoberwować, że reżm erwzy wąże ę z okream mneze, a reżm drug wękze zmennośc. W rzyadku ęcolenego wa readu reż- my ą neznaczne rwalze Ryunek 6. Wygładzone rawdoodobeńwo rzebywana roceu generuącego dane w erwzym reżme orzymane dla -lenego wa readu oczyzczonego z zależnośc od aramerów krzywe dochodowośc Źródło: oracowane włane. AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
8 Por Płucennk Ryunek 7. Wygładzone rawdoodobeńwo rzebywana roceu generuącego dane w erwzym reżme orzymane dla 5-lenego wa readu oczyzczonego z zależnośc od aramerów krzywe dochodowośc Źródło: oracowane włane. W erwze kolenośc rzeanalzumy okre orzedzaący uadek banku Lehman Broher, kóry, ak wykazano m.n. w racy Klber Płurozwou cennka 0, był kluczowym wydarzenem z unku wdzena kryzyu zaufana na rynku mędzybankowym w Polce. Pęcolen wa read odcza rwana całego okreu znadował ę w reżme. Na ryun- dane ku 6, wdzmy dużo krókch okreów, w kórych roce generuący rzechodz do reżmu drugego. Trzy z nch wyadaą od konec ółrocza lub króko o nm ą zwązane z okreem rawozdawczym, w kórym bank komercyne dążą do ego, by wykazać ę ak nalezą ozycą łyn- rela- noścową. Pozoawane nadwyżek na rachunkach beżących zaburza cę omędzy oyem odażą enądza na rynku mędzybankowym. Przyczyna ę węc ono do wzrou zmennośc ó rocenowych, co w ym rzyadku rzełożyło ę akże na wzro zmennośc wa readów. Wyąene ozoałych okreów, w kórych rawdoodobeńwoo reżmu drugego e wękze od 0,5, e racze loowe. Okrey e rwaą zaledwe eden dzeń oawaą ę częo wedy gdy ne mały meca żadne one wydarzena z unkuu wdzena kondyc ekora bankowego. Wraz z uadkem banku Lehman Broher ęcolen wa read rzeroku, chodz do reżmu urzymue ę w nm aż do kwena 009 o AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Deermnany Swa Sreadów w Polce 9 czym owraca do nego ezcze na króko w czerwcu. Połowa roku 009 o momen, w kórym udało ę uablzować yuacę na rynku amerykańkm, o czym śwadczy warość readu LIBOR-OIS dla USD, kóra w ym momence rzyęła warość onże % ryunek 8. Dwulen wa read rzechodz do reżmu z około dwuygodnowym oóźnenem. 3 kwena 00 roku Greca wyęue o uruchomene erwzego akeu omocowego. Po raz erwzy kra refy euro ne był w ane łacć zobowązań bez zewnęrzne omocy. Ponowny adek rawdoodobeńwa znadowana roceu generuącego dane w drugm reżme ada do warośc zblżone do 0 doero o klku ygodnach. Co cekawe, dwulen wa read ne zareagował na e wydarzena. Kolene rześce do reżmu naęue na ocząku erna 0 roku, o ym ak Moody, S&P oraz ch obnża rang Cyru do oanego ozomu uważanego za ne śmecowy. 4 3,5 3,5,5 0,5 0-0,5 SPREAD WIBOR3M-OIS SPREAD EUR LIBOR3M-OIS SPREAD USD LIBOR3M-OIS Uadek Lehman Broher Wyąene Grec o uruchomene erwzego akeu omocowego Ryunek 8. 3-meęczne ready LIBOR-OIS dla dolara amerykańkego euro oraz read WIBOR-OIS Źródło: oracowane włane. Oane rześce do reżmu ma mece w czerwcu 03 roku, o ym ak IM rzyznae ę do rażących błędów w erwzym akece omocowym dla Grec. Szybko ronące w ym krau bezroboce oąga wówcza ozom 6,8%, a PKB kurczy ę w eme 4% w kal roczne. 0 lca Greca wyęue o uruchomene rzecego akeu omocowego. Reżm en AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
0 Por Płucennk urzymue ę z rzerwam do końca 03 roku, gdy zmnezene cęć ozczędnoścowych zaczyna rzynoć wymerne korzyśc dla goodark. Ponowne długookreowe wzroy rawdoodobeńwa wyęowana erwzego reżmu oawaą ę o 3 czerwca 00, o ym ak Sandard&Poor o raz erwzy obnżył rang Grec do śmecowego ozomu CCC. Porawa yuac naęue doero na ocząku 0 roku, gdy zaczynaą być odczuwalne kuk wrowadzena długoermnowych oerac LTRO, w ramach kórych Euroek Bank Cenralny ożyczył bankom komercynym blko blon euro na okre 3 la. Krókookreowy wzro rawdoodobeńwa znadowana ę roceu w erwzym reżme, kóry wyął w erwzych dnach 0 roku, możemy wązać z obnżką rzez 3 agence rangu Węger do BB+. Wraz z naływem kolenych negaywnych ygnałów z Grec, a akże roblemów nnych ańw Euroy Połudnowe, uż w druge ołowe 0 roku rawdoodobeńwo erwzego reżmu onowne rośne. Króke okrey, w kórych rawdoodobeńwo o będze duże, wyęować będą do końca erwzego okreu. 4. PODSUMOWANIE W arykule dokonano analzy wływu kryzyu hoecznego w Sanach Zednoczonych oraz kryzyu zadłużenowego w Euroe Połudnowe na kondycę olkego rynku mędzybankowego na odawe włanośc wa readów. Sośród dwóch analzowanych wa readów bardze użyeczny okazał ę wa read 5-len. W rzyadku -lenego wyęowały kok zmennośc, kórych rzyczynę rudno określć, a reakca na nekóre wydarzena naęowała z oóźnenem. Przerowadzona analza okazała, że olk ekor bankowy lne zareagował zarówno na kryzy hoeczny w Sanach Zednoczonych, ak na kryzy zadłużenowy Grec. Reakcę na kryzy hoeczny można było zauważyć naychma o uadku banku Lehman Broher. W arykule Klber, Płucennka 0 okazano, że właśne uadek Lehman Broher był momenem, odcza kórego wkuek ranm kryzyu zaufana na olk rynek mędzybankowy zdolność banku cenralnego do ablzac awk POLONIA znacząco zmalała. Skuk kryzyu hoecznego dla rynku mędzybankowego uległy zmnezenu w ym amym momence co w Sanach Zednoczonych. Sekor bankowy zareagował akże na erwze negaywne ygnały rzeowadaące głębok kryzy zadłużenowy w Grec. Reakce na wydarzena w Grec oberwuemy aż do końca badanego okreu. AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Deermnany Swa Sreadów w Polce Analzuąc ryunek 8 możemy werdzć, że o le ready LIBOR-OIS dla dolara euro reaguą dynamczne na zmenaącą ę yuacę na rynku mędzybankowym, o yle ne można uż ego owedzeć o readze WIBOR-OIS. Ne można eż ocenć, na le a mara e obcążona z edne rony rzez małą łynność rynku OIS, z druge rzez fak, że oy WIBOR o ermne zaadalnośc dłużzym nż meąc ne maą okryca w rzeczywych ranakcach. W rzyadku rynku amerykańkego ą badana, kóre owerdzaą dużą zbeżność ó LIBOR z rzeczywym kozem ranakc na rynku mędzybankowym or. Schwarz, 009, w rzyadku rynku olkego ne ma nawe możlwośc rzerowadzena akego badana. Z ych względów oczyzczony z zależnośc od krzywe dochodowośc ęcolen wa read ozwolł na uzykane znaczne rawdzwzego obrazu kondyc ekora bankowego w Polce. LITERATURA Choudhry M. 006, The deermnan of he wa read, The yeld curve. Doman, M., Doman, R., 009, Modelowane zmennośc ryzyka, Woler Kluwer Polka. Duffe D., Sngleon K. J. 997, An economerc model of he erm rucure of nere rae wa yeld, Journal of nance, 5, 87 3. Huang Y., College M., Chen C. R. 008, Deermnan of Jaanee Yen Inere Rae Swa Sread: Evdence from a Smooh Tranon Vecor Auoregreve Model, Journal of uure Marke, 8, 8 07. Io T. 00, Global fnancal cr and US nere rae wa read, Aled nancal Economc, 0, 37 43. Io T. 03, An Emrcal Analy of US Inere Rae Swa Sread durng he Soveregn Cr of Euro Zone, Mederranean Journal of Socal Scence, 98 03. Judd, K. L. 998, Numercal Mehod n Economc, MIT Pre. Klber A., Płucennk P. 0, An aemen of moneary olcy effecvene n POLONIA rae ablzaon durng fnancal cr, Bank Kredy, 44, 5 30. Lekko I., Mla C. 00, Idenfyng he facor ha affec nere rae wa read: ome evdence from he Uned Sae and he Uned Kngdom, Journal of uure Marke,, 737 768. Lekko I., Mla C. 004, Common rk facor n he US and UK nere wa marke: evdence from a non-lnear vecor auoregreon aroach, Journal of uure Marke, 4, 50. McCulloch, R. E. and Tay, R. S. 993. Bayean nference and redcon for mean and varance hf n auoregreve me ere, Journal of he Amercan Sacal Aocaon, 88, 968 978. Narodowy Bank Polk 004, Obroy na rynku waluowym rynku ozagełdowych nrumenów ochodnych w Polce, www.nb.l 04..009. Narodowy Bank Polk 007, Obroy na rynku waluowym rynku ozagełdowych nrumenów ochodnych w Polce, www.nb.l 04..009. Narodowy Bank Polk 00, Obroy na rynku waluowym rynku ozagełdowych nrumenów ochodnych w Polce, www.nb.l 30..0. AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7
Por Płucennk Narodowy Bank Polk 03, Obroy na rynku waluowym rynku ozagełdowych nrumenów ochodnych w Polce, www.nb.l 6.09.03. Pezold C. 009, Canoncal Slne n WP and Slverlgh", h://www.charleezold.com/blog/009/0/canoncal-slne-n-wp-and- Slverlgh.hml, obrano.06.05. Płucennk P. 04, Deermnany wa readów w Polce, Aca Unvera Ncola Coernc, 45, 5 3. Schwarz K. 009, Mnd he ga: denanglng cred and lqudy n rk read, workng aer of Unvery of Pennylvana Wharon School of Bune Thornon D. L. 009, Wha he LIBOR-OIS Sread Say, Economc Synoe, 4. Underandng he TED read 008, h://www.econbrower.com/archve/008/09/underandng_.hml Van Devener R. D. 0, Why he 30 Year Swa Sread o Treaure Negave? h://www.kamakuraco.com/blog/abd/3/enryid/377/why--he-30-year-swa- Sread-o-Treaure-Negave.ax. THE ASSESSMENT O POLISH BANK SECTOR CONDITION ON THE BASIS O SWAP SPREADS A b r a c. Swa read he read beween he fxed rae of IRS and he yeld of reaury bond wh he ame maury are very ueful meaure of condon of he bankng yem. Sread beween WIBOR 3M and OIS conrac are ued n mlar manner n erodcal reor on ably of he fnancal ecor. However, nearly 90% of unecured deo n he Polh nerbank marke are overngh and deo wh maury over one monh are no made a all. or h reaon moble o deermne how he WIBOR reflec he rue co of money n he nerbank marke. The mehod we ue o ae condon of he bankng ecor wa read. Paramerc Markov wchng model enabled u o denfy wo regme, one andng for good condon of he bankng yem, he oher for ae worened due o morgage cr n he Uned Sae and governmen deb cr n Souh Euroe counre. They alo le u denfy momen n whch ymom of he cr became erceble n he Polh nerbank marke. Markov wchng model alo enable u o recely decrbe condonal volaly of he wa read, whch we can nerre a a meaure of uncerany a o fuure uaon of he Polh bankng ecor K e y w o r d : wa read, lqudy remum, cred rk, yeld curve, Markov wchng model. AUNC, EKONOMIA XLVI nr 05 7