Planowe operacje têtniaków aorty wstêpuj¹cej i ³uku ocena wyników wczesnych i smiertelnosci

Podobne dokumenty
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA W KARDIOCHIRURGII

NOWOCZESNE KARDIOCHIRURGICZNE METODY LECZENIA TĘTNIAKÓW AORTY

Wyniki leczenia kardiochirurgicznego u chorych 80-letnich i starszych Follow up after cardiac surgery in the elderly

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 63 SECTIO D 2004

Ostre rozwarstwienie aorty typu A nadal trudny problem kliniczny i operacyjny. Doświadczenia własne operacji 242 chorych

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Testy wysiłkowe w wadach serca

Wyniki chirurgicznego leczenia tętniaka aorty wstępującej w zależności od wyboru techniki operacyjnej

Wojciech Król Wojciech Braksator Katedra i Klinika Kardiologii, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Wewnętrznych II WL WUM

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Ocena ryzyka operacyjnego. Piotr Czempik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii SUM

Przezskórne wszczepienie zastawki aortalnej TAVI. Nowe wyzwanie w Kardiochirurgii Paulina Falkowska Klinika Kardiochirurgii USK Białystok

CHOROBY AORTY. Dr n. med. Karolina Supeł

DIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE

OCENA PRZYCZYN I KONSEKWENCJI WYSTĘPOWANIA TĘTNIAKA TĘTNICY PŁUCNEJ U PACJENTÓW Z NADCIŚNIENIEM PŁUCNYM

Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu

Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne

Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014

IX MIĘDZYNARODOWE WARSZTATY KARDIOCHIRURGICZNE Heart Team - postępy w nowoczesnej kardiologii i kardiochirurgii Zabrze, 5-6 czerwca 2013

Prof. UJ, dr hab. med. Jacek Legutko Przewodniczący Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Uniwersytet

PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE KONTRAPULSACJI WEWNĄTRZAORTALNEJ

DUQUE DATA COLLECTION FOR ACUTE HIP FRACTURE ZŁAMANIE BLIŻSZEGO ODCINKA KOŚCI UDOWEJ- zbieranie danych w projekcie DUQuE

Dlaczego warto wykonywać znieczulenie podpajęczynówkowe

Przerwany ³uk aorty. Ireneusz Haponiuk, Janusz H. Skalski Wstêp Anatomia i klasyfikacja wady ROZDZIA 3

lek Magdalena Puławska-Stalmach STRESZCZENIE

9:05-9:20 Prezentacja chorych operowanych w sesji porannej

Poszerzenie aorty piersiowej, co z tego wynika?

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?

VIII MIĘDZYNARODOWE WARSZTATY KARDIOCHIRURGICZNE Heart Team, w dobie zabiegów małoinwazyjnych i hybrydowych Zabrze, 7-9 marca 2012

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik

Spis treści. Przedmowa Badanie pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi... 13

UNIWERSYTET MEDYCZNY W BIAŁYMSTOKU SYLABUS - CHIRURGIA.... (imię i nazwisko)

ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW

Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie

Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia

Oddział kardiochirurgiczny standardy w świetle polskiego prawa i Unii Europejskiej

Efektywność ekonomiczna oddziału zabiegowego Jak poprawić? Marek Wesołowski

układu krążenia Paweł Piwowarczyk

Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii

Stany zagrożenia życia w kardiologii

LECZENIE PRZECIWPŁYTKOWE I PRZECIWKRZEPLIWE. Dr n. med. Karolina Supeł

Różne stenty dla różnych chorych w różnych sytuacjach klinicznych, co każdy lekarz wiedzieć powinien. Dominik Wretowski

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24

Którzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej

Operacja oszczêdzaj¹ca zastawkê u pacjentów z têtniakiem podstawy aorty i aorty wstêpuj¹cej obserwacje wczesne i srednio odleg³e

Hipotermia po NZK. II Katedra Kardiologii

Skale w OIT. Jakub Pniak

Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej.

Zmiany stwierdzane w badaniu przezklatkowym

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci

Radiologia zabiegowa. Radiologia zabiegowa. Radiologia zabiegowa. dr n.med. Jolanta Meller

Jakość jako element konkurencji w ochronie zdrowia. Perspektywa świadczeniodawcy i pacjenta w kontekście planowanych zmian

Lp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi

Lek. Olgierd Woźniak. Streszczenie rozprawy doktorskiej

ECMO: Extracorporeal Cardiopulmonary Support in Intensive Care (The Red Book)

Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu

Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego

Renata Zajączkowska, Małgorzata Przysada Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie


Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu ECMO POZAUSTROJOWE UTLENOWANIE KRWI. Jesteśmy, aby ratować, leczyć, dawać nadzieję...

TĘTNIAKI AORTY BRZUSZNEJ - obserwacja czy interwencja, operacja otwarta czy stent-graft?

Nowe leki w terapii niewydolności serca.

Tętniaki aorty. Druga co do częstości choroba aorty. Powiększenie tętnicy z utratą równoległości jej ścian

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

Percutaneous coronary intervention and minimally invasive aortic valve replacement for patients with aortic valve disease and coronary artery disease

Spis treści. 1. Rehabilitacja w chirurgii zagadnienia ogólne Marek Woźniewski, Jerzy Kołodziej, Maciej Mraz

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego

HRS 2014 LATE BREAKING

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument D043528/02 Annex.

Imię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:..

Program specjalizacji w CHIRURGII NACZYNIOWEJ

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Frakcja wyrzutowa lewej komory oraz rozpoznanie i leczenie ostrej i przewlekłej niewydolności serca

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości

Zasady, Kryteria Przyjęć i Wypisów Pacjentów do Oddziału Intensywnej Terapii

Dr n. med. Piotr Malinowski,

Niezastawkowe migotanie przedsionków- stratyfikacja ryzyka i wskazania do zabiegu przezskórnego zamknięcia uszka LA

Postępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Ostra niewydolność serca

Diagnostyka, strategia leczenia i rokowanie odległe chorych z rozpoznaniem kardiomiopatii przerostowej

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

Dr n. med. Tadeusz Osadnik

Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek.

Infekcyjne zapalenie wsierdzia - IZW. Częstość występowania: ~ 4-10/100000/rok. Śmiertelność: nie leczone 100% leczone 30% szt.

WADY SERCA U DZIECI Z ZESPOŁEM MARFANA

Marzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie

Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Elżbieta Łoniewska-Paleczny. Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej

Szanowni Państwo, Panie, Panowie, Drodzy Pacjenci,

Wytyczne Resuscytacji 2015 Europejskiej Rady Resuscytacji

D. Dudek (Kraków), W. Wojakowski (Katowice), A. Ochała (Katowice), Denerwacja tętnic nerkowych przełom, czy efekt placebo?

EuroSCORE II nowy model oceny ryzyka operacyjnego u chorych kwalifikowanych do zabiegów kardiochirurgicznych na tle dotychczas stosowanych

Transkrypt:

Planowe operacje têtniaków aorty wstêpuj¹cej i ³uku ocena wyników wczesnych i smiertelnosci Elective surgery for aneurysm of the ascending aorta and arch early results ` ` Kazimierz Widenka, Tomasz Stącel, Maciej Kolowca, Izabela Szymanik, Witold Mazur, Janusz Bąk, Arkadiusz Kurowicki, Nikodem Stożyński, Sławomir Żurek, Maciej Oliwa Oddział Kardiochirurgii, Szpital Wojewódzki nr 2, Rzeszów : 257 261 Streszczenie Wstęp: Tętniak aorty wstępującej lub łuku jest często schorzeniem współistniejącym. Ze względu na powszechne przekonanie o wysokim ryzyku operacji wymiany aorty często unika się jej wykonywania. Cel pracy: Celem pracy jest ocena wczesnych wyników operacji wymiany aorty wstępującej oraz łuku aorty. Materiał i metody: Ocenie retrospektywnej poddano 52 pacjentów (40 mężczyzn i 12 kobiet), średnia wieku 62,5±10,45 roku, operowanych w trybie planowym z powodu tętniaków aorty wstępującej i łuku (50 tętniaków aorty wstępującej, 1 aorty wstępującej i łuku, 1 łuku aorty). Średni wskaźnik Euroscore logistic 12,8±8,17%, a EF 53,3±9,62%. Średnia wartość średnicy aorty wstępującej: 53,1±8,66 mm. Operacja wymiany aorty wstępującej była procedurą izolowaną u 5 pacjentów, a złożoną u 47. Wyniki: Śmiertelność wewnątrzszpitalna wyniosła 0; 48 pacjentów (87,28%) otrzymało leczenie antyfibrynolityczne; średni drenaż 847,6±410,73 ml. Jeden pacjent (1,92%) wymagał retorakotomii z powodu krwawienia. Średnie zużycie KKCZ i osocza wyniosło odpowiednio 2,9±1,40 j. i 2,4±0,77 j. Średni czas pobytu pacjentów na oddziale intensywnej terapii i całkowitego pobytu pooperacyjnego wyniosły odpowiednio 2,8 (±2,40) i 7,9 (±3,12) doby. Nie obserwowano powikłań neurologicznych, poza 2 (3,85%) przypadkami psychoz. U 1 pacjenta (1,92%) wystąpiła przejściowa ostra niewydolność nerek wymagająca hemodiafiltracji. Wśród powikłań obserwowanych na oddziale intensywnej terapii wystąpiły: napadowe migotanie przedsionków 14 pacjentów (26,92%), zespół małego rzutu 2 (3,85%), z których 1 wymagał zastosowania IABP, zapalenie płuc 2 (3,85%), VF (1,92%). Podczas hospitalizacji na oddziale łóżkowym u 11 pacjentów (20%) wystąpiło migotanie przedsionków, u 5 płyn w jamie opłucnej (9,61%), zapalenie dróg moczowych u 3 (5,77%) oraz rzadsze powikłania: zapalenie pęcherzyka żółciowego (n=1), zapalenie krtani (n=1), psychoza (n=1), zespół tachy-brady (n=1), Abstract Background: Aneurysm of the ascending aorta is often a concomitant disease. It is commonly believed that replacement of the aorta is a high-risk procedure. Therefore it is often avoided during complex procedures. Aim: To assess the early results of the elective operation for aneurysm of the ascending aorta and aortic arch as a concomitant procedure. Material and Methods: This retrospective study included 52 patients (40 men, 12 women), mean age 62.5±10.45 years, undergoing elective ascending and aortic arch aneurysm operations (50 ascending aorta aneurysms, 1 ascending and arch aneurysm, 1 arch aneurysm). Mean Euro score log. was 12.8±8.17% and EF 53.3±9.62%. Mean diameter of the ascending aorta was 53.1±8.66 mm. Mean cross-clamp time and CPB time were 87.0±30.03 and 120.6±32.20 min. respectively. Results: There was no hospital mortality. 48 patients (86.28%) received anti-fibrinolytic therapy; mean chest tube drainage was 847.6±410.73 ml. 1 patient required re-exploration for bleeding. Mean need of blood and plasma transfusion was 2.9±1.40 and 2.4±0.77 units respectively. Mean ICU and hospital length of stay were 2.8 (±2.40) and 7.9 (±3.12) days respectively. The following complications were observed in the ICU: atrial fibrillation 14 patients (26.92%); low output syndrome 2 (3.85%), one of whom required IABP; pneumonia 2 (3.85%); VF 1 (1.92%). We did not observe neurological events except for 2 postoperative confusions (3.85%). There was 1 episode of acute transient renal failure requiring haemofiltration (1.92%). The following complications were recorded in the ward: atrial fibrillation 11 patients (20%); hydrothorax 5 patients (9.61%); infection of urinary system 3 patients (5.77%). Other less common complications were: cholecystitis (n=1), laryngitis (n=1), confusion (n=1), tachybrady syndrome (n=1), sternal Adres do korespondencji: dr n. med. Kazimierz Widenka, Oddział Kardiochirurgii, Szpital Wojewódzki nr 2, ul. Lwowska 60, 35-301 Rzeszów, tel. +48 17 866 48 25, e-mail: kardiochirurgia@szpital2.rzeszow.pl 257

Planowe operacje tętniaków aorty wstępującej i łuku ocena wyników wczesnych i śmiertelności zakażenie tkanki podskórnej w ranie po sternotomii (n=1), przejściowy wzrost kreatyniny powyżej 1,7 mg% (n=2). Wnioski: W grupie analizowanych przez nas pacjentów nie wystąpił żaden przypadek śmiertelny i obserwowaliśmy niską chorobowość. Wyniki te uzasadniają wymianę aorty wstępującej przekraczającej 45 mm u pacjentów poddawanych innym procedurom kardiochirurgicznym. Słowa kluczowe: aorta, tętniak, chirurgia. wound infection (n=1), and transient increase of creatinine level up to 1.7 mg/dl (n=1). Conclusions: In view of the low mortality and morbidity, ascending aortic replacement in addition to other cardiac procedures should be recommended if the ascending aortic diameter exceeds 45 mm. Key words: aorta, aneurysm, surgery. Wstêp W 2008 r. przypada 40. rocznica pierwszej publikacji artykułu o wymianie aorty wstępującej, wykonanej techniką opisaną przez Bentalla i De Bono [1]. Początkowo operacje te obarczone były bardzo dużym ryzykiem zgonu i powikłań pooperacyjnych. Jednak rozwój medycyny i samej metody sprawił, że operacje te obciążone są obecnie stosunkowo małym ryzykiem operacyjnym. Przyczyniły się do tego osiągnięcia ostatnich dziesięcioleci [2]: 1) wprowadzenie do produkcji impregnowanych aortalnych protez dakronowych, 2) dokładna kontrola odwracalności działania heparyny dzięki pomiarowi ACT, Tab. I. Charakterystyka grupy badanej Średnia wieku 62,5±10,45 roku Funkcja lewej komory (EF) 53,3±9,62% Euroscore logistic 12,8±8,17% Grupa pacjentów n=52 kobiety n=12 (23,10%) mężczyźni n=40 (72,90%) NYHA I n=9 (17,30%) II n=23 (44,23%) III n=17 (32,70%) IV n=3 (5,77%) Nadciśnienie tętnicze (HA) n=39 (75,0%) Cukrzyca (DM) IDDN n=1 (1,92%) NIDDM n=6 (11,54%) Niewydolność nerek przejściowa n=2 (3,85%) przewlekła n=2 (3,85%) Incydenty neurologiczne TIA n=4 (7,70%) udar mózgu n=2 (3,85%) Choroby przewodu wrzody n=8 (15,38%) pokarmowego żołądka/dwunastnicy zapalenie przełyku n=1 (1,92%) Colitis ulcerosa n=1 (1,92%) Choroby tętnic A.O. n=6 (11,54%) obwodowych krytyczne zwęż. n=1 (1,92%) tętnic szyjnych Nikotynizm aktywni palacze n=5 (9,61%) byli palacze n=20 (38,46%) 3) wprowadzenie techniki przeszczepiania ujść naczyń wieńcowych, 4) udoskonalenie techniki krążenia pozaustrojowego z zatrzymaniem krążenia w głębokiej hipotermii, 5) udoskonalenie techniki operacyjnej, 6) wprowadzenie leków antyfibrynolitycznych. Wprowadzenie tych technik obniżyło śmiertelność w operacjach wymiany aorty wstępującej z 13 17,5% w latach 80. do 2 5% obecnie [2]. Poszerzenie lub tętniak aorty wstępującej jest najczęściej znaleziskiem przypadkowym, wykrywanym podczas diagnozowania innych chorób układu sercowo-naczyniowego. Pęknięcie tętniaka lub rozwarstwienie aorty to katastrofalne powikłania, których można uniknąć dzięki planowym operacjom. Z tego też powodu należy rozważyć równoczasowe chirurgiczne leczenie choroby podstawowej i tętniaka aorty nawet w przypadku niespełnienia typowych kryteriów średnicy tętniaka. Najbardziej powszechnym kryterium kwalifikującym do wymiany jednego z odcinków aorty jest jej średnica, co wynika z prawa Laplace a: napięcie ściany (naczynia przyp. autora) = ciśnienie (w nim panujące przyp. autora) promień. Dlatego przyjęło się uważać, że im większa średnica tętniaka, tym większe ryzyko jego pęknięcia [3]. Roczne ryzyko pęknięcia, rozwarstwienia lub zgonu u pacjentów ze średnicą aorty większą niż 4, 5 i 6 cm wynosi odpowiednio 5,3; 6,5 i 14,1% [2]. Obecnie klasycznym wskazaniem do planowej operacji wymiany aorty wstępującej jest tętniak tego odcinka przekraczający średnicę 5,0 5,5 cm, przy czym w zespole Marfana przyjęto granicę 4,5 cm. Natomiast tętniaki łuku aorty i aorty zstępującej wymagają operacji przy średnicy 6 cm. Wg Stephena Westaby, optymalny czas operacji to balans pomiędzy prawdopodobieństwem ostrego zespołu aortalnego versus ryzyko zgonu operacyjnego [4]. Cel pracy Celem pracy była ocena wczesnych wyników operacji tętniaków aorty wstępującej i/lub łuku aorty wykonywanych w trybie planowym. Materia³ i metody Badanie miało charakter obserwacyjny. W okresie pomiędzy listopadem 2006 a marcem 2007 r. operacjom w trybie planowym na Oddziale Kardiochirurgii Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie poddano 52 pacjentów (40 mężczyzn

Tab. II. Dane operacyjne 35 Rodzaj operacji + procedury współistniejące n (%) 30 Operacja metodą Davida 7 (13,46) 25 Operacja metodą Davida + CABG 3 (5,77) 20 Operacja metodą Davida+ plastyka płatka Ao + MVpl 1 (1,92) 15 Operacja metodą Davida + plastyka płatka Ao 1 (1,92) 10 Operacja metodą Jacouba 2 (3,85) 5 Operacja metodą Bentalla 2 (3,85) Operacja metodą Bentalla + MVpl 3 (5,77) nadwieńcowa wymiana aorty 5 (9,61) 0 nadwieńcowa wymiana aorty wstępującej Davida Bentalla, De Bono Jacouba nadwieńcowa wymiana aorty + hemiarch 2 (3,85) nadwieńcowa wymiana aorty + AVR 10 (19,23) nadwieńcowa wymiana aorty + CABG 2 (3,85) nadwieńcowa wymiana aorty + AVR + CABG 4 (7,69) nadwieńcowa wymiana aorty + MVpl + CABG 1 (1,92) nadwieńcowa wymiana aorty + AVR + MVpl 4 (7,69) nadwieńcowa wymiana aorty + AVR + MVpl + TVpl 1 (1,92) nadwieńcowa wymiana aorty + plast. dwupłatkowej 1 (1,92) zast. Ao nadwieńcowa wymiana aorty + plast. płatka zast. Ao 1 (1,92) nadwieńcowa wymiana aorty + AVR + MVR 1 (1,92) nadwieńcowa wymiana aorty + reimplantacja 1 (1,92) pnia ram.-gł. 76,92% i 12 kobiet 23,11%) z rozpoznaniem tętniaka aorty wstępującej i/lub łuku aorty, których włączono do badanej grupy. Rozpoznanie ustalono na podstawie echokardiografii przezklatkowej, w wybranych przypadkach uzupełnionej echokardiografią przezprzełykową (przed- lub śródoperacyjną) oraz tomografią komputerową. Średnia wartość średnicy aorty wstępującej w badanym materiale wyniosła 53,1±8,66 mm. Pozostały opis grupy badanej zawarty jest w tabeli I. Stosowano klasyczny dostęp chirurgiczny przez sternotomię pośrodkową z typową kaniulacją do CPB: linia tętnicza do aorty wstępującej, linia żylna wspólna do przedsionka prawego lub w zależności od procedury dodatkowej kaniulacja obu żył głównych. Wszystkie operacje wykonano w umiarkowanej hipotermii: 28,9±4,14 C, z wyjątkiem 4, u których zastosowano głęboką hipotermię z zatrzymaniem krążenia. Zdecydowana większość pacjentów otrzymała leczenie antyfibrynolityczne (aprotynina/kwas traneksamowy) (n=48; 87,28%). Operacja wymiany aorty wstępującej była procedurą izolowaną u 5 pacjentów, a złożoną u 47 pacjentów (tab. II). Najczęstszą procedurą dodatkową było: AVR (n=20), CABG Ryc. 1. Techniki operacyjne Tab. III. Zużycie krwi i preparatów krwiopochodnych Średni drenaż pooperacyjny 847,6±410,73 (ml) Średnie zużycie KKCz 2,9±1,40 j. Średnie zużycie osocza 2,4±0,77 j. Średnie zużycie KKP 0 j. (n=10) oraz MVpl (n=9). Zastosowano cztery główne techniki wymiany aorty wstępującej, co zilustrowano na rycinie 1. Wyniki Uzyskano następujące wyniki: średni czas zaklemowania 87,0±30,03 min i krążenia pozaustrojowego 120,6±32,20 min. Natomiast średni czas zatrzymania krążenia w głębokiej hipotermii to 15,0±3,74 min. Śmiertelność wewnątrzszpitalna w badanej grupie wyniosła 0. Nie odnotowano również istotnie zwiększonych drenaży pooperacyjnych z wyjątkiem 1 przypadku (1,92%), który wymagał resternotomii. Przełożyło się to na niewielkie zużycie krwi i preparatów krwiopochodnych, co ilustruje tabela III. Średni czas pobytu na oddziale intensywnej terapii wyniósł 2,8±2,40 dni. W jego trakcie wystąpiły następujące powikłania: napadowe migotanie przedsionków, zapalenie płuc, ostra przejściowa niewydolność nerek (wymagająca zastosowania ciągłej żylno-żylnej hemodiafiltracji, która doprowadziła do powrotu wartości kreatyniny i diurezy do normy), zespół małego rzutu (co wymagało w 1 przypadku zastosowania kontrapulsacji wewnątrzaortalnej). U 1 pacjenta po operacji wykonanej sposobem Jacouba w bezpośrednim okresie pooperacyjnym wystąpiło kilkakrotne migotanie komór leczone defibrylacją. Częstość występowania powyższych powikłań podano w tabeli IV. Średni czas pobytu pooperacyjnego na oddziale łóżkowym wyniósł 7,9±3,12 doby. Wszyscy pacjenci przed wypisem z oddziału mieli wykonane przezklatkowe badanie echokar- 259

Planowe operacje tętniaków aorty wstępującej i łuku ocena wyników wczesnych i śmiertelności Tab. IV. Rodzaj i częstość powikłań obserwowanych na oddziale intensywnej terapii Napadowe migotanie przedsionków n=14 (26,92%) Zespół małego rzutu n=2 (3,85%) Zapalenie płuc n=2 (3,85%) Psychoza pooperacyjna n=2 (3,85%) Ostra przejściowa niewydolność nerek n=1 (1,92%) Migotanie komór n=1 (1,92%) Tab. V. Rodzaj i częstość powikłań obserwowanych u pacjentów przebywających na oddziale łóżkowym Napadowe migotanie przedsionków n=11 (20%) Płyn w jamie opłucnej n=5 (9,61%) Zapalenie dróg moczowych n=3 (5,77%) Zakażenie rany pooperacyjnej n=1 (1,92%) Zespół tachy-brady n=1 (1,92%) Psychoza pooperacyjna n=1 (1,92%) Zapalenie krtani n=1 (1,92%) diograficzne, które wykazało u 2 chorych śladowe fale zwrotne przez zastawkę aortalną: u 1 pacjenta po operacji metodą Davida i u 1 pacjenta po operacji metodą Jacouba. W trakcie pobytu pacjentów na oddziale łóżkowym najczęstszymi powikłaniami były: napadowe migotanie przedsionków, płyn w jamie opłucnej, zapalenie dróg moczowych, przejściowy wzrost poziomu kreatyniny powyżej 1,7 mg/dl, zakażenie tkanki podskórnej w ranie po sternotomii, zespół tachy-brady, psychoza pooperacyjna, zapalenie krtani. Częstość ich występowania przedstawiono w tabeli V. Dyskusja Lepsze zrozumienie historii naturalnej tętniaków aorty piersiowej poprawia naszą zdolność do określenia, w których przypadkach leczenie chirurgiczne jest usprawiedliwione [5]. Z pracy Koulliasa i wsp. wynika, że podatność aorty wstępującej o prawidłowej średnicy i bardzo małych tętniaków (<4 cm) tegoż odcinka aorty jest podobna. Natomiast wraz ze wzrostem średnicy tętniaka aorty wstępującej podatność stopniowo spada. Natomiast po przekroczeniu średnicy 6 cm aorta staje się prawie całkowicie nieelastyczna i niepodatna [6]. Z kolei dane z tej samej pracy w odniesieniu do napięcia ściany aorty wskazują, że rośnie ono wraz ze wzrostem średnicy tętniaka i przy średnicy 5 cm jest ono znacząco wyższe niż w przypadku aorty o prawidłowych wymiarach lub z bardzo małym tętniakiem (<4 cm). Dla przykładu, napięcie ściany aorty o prawidłowych wymiarach wynosi 92,51±6,35 kpa vs 376±146,6 kpa, przy średnicy tętniaka >6cm i ciśnieniu krwi 100 mmhg [6]. Wzrost napięcia ściany bezpośrednio przekłada się na wzrost ryzyka jej pęknięcia lub rozwarstwienia. Obecnie coraz częściej w celu oceny ryzyka wystąpienia ostrego zespołu aortalnego zamiast bezwzględnej wartości średnicy tętniaka używa się względnej wielkości aorty wyrażonej za pomocą tzw. wskaźnika wielkości aorty ASI (ang. aortic size index; ASI=średnica aorty [cm]/bsa [m 2 ]) [7]. Posługując się tym wskaźnikiem, można podzielić pacjentów na 3 grupy ryzyka: ASI <2,75 cm/m 2 małe ryzyko (4%/rok), ASI 2,75 4,24 cm/m 2 średnie ryzyko (8%/rok), ASI >4,25cm/m 2 duże ryzyko (ok. 20%/rok) [7]. Zapalenie pęcherzyka żółciowego n= 1 (1,92%) Michel i wsp. donoszą, że 25% pacjentów, u których wcześniej wykonano tylko operacje z powodu niedomykalności zastawki aortalnej, pozostawiając aortę wstępującą o średnicy 4 cm, wymagało w późniejszym czasie wymiany aorty wstępującej [8]. Z kolei Prenger i wsp. wykazali, że aż u 27% pacjentów wystąpiło rozwarstwienie aorty wstępującej, jeżeli przeszli operację wymiany zastawki aortalnej, a pozostawiono im aortę wstępującą o średnicy 5 cm [9]. Tak więc zalecenie operowania przy średnicy aorty wstępującej wynoszącej 6 cm było odpowiednie w czasach, gdy śmiertelność operacji wykonywanych w trybie planowym z powodu tętniaka była stosunkowo duża. Obecnie, w świetle znacznie zredukowanej śmiertelności w przypadku operacji elektywnych, rekomendacje te wydają się wyjątkowo konserwatywne [10]. Uzyskane przez nas wyniki uzasadniają wykonywanie wymiany aorty wstępującej i/lub łuku podczas planowych operacji skojarzonych w celu zmniejszenia ryzyka późniejszego pęknięcia lub rozwarstwienia aorty bądź uniknięcia ponownej operacji z powodu występowania tętniaka aorty o dużej średnicy. Ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji o wymianie aorty wstępującej jest szybkość poszerzania się aorty wstępującej. Średnia wartość przyrostu średnicy tętniaka aorty wynosi 0,10 do 0,42 cm/rok [11 13]. Przyrost większy niż 1 cm/rok jest akceptowanym wskazaniem do leczenia chirurgicznego [5]. Częściej jednak szybkość poszerzania aorty jest informacją wspomagającą podjęcie decyzji co do czasu interwencji chirurgicznej. W badanej przez nas grupie nie występowali pacjenci z zespołem Marfana. Obecnie za wskazanie do wymiany aorty wstępującej w tych przypadkach uważa się średnicę aorty powyżej 4,5 cm. Wcześniejsze doniesienia sugerowały bardziej konserwatywne wskazania: Gott i wsp. [14, 15] 5,0 6,0 cm, a Coady i wsp. 5,0 cm [16]. W przypadku występowania dwupłatkowej zastawki aortalnej Ergin i wsp. zalecają wykonanie wymiany aorty wstępującej przy wskaźniku (zmierzona/oczekiwana średnica aorty) 1,4 [10]. Rozwarstwienie aorty u pacjentów z zastawką aortalną dwupłatkową jest 10 razy częstsze niż w typowej populacji [17]. Potwierdzać to może teorię występowania genetycznie uwarunkowanego defektu w bu- 260

dowie ściany aorty u tych pacjentów. Wyniki wykonanych przez nas planowych operacji wymiany aorty wstępującej i/lub łuku aorty uzasadniają ich wykonywanie przy niskich wartościach średnicy aorty (4,5 cm), szczególnie jeżeli jest to procedura skojarzona. Obecne i przyszłe osiągnięcia technologiczne oraz już zdobyte doświadczenie w wewnątrznaczyniowym leczeniu tętniaków aorty zstępującej pozwalają z optymizmem patrzeć w przyszłość, jeśli chodzi o leczenie tętniaków aorty w jej początkowym odcinku i łuku. Można się było o tym przekonać w trakcie kongresu EACTS w Genewie w 2007 r. podczas sesji poświęconej technikom leczenia wewnątrznaczyniowego. Cytując słowa Dottera (pierwsza interwencja wewnątrznaczyniowa 1964 r.): cewnik angiograficzny może być czymś więcej niż tylko narzędziem diagnostyki obrazowej; użyty z wyobraźnią może być istotnym instrumentem chirurgicznym [4]. Zaprezentowane dane są wynikami wczesnymi i dotyczą okresu wewnątrzszpitalnego. Niezbędna jest więc jeszcze analiza wyników odległych. Obecnie przyjętymi przez nas wskazaniami do wymiany aorty wstępującej są: 1) pęknięcie aorty; 2) ostre rozwarstwienie aorty wstępującej i krwiak śródścienny; 3) tętniak objawowy: a) ból: współistniejący z pękaniem lub niewytłumaczalny innymi obiektywnymi przyczynami; b) ucisk na sąsiednie struktury (zwłaszcza na tchawicę, przełyk i lewe oskrzele główne); c) ciężka lub umiarkowana niedomykalność zastawki aortalnej; 4) tętniak bezobjawowy: a) aorty wstępującej: bez zespołu Marfana 3 cm/m 2 ; z zespołem Marfana 2,5 cm/m 2 ; b) aorty zstępującej: bez zespołu Marfana 3,25 cm/m 2 ; z zespołem Marfana 2,75 cm/m 2 ; 5) udokumentowane powiększanie się tętniaka: 1 cm/rok lub szybkie zbliżanie się do kryteriów wymienionych w pkt 3. Wnioski W grupie analizowanych przez nas pacjentów nie wystąpił żaden przypadek śmiertelny i obserwowaliśmy niską chorobowość. Wyniki te uzasadniają wymianę aorty wstępującej przekraczającej 45 mm u pacjentów poddawanych innym procedurom kardiochirurgicznym. Praca przedstawiona i wyróżniona podczas IV Kongresu Polskiego Towarzystwa Kardio-Torakochirurgów, Warszawa, 12 14 czerwca 2008 r. Piœmiennictwo 1. Bentall H, De Bono A. A technique for complete replacement of the ascending aorta. Thorax 1968; 23: 338-339. 2. Achneck HE, Rizzo JA, Tranquilli M, Elefteriades JA. Safety of thoracic aortic surgery in the present era. Ann Thorac Surg 2007; 84: 1180-1185. 3. Ascending Aortic Aneurysm. W: Cohn L, Edmunds L. Cardiac Surgery in Adults. McGraw Hill 2003. 4. Westaby S, Bertoni GB. Fifty years of thoracic aortic surgery: lessons learned and future directions. Ann Thorac Surg 2007; 83: S832-S834. 5. Dapunt OE, Galla JD, Sadeghi AM, Lansman SL, Mezrow CK, De Asla RA, Quintana C, Wallenstein S, Ergin AM, Griepp RB. The natural history of thoracic aortic aneurysms. J Thorac Cardiovasc Surg 1994; 107: 1323-1333. 6. Koullias G, Modak R, Tranquilli M, Korkolis DP, Barash P, Elefteriades JA. Mechanical deterioration underlies malignant behavior of aneurismal human ascending aorta. J Thorac Cardiovasc Surg 2005; 130: 677-683. 7. Davies RR, Gallo A, Coady MA, Tellides G, Botta DM, Burke B, Coe MP, Kopf GS, Elefteriades JA. Novel measurement of relative aortic size predicts rupture of thoracic aortic aneurysm. Ann Thorac Surg 2006; 81: 169-177. 8. Michel PL, Acar J, Chomette G, Iung B. Degenerative aortic regurgitation. Eur Heart J 1991; 12: 875-882. 9. Prenger K, Pieters F, Cheriex E. Aortic dissection after aortic valve replacement: incidence and consequences for strategy. J Card Surg 1994; 9: 495-498. 10. Ergin MA, Spielvogel D, Apaydin A, Lansman SL, McCullough JN, Galla JD, Griepp RB. Surgical treatment of the dilated ascending aorta: when and how? Ann Thorac Surg 1999; 67: 1834-1839. 11. Davies RR, Goldstein LJ, Coady MA, Tittle SL, Rizzo JA, Kopf GS, Elefteriades JA. Yearly rupture or dissection rates for thoracic aortic aneurysms: simple prediction based on size. Ann Thorac Surg 2002; 73: 17-27. 12. Hirose Y, Hamada S, Takamiya M. Predicting the growth of aortic aneurysms: a comparison of linear vs. expotential models. Angiology 1995; 46: 413-419. 13. Masuda Y, Takanashi K, Takasu J, Morooka N, Inagaki Y. Expansion rate of thoracic aortic aneurysms and influencing factors. Chest 1992; 102: 461-466. 14. Gott VL, Greene PS, Alejo DE, Cameron DE, Naftel DC, Miller DC, Gillinov AM, Laschinger JC, Pyeritz RE. Replacement of the aortic root in patients with Marfan s syndrome. N Engl J Med 1999; 340: 1307-1313. 15. Baumgartner WA, Cameron DE, Redmond JM, Greene PS, Gott VL. Operative management of Marfan syndrome. Ann Thorac Surg 1999; 67: 1859-1860. 16. Coady MA, Rizzo JA, Hammond GL, Kopf GS, Elefteriades JA. Surgical intervention criteria for thoracic aortic aneurysms: a study of growth rates and complications. Ann Thorac Surg 1999; 67: 1922-1926. 17. Larson EW, Edwards WD. Risk factors for aortic dissection: a necropsy study of 161 cases. Am J Cardiol 1984; 53: 849-855. 18. Coady MA, Rizzo JA, Hammond GL, Mandapati D, Darr U, Kopf GS, Elefteriades JA. What is appropriate size criterion for resection of thoracic aortic aneurysms? J Thorac Cardiovasc Surg 1997; 113: 476-491. 261