Karta pracy M+ do multipodręcznika dla klasy 1 gimnazjum Bezkresne pola pomidorowe Część A. Sprawdź, czy rozumiesz film. 1. Uzupełnij poniższy tekst brakującymi słowami. Uprawa pomidorów w Kalifornii Stany Zjednoczone... Północnej są największym... żywności na świecie. Stanem, w którym produkuje się jej najwięcej, jest.... Najbardziej intensywne uprawy rolne są zlokalizowane na terenach, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu były.... Nie dziwi więc, że najcenniejsza jest tu.... Trzeba ją transportować z odległych terenów systemem akweduktów i.... Szacuje się, że uprawy wymagają 14 miliardów... wody rocznie. Dlatego farmerzy często rezygnują z upraw roślin wymagających więcej wody na rzecz tych, które wymagają jej mniej. Z tego powodu hodowla drzew... często jest zastępowana uprawą.... Liczba ludności Kalifornii szybko.... W ciągu ostatnich 80 lat wzrosła do... Wody potrzeba więc coraz więcej. W uprawianiu obszarów nawodnionej pustyni pomagają ludziom zdobycze nauki i techniki. Olbrzymie... zaopatrzone w... ścinają krzewy, zrywają z nich pomidory i sortują je, oddzielając dojrzałe owoce od.... Potrzeby rolnictwa zmuszają do poszukiwania lepszych sposobów wykorzystywania ziemi, wody i pracy. Liczne organizacje i pracownicy naukowi rozwiązują technologiczne problemy amerykańskiego rolnictwa. Pytanie, które nurtuje ich najbardziej, brzmi: jak wyprodukować więcej..., zużywając przy tym mniejszą niż do tej pory ilość....
2. Wykorzystując tekst oraz wiadomości z filmu, ustal, które zdania są prawdziwe, a które ywe. Zaznacz odpowiednie pola. Najwięcej pomidorów w USA uprawia się w stanie Oregon. Aby móc uprawiać warzywa na obszarach pustynnych, trzeba te obszary najpierw nawodnić. Migdałowce potrzebują dwa razy mniej wody niż krzewy pomidorowe. Liczba ludności Kalifornii potroiła się w ciągu ostatnich 80 lat. W rolnictwie dąży się do tego, by przy jak największym udziale zasobów, uzyskiwać jak najmniejszy efekt. USA to największy eksporter żywności. 3. Dopasuj podpis do odpowiedniego kadru. Wpisz w okienkach właściwe numery. 1. Kombajn zbierający pomidory 4. Praca w polu trwa przez cały dzień 2. Ziemia bez wody staje się pustynią 5. Kombajn i przyczepy pełne pomidorów 3. System nawadniający pustynne gleby 2 6. Maszyna do niszczenia gałęzi
Część B. Rozwiąż poniższe zadania. Tabelka przedstawia dane dotyczące uprawy pomidorów w Kalifornii. Skorzystaj z poniższych informacji podczas rozwiązywania kolejnych dwóch zadań. Rok Powierzchnia (akry) Wydajność (tona/akr) Ilość zebranych pomidorów (tony) Cena za 1 tonę ($) Uzyskany dochód (tys. $) 2000 271 000 37,96 10 287 000 58,60 602 818 2001 254 000 34,02 8 641 000 57,50 496 858 2002 291 000 37,99 11 055 000 56,80 627 924 2003 274 000 9 253 000 529 272 2004 281 000 41,54 11 673 000 57,40 670 030 2005 264 000 36,36 9 599 000 59,60 572 100 2006 282 000 35,83 65,40 660 802 2007 296 000 40,82 12 083 000 70,30 849 435 2008 279 000 42,37 11 821 000 78,60 929 131 2009 43,23 13 315 000 86,10 2010 270 000 45,54 12 296 000 1 120 166 2011 250 000 11 945 000 82,00 979 490 2012 50,00 12 900 000 78,30 1 010 070 http://usda.mannlib.cornell.edu/mannusda/viewdocumentinfo.do?documentid=1210 oraz http://usda01.library.cornell.edu/usda/current/vege/vege-09-06-2012.pdf, data dostępu: 15.10.13 r. Zadanie 1. Uzupełnij luki w tabeli. Wpisz brakujące informacje. Zadanie 2. Wykorzystując dane z tabeli, wskaż zdania prawdziwe. Najdroższe pomidory były w roku 2010. Między rokiem 2000 a 2012 powierzchnia upraw pomidorów zmalała o 13 000 akrów. Największy dochód z upraw pomidorów uzyskano w roku 2009. Najmniej pomidorów z jednego akra zebrano w roku 2001. Różnica między największą a najmniejszą powierzchnią upraw pomidorów w podanych latach wynosi 58 000 akrów. Zadanie 3. Akr to obszar, który można było zaorać pługiem ciągniętym przez woły w ciągu jednego dnia. Przyjmuje się, że akr to około 40,47 ara. Ile hektarów mogłyby zaorać 4 zaprzęgi wołów w ciągu sześciu dni?...... 3
Zadanie 4. Ile średnio hektarów ziemi przeznaczono na uprawę pomidorów w Kalifornii w latach 2006 2012? Zadanie 5. W USA jeden bilion oznacza nasz miliard i liczy tysiąc milionów. Jeden galon amerykański to 3,79 litra, natomiast jeden galon angielski to 4,55 litra. Wyraź w hektolitrach dane na temat ilości wody potrzebnej do rocznej uprawy pomidorów w Kalifornii (14 bilionów galonów). W filmie nie podano, czy zużycie wody liczono w galonach angielskich czy amerykańskich. Posłuż się obiema jednostkami objętości i porównaj wyniki. Czy różnią się znacznie? Jak zmieni się ta różnica, gdy weźmiemy pod uwagę uprawę drzew migdałowych? Zadanie 6. Według danych statystycznych w Polsce uprawia się pomidory w około 17 000 gospodarstw. Uprawy te zajmują łącznie około 6000 ha. Jak duże jest średnio pole obsadzone krzewami pomidorów w naszym kraju? Wyraź tę wielkość w arach. Zadanie 7. Powierzchnia stanu Kalifornia wynosi 424 345 km 2. Oszacuj, jaki procent powierzchni tego stanu przeznacza się na uprawę pomidorów (skorzystaj z wyliczeń z zadania 4.). Oszacuj również, jaki procent powierzchni naszego kraju (312 679 km 2 ) przeznacza się na uprawę tego warzywa. Porównaj obie liczby i sformułuj wniosek. Zadanie 8. Największymi producentami pomidorów na świecie są: Chiny, USA, Indie, Turcja, Egipt, Włochy, Iran i Hiszpania. Polska produkuje ok. 700 tys. ton pomidorów rocznie. Chiny i USA produkują łącznie 10 razy tyle pomidorów co Włochy. Indie produkują 2 razy tyle pomidorów co Włochy. Iran zaś produkuje o 1 milion ton pomidorów mniej niż Włochy oraz 2 razy mniej niż Turcja, która produkuje o 6 milionów ton pomidorów więcej niż Hiszpania. Hiszpania wytwarza ich 4 miliony ton. Oblicz, ile ton pomidorów produkują wymienione kraje. Dane dla USA (są zbliżone do produkcji w Kalifornii w roku 2012) weź z tabelki do zadania 1. Jak myślisz, które miejsce zajmuje nasz kraj? 4
Pomidor uprawny Wartości odżywcze na 100 g produktu woda 94,5 g witamina A 0,38 mg magnez 10 mg błonnik 1,4 g witamina B 1 0,06 mg fosfor 24 mg białko 0,9 g witamina B 2 0,04 mg żelazo 0,4 mg tłuszcze 0,2 g witamina B 6 0,11 mg sód 1,2 mg węglowodany 2,8 g witamina C 15 mg wapń 10 mg witamina PP 0,7 mg potas 280 mg Zadanie 9. Na podstawie powyższej tabeli odpowiedz na pytania. a) Jaki procent wartości odżywczych stanowią w pomidorze tłuszcze, a jaki węglowodany? b) Czy w pomidorach jest więcej witamin, czy potasu? O ile procent? Zadanie 10. Pomidory zajmują pierwsze miejsce na liście warzyw spożywanych w Polsce najchętniej około 16% wszystkich zjadanych warzyw. W roku 2012 zjedliśmy w sumie 408 524 tony pomidorów. Ile kilogramów pomidorów zjadł statystyczny Polak? Ile ton warzyw zjedliśmy w 2012 roku? Przyjmij, że liczba ludności Polski to 38,5 mln. Odp.... 5
Część C. Zagadka. Rozwiąż krzyżówkę. W jednej z kolumn odczytasz rozwiązanie. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 1. Ten czworokąt ma co najmniej jedną parę boków równoległych. 2. Jego brzeg to okrąg. 3. Część każdego kąta. 4. Długość, szerokość, wysokość. 5. Jego dwie przekątne przecinają się pod kątem prostym. 6. Odcinek w trójkącie poprowadzony z wierzchołka i prostopadły do podstawy. 7. Część płaszczyzny ograniczona łamaną zwyczajną zamkniętą złożoną z czterech odcinków. Część D. O co warto zapytać, o czym warto porozmawiać? Żaden z poniższych tematów nie wymaga wcześniejszego przygotowania. Jeżeli pojawią się trudne pytania, odpowiedzi na nie można poszukać w ramach zadania domowego. Zawsze warto porozmawiać o własnych doświadczeniach związanych z treścią filmu. 1. Pomidory uprawiane są od około 8 tysięcy lat. Przywieziono je do Europy z Ameryki Południowej na początku XVI wieku. Dlaczego należy jeść pomidory? Jakie mają wartości odżywcze? 2. Przecier, ketchup, suszone pomidory jakie jeszcze znasz przetwory z pomidorów? Który ze sposobów przechowywania pomidorów jest najlepszy? 3. Tomatina to święto pomidora obchodzone w hiszpań~ w ostatnią środę sierpnia. Tego skiej miejscowości Bunol dnia świętujący obrzucają się na ulicach pomidorami. Podoba się nam takie święto? 4. Nowoczesne metody upraw roślin. Jak w Polsce technika pomaga rolnikom przy jak najmniejszym wkładzie pracy i środków uzyskiwać jak największe plony? 5. Zasada najwięcej efektów jak najmniejszym kosztem jest ważna nie tylko w rolnictwie. W jakich jeszcze obszarach działalności człowieka jest pożądana, a jakich niewskazana? 6
Część E. Propozycje projektów i prac badawczych. Każda z propozycji zamieszczonych poniżej to pomysł na projekt angażujący uczniów w przedsięwzięcie o długim terminie realizacji. Uczniowie zbierają informacje, stawiają nurtujące ich pytania i odpowiadają na nie, gromadzą przedmioty, eksperymentują i prowadzą obserwacje. Wszystkie swoje czynności dokumentują, a następnie prezentują innym w formie plakatu, albumu czy prezentacji na ekranie. Każdy znajdzie w tych propozycjach coś dla siebie. 1. Warto spróbować wyhodować krzew lub krzewy pomidora. Można kupić i zasiać nasiona pomidorów rosnących w doniczkach. Ich owoce są małe, ale bardzo smaczne. Są różne sposoby uprawy doniczkowej. Jednym z nich jest uprawy do góry korzeniami. Ma ona liczne zalety. Przede wszystkim nie wymaga dużo miejsca i na plony nie musimy czekać do wiosny. Informacji o tej metodzie można szukać w internecie pod hasłem: Uprawy roślin do góry nogami. 2. Warto zrobić własne pomidorowe przetwory na zimę. Przedsięwzięcie wymaga planowania i kalkulacji kosztów. Można porównać koszty własnych przetworów z cenami analogicznych produktów dostępnych w sklepach. Zimą warto sięgnąć po zapasy i zaprezentować ich jakość w klasie. Można na przykład zrobić przecier pomidorowy lub wysuszyć pomidory (wysuszone mrozi się w zamrażarce lub przechowuje w słojach z oliwą i ziołami). 3. W Polsce nie uprawia się pomidorów na tak dużą skalę jak w USA. Jakie są tego przyczyny? Jak dużo pomidorów Polska importuje każdego roku? 4. Ważnym składnikiem pomidora jest potas. Wiemy, że jest to miękki i łatwopalny metal. Czy w takiej postaci występuje w pomidorze? Dlaczego nasz organizm potrzebuje potasu? Czy to, że wspomaga uczenie się? O potasie warto dowiedzieć się jak najwięcej. 7