Uwagi Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych do Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (część 2.)

Uwagi Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych do Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (część 2.) Warszawa, październik 2006 1

Wprowadzenie Niniejszy dokument zawiera drugą część uwag Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych wypracowanych w procesie konsultacji społecznych Programu operacyjnego Kapitał Ludzki. Pierwsza część została przekazana do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w dniu 18. sierpnia 2006 r. podczas spotkania międzysektorowego zespołu konsultacyjnego usytuowanego przy Minister Rozwoju Regionalnego. PoniewaŜ w zespole uczestniczą równieŝ przedstawiciele innych resortów, tj. Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, uwagi OFOP zostały przekazane takŝe tym osobom. Nasze stanowisko zostało opracowane w oparciu o uwagi organizacji członkowskich Federacji (w znacznym stopniu Stowarzyszenia na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych oraz Sieci Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT), jak równieŝ na bazie pojedynczych opinii innych organizacji członkowskich oraz warsztaty przeprowadzone podczas 4 konferencji konsultacyjnych PO KL, w których łącznie wzięło udział ok. 80 organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego. Dokument ten składa się z następujących części: 1) skład zespołu konsultacyjnego po 18. sierpnia (odbyło się tylko jedno spotkanie w dniu 15. września 2006 r.), 2) uwagi ogólne, 3) uwagi szczegółowe wraz z propozycjami przeredagowania niektórych zapisów. Załącznikiem do niniejszych uwag jest Procedura wyboru przedstawicieli organizacji pozarządowych do Regionalnych Komitetów Monitorujących/Sterujących, opracowana przez Iwonę Jankowską, Marzenę Mendza Drozd i Marcina Dadela. Zaznaczyć w tym miejscu naleŝy, iŝ procedura ta była szeroko konsultowana w ostatnich miesiącach i na obecnym etapie prac nad PO KL naleŝy wziąć pod uwagę wyniki tych konsultacji (projekt ten, finansowany w ramach Partnerstwa dla III sektora finansowanego przez Fundację im. S. Batorego partnera Trust for Civil Society in Central & Eastern Europe, prowadzi Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT, kierownikiem projektu jest Witold Monkiewicz; FRDL oraz SPLOT są organizacjami członkowskimi OFOP ). 2

I. Skład międzysektorowego zespołu konsultacyjnego usytuowanego przy Minister Rozwoju Regionalnego podczas spotkania w dniu 15. września 2006 r. Gabriela Szuberska, Naczelnik Wydziału Zarządzania w Departamencie Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym w Min. Rozwoju Regionalnego, Dominika Karcz, pracownik Departamentu Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym w Min. Rozwoju Regionalnego, Artur Gluziński, pracownik Departamentu PoŜytku Publicznego w Min. Pracy i Polityki Społecznej, Tomasz Schimanek, członek Rady Działalności PoŜytku Publicznego, Zofia Komorowska, przedstawicielka Stowarzyszenia na rzecz FIP, Piotr Frączak, Członek Zarządu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, Agata Wiśniewska, Dyrektor biura Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych 3

II. Uwagi ogólne Kwestią najwyŝszej wagi jest zdaniem OFOP uniknięcie pułapki tzw. Polski sektorowej, niejako w odniesieniu do obecnego wielokrotnie w dyskursie publicznym wyraŝenia Polski resortowej. Podkreślanie podziałów pomiędzy administracją publiczną tak rządową, jak i samorządową a środowiskiem pozarządowym i sektorem gospodarczym nie przysłuŝy się osiągnięciu celów zapisanych w dokumentach programowych dla rozwoju Polski w okresie 2007 2013. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych stoi na stanowisku, Ŝe jedynie wdroŝenie konstytucyjnej zasady partnerstwa przyniesie faktyczne efekty projektowanych Programów Operacyjnych, w tym PO Kapitał Ludzki. Konstytucja RP w Preambule głosi, Ŝe zostaje ustanowiona jako gwarant podstawowych praw dla państwa, opartych na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Zasadnym więc wydaje się realizacja tych zasad m.in. poprzez dokumenty programowe związane z wykorzystaniem funduszy unijnych w najbliŝszym okresie programowania. Szczegółowe propozycje zamieściliśmy w III. części niniejszego opracowania. Wyrazem takiej polityki będzie uwzględnienie w kaŝdym priorytecie PO KL organizacji pozarządowych wśród podmiotów kwalifikowanych jako ostateczni odbiorcy oraz grupy docelowe. I chociaŝ Federacja zdaje sobie sprawę, Ŝe takie uszczegółowienie zapisów jest przewidziane dopiero w tzw. załączniku do Programu Operacyjnego, proponuje przynajmniej ich zasygnalizowanie juŝ w tekście PO. Ponadto pragniemy zwrócić uwagę na nieadekwatność wskaźników zaproponowanych w PO KL. Pomimo, Ŝe upłynęło juŝ stosunkowo duŝo czasu od momentu podniesienia tego problemu przez organizacje pozarządowe (chociaŝby w opracowaniach FIP juŝ z 30. kwietnia br.), wciąŝ nie zostały przedstawione do konsultacji społecznych inne propozycje, niŝ te z projektu PO Kapitał Ludzki, przyjętego jako projekt przez Radę Ministrów w dniu 31. maja 2006 r. Podczas konferencji konsultacyjnych PO KL organizowanych przez OFOP na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, uczestnicy niejednokrotnie wypowiadali się na temat nieodzwierciedlania przez zaproponowane wskaźniki poziomu osiągania zamierzonych celów. Jest to problem niezwykle istotny, gdyŝ źle dobrane wskaźniki bardzo utrudnią a momentami wręcz uniemoŝliwią ewaluację programu. Ostatnia uwaga ogólna dotyczy przywoływanych przez autorów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki danych, ze szczególnym uwzględnieniem danych liczbowych. Zdaniem OFOP naleŝy uzupełnić dokument o źródła, jak równieŝ w kliku miejscach 4

zaktualizować dane niejednokrotnie pochodzą one bowiem z roku 2004, co przykładowo przy ocenie skutków ustawy o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie jest pewnym nieporozumieniem, zwaŝywszy, Ŝe ustawa ta nosi datę 24 kwietnia 2004 r. (zaś niektóre jej artykuły weszły w Ŝycie w roku 2005). Propozycje OFOP dotyczące uzupełnienia znajdują się w części szczegółowej. 5

III. Uwagi szczegółowe 1. Potrzeba uaktualnienia danych przedstawionych w PO KL Część 1.3.3. Systemowe regulacje przeciwdziałaniu wykluczeniu s. 25 Podpunkt Instytucje sektora pozarządowego W pierwszym akapicie autorzy podają procentowo liczbę organizacji zajmujących się działalnością w obszarze usługi socjalne i pomoc społeczna nie podają jednak ani roku, ani źródła tej informacji. Dane te pochodzą z opracowania Stowarzyszenia KLON/JAWOR z 2005 r. autorstwa Marty Gumkowskiej i Jana Herbsta pt. Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych raport z badania 2004. W tym samym akapicie podana jest informacja: W sferze poŝytku publicznego na polu pomoc społeczna w roku 2004 działało 749 organizacji. Z informacji uzyskanych przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych wynika, Ŝe Stowarzyszenie KLON/JAWOR dysponuje juŝ danymi za rok 2005 i chociaŝ nie zostały one jeszcze upublicznione w formie raportu, moŝna do Stowarzyszenia o nie wystąpić. Część 1.5. Administracja publiczna s. 33 W pierwszym akapicie autorzy powołują się na dane GUS-u za rok 2004 dotyczące zatrudnienia w administracji publicznej. Dalej w tym samym akapicie jest mowa o liczbie państwowych funduszy celowych oraz agencji. Do obu tych zapisów mamy propozycję uaktualnienia danych. W 2005 roku w administracji publicznej w Polsce zatrudnionych było 368 tys. pracowników (średnia pensja 3008 zł), w administracji państwowej zatrudniono 165 tys. (średnia pensja 3462 zł), a w administracji samorządowej 202 tys. (średnia pensja 2635 zł). Dokładne dane z opracowania z maja 2006 r. dostępne są pod adresem: http://www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/praca_ludnosc/zatr_wyn/2005/ivkw/index.htm PoniŜej tabela z tego opracowania. TABL. 38. ZATRUDNIENIE I WYNAGRODZENIA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ WEDŁUG WOJEWÓDZTW W 2005 R. Wyszczególnienie Przeciętne zatrudnienie Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w zł POLSKA Administracja publiczna w tym: 367732 3008,04 Administracja państwowa 164641 3462,02 6

Administracja samorządu terytorialnego 202293 2635,61 W 2005 r. istniało 25 Funduszy celowych i 7 Agencji i NFZ. Do tych danych moŝna dotrzeć przez stronę http://bip.nik.gov.pl/pl/bip/analiza_budzet/2006132 Informacje na temat liczby funduszy celowych zostały zawarte równieŝ m.in. w opracowaniu dr Joanny Strzeleckiej pt. Fundusze celowe i agencje zamieszczonym na stronach internetowych Sejmu RP (jako tekst powstały w ramach Biura Studiów i Ekspertyz Sejmu Informacja nr 1168): www.biurose.sejm.gov.pl/teksty_pdf_05/i-1168.pdf Drugi akapit na s. 33 na początku zawiera informacje o liczbie urzędników mianowanych moŝna podać dane aktualne, ew. na koniec roku 2005. Proponujemy następujące uzupełnienie: W roku bieŝącym mianowanie otrzyma 3 tys. nowych urzędników (w tym 65 absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej). Dane te pochodzą z roku 2006: http://www.usc.gov.pl/usc/index.jsp?place=lead01&news_cat_id=94&news_id=2181&layou t=1&forum_id=10&page=text Część 1.6. Współpraca pomiędzy administracją publiczną a organizacjami pozarządowymi s. 37 We wstępie proponujemy dodać w ostatnim zdaniu: [ ], co oznacza, Ŝe zorganizowani w róŝnych układach obywatele rządzą swoimi sprawami w granicach praw, a państwo podejmuje tylko te działania, których sami obywatele wykonać nie potrafią i nie mogą. W praktyce zasada dialogu społecznego oraz pomocniczości bywają nieprzestrzegane. Podpunkt 1.6.2. Organizacje pozarządowe a administracja publiczna podstawowe fakty Propozycje dotyczące zaktualizowania informacji podawanych w tym podpunkcie są związane z faktem, Ŝe od opracowania projektu PO Kapitał Ludzki minęło kilka miesięcy, stąd zrozumiałe, Ŝe w tym okresie pojawiły się świeŝsze dane. s. 37 W pierwszym zdaniu mowa jest o aktualnych danych odnośnie liczebności sektora pozarządowego. Dane te pochodzą z 2004 r. NaleŜy je zaktualizować. s. 38 Ostatni akapit (nad wykresem 12) zawiera informacje o źródłach finansowania sektora pozarządowego jednak tylko z 2003 r. Był to pierwszy rok obowiązywania ustawy o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie, stąd dane te nie wydają się być reprezentatywnymi dla obecnej sytuacji (trzeci kwartał roku 2006). s. 39 W pierwszym akapicie autorzy dokumentu powołali się na badanie Stowarzyszenia KLON/JAWOR odnośnie partnerstwa między administracją publiczną a organizacjami pozarządowymi nie podano, kiedy badania zostały przeprowadzone. Z informacji OFOP wynika, Ŝe źródłem jest publikacja Marty Gumkowskiej, Jana Herbsta i Jana Jakuba Wygnańskiego z maja 2005 r. pt. Współistnienie czy współpraca relacje sektora pozarządowego i administracji publicznej. 7

Podpunkt 1.6.3. Ustawa o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie i jej wpływ na współpracę administracji i partnerów społeczno-gospodarczych Czwarty akapit podrozdziału rozpoczyna się od zdania: Na braki we współpracy [ ] zwracają uwagę autorki opracowania dotyczącego współpracy pomiędzy urzędami pracy a organizacjami pozarządowymi. Postulujemy zamieszczenie informacji o publikacji autorstwa Anny Sienickiej i Joanny Tyrowicz Publiczne słuŝby zatrudnienia a organizacje pozarządowe w usługach rynku pracy - uwarunkowania prawne z lutego 2006 albo Marii Rogaczewskiej i Joanny Tyrowicz Organizacje pozarządowe na rynku pracy: unikatowe grupy czy uniwersalne kompetencje? Podsumowanie badania jakościowego (studiów przypadku), równieŝ z lutego 2006. 2. Uwagi do Priorytetu IV. Dobre państwo Zapisy Priorytetu IV. zostały bardzo dogłębnie przekonsultowane w środowisku organizacji pozarządowych. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych stoi na stanowisku, Ŝe jest to jedna z najwaŝniejszych części całego programu dla środowiska pozarządowego pod względem rozwiązań instytucjonalnych i infrastrukturalnych. Podczas konferencji konsultacyjnych uczestnicy zgłosili szereg uwag, z których najwięcej dotyczyło faktycznej partycypacji społecznej w zarządzaniu Państwem oraz alokacji środków przewidzianych na ten priorytet. PoniewaŜ postulaty wypracowane podczas konsultacji były na bieŝąco przekazywane do Ministerstwa Rozwoju regionalnego, jako instytucji sprawującej pieczę nad ostateczną redakcją Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, w niniejszym dokumencie zatrzymamy się nad dwoma wyŝej wymienionymi obszarami. Wydaje się, Ŝe niezaleŝnie od tego, kto będzie Instytucją Pośredniczącą (MPIS czy MSWiA) to wszystkie projekty działań z tego priorytetu powinny uwzględniać partycypacyjny i otwarty dla strony społecznej dialog administracji i instytucji społeczeństwa obywatelskiego. Wydaje się, Ŝe próba sztucznego podziału na część działań skierowanych wyłącznie do administracji i inna część dla organizacji pozarządowych nie spowoduje głównego celu jakim jest partnerstwo, które decyduje o tym, Ŝe Dobre Państwo jest takŝe państwem przyjaznym obywatelom. Biorąc pod uwagę wizję wdraŝania zapisów priorytetu zawartą w udostępnionych stronie pozarządowej projektach działań 4.4. Wzmocnienie potencjału trzeciego sektora i 4.5. Państwo partnerskie, będących elementami załącznika do PO KL, postulujemy połoŝenie większego nacisku na partnerstwo sektora administracji publicznej i sektora pozarządowego. Poprawie jakości usług świadczonych przez administrację, ich ocenie i weryfikacji mogą posłuŝyć działania organizacji pozarządowych 8

jako tych podmiotów, które są emanacją społeczeństwa obywatelskiego. Dlatego teŝ niezbędnym jest tworzenie i wdraŝanie programów na rzecz budowania świadomości obywatelskiej nad przestrzeganiem zasad odpowiedzialności administracji publicznej wobec obywateli oraz zasad współpracy instytucji publicznych z instytucjami obywatelskimi. JednakŜe OFOP postuluje równieŝ, aby - działając na rzecz niwelowania granic między tymi sektorami - w ramach PO KL realizowane były przedsięwzięcia angaŝujące jednocześnie przedstawicieli sektora administracyjnego oraz pozarządowego, np. poprzez wspólne szkolenia i seminaria. Takie inicjatywy pozwolą na zwiększenie przejrzystości działa administracji, praktyczny monitoring jakości usług dostarczanych przez administrację, jak przyczynią się do wdroŝenia zasady partnerstwa w trakcie realizacji zadań. DuŜy niepokój Ogólnopolskie Federacji Organizacji Pozarządowych wzbudziły propozycje alokacji środków przeznaczonych na priorytet IV. Wynika z nich, Ŝe na działania, dla których Instytucją Pośredniczącą będzie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, przeznaczono 80% środków. Z kolei na inicjatyw realizowane w ramach działań, dla których IP będzie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, a więc na te bezpośrednio dotyczące sektora pozarządowego, planuje się przeznaczyć pozostałych 20% środków. Biorąc pod uwagę, Ŝe realizacja PO KL ma wzmocnić partnerstwo pomiędzy obydwoma sektorami, jak równieŝ przygotować obie strony do bardziej profesjonalnego wykonywania zadań, niezrozumiałym jest tak drastycznie niski poziom alokacji na działania 4.4. i 4.5. Dodatkowy niepokój OFOP wzbudziła informacja o planowanym włączeniu środków przeznaczanych dotąd na Fundusz Inicjatyw Obywatelskich do krajowego komponentu PO KL. Spowoduje to generalnie zmniejszenie nakładów finansowych przeznaczonych w budŝecie państwa na organizacje obywatelskie. Zdaniem Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych naleŝy przyjrzeć się projektowi włączenia FIO do budŝetu Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na płaszczyźnie nie tylko finansowej, ale równieŝ i to przede wszystkim ustrojowej. O stopniu demokratyzacji społeczeństwa, czy przyjęciu się idei społeczeństwa obywatelskiego, świadczy m.in. trwałość rozwiązań przyjmowanych w demokratycznym państwie na rzecz demokratycznych instytucji. Do takich instytucji naleŝy sektor pozarządowy, którego istnienie oraz warunki funkcjonowania w bardzo duŝym stopniu zaleŝą od warunków prawnych, finansowych i infrastrukturalnych, a te z kolei są funkcją polityki władz Państwa. Refleksyjne zatrzymanie się nad projektem włączenia FIO do budŝetu PO KL kieruje uwagę na następujące kwestie/problemy: 9

- utrata zaufania społecznego wobec instytucji Państwa z powodu braku konsekwencji realizowanych oraz projektowanych rozwiązań, jak równieŝ z uwagi na brak konsultowania proponowanych nowych rozwiązań z przedstawicielami sektora pozarządowego, - niemoŝność poprawy wypracowanych mechanizmów na drodze ewaluacji, - sprowadzenie podmiotów pozarządowych do roli wykonawcy zleconych przez jednostki budŝetowe zadań publicznych nieuwzględnianie organizacji obywatelskich jako partnera konstytucyjnych organów władzy, - zmniejszenie, a w wielu sytuacjach zablokowanie moŝliwości korzystania z dotacji (a tym samym realizacji zadań) przez organizacje legitymujące się stosunkowo niewielkim budŝetem lub krótkim okresem formalnego funkcjonowania, poniewaŝ dostęp do funduszy unijnych (a do takiej naleŝy 70% budŝetu PO KL) jest uwarunkowany wkładem własnym (granica bywa ustawiana nawet na poziomie 20%), jak równieŝ bardzo szczegółową sprawozdawczością; organizacje takie juŝ dzisiaj niezwykle rzadko korzystają z Europejskiego Funduszu Społecznego z wymienionych powodów. Podejmując prace nad zmianami przepisów dotyczących w szerokim znaczeniu funkcjonowania organizacji pozarządowych trzeba wziąć pod uwagę skutki w co najmniej dwóch obszarach: moŝliwości i skuteczności podejmowania przez ngo sy działalności na rzecz beneficjentów (do których naleŝą m.in. osoby wykluczone społecznie i inne grupy potrzebujące zewnętrznego wsparcia), traktowania organizacji obywatelskich jako partnerów konstytucyjnych organów władzy która przecieŝ jest sprawowana przez osoby i partie wybrane przez społeczeństwo i to my obywatele udzieliliśmy im legitymizacji do jej sprawowania. Sektor pozarządowy jest partnerem organów władzy. Jego skuteczne funkcjonowanie jest jednym z bardziej istotnych elementów państwa demokratycznego. Dlatego teŝ istnieje potrzeba takiego znowelizowania przepisów, aby ułatwić organizacjom pozarządowym działalność, np. poprzez wzmocnienie ich infrastruktury. Zyskaliby na tym przede wszystkim beneficjenci działań organizacji. Warto w tym miejscu zauwaŝyć, Ŝe działalność organizacji trzeciego sektora nie obejdzie się bez środków finansowych: na Fundusz Inicjatyw Obywatelskich w 2006 r. przeznaczono 30 mln zł, co stanowi ok. 50 % wysokości wpływów z tzw. mechanizmu 1% za rozliczenie PIT 2005 (61 mln). W zaistniałej sytuacji proponujemy, aby włączenie do budŝetu PO Kapitał Ludzki środków finansowych przeznaczonych do tej pory na FIO było uwarunkowane włączeniem do 10

programu tych wszystkich inicjatyw, które miały być realizowane w ramach Programu Operacyjnego Społeczeństwo Obywatelskie, a nie mogą być finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego. Takie rozwiązanie uzasadniałoby finansowanie tych projektów z budŝetu Państwa (tj. w ramach krajowego komponentu budŝetu PO KL). Jednocześnie Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych wyraŝa gotowość do uczestniczenia w konsultacjach dotyczących wszelkich zmian w przepisach odnoszących się do środowiska pozarządowego, jak równieŝ innych rozwiązaniach lepsze, bardziej przejrzyste prawo oraz mechanizmy będą słuŝyły wszystkim: organom władzy, administracji, organizacjom, a nade wszystko beneficjentom. 3. Uwagi do Priorytetu IX. Aktywizacja obszarów wiejskich Z uwagi na znaczące przeformułowanie zapisów Priorytetu IX., Federacja pragnie jedynie podkreślić znaczenie działań przewidzianych w tej części PO KL. Pragniemy wyrazić radosć i satysfakcję z obecnego kształtu zapisów omawianego priorytetu, bowiem obszary wiejskie wymagając wykreowania liderów i sieci współpracy oraz Ŝmudnego procesu budowania kapitału społeczny, a Ŝe nie ma koordynacji działań pomiędzy organizacjami stąd silna potrzeba budowy partnerstwa. Największym zagroŝeniem dla osiągnięcia realnych efektów działań przewidzianych w Priorytecie IX. jest niska alokacja środków na poziomie 0, 5% całego budŝetu Programu Operacyjnego. 4. Uwagi do Priorytetu X. Pomoc techniczna (równieŝ w relacji do Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna) Opis priorytetu traktuje omawiane zagadnienie na poziomie duŝej ogólności wskazując podstawowe zagadnienia: utrzymanie wysokiej jakości i spójności działań związanych z wdraŝaniem Programu, zagwarantowanie zgodności wdraŝanych projektów z regulacjami i polityką Wspólnot, wprowadzenie i realizacja odpowiednich procedur zarządzania i kontroli, zgodnych ze standardami Komisji Europejskiej, organizację systemu informacji, promocji i szkoleń, wdroŝenie i organizację systemu narzędzi informatycznych dla sprawnego zarządzania i wdraŝania działań. Opis priorytetu wskazuje na konieczność zapewnienia odpowiedniego personelu i środków instytucjom zaangaŝowanym w proces zarządzania, wdraŝania, monitorowania, ewaluacji oraz kontroli. Taki układ oraz ogólny charakter zapisów z jednej strony umoŝliwia bardzo elastyczne wykorzystanie środków przeznaczonych na wsparcie systemu wdraŝania PO KL. 11

Niestety z drugiej strony, naszym zdaniem brak jest pogłębionej analizy sytuacji. Mało szczegółowo określone cele i odpowiadające im działania, mogą spowodować mało efektywne wykorzystanie środków dostępnych w zakresie Priorytetu X. Z analizy dokumentu nie wynika, iŝ jakikolwiek sposób wykorzystany zostanie potencjał partnerów społecznych oraz organizacji pozarządowych. Zapewnienie efektywnego przebiegu realizacji PK OL zaleŝy nie tylko od sprawności funkcjonowania administracji publicznej, ale równieŝ od działań instytucji nie zaliczanych do tego sektora, jak np. obecnie sieć instytucji będących - Regionalnymi Ośrodkami Szkoleniowymi Europejskiego Funduszu Społecznego (finansowana dotychczas z Funduszu PHARE). Warto w zakresie działań informacyjnych, szkoleniowych i doradczych wykorzystać potencjał partnerów społecznych w tym organizacji pozarządowych, które jak pokazują dotychczasowe doświadczenia wykorzystania pomocy przedakcesyjnej oraz funduszy dostępnych w obecnym okresie programowania aktywnie włączały się w ten proces. W Priorytecie X bardzo ogólnie zasygnalizowano konieczność organizacji systemu informacji, promocji i szkoleń. Wydaje się, iŝ w związku z doświadczeniami obecnego okresu programowania oraz perspektywą nowego (po raz pierwszy pełnego - 7 letniego) okresu wykorzystania EFS, warto podkreślić zarówno rolę: działań ogólnych dot. promocji - skierowanych do obywateli, jak i działań skierowanych na wsparcie potencjalnych projektodawców czy instytucji juŝ realizujących projekty finansowane z EFS. Zwiększenie ilości podmiotów, które mogą stać się projektodawcami poprzez pomoc w procesie aplikowania, jak i przygotowanie ich do realizacji działań, wydaje się elementem kluczowym z punktu realizacji PO KL. W związku z 7- letnią perspektywą wykorzystania funduszy znaczącą rolę odgrywać będzie umiejętność tworzenia i realizacji przez projektodawców działań partnerskich (realizowanych przez podmioty zaliczane do sektora administracji publicznej, organizacji pozarządowych i biznesu), które w sposób komplementarny i skuteczny odpowiadać będą na potrzeby danych społeczności czy grup marginalizowanych. W związku z powyŝszym koniecznym wydaje się uzupełnienie Priorytetu X. Pomoc techniczna o pogłębioną analizę obecnej sytuacji, wyzwań, oraz zdefiniowanie celów i zadań stojących przed systemem wdraŝania PO KL. Koniecznym wydaje się równieŝ rozszerzenie form interwencji o takie działania, jak: wsparcie projektodawców w procesie aplikowania, wsparcie procesu budowania partnerstw lokalnych, upowszechnienie dobrych praktyk, proces animacji działań lokalnych w powiązaniu z wykorzystaniem środków EFS. Takie projekty moŝna by realizować m.in. poprzez wykorzystanie mediów w odniesieniu do ogólnej informacji o FS oraz instytucjach świadczących pomoc; budowę spójnego systemu wymiany i upowszechniania informacji o FS (bazy danych, strony www, spotkania robocze, seminaria 12

informacyjne); zindywidualizowanie systemu wsparcia dostosowanie pomocy do potrzeb konkretnych projektodawców bądź grupy potencjalnych podmiotów/współrealizatorów działań; połączenie systemu doradztwa i szkoleń, którego podstawą będzie praca nad konkretnymi przedsięwzięciami (doradztwo wyjazdowe, świadczenie pomocy na poziomie lokalnym). 5. Uwagi do problematyki ekonomii społecznej i jej ujęcia w PO KL PoniewaŜ bardziej szczegółowe uwagi zostały przekazane do Ministerstwa Rozwoju regionalnego w drugiej połowie września br., tutaj ograniczymy się do ogólnego stanowiska. Do najwaŝniejszych spraw w kontekście ujęcia ekonomii społecznej naleŝy nie tylko silniejsze jej umiejscowienie w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki, ale takŝe zwrócenie uwagi na konieczność wprowadzenia zapisów dotyczących ekonomii społecznej do pozostałych programów operacyjnych, a w szczególności do PO Innowacyjna Gospodarka (moŝna traktować przedsiębiorstwa społeczne jak przedsiębiorstwa innowacyjne) oraz do Regionalnych Programach Operacyjnych. Niezbędne jest ponadto dobre określenie linii demarkacyjnych pomiędzy nimi. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych jest przeciwna traktowaniu ekonomii społecznej wyłącznie w kategoriach integracji społecznej lub w kategoriach przedsiębiorczości. Konieczne jest całościowe podejście, które umoŝliwi wspieranie zatrudnienia i integracji społecznej osób zagroŝonych wykluczeniem przez inicjatywy ekonomii społecznej zarówno w ich przedsiębiorczym jak i integracyjnym wymiarze. 6. Uwagi do zapisów odnośnie Komitetu Monitorującego W konsultowanym projekcie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki uwzględniono instytucję Komitetu Monitorującego na poziomie całego PO. Jednocześnie wprowadzono zapis, Ŝe komitet ten moŝe podjąć decyzję o powołaniu podkomitetu monitorującego dla poszczególnych obszarów wsparcia. Podkomitetowi zostanie oddelegowana część zadań związanych z prowadzeniem monitoringu w ramach danego obszaru. W skład Komitetu Monitorującego mają wejść równieŝ partnerzy społeczni, naleŝy więc się spodziewać, Ŝe przewiduje się dla nich miejsce takŝe w potencjalnych podkomitetach. Bazując na doświadczeniach z kończącego się okresu programowania, jakkolwiek funkcjonowały nieco odmienne rozwiązania, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, podobnie jak i inne organizacje trzeciego sektora, proponuje skorzystanie z reprezentatywnego modelu wyboru przedstawicieli społecznych w komitetach (takŝe na 13

poziomie Regionalnych Programów Operacyjnych - bazując na opiniach organizacji członkowskich, Federacja rekomenduje model A, w którym procedurę wyboru przedstawicieli środowiska pozarządowego realizuje Urząd Marszałkowski). Propozycje te zostały opracowane w ramach projektu Partnerstwo dla III Sektora realizowanego przez Fundację Rozwoju Demokracji Lokalnej w ramach programu Trzeci Sektor finansowanego przez Trust for Civil Society in Central & Eastern Europe i Fundację im. Stefana Batorego. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej jest jedną z organizacji członkowskich OFOP. Propozycje te przestawione zostały w załączniku do niniejszego dokumentu. Jakkolwiek wspomniane wyŝej modele dotyczą reprezentacji sektora pozarządowego w Regionalnych Komitetach Monitorujących, zdaniem Federacji nie ma przeciwwskazań, aby zaproponowany mechanizm nie został wykorzystany przy kompletowaniu składu Komitetu Monitorującego na poziomie całego Programu Operacyjnego, jak i podkomitetów do poszczególnych obszarów wsparcia. Rzecz jasna, to nie Urząd Marszałkowski mógłby przeprowadzić w tym przypadku całą procedurę, ale Instytucja Zarządzająca, czyli Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. 14