Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 4 Temat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku próg beztlenowy I Cel: Ocena reakcji ustroju na wysiłek o narastającej intensywności. II Metodologia Narzędzia i metody badawcze................ Uwagi... Piśmiennictwo............... 1
III Wyniki Zmienne Temperatura powietrza [C o ] Wilgotność powietrza [%] Tabela 1. Warunki środowiska zewnętrznego podczas badań. Ciśnienie atmosferyczne [hpa] Zmienne Wiek [lata] i płeć Aktywność fizyczna** Wysokość ciała [cm] Masa ciała [kg] Temperatura wewnętrzna [C o ] HR [ud./min.] BP [mmhg] Uwagi Tabela 2. Charakterystyka somatyczna badanych Inicjały badanej osoby.. Uwagi * wpisz inicjały osoby badanej, ** wpisz A lub S ( A Athletic, S standard; osoba ćwicząca przynajmniej 10 godzin w tygodniu, S standard (osoba ćwicząca mniej niż 10 godzin w tygodniu) Tabela 3. Odczucie ciężkości wysiłku (RPE), częstość skurczów serca (HR), ciśnienie tętnicze krwi (BPS/BPD) podczas wysiłku oraz powysiłkowej L.p. Obciążenie HR RPE RPE x 10 BPS/BPD Uwagi..... 0. Badanie 0* XXX XXX Wysiłek 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Restytucja 1. 2. 3. 4. 5. * pomiar przedwysiłkowy 2
Zadanie 1. Z poniższych określeń wybierz te, które można odnieść do przeprowadzonego wysiłku (podkreśl właściwe określenia): progresywny, zmienny, maksymalny, progowy, interwałowy, przerywany, stopniowany Opisz zmiany HR podczas przeprowadzonego wysiłku w odniesieniu do obciążenia wysiłkowego Czy powyższe zmiany można określić jako progowe? Uzasadnij odpowiedź. ( ) Zadanie 2 Przeanalizuj zmiany RPE podczas przeprowadzonego wysiłku. W Tabeli 3 oblicz RPE x 10 i uzyskany wynik odnieś do HR. Zinterpretuj uzyskane wyniki zgodnie z załącznikiem 1i 2 instrukcji (str. 4). Wnioski (zadanie 2) Zadanie 3: Porównaj zmianę BPS i BPD w 1 min. w odniesieniu do wartości przedwysiłkowych (0): Podaj typową zmianę ciśnienia tętniczego w następstwie wysiłku dynamicznego o wzrastającej intensywności? ( ) Wnioski (Zadanie 3 ) 3
Zadanie 4 Korzystając z załącznika 2 instrukcji (str. 5) podaj pełne nazwy wymienionych skrótów: BF (breathing frequency) TV ( tidual volume ) Ve (ventilation) V0 2 (oxygen uptake ) VC0 2 (production CO2) - RER ( respiratory exchange ratio ) Zadanie 5 Przeanalizuj zmiany wybranych wskaźników ocenianych podczas badania spiroergometrycznego zawarte w załączniku 5 (str. 7) i uzupełnij poniższą tabelę. Do analizy wykorzystaj wyniki z 3 minuty każdego obciążenia. Tabela 4 Wybrane wskaźniki fizjologiczne mierzone podczas badania ergospirometrycznego HR [ud./min.] V e [l/min.] BF [1/min.] TV [l] V0 2 [l/min.] V0 2 [ml/min./kg] Moc [W] *VAT próg wentylacyjny Spoczynek (0) VAT* Wysiłek szczytowy lub maksymalny xxxxxxxxxxx Podaj definicję progu wentylacyjnego:. ( ) Wymień wyznaczniki osiągnięcia wysiłku maksymalnego:.. ( ) Jakie zmiany w ustroju mogą sygnalizować konieczność przerwania wysiłku? ( ) 4
Instrukcja przeprowadzenia próby wysiłkowej Przeprowadź próbę wysiłkową według instrukcji (str.5). Wyniki badań wstępnych wpisz do Tabeli 1, 2 (str. 2) Wyniki pomiarów dokonanych podczas wysiłku i w okresie powysiłkowej wpisz do Tabeli 3 (str.3) A) Badanie wstępne 1. Określamy warunki zewnętrzne (temperatura, wilgotność i ciśnienie atmosferyczne). Wyniki zapisujemy w Tabeli 1 (str. 2). 2. Przedstawiamy badanemu sprzęt, wyjaśniamy procedurę badania, informujemy o możliwości niepożądanych zmian, które są podstawą do przerwania wysiłku. Badany wykonuje wysiłek w stroju sportowym. 3. Uzyskanie zgody na badanie przez ochotnika. 4. Przeprowadzamy badanie wstępne (pozycja siedząca, min. 5 minut): spoczynkowa częstość skurczów serca (HR) (sportester) ciśnienie tętnicze krwi (BP) (ciśnieniomierz zegarowy, metoda osłuchowa) temperatura wewnętrzna (termometr elektroniczny). pomiary somatyczne: masa ciała, wysokość ciała Wyniki zapisujemy w Tabeli 2 (str. 3). B) Próba wysiłkowa sterowana obciążeniem przy zastosowaniu ergometru rowerowego 1. Rozgrzewka (ang. warm up) 2 min. początkowo bez obciążenia, następnie wzrost aż do osiągnięcia obciążenia właściwego, 60 obrotów na minutę 2. Wysiłek Obciążenie wstępne: 30 W (u osób nieaktywnych lub u osób o masie ciała poniżej 70 kg), 60 W u osób aktywnych fizycznie lub o masie ciała powyżej 70 kg) Przyrost obciążenia o 30 W co 2,5 min. Prędkość obrotów : 60/min. Czas trwania: max do 15 min. na żądanie badanego, po wystąpieniu niekorzystnych objawów, po osiągnięciu HR powyżej 85% HR max. 3. Restytucja powysiłkowa - Wyciszenie (ang. cool down) 1min. Obciążenie i prędkość obrotów - bez obciążenia, 60 obrotów - Badany pozostaje w pozycji siedzącej na ergometrze rowerowym do 5 min. po przerwaniu wysiłku C) Wykonywane pomiary: Przed rozpoczęciem próby wysiłkowej (0): w 5 min. przedwysiłkowa, w pozycji siedząca na ergometrze rowerowym: HR, BP Podczas wysiłku: w ostatnich 15 s każdego obciążenia: HR, RPE wg skali Borga 6-20 (załącznik 1, str.6); W czasie powysiłkowej: w ostatnich sekundach każdej minuty: HR; w 1, 3 i 5 min.: BP Wyniki zapisujemy w Tabeli 3 (str. 3) 5
Załącznik 1 Skala ciężkości wysiłku (natężenia odczuwanego wysiłku ang. ratings of perceived exertion RPE) według Borga 6-20* RPE Wysiłek 6 Minimalny 7 Ekstremalnie lekki 8 9 Bardzo lekki 10 11 Lekki 12 13 Dość ciężki (umiarkowany) 14 15 Ciężki 16 17 Bardzo ciężki 18 Ekstremalnie ciężki 19 20 Maksymalny *Visich P.S. Graded exercise testing W: Ehrman J., Gordon P.M., Visich P.S., Keteyian S.J. Clinical Exercise Physiology Human Kinetics, 2003, str.: 75-101 Załącznik 2 Interpretacja *: RPE x 10 > HR zwiększone odczucie ciężkości wysiłku (typowe dla osób o niskiej i średniej wydolności, słabej tolerancji wysiłku) RPE x 10 < HR obniżone odczucie ciężkości wysiłku (typowe dla osób o dużej wydolności i/lub dużej tolerancji wysiłkowej) * Kaczmarek-Szczęsna A. i wsp. Fizjologia wysiłku. Materiały do ćwiczeń dla studentów AWFIS w Gdańsku, Gdańsk, 2010, str. 50-51 Załącznik 3 Wybrane wskaźniki mierzone podczas badania ergospirometrycznego** BF (breathing frequency) częstość oddechów Ve (ventilation) wentylacja (objętość powietrza pobieranego lub wydychanego w ciągu 1 minuty) RER ( respiratory exchange ratio ) współczynnik wymiany oddechowej (stosunek objętości wydychanego C0 2 do pobieranego O 2 TV ( tidual volume ) objętość oddechowa V0 2 (oxygen uptake ) pobór tlenu Załącznik 4 Niektóre wskazania do przerwania próby wysiłkowej** - obniżenie SBP > 10 mmhg mimo wzrostu obciążenia - nadmierna reakcja presyjna (SBP > 250, DPB > 115 mmhg - sinica, bladość - narastające objawy ze strony OUN (ataksja, zawroty głowy, stan przedomdleniowy - ból w klatce piersiowej - zmęczenie, duszność, - zaburzenia rytmu serca, zaburzenia zapisu EKG ** Rybicki J. Testy wysiłkowe w rehabilitacji kardiologicznej Aspel Wydawnictwo Zabierzów 2016, str. 47-50 6
Próba Lutenowa Wykonanie: Badamy częstość skurczów serca (HR) i ciśnienie tętnicze krwi (BP) w spoczynku (po 5 minutach w pozycji siedzącej). Następnie badany wykonuje kolejno trzy typy wysiłków: WYSIŁEK 1: 20 przysiadów na 30 sek. Bezpośrednio po wysiłku oraz w 1 i 2 minucie mierzymy ciśnienie tętnicze krwi (BP) i częstość skurczów serca (HR). WYSIŁEK 2 (szybkościowy): jak najszybszy bieg w miejscu (z unoszeniem kolan) przez 15 sek. Bezpośrednio po wysiłku oraz w 1, 2, 3 minucie mierzymy ciśnienie tętnicze krwi (BP) oraz częstość skurczów serca (HR). WYSIŁEK 3 : 3-minutowy bieg w miejscu w tempie 180 kroków na minutę. Bezpośrednio po wysiłku oraz 1, 2, 3 i 4 minucie powysiłkowej mierzymy ciśnienie krwi (BP) i częstość skurczów serca (HR). Wyniki zapisujemy w tabeli. Tabela 2.1 Spoczynek WYSIŁEK 1 bezpośrednio po wysiłku 1 min. 2 min. WYSIŁEK 2 bezpośrednio po wysiłku 1 min. 2 min. 3 min. WYSIŁEK 3 Bezpośrednio po wysiłku 1 min. 2 min. 3 min. 4 min. Częstość skurczów serca HR (ud./min.) Ciśnienie skurczowe BPS (mmhg) Ciśnienie rozkurczowe BPD (mmhg) Przeanalizuj obliczone zmiany ciśnienia tętniczego krwi i częstości skurczów serca i sprawdź, czy zmiany te odpowiadają opisowi reakcji normotonicznej. Tabela 2.2 WYSIŁEK 1 bezpośrednio po wysiłku 1 min. 2 min. WYSIŁEK 2 bezpośrednio po wysiłku 1 min. 2 min. Zmiana częstości skurczów serca HR (ud./min.) Zmiana ciśnienia skurczowego BPS (mmhg) Zmiana ciśnienie rozkurczowego BPD (mmhg) Typ reakcji układu krążenia 7
3 min. WYSIŁEK 3 Bezpośrednio po wysiłku 1 min. 2 min. 3 min. 4 min. Tabela 2.3 Częstość skurczów serca [ud./min.] Zwiększa się o około 30 ud./min. i dość szybko wraca do normy Rośnie o około 70 ud./min. i po 1 min. wraca do wartości spoczynkowej Rośnie o około 80 ud./min., w czasie nie wraca do wartości spoczynkowych Reakcja normotoniczna Ciśnienie skurczowe [mmhg] Po pierwszym obciążeniu Zaraz po wysiłku rośnie o około 20 mmhg i wraca do normy w 3 min. Po drugim obciążeniu Wzrasta o około 35 mmhg, po 4 min. nie dochodzi do wartości spoczynkowej Po trzecim obciążeniu Podnosi się o około 45 mmhg w czasie obniż a się poniżej wartości spoczynkowej Ciśnienie rozkurczowe [mmhg] Obniża się zaraz po wysiłku o około 15 mmhg, szybko osiąga wartość spoczynkową Podobnie jak po pierwszym obciążeniu Bezpośrednio po obciążeniu obniża się o 20 mmhg, następnie wraca do wartości spoczynkowej 8