System świateł drogowych na etykietach produktów żywnościowych

System świateł drogowych na etykietach produktów żywnościowych Znakowanie żywności w Unii Europejskiej Wskazówki dla nauczyciela Spis treści: 1. Wprowadzenie 2. Przegląd 3. Temat gry i zastosowanie podczas zajęć 4. Przebieg gry 5. Aktorzy i podział ról 6. Przed grą: Materiał, przygotowanie i planowanie 7. Podczas gry: Schemat przebiegu, materiał i zadania moderatora gry 8. Po zakończeniu gry: Wskazówki, dotyczące oceny gry 9. Możliwa metoda oceny gry: Błyskawiczny wywiad 10. O firmie planpolitik

1. Wprowadzenie Polityka jest kwestią negocjacji Kto co dostaje? I kto o tym decyduje? Kto stawia na swoim? W codzienności politycznej obowiązuje zasada pogodzenia przeciwstawnych interesów i podejmowania decyzji o podziale pieniędzy, władzy, bezpieczeństwie itd. Jednym z bardziej przyjaznych sposobów na zrozumienie dynamiki sytuacji politycznej jest jej symulacja. Uczestnicy gry symulacyjnej wchodzą w rolę polityków lub innych osób, aktorów sceny politycznej oraz przedstawicieli grup interesów i muszą w sposób przekonujący reprezentować ich interesy. Niniejszą grę symulacyjną stworzyła i udostępniła we wrześniu 2016 spółka planpolitik GbR w ramach projektu Erasmus+ ImTeaM4EU ( Improving Teaching Methods for Europe ). Instrukcja zawiera reguły gry i wyjaśnia szczegóły, pozwalające z powodzeniem przeprowadzić grę. Jeśli macie Państwo pytania, dotyczące sposobu przeprowadzenia tej gry, proszę skontaktować się z nami pod adresem: europa@planpolitik.de. Mile widziane będą także uwagi lub głosy krytyczne! 2. Zarys - Liczba uczestników: 20 30 - Grupa docelowa: Uczniowie od 8. klasy; można wykorzystać także na lekcjach języków obcych - Wiedza wstępna: nie jest wymagana - Czas zajęć: 3 godziny - Pomieszczenia: 1-2 pomieszczenia; przynajmniej jedno z miejscami dla każdego uczestnika - Materiały: 1 komputer, rzutnik, ekran, wydrukowane materiały do gry, tabliczki z imionami, tabliczki na stoły. 3. Temat gry symulacyjnej i jej zastosowanie podczas zajęć Ochrona praw konsumenckich jest coraz ważniejszym problemem Unii Europejskiej. Wiele rozporządzeń i dyrektyw UE wpływa bezpośrednio na codzienne życie europejskich konsumentów. Etykietowanie środków spożywczych było w związku z tym od dawna przedmiotem kontrowersji i dyskusji. Do tej pory niewiele zdziałano w tej dziedzinie na poziomie UE. Jedynie rozporządzenie w sprawie informacji o żywności (LMIV), obowiązujące od 2014 roku zawiera wytyczne dotyczące lepszej czytelności, wyraźnego etykietowania imitacji żywności i lepszego oznakowania alergenów. Nadal istnieją luki, szczególnie dotyczące oznakowania wartości odżywczych. Wprawdzie zawartość składników odżywczych w celu lepszej porównywalności produktów zawsze musi być podana w odniesieniu do 100 gramów (g) lub 100 mililitrów (ml) w tak zwanej "tabeli żywieniowej" na tylnej stronie opakowania, dane te można by powtórzyć na pierwszej stronie produktu w odniesieniu do jednej porcji. Stworzenie takiej możliwości jest krytykowana z wielu stron, ponieważ dane dot. porcjowania są oceniane jako nierealistyczne niskie, a tym samym upiększone. Z zarzutami spotyka się też tabela wartości odżywczych z tyłu opakowania, która jest zwykle napisana w ImTeam4EU 2

skomplikowanym, naukowym języku, a zatem mało zrozumiała dla konsumenta. Celem UE, który stał się tematem tej gry symulacyjnej, jest dostarczenie konsumentom najbardziej dokładnych i zrozumiałych informacji na temat tego, jaka jest zwartość żywności oraz, czy jest ona zdrowa lub nie. Komisja Europejska jest niezadowolona z obecnej sytuacji, zamierza więc wprowadzić nową ustawę o etykietowaniu żywności i wprowadzić jednolity, zrozumiały system etykietowania. W tym miejscu zaczyna się koncepcja tak zwanego systemu świateł drogowych, omawianego w grze symulacyjnej. Taka sygnalizacja widoczna na przedniej stronie produktu powinna jasno informować, czy dany produkt jest zdrowy czy nie. W tym celu zawartość cukru, tłuszczu i soli w produkcie jest oznaczana kolorem: czerwony oznacza wysoką ich zawartość, żółty średnio wysoką a zielony niską. Nadal jednak nie jest do końca jasne, jak będzie brzmiał nowy wniosek legislacyjny. W trakcie wewnętrznych negocjacji komisarze, którzy są reprezentowani w grze symulacyjnej przez graczy, czerpią z wiedzy różnych grup interesów i mogą być konsultowani przez przedstawicieli różnych stowarzyszeń, ugrupowań i przedsiębiorstw. Ci z kolei starają się wpłynąć na komisję, aby ich interesy zostały uwzględnione we wniosku legislacyjnym. Komisja Europejska ma zaś trudne zadanie, by ocenić różne propozycje i ująć je w rzetelnym projekcie legislacyjnym. Konkretnie chodzi o sformułowanie trzech artykułów do projektu ustawy o środkach spożywczych. Oto najważniejsze kwestie, które muszą zostać rozważone przez Komisję UE: 1. Czy system świateł drogowych jako sposób etykietowania środków spożywczych powinien zostać wprowadzony obowiązkowo w całej UE? 2. Kiedy należy wprowadzić system świateł drogowych jako sposób etykietowania środków spożywczych? 3. Czy ustanowić wyjątki dla małych produktów lub tych sprzedawanych bezpośrednio przez gospodarstwa rolne? Gra symulacyjna dotyczy zatem różnych aspektów. Z jednej strony przekazuje się wiedzę na temat procesów i procesów politycznych, w szczególności dotyczących wzajemnego oddziaływania między Komisją Europejską a grupami lobbingowymi. W ten sposób porusza się temat często pojawiających się obszarów konfliktów, takich jak: ochrona konsumentów, interesy przemysłu lub wspólne europejskie działania w konfrontacji z elastycznością działań i suwerennością poszczególnych państw członkowskich (zakres odpowiedzialności poszczególnych państw za etykietowanie żywności). Ponadto istotne jest zagadnienie, jak ważną rolę mają interesy różnych podmiotów w kształtowaniu europejskiej polityki. Z drugiej strony można się przyjrzeć bliżej tematowi ochrony konsumentów. Co oznacza ochrona konsumentów? Dlaczego ta kwestia jest tak ważna? Jakie aspekty należy rozważyć i gdzie uwidaczniają się najważniejsze konflikty i / lub interesy (np. ochrona konsumentów a interes gospodarczy producentów żywności i handlowców)? Jako trzeci obszar działania gry symulacyjnej wymienić można tak zwane umiejętności miękkie, takie jak rozumowanie, retoryka, zawieranie kompromisu i praca zespołowa. W ImTeam4EU 3

końcu chodzi o możliwie najbardziej przekonujące przedstawienie odpowiednich stanowisk oraz, w razie konieczności, pozyskanie sojuszników, aby ostatecznie móc w jak największym stopniu uwzględnić swoje interesy w nowej ustawie o środkach spożywczych. Gra symulacyjna może być wykorzystana do różnych celów w nauczaniu. Ogólnie rzecz biorąc, jest napisana w taki sposób, że można w nią grać bez wcześniejszego przygotowania w zakresie wiedzy. Może być przydatna jako wprowadzenie do lekcji pogłębiających opisane powyżej tematy (Unia Europejska, lobbing, ochrona konsumentów itp.) Przeprowadzona po lekcji wprowadzającej mogłaby także dać czas uczniom na poszukiwanie informacji i zbieranie potrzebnych danych do kolejnych etapów i lekcji. Opis postaci byłby wówczas tylko punktem wyjścia do dalszego działania, które mogłoby zostać uzupełnione o dodatkowe argumenty (na przykład, co przemawia z perspektywy organizacji ochrony konsumentów / danego producenta żywności / itp. za lub przeciw systemem świateł drogowych na etykietach produktów spożywczych). Wreszcie gra symulacyjna może być również wykorzystana na końcu sekwencji lekcji w celu utrwalenia materiału i uzupełnienia go dodatkowymi doświadczeniami zdobytymi w trakcie gry. Wprowadzenie 30 Przedstawienie gry symulacyjnej Wprowadzenie w scenariusz Wyjaśnienie przebiegu i zasad gry Przydział ról 15 Czytanie opisów ról profili postaci 15 Omówienie strategii w grupach Jakie mamy cele? Jaka jest najlepsza strategia do ich osiągnięcia? Czy istnieją jeszcze inne argumenty za poparciem naszego stanowiska? Terminy spotkań komisji i grup lobbingowych 1. tura (5 min. na spotkanie) Faza gry 30 Każda grupa lobbingowa rozmawia z każdą z czterech grup komisji, rozmówcy zmieniają się po 5 minutach. Ponieważ jest 6 grup lobbingowych a tylko 4 grupy komisji, każda grupa lobbingowa ma 2 x 5 min. przerwy. Przerwy mogą być wykorzystane do podsumowania aktualnych dyskusji lub do doprecyzowania strategii. Przerwy te mogą też alternatywnie być wykorzystane na dalsze szczegółowe zgłębianie zagadnienia i zbieranie informacji lub do napisania komunikatu prasowego. Ten ostatni może zostać wywieszony na tablicy w klasie. ImTeam4EU 4

Pytania na spotkania: Jakie są interesy danej grupy lobbingowej? Które z argumentów są najmocniejsze i najważniejsze? W jaki sposób interesy grupy lobbingowej mogą zostać uwzględnione w we wniosku legislacyjnym? Posiedzenie komisji Krótkie przedstawienie się wzajemne komisarzy Wymiana informacji na temat stanowisk i argumentów grup lobbingowych Dyskusja i rozważenie różnych opcji Przyjęcie wspólnego stanowiska i ustalenie ogólnego kierunku propozycji legislacyjnych 20 Równoległe nieformalne negocjacje między grupami lobbingowymi Jakie interesy reprezentują inne grupy? Z kim można współpracować? (Przerwy te mogą też alternatywnie być wykorzystane do napisania komunikatu prasowego. Ten ostatni może zostać wywieszony na tablicy w klasie.) 15 20 5 Nieformalne rozmowy między wszystkimi stronami W zależności od potrzeb: ponowna krótka wymiana argumentów między lobbystami i członkami komisji ( nieformalnie, bez umówionych spotkań, organizacja własna) Możliwość kompromisu Decyzja Komisji w sprawie ostatecznego wniosku legislacyjnego w sprawie oznakowania środków spożywczych etykietą świateł drogowych ponowna wymiana stanowisk, argumentów i propozycji kompromisu ze strony grup lobbingowych Ostateczna decyzja: podejmowana jednogłośnie grupy lobbingowe obserwują posiedzenie bez prawa głosu Frans Timmermans, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej dokonuje ogłoszenia decyzji. Ostateczny wniosek legislacyjny. Zakończenie 30 Podsumowanie i ocena gry symulacyjnej Jak odebraliście grę symulacyjną? Jak przebiegła gra? Czego się nauczyliście? ImTeam4EU 5

5. Aktorzy i przydział ról Gra symulacyjna jest przeznaczona dla 20-30 uczestników. Poniższy przegląd przedstawia grupy reprezentowane w grze i ich stanowiska dotyczące trzech kwestii: kwestii obowiązkowego oznakowania środków spożywczych etykietą świateł drogowych we wszystkich państwach członkowskich UE, daty wprowadzenia i możliwości zwolnienia niektórych produktów. ImTeam4EU 6

Przydział ról odbywa się w czasie wprowadzenia, zaraz po objaśnieniu scenariusza. W zależności od liczby uczestników grupy różnią się wielkością. Wszystkie grupy powinny liczyć jednak co najmniej dwóch uczniów. Przy większej liczbie uczestników obsadę grup można odpowiednio zwiększyć, tak, że np. przy 30 uczestnikach trzy osoby mogą przypadać na jedną rolę. Łącznie jest 10 ról w tej grze: 4 członków Komisji UE: Frans Timmermans Věra Jourová Vytenis Andriukaitis Elżbieta Bieńkowska 6 przedstawicieli/przedstawicielek grup lobbingowych: eat safe Organizacja ochrony konsumentów VIKI Międzynarodowe Stowarzyszenie Producentów Gumy do żucia VEL Stowarzyszenie Europejskiego Handlu Żywnością Food & more Producent żywności EOF European Obesity Federation agri Stowarzyszenie Organizacji Rolniczych Należy rozlosować różne grupy i role. Prostą metodą jest umieszczenie znaczków/symboli w worku, aby uczestnicy mogli je po kolei wylosować. Uwaga: Teoretycznie można grać w grę z grupą liczącą mniej niż 20 graczy. W tym przypadku niektóre grupy byłyby reprezentowane tylko przez jedną osobę. Zaleca się jednak obsadzenie wszystkich ról dwiema osobami, zwłaszcza w przypadku uczniów (młodszych). 6. Przed grą: Materiał, przygotowanie i planowanie Długoterminowo: Zorganizuj pomieszczenia: - duże pomieszczenie dla wszystkich uczestników - z komputerem, rzutnikiem, ekranem - jeśli to możliwe, co najmniej jedna inna mała sala do pracy w grupie - utwórz harmonogram, ew. przeprowadź lekcję przygotowawczą (np. informacje podstawowe dotyczące ochrony konsumentów, etykietowania żywności, Unii Europejskiej lub lobbingu). ImTeam4EU 7

Na kilka dni przed grą: Drukowanie i przygotowanie materiałów do gry: - "Scenariusz gry" 1 x na uczestnika - "Role poszczególnych grup" 1 x na członka grupy - "Harmonogram spotkań 1 x na komisarza - "Dokument końcowy UE-KOM" 1x na końcowe posiedzenie Komisji Identyfikatory z rolami dla wszystkich uczestników Tabliczki na stół 1 x na grupę Przygotowanie wymaganego sprzętu technicznego na przykład komputera, przedłużacza, rzutnika i upewnienie się, że co najmniej jedna osoba z zespołu moderującego grę potrafi obsługiwać ten sprzęt Na krótko przed grą: Przygotowanie dopasowanie identyfikatorów i opisów ról oraz innych dokumentów do faktycznej liczby uczestników Przygotowywanie pomieszczeń (ustawienie stołów itp.). Przygotowanie sprzętu technicznego 7. Podczas gry: Schemat przebiegu, materiał i zadania moderatora gry Przebieg Grupy aktorów Potrzebne materiały Zadania moderatora gry Wprowadzenie Wstęp i przekazanie danych wejściowych Komputer, rzutnik, ekran przez moderatora gry Objaśnienia dot. gry, przebiegu i zasad gry oraz informacji podstawowych dot. treści i tematu na podstawie prezentacji wstępnej, przydział ról metodą losową Faza czytania Spotkanie w grupach wystarczająca liczba kopii rozdanie scenariusza, wzgl. indyw. przy 1 os. scenariusz, opisów rół-profili na rolę opisy ról-profile, Factsheet (dla grup lektura scenariusza Karta informacyjna z faktami dla lobbingowych) ew. odpowiedzi na ImTeam4EU 8

i specyficznych opisów grup lobbingowych pytania ról-profili + Factsheet (tylko dla grup lobbingowych) Omówienie Porozumienie się w grupie Udostępnienie wystarczającej ew. odpowiedzi na pytania strategii co do konkretnych żądań przestrzeni, politycznych do nieskrępowanych narad w grupach pomoc uczestnikom Przydział zadań w grupie Równolegle: Kto rozmawia na ustawić 4 stoły w kolejnych negocjacjach podkowę lub kwadrat na z komisarzami? następną fazę ustawić tabliczki Rozmowy Negocjacje pomieszczenie Pilnować czasu: między Komisja UE wystarczająco duże tylko 5 min. na Komisja i grupami lobbingowymi by prowadzić negocjacje spotkanie; gupy lobbingowe Przedstawiciele lobbystów Równolegle: Wezwać grupy (1 tura) starają się przekonać ustawić 4 stoły w do podziału zadań danych komisarzy podkowę lub kwadrat na oferować pomoc; przy pomocy swoich nadchodzące koordynować terminy argumentów posiedzenie spotkań informacja na prezentacji Komisarze komisji PowerPoint oceniają informacje; grup lobbingowych i starają się uwzględnić W każdej turze rozmów 2 grupy lobbingowe mają przerwę na ewaluację ImTeam4EU 9

je w projekcie wniosku legislacyjnego dotychczasowych rozmów, lub doprecyzowanie strategii Posiedzenie Komisja zbiera się udostępnić drugie Pilnować równych Komisji na pierwsze nieformalne pomieszczenie odstępów czasowych posiedzenie; Wiceprezydent dla grup lobbingowych zwracać uwagę na stosowny język komisji (Frans Timmermans) prowadzi Pilnować czasu negocjacje; Równolegle: grupy lobbingowe prowadzą nieformalne rokowania wymieniają się, Nieformalne Wszyscy aktorzy Motywować rozmowy mają możliwość grających, by wszystkich stron rozmów w cztery oczy wykorzystali ostatnią lub małych grupach szansę na przekonanie pozostałych graczy Decyzja Komisja zbiera się ustawienie stołów wezwać Komisji jak podczas jak na pierwszym komisarzy do ostatnich pierwszego posiedzeniu komisji; Negocjacji dot. posiedzenia grupy lobbingowe wszystkich trzech tym razem musi się siedzą na zewnątrz aspektów, przekazać porozumieć co do przewodniczenie Fransowi ImTeam4EU 10

propozycji wniosku legislacyjnego (jednogłośnie); Przedstawiciele lobbystów mogą tym razem obserwować Timmermansowi zważać, czy przedstawiciele lobbystów słuchają finalne negocjacje Ogłoszenie Ogłoszenie Materiał Przemówienie W przypadku, gdy pozostanie czas, decyzji ostatecznego kształtu wiceprezydenta grupy lobbingowe projektu wniosku przez Fransa Timmermansa, wiceprezydenta mogą przedstawić swoja krótką opinię (stanowisko końcowe) dotyczące decyzji Komisji Komisji UE 8. Po grze: Wskazówki dotyczące oceny gry Po grze oceniane są wyniki i przebieg gry symulacyjnej i, jeśli to możliwe, łączone z właśnie nabytą wiedzą. Bezpośrednio po zakończeniu gry centralne znaczenie ma, aby uczestnicy wyszli ze swych ról. Jako akt symboliczny powinni oddać swoje identyfikatory. Dla pełnej refleksji dyskusji o grze oraz jej wyniku ważne jest, aby uczestnicy ponownie przyjęli swoją faktyczna tożsamość. Ocena przebiega zasadniczo w trzech fazach: 1. Intuicyjna analiza gry (Co się wydarzyło? Jak uczestnicy czuli się podczas gry?) 2. Refleksja nad grą i zdystansowanie się (Jak można wyjaśnić przebieg gry?) Należy przy tym zapytać uczestników: - Jak daleko odeszli od swoich pierwotnych celów (pozycja wyjściowa ich roli), - czy są zadowoleni w efektu z pozycji swojej roli, - i jakie argumenty ich przekonały i dlaczego. W tym miejscu można poruszyć różnice między rzeczywistością a sytuacją w grze. Nawet, jeśli uczestnicy jeszcze niewiele wiedzą o procesach politycznych, można im przekazać ImTeam4EU 11

informacje o rzeczywistych procesach politycznych. 3. Krytyka gry (Czego się nauczyliśmy? Czy macie propozycje ulepszenia gry?) Można skorzystać z następujących pytań kierunkujących podczas dyskusji: Faza 1 - Jak czuliście się podczas gry? Co się wydarzyło? - Jak czuliście się jako politycy ew. przedstawiciele/ przedstawicielki grup interesów? Faza 2 - Czy jesteście zadowoleni z wyniku? Jeśli tak, dlaczego? Jeśli nie, dlaczego nie? - Czy trudno było dojść do porozumienia? ew. reprezentować własne interesy? Jeśli tak, dlaczego? Jeśli nie, dlaczego nie? - Czy osiągnęliście swoje pierwotnie założone cele? Jeśli nie, dlaczego nie? - Dlaczego myślicie, że uczestnicy mieli częściowo bardzo różne zdania? - Co było rzeczywiste/nierzeczywiste? Faza 3 - Czego się nauczyliście? - Co Wam się podobało? 9. Możliwą metoda ewaluacji gry: błyskawiczny wywiad 1 Za pomocą tej metody można wypytać uczestników o doświadczenia, wyniki i feedback, dochodzi też do wymiany między uczestnikami. Przede wszystkim można uchwycić spontaniczne skojarzenia i opinie uczniów Pytania: 1. Co w grze było realistyczne, a co nie? 2. Czego się nauczyliście? 3. Jakie byłoby z Twojego punktu widzenia perfekcyjne rozwiązanie? 4. Co podobało Ci się w grze symulacyjnej, co można byłoby poprawić? Krótki opis Uczniowie są dzieleni na cztery równe grupy, na przykład poprzez odliczanie od 1 do 4. Po pięciominutowym przygotowaniu każdy z członków grupy ma za zadanie, przeprowadzić wywiad z członkami pozostałych trzech grup, stawiając swoje pytania. Uczniowie rozmawiają ze sobą przez 10 do 15 minut, przepytując się wzajemnie i zbierając wyniki. Po fazie wywiadu wracają do swoich grup (1-4) i zestawiają odpowiedzi na plakacie na tablicy Flipchart. Następnie każda grupa prezentuje wyniki swojej ankiety. Im bardziej szczegółowo będziemy omawiać wyniki, tym dłużej będzie trwać ćwiczenie. 1 W nawiązaniu do Hello, w: Thiagarajan, Sivasailam (2006): Thiagi s 100 Favorite Games. San Francisco: Pfeiffer. ImTeam4EU 12

Przebieg: Materiał i przygotowanie: - 4 pytania, ew. prezentowane na projektorze - 4 arkusze flipchart i marker Uczestnicy: 10-33 Czas: 25-40 minut 10. O firmie planpolitik Planpolitik specjalizuje się w opracowywaniu koncepcji i przeprowadzaniu interaktywnych i zorientowanych na partycypację formatów zajęć na tematy polityczne, ekonomiczne i społeczne. Planpolitik sięga przy tym do metod aktywizujących i kreatywnych, jak np. gry symulacyjne, laboratoria pomysłów i warsztaty przyszłościowe i kreatywne oraz tworzenie scenariuszy i kampanii. Ponadto planpolitik prowadzi metodyczne kursy dokształcające i treningi kompetencji. Zarząd i już 10 pełnoetatowych pracowników dysponują długoletnim doświadczeniem w pracy edukacyjnej i przeprowadzili na całym świecie z sukcesem ponad 1.200 szkoleń z ok. 35.000 uczestnikami na przeróżne tematy. Ponadto planpolitik współpracowała z ok. 170 różnymi organizacjami partnerskimi, między innymi z fundacjami politycznymi, akademiami, uniwersytetami, publicznymi i prywatnymi instytucjami edukacyjnymi, organizacjami pozarządowymi oraz firmami z kraju i z zagranicy. Po więcej informacji zapraszamy na stronę www.planpolitik.de. Od kilku lat planpolitik pracuje ponadto nad rozwojem cyfrowej oferty edukacyjnej. Przegląd oferty prezentujemy Państwu pod adresem: www.digital.planpolitik.de. ImTeam4EU 13