Strony i kierunki ciała

Osteologia, artrologia, syndesmologia, miologia Strony i kierunki ciała Doogonowy (tylny) Doczaszkowy (przedni) Grzbietowy (górny) Brzuszny (dolny) Dłoniowy (stopowy / podeszwowy) Bliższy (proksymalny) Dalszy (dystalny) 1

Strony i kierunki ciała Aparat (narząd ruchu) 1. Bierny: Kości - dźwignie Połączenia między kośćmi Więzadła 2. Czynny: Mięśnie siłowniki wprawiające aparat bierny w ruch Ścięgna 2

Osteologia klasyfikacja morfologiczna kości Kk. krótkie trzy podstawowe wymiary: długość, szerokość i wysokość są podobne Kk. długie trzon z istoty zbitej z jamą szpikową wypełnioną szpikiem kostnym żółtym, nasada bliższa i dalsza z istoty gąbczastej powleczonej cienką warstwą istoty zbitej Kk. płaskie Kk. nieregularne wypełnione szpikiem czerwonym Kk. pneumatyczne Rodzaje chrząstki Chrząstka wzrostowa (nasadowa) w ośrodkach (jądrach) kostnienia, w pobliżu nasad kości długich Chrząstka stawowa (szklista, włóknista) 3

Osteologia szczegółowa 1. Kościec osiowy a) Kręgosłup, columna vertebralis b) Szkielet klatki piersiowej, thorax c) Czaszka, cranium 2. Kości kończyn b) Kości kończyny piersiowej Obręcz kończyny piersiowej, cingulum membri thoraci Kościec kończyny przedniej wolnej, skeleton membri thoraci librae c) Kościec kończyny miednicznej Obręcz kończyny miednicznej, cingulum membri pelvini Kościec kończyny miednicznej wolnej, skeleton membri pelvini librae Kręgosłup cz. szyjna, vertebrae cervicales: C1 C7 cz. piersiowa, vv. thoracicae: Th1 Th13 cz. lędźwiowa, vv. lumbales: L1 L7 cz. krzyżowa, os sacrum: S1 S3 cz. ogonowa, vv. coccygis Cy1 Cy23 4

Trzon: koniec doczaszkowy i doogonowy Otwór kręgowy kanał kręgowy Łuk kręgu: nasady: wcięcie doczaszkowe przednie i tylne otwór międzykręgowy wyrostek kolczysty wyrostki poprzeczne wyrostki stawowe doczaszkowe i doogonowe Kręg typowy Kręgi szyjne III, IV, V, VI Wyraźny rozwój wyr. staw. w związku z dużą ruchomością Pomiędzy kręgami występują wysokie krążki międzykręgowe Kręg VII upodobniony do kręgów Th skrócony trzon, dość wysoki wyr. kolczysty, dołki żebrowe doogonowe 5

Kręg szczytowy (atlas) Brak trzonu, wyr. kolczystego Zbudowany z łuku dobrzusznego i dogrzbietowego Wyr. poprzeczne są szerokie skrzydła kr. szczytowego Po stronie wewnętrznej łuku dobrzusznego dołek zębowy Dołki stawowe doczaszkowe i doogonowe Kręg obrotowy (axis) Znaczna długość trzonu kończącego się zębem Pow. stawowe doczaszkowe i wyr. stawowe doogonowe Wyr. poprzeczne słabo wykształcone Długi i szeroki wyr. kolczysty 6

Kręgi piersiowe Parzyste dołki żebrowe doczaszkowe i doogonowe na trzonach Dołki żebrowe na wyr. poprzecznych Trzony kr. krótkie Wysokie wyr. kolczyste, pochylone lekko do tyłu Wyr. stawowe zredukowane do pow. stawowych Mała ruchomość odcinka Kręgi piersiowe 7

Kręgi lędźwiowe Długie trzony Płaskie wyr. kolczyste pochylone ku przodowi Duża ruchomość odcinka Kość krzyżowa Zespolone za pomocą kościozrostu trzony Wyróżniamy podstawę, wierzchołek, pow. dogrzbietową i miedniczną Zrośnięte wyr. kolczyste grzebień krzyżowy pośrodkowy Zespolone otwory kręgowe kanał krzyżowy Wyr. poprzeczne S1 i S2 tworzą skrzydła krzyżowe, które za pomocą powierzchni uchowatej zespalają się z k. biodrową 8

Kość krzyżowa Kręgi ogonowe Zanik łuków od szóstego kręgu, powstanie wyr. łukowych Istnienie wyr. stawowych Wyr. naczyniowe na dolnych pow. łuki naczyniowe Duża ruchomość odcinka 9

Szkielet klatki piersiowej - żebra 13 par, z czego 9 prawdziwych (mostkowych), 4 rzekomych, (z czego ostatnia wolna- pies) Składają się z cz. kostnej i chrząstki żebrowej Kość żebrowa: głowa z pow. stawową, podzielona przez grzebień głowy żebra szyjka guzek żebra z pow. stawową kąt żebra trzon żebra Mostek, sternum Płytki kostne zwane odcinkami mostka połączone chrząstkozrostami mostka, po bokach wcięcia żebrowe do połączenia z chrząstkami żebrowymi Składa się z 3 części: 1. Rękojeści ma wcięcia żebrowe dla I pary żeber 2. Trzonu 6 odcinków z wcięciami dla II IX pary żeber 3. Wyr. mieczykowatego 10

Czaszka płaszczyzna karkowa O k. potyliczna P k. ciemieniowa T k. skroniowa 1 otwór potyliczny wielki 2 kłykcie kości potylicznej 4 guzowatość potyliczna zewnętrzna Kościec kończyny przedniej 1. Obręcz KP a) Łopatka, scapula b) Obojczyk (zredukowany), clavicula 2. Kościec KP wolnej a) K. ramienna, humerus b) K. łokciowa, ulna c) K. promieniowa, radius d) K. nadgarstka, carpus e) Kk. śródręcza I, II, III, IV, V, metacarpus f) Kk. palców ręki paliczki, phalanges 11

Łopatka strona boczna 1. grzebień łopatki 3. wyrostek barkowy 3. wyrostek haczykowaty 4. dół nadgrzebieniowy 5. dół podgrzebieniowy 6. wydrążenie stawowe 7. guzek nadpanewkowy 8. guzek podpanewkowy Kąty i brzegi łopatki A kot B pies Łopatka strona przyśrodkowa 1. powierzchnia zębata 2. dół podłopatkowy 3. guzek nadpanewkowy 3. wyrostek kruczy 4. chrząstka łopatki A kot B pies 12

Kość ramienna strona przednio - boczna 1. głowa k. ramiennej 2. guzek większy 3. guzek mniejszy 4. wcięcie międzyguzkowe 9. guzowatość naramienna 12. nadkłykieć boczny 13. bloczek k. ramiennej 14. dół promieniowy Kość ramienna strona przednio - przyśrodkowa 1. głowa 2. guzek większy 3. guzek mniejszy 4. bruzda międzyguzkowa 7. grzebień guzka mniejszego 9. grzebień guzka większego 11.nadkłykieć przyśrodkowy 13.kłykcie kości ramiennej 14.dół promieniowy 13

Kościec przedramienia strona przednia 1. przestrzeń międzykostna przedramienia 2. głowa k. promieniowej szyjka k. promieniowej 3. dołek głowy k. promieniowej 4. trzon k. promieniowej 5. wyrostek łokciowy guz wyrostka łokciowego wyrostek dodatkowy 6. wcięcie bloczkowe 7. trzon k. łokciowej 8. wyrostek rylcowaty Kości nadgarstka 1. Szereg bliższy: a) K. promieniowa nadgarstka b) K. łokciowa nadgarstka c) K. dodatkowa nadgarstka 2. Szereg dalszy: a) K. nadgarstka I, II, III, IV 14

Kościec ręki Kość miedniczna strona grzbietowa 1. trzon k. biodrowej 2. trzon k. łonowej 3. trzon k. kulszowej 4. skrzydło k. biodrowej 5. gałąź doczaszkowa k. łonowej 6. gałąź doogonowa 7. gałąź k. kulszowej 10. grzebień biodrowy 11. guz biodrowy 12. guz krzyżowy 13. kresa pośladkowa 14. panewka stawu biodrowego 15

Kość miedniczna strona brzuszna 12. guz krzyżowy 13. guzowatość biodrowa 15. powierzchnia uchowata 22. spojenie miedniczne 25. przyczep m. prostego uda Kość udowa strona przednio - boczna 1. głowa k. udowej 2. szyjka 3. krętarz większy 6. kłykieć przyśrodkowy 7. kłykieć boczny 8. bloczek k. udowej 16

Kość udowa strona tylna 9. krętarz mniejszy? 17

Kości podudzia strona przednio - boczna 2. kłykieć boczny 3. kłykieć przyśrodkowy 5, 6, 7. guzowatość k. piszczelowej 9. kostka przyśrodkowa 10. ślimak k. piszczelowej 11. głowa strzałki 12. kostka boczna Kość skokowa Kość piętowa: guz piętowy Kości stępu Kość stępu ośrodkowa Kości stępu I, II, III i IV 18

ARTROLOGIA dział anatomii zajmujący się ruchomymi i nieruchomymi połączeniami między kośćmi Połączenia między kośćmi dzielimy na: a) połączenia włókniste - więzozrost (np. błona międzykostna podudzia) - szew (szwy czaszki) - wklinowanie (np. połączenie włókniste między korzeniem zęba a ścianą zębodołu) b) połączenia chrząstkowe - chrząstkozrost (szklisty np. chrząstka nasadowa, włóknisty krążki międzykręgowe) - spojenie (kulszowo łonowe) c) połączenia maziowe (stawy) Schemat budowy stawu 19

Klasyfikacja stawów 2) Klasyfikacja morfologiczna (uwzględnia ukształtowanie pow. staw.): -płaski -kulisty -elipsoidalny -zawiasowy -obrotowy -zawiasowo obrotowy -saneczkowy 1) Wg liczby kości tworzących staw: -staw prosty (np. staw biodrowy) -staw złożony (np. staw łokciowy) 3) Klasyfikacja fizjologiczna: -stawy o 1 stopniu ruchomości -stawy o dwóch stopniach ruch. -stawy o trzech stopniach ruch. I. Połączenia kręgosłupa Część przedkrzyżowa (odc. C, Th, L) 1. Staw szczytowo potyliczny 2. Staw szczytowo obrotowy 3. Połączenia poszczególnych kręgów między sobą: a) Krążek międzykręgowy b) Stawy kręgosłupa 20

Staw szczytowo potyliczny articulatio atlantooccipitalis Dwa symetryczne stawy Powierzchnie stawowe: kłykcie potyliczne i dołek stawowy przedni kręgu szczytowego Rodzaj stawu: elipsoidalny Ruchy: zgięcie, wyprost, ruchy boczne 2gi stopień swobody ruchu Staw szczytowo obrotowy articulatio atlantoaxialis Staw pośrodkowy: pow. staw.: ząb kręgu obrotowego i dołek zębowy na wewnętrznej krawędzi łuku brzusznego kręgu szczytowego Stawy boczne: pow. staw.: wyr. stawowe przednie obrotnika i dołki stawowe tylne atlasu Rodzaj stawu: obrotowy ruch obrotowy, 1wszy stopień swobody ruchu 21

Połączenia poszczególnych kręgów między sobą a) Krążek międzykręgowy discus intervertebralis Element łączący sąsiadujące kręgi Daje niewielkie możliwości ruchowe Dzięki galaretowatej konsystencji jądra miażdżystego funkcja amortyzująca Pierścień włóknisty utrzymuje jądro miażdżyste w centralnej części krążka międzykręgowego 22

Połączenia poszczególnych kręgów między sobą b) Stawy kręgosłupa przedkrzyżowego Pow. staw.: wyrostki stawowe tylne kręgu poprzedniego i wyr. staw. przednie kręgu następnego Rodzaj stawu: płaski, niewielkie zakresy ruchomości we wszystkich trzech płaszczyznach, różne w zależności od danego odcinka im większe wyr. staw. tym większa ruchomość (C>L>Th) Połączenia poszczególnych kręgów między sobą Więzadła długie: Podłużne dogrzbietowe (leży wewnątrz kanału kręgowego, nawiązuje łączność z krążkami międzykr. i trzonami kr.) Podłużne dobrzuszne (leży po brzusznej stronie trzonów) Więzadło karkowe (nie ma go u kota, biegnie od wyr. kolczystego C2 do wyr. Kolczystego Th1, potem przedłuża się w więzadło nadkolcowe) Więzadła krótkie: Międzypoprzeczne Międzyłukowe Międzykolcowe 23

Kość krzyżowa os sacrum S Skostnieniu ulegają krążki międzykręgowe, połączenia miedzy łukami, wyrostkami kolczystymi i stawowymi Jest to następstwo bezpośredniego połączenia odc. S z kośćmi obręczy miednicznej Większa wytrzymałość, przenoszenie impulsów ruchowych na tułów Odcinek ogonowy Zgrubiałe końce obwodowe trzonów kręgów, grube krążki miedzykręgowe Duże możliwości ruchowe II. Połączenia klatki piersiowej 1. Połączenia żeber z chrząstkami żebrowymi (spojenie) 2. Połączenia mostka z żebrami 3. Połączenia żeber z kręgosłupem a) Stawy głowy żebra b) Stawy żebrowo - poprzeczne 24

Połączenie mostka z żebrami 9 par żeber prawdziwych łączy się za pośrednictwem chrząstki żebrowej stawowo z mostkiem (stawy zawiasowe o ograniczonym zakresie ruchomości), przy czym pierwsza para z rękojeścią, reszta z trzonem mostka 4 pary żeber rzekomych, niezłączonych z mostkiem wytwarzają łuk żebrowy Staw głowy żebra articulatio capitis costae Pow. staw.: głowa żebra i 2 sąsiadujące z sobą dołki żebrowe na trzonach kręgów Th, krążek międzykręgowy Staw żebrowo poprzeczny articulatio costotransversaria Pow. staw.: guzek żebra i dołek żebrowy na wyrostku poprzecznym 25

III. Stawy kończyny przedniej (piersiowej) 1. ramienny 2. łokciowy a) ramienno - promieniowy b) ramienno - łokciowy c) promieniowo - łokciowy bliższy i dalszy 3. nadgarstkowe (przedramienno - nadgarstkowy, śródnadgarstkowy, międzynadgarstkowe i nadgarstkowo śródręczny) 4. śródręczno-paliczkowe 5. międzypaliczkowe bliższe i dalsze Kończyny przednie Utrzymują średnio ok. 60% masy ciała Łopatka nie jest połączona kostnie z tułowiem, jedynie przez mięśniozrost większa elastyczność i możliwości amortyzacyjne 26

Staw ramienny articulatio humeri Powierzchnie stawowe: głowa k. ramiennej, wydrążenie stawowe panewki łopatki wraz z obrąbkiem stawowym Rodzaj stawu: panewkowy, kulisty, prosty Ruchy: zgięcie, wyprost, przywodzenie, odwodzenie, rotacja wewnętrzna i zewnętrzna 3-ci stopień swobody ruchu (kombinacja = obwodzenie) Staw ramienny W ruchach współdziała z ruchami łopatki po ścianie klatki piersiowej Stabilność stawu zapewniana głównie przez tkanki miękkie (torebka stawowa, więzadła: panewkowo ramienne przyśrodkowe i boczne) i mięśnie oraz ich ścięgna (m. nadgrzebienowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy, dwugłowy ramienia) 27

Staw łokciowy articulatio cubiti Staw złożony, w którym 3 kości tworzą 4 stawy St. ramienno promieniowy: Pow. stawowe: kłykcie k. ramiennej i dołek stawowy na głowie k. promieniowej Rodzaj stawu: zawiasowo obrotowy Ruchy zgięcia i wyprostu oraz ruchy rotacyjne o niewielkim zakresie (w nawracaniu i odwracaniu = pronacji i supinacji, czynnościowo współpracuje ze stawem promieniowo łokciowym bliższym i dalszym te ruchy odbywają się w większym zakresie u kota niż u psa) 2-gi stopień swobody ruchu przenosi główne siły (85%) Staw łokciowy 2) St. ramienno łokciowy: Pow. stawowe: kłykcie k. ramiennej (bloczek) i wcięcie bloczkowe kości łokciowej Rodzaj stawu: zawiasowy Ruchy zgięcia i wyprostu 1-wszy stopień swobody ruchu Pełni funkcję stabilizującą (przenosi 15% obciążenia) 3) Staw promieniowo łokciowy bliższy i dalszy oraz błona międzykostna przedramienia uczestniczą w ruchach supinacji i pronacji Stabilność stawu łokciowego zapewniana głównie przez ukształtowanie i dopasowanie powierzchni stawowych, a także przez więzadła poboczne boczne i poboczne przyśrodkowe 28

Staw łokciowy Staw łokciowy 29

Staw nadgarstkowy articulatio carpea 1. St. przedramienno nadgarstkowy (90% ruchomości całego kompleksu stawów nadgarstkowych dzięki obszernej torebce stawowej) Pow. staw.: nasada dalsza k. promieniowej i nasada bliższa k. promieniowej nadgarstka, nasada dalsza k. łokciowej i nasada bliższa k. łokciowej nadgarstka Ruchy: zgięcie, wyprost, przywiedzenie dopromieniowe, dołokciowe, obwodzenie Staw nadgarstkowy 2. St. śródnadgarstkowy Staw bloczkowy o nieznacznej ruchomości (zgięcie i wyprost) 3. St. nadgarstkowo śródręczny Stawy płaskie o bardzo niewielkim zakresie ruchu 4. St. międzynadgarstkowe Stawy płaskie o bardzo niewielkim zakresie ruchu 5. St. k. dodatkowej nadgarstka (grochowatej) Łączy się stawowo z końcem dalszym k. łokciowej i kością łokciową nadgarstka 30

Staw nadgarstkowy articulatio carpea Stabilność stawu jest zapewniana głównie przez więzadła i torebkę stawową Staw nadgarstkowy 31

Stawy palców Stawy śródręczno-paliczkowe I-V: stawy kuliste o 3 stopniach ruchomości Palec I: 1 staw międzypaliczkowy Palce II V: stawy międzypaliczkowe bliższy i dalszy: stawy zawiasowe IV. Stawy kończyny tylnej (miednicznej) 1. Krzyżowo biodrowy 2. Spojenie miedniczne 3. Biodrowy 4. Kolanowy 5. Stępu (skokowy) 6. Śródręczno-paliczkowe 7. Międzypaliczkowe bliższe i dalsze Dźwigają 40 % masy ciała 32

Staw krzyżowo biodrowy i spojenie miedniczne Staw krzyżowo biodrowy: pow. staw.: pow. uchowate k. biodrowej i k. krzyżowej pokryta nierówną chrząstką stawową Spojenie kulszowe + spojenie łonowe: pow. stawowe: pow. spojeniowe sąsiadujących ze sobą kk. kulszowych i łonowych Pow. staw.: panewka miedniczna (k. biodrowej, kulszowej i łonowej) wraz z obrąbkiem panewki i głowa k. udowej Rodzaj stawu: kulisty, panewkowy, prosty Ruchy: zgięcie, wyprost, odwiedzenie, przywiedzenie, rotacja wewnętrzna i zewnętrzna 3ci stopień swobody ruchu Staw biodrowy articulatio coxae 33

Staw biodrowy Stabilność stawu zapewniona głównie przez mięśnie miednicy mające swe przyczepy na kości udowej Staw kolanowy articulatio genus Staw złożony, w którego skład wchodzą: 1) Staw udowo - piszczelowy Pow. staw.: kłykcie k. udowej (wypukłe) i kłykcie k. piszczelowej (płaskie) oraz łąkotka boczna i przyśrodkowa (z chrząstki włóknistej) o powierzchni bliższej wklęsłej i dalszej płaskiej Ruchy: zgięcie i wyprost, rotacja zewnętrzna i wewnętrzna Staw zawiasowo obrotowy 34

Staw kolanowy Stabilizacja stawu głównie więzadłowa, więzadła: Krzyżowe przednie (doczaszkowe), zapobiega patologicznemu ruchowi goleni w przód Krzyżowe tylne (doogonowe), zapobiega patologicznemu ruchowi goleni w tył Poboczne boczne (strzałkowe), poboczne przyśrodkowe (piszczelowe) biegnące od kłykci k. udowej do kłykci kości piszczelowej i głowy strzałki, przeciwdziałające koślawieniu i szpotawieniu Staw kolanowy 2) Staw rzepkowo udowy Pow. staw.: bloczek k. udowej i pow. doogonowa rzepki Rodzaj stawu: saneczkowy ruch ślizgowy rzepki po pow. bloczka k. udowej Od strony grzbietowej do rzepki przymocowane jest ścięgno m. czworogłowego uda, od strony brzusznej więzadło rzepki biegnące do guzowatości k. piszczelowej 35

Staw kolanowy Staw kolanowy 36

Połączenia kości podudzia Staw piszczelowo strzałkowy bliższy i dalszy St. ścisły o bardzo niewielkiej ruchomości Błona międzykostna goleni Stawy stępu (staw skokowy) articulatio tarsi Staw złożony, w jego skład wchodzi 7 kości tworzących 4 stawy: 1) Stępowo piszczelowy (stępowo goleniowy, skokowo goleniowy, skokowy górny) Pow. staw.: bloczek k. skokowej, ślimak piszczeli i pow. staw. dalszego końca strzałki (kostki bocznej) Rodzaj stawu: bloczkowy, ruchy: zgięcie, wyprost 37

Stawy stępu Stawy stępu 2) Staw międzystępowy: a) Część przyśrodkowa staw skokowo piętowo centralny b) Część boczna staw pomiędzy kością piętową a czwartą kością stępu niewielkie możliwości ruchomości na boki i obrotowej 3) Staw międzystępowy dalszy utworzony przez kość centralną i kości stępu 1 3 staw płaski 4) Staw stępowo śródstopny staw płaski 38

Stawy palców Stawy śródstopno-paliczkowe I-V: stawy kuliste o 3 stopniach ruchomości Palec I: 1 staw międzypaliczkowy Palce II V: stawy międzypaliczkowe bliższy i dalszy: stawy zawiasowe Mięśnie: Miologia 1) Somatyczne (szkieletowe) 2) Trzewne tzw. mięśniówka gładka, buduje narządy wewnętrzne, brak możliwości kontrolowania ich pracy, są źródłem ruchów mimowolnych, mają zabarwienie jasnoróżowe 3) Swoisty serca 39

Część mięśniowa Część ścięgnista Mięsień szkieletowy Część mięśniowa: M. szkieletowy W mięśniach kończyn zazwyczaj ma kształt wrzecionowaty brzusiec W zależności od liczby brzuśców, przyczepów początkowych bądź końcowych, głów wyróżniamy mięśnie proste i złożone (dwu-, trój- i czworogłowe) 40

Część ścięgnista: Przenoszenie efektów skurczowych na określone kości Stanowi przyczep mięśnia do kości Magazynuje energię sprężystą Ścięgno podłużne pasmo, taśma Rozcięgno szersza blaszka ścięgnista Przyczepy: początkowy, końcowy; punkt stały i ruchomy Narządy pomocnicze mieśni: 1) Powięzi błony łącznotkankowe, otaczają niektóre mięśnie szkieletowe, zapobiegają nadmiernemu odkształceniu mięśni w fazie skurczu, tworzą przegrody oddzielające mięśnie antagonistyczne 2) Kaletki maziowe łącznotkantowe woreczki o poduszeczkowatym kształcie, wypełnione cieczą podobną do mazi stawowej. Występują w miejscach, gdzie mięsień (kaletki mięśniowe) lub jego ścięgno (kaletki ścięgnowe) ociera się w trakcie ruchu o twarde (najczęściej kostne) podłoże. Ich zadaniem jest zmniejszanie sił tarcia. 41

3) Pochewki maziowe ścięgien przekształcone kaletki, obejmujące ścięgno ze wszystkich stron. Występują na wysokości stawów o nasilonej ruchomości (st. nadgarstka, stępu, palców) 4) Hypomochliony występy kostne umieszczone tuż pod przyczepem mięśnia. Ich zadaniem jest zmiana kąta ścięgnowo kostnego (np. zgrubiałe, obwodowe końce kości długich, ich zagłębienia, trzeszczki) Napięcie mięśniowe (tonus mięśniowy) stan lekkiego skurczu mięśnia, który trwa w fazie spoczynkowej. Napięcie tym większe im bardziej aktywny mięsień, decyduje o indywidualnej postawie osobnika. Np. podczas utrzymywanie pozycji stojącej zwierzę wykonuje pracę statyczną mięśniami antygrawitacyjnymi (posturalnymi) 42

I. Mięśnie głowy 1. Mięśnie twarzy (wyrazowe, mimiczne) a) Mięśnie warg, policzków i nosa (n. VII - twarzowy) M. okrężny ust zamyka szparę ust M. jarzmowy śmiechowy M. dźwigacz nosowo wargowy M. dźwigacz wargi szczękowej M. policzkowy b) M. zewnątrzoczodołowe powiek (n. VII) M. okrężny oka cz. powiekowa i oczodołowa zwierają szparę powiekową M. marszczący brwi M. licowy M. cofacz kąta oka I. Mięśnie głowy 2. Mięśnie żuciowe (n. V trójdzielny) M. żwacz M. skroniowy M. skrzydłowy przyśrodkowy i boczny M. dwubrzuśćcowy, mm. żuchwowo gnykowe 3. Mięśnie podpotyliczne a) M. prosty głowy dobrzuszny b) M. prosty głowy dogrzbietowy większy c) M. prosty głowy mniejszy d) M. prosty głowy boczny e) M. skośny głowy dogłowowy f) M. skośny głowy doogonowy g) M. długi głowy 43

I. Mięśnie głowy 3. Mięśnie podpotyliczne a) M. prosty głowy dobrzuszny PP: łuk dolny i skrzydła atlasu PK: guzek mięśniowy podstawy czaszki (k. potyliczna) Cz: zgina głowę Unerwienie: gałąź brzuszna n. rdzeniowego 1 b) M. prosty głowy dogrzbietowy większy PP: wyr. kolczysty C2 PK: kresa karkowa k. potylicznej Cz: prostuje głowę w st. szczyt. potylicznym, skurcz jednostronny pochyla głowę w swoją stronę, rotuje głowę w swoją stroną w st. szczyt. obrotowym Unerwienie: gałąź grzbietowa n. rdzeniowego 1 c) M. prosty głowy dogrzbietowy mniejszy PP: guzek dogrzbietowy atlasu PK: kresa karkowa k. potylicznej Cz: prostuje głowę w st. szczyt. potylicznym, skurcz jednostronny pochyla głowę w swoją stronę Unerwienie: jak w m. poprzednim d) M. prosty głowy boczny PP: łuk brzuszny i skrzydła kręgu szczytowego PK: guzek mięśniowy podstawy czaszki Cz: zgina głowę w st. szczyt. obrotowym, skurcz jednostronny pochyla głowę w swoją stronę Unerwienie: gałąź brzuszna n. rdzen. 1 I. Mięśnie głowy e) M. skośny głowy dogłowowy PP: skrzydła atlasu PK: grzebień karkowy k. potylicznej Cz: prostuje głowę w st. szczyt. potylicznym, skurcz jednostronny pochyla głowę w swoją stronę Unerwienie: gałąź grzbietowa n. rdzen f) M. skośny głowy doogonowy PP: wyr. kolczysty kr. obrotowego PK: skrzydła atlasu Cz: w działaniu jednostronnym skręca głowę w swoją stronę Unerwienie: gałąź grzbietowa n. rdzen. 2 g) M. długi głowy PP: wyr. poprz. C2 - C6 PK: guzek mięśniowy k. potylicznej Cz: zgina głowę i szyję, a w skurczu jednostronnym rotuje w swoją stronę Unerwienie: gałąź brzuszna n. rdzen. 1 4 44

II. Mięśnie szyi 1. M. płatowaty a) M. płatowaty szyi, splenius cervicis b) M. płatowaty głowy, splenius capitis 2. M. ramienno głowowy, brachiocephalicus a) M. obojczykowo ramienny, cleidobrachialis b) M. obojczykowo głowowy 3. M. mostkowo głowowy, sternocephalicus 4. M. długi szyi, longissimus 5. M. pochyły dobrzuszny, scalenus ventralis 6. M. pochyły środkowy, s. medialis 7. M. pochyły dogrzbietowy, s. dorsalis II. Mięśnie szyi 1. M. płatowaty szyi i głowy PP: wyr. kolczyste początkowych kręgów piersiowych i szyjnych PK: k. potyliczna i k. skroniowa Cz: prostuje głowę i szyję, w skurczu jednostronnym zgina bocznie i rotuje w swoją stronę Unerwienie: gałęzie grzbietowe nn. rdzeniowych szyjnych 45

Mięśnie szyi 2. M. mostkowo głowowy * PP: rękojeść mostka PK: k. potyliczna i k. skroniowa Cz: zgina głowę i szyję, przy jednostronnym działaniu zgina bocznie i skręca głowę w stronę przeciwną Unerwienie: n. czaszkowy dodatkowy (XI) 3. M. ramienno głowowy * a) M. obojczykowo ramienny PP: dobrzuszna część obojczyka PK: dalsza jedna trzecia k. ramiennej po stronie przedniej Cz: prostuje KP w st. ramiennym b) M. obojczykowo głowowy PP: dogrzbietowa część obojczyka PK: k. potyliczna, k. skroniowa Cz: zginanie głowy i szyi przy obciążonej KP, przy jednostronnym działaniu zgięcie boczne Unerwienie: n. dodatkowy czaszkowy, gg. brzuszne nn. rdzeniowych szyjnych II. Mięśnie szyi 4. Mm. pochyłe PP: boczne pow. żeber 1 9 PK: wyr. pop. C3 C7 Cz: zginają głowę, pomocnicze mm. wdechowe, przy jednostronnym skurczu zginają głowę bocznie Unerwienie: gg. brzuszne nn. rdzeniowych szyjnych i piersiowych 5. M. długi głowy i szyi PP: dobrzuszne pow. C3 Th6 PK: dobrzuszna pow. k. potylicznej Cz: zginają szyję (i głowę) Unerwienie: gg. brzuszne nn. rdzeniowych szyjnych 46

II. Mięśnie grzbietu Mięśnie grzbietu powierzchowne 1. M. czworoboczny, trapezius 2. M. łopatkowo poprzeczny, omotransversarius 3. M. najszerszy grzbietu, latissimus dorsi 4. M. równoległoboczny, rhomboideus (szyi, klatki piersiowej, głowy) 5. M. zębaty dobrzuszny szyi, serratus ventralis cervicis 6. M. zębaty dogrzbietowy tylny, serratus dorsalis posterior 7. M. zębaty dogrzbietowy przedni, serratus dorsalis anterior Mięśnie grzbietu głębokie Pasmo boczne 1. M. płatowaty, splenius 2. M. prostownik grzbietu, erector spinae M. biodrowo żebrowy, iliocostalis M. najdłuższy, longissimus 3. Mm. miedzypoprzeczne, intertransversarii Pasmo przyśrodkowe 4. M. kolcowy, spinalis 5. M. poprzeczno kolcowy, transversospinalis M. półkolcowy, semispinalis M. wielodzielny, multifidus Mm. skręcające, rotatores 6. Mm. międzykolcowe, interspinales 7. Mm. podpotyliczne, suboccipitales Mięśnie grzbietu powierzchowne 1. M. czworoboczny grzbietu * Cz. szyjna PP: wyr. kolczyste kręgów C PK: dogrzbietowa część grzebienia łopatki Cz: podnosi łopatkę doczaszkowo i dogrzbietowo, wspomaga odwodzenie KP (kończyny przedniej), ale bezpośrednio nie działa na staw ramienny Cz. piersiowa PP: wyr. kolczyste Th3 Th8 i więzadło nadkolcowe PK: środkowa cz. grzebienia łopatki Cz: pociąga łopatkę doogonowo, wspomaga odwodzenie KP, ale bezpośrednio nie działa na staw ramienny Unerwienie: n. czaszkowy XI (n. dodatkowy) 47

Mięśnie grzbietu powierzchowne 2. M. łopatkowo poprzeczny PP: C1 i C2 PK: dobrzuszna cz. grzebienia łopatki Cz: pociąga łopatkę doczaszkowo wysuwa KP do przodu, zgina głowę i szyję 3. M. najszerszy grzbietu * PP: powięź piersiowo lędźwiowa (wyr. kolczyste Th i L) PK: grzebień guzka mniejszego na k. ramiennej Cz: zgina st. ramienny, rotuje wewnętrznie i przywodzi, przy ustalonej KP zgina kręgosłup Unerwienie: n. piersiowy grzbietowy ze splotu ramiennego Mięśnie grzbietu powierzchowne 4. Mm. równoległoboczne PP: k. potyliczna, Th1 Th7 PK: krawędź łopatki Cz: pociąga łopatkę dogrzbietowo, doczaszkowo lub doogonowo, prostuje głowę i szyję Unerwienie: gg. dobrzuszne nn. rdzeniowych szyjnych 5. M. zębaty dobrzuszny PP: wyr. pop. C3 C7, żebra 1 8 PK: przyśrodkowa pow. łopatki Cz: podwiesza tułów na KKP, przenosi tułów i bark do przodu i do tyłu Unerwienie: gg. dobrzuszne nn. rdzeniowych szyjnych i n. piersiowy długi 48

Mięśnie grzbietu powierzchowne 6. M. zębaty dogrzbietowy przedni PP: środkowe kręgi Th PK: przednie żebra Cz: pociąga żebra dogrzbietowo i doczaszkowo m. wdechowy 7. M. zębaty dogrzbietowy tylny PP: tylne kręgi Th PK: tylne żebra Cz: ze względu na swój przebieg antagonista m. ww Unerwienie: nn. miedzyżebrowe Mięśnie grzbietu głębokie, pasmo boczne 1. M. prostownik grzbietu * a) M. biodrowo żebrowy PP: wspólna masa mięśniowa okolic grzebienia biodrowego, żebra PK: kręgi L i żebra Cz: prostuje i ustala kręgosłup, przy jednostronnym działaniu zgina go w bok Unerwienie: dogrzbietowe gałęzie nn. piersiowych i lędźwiowych b) M. najdłuższy PP: wspólna masa mięśniowa okolic grzebienia biodrowego, kręgi Th, C PK: kręgi L, Th, C i k. skroniowa Cz: prostuje i ustala kręgosłup, przy jednostronnym działaniu zgina w bok Unerwienie: dogrzbietowe gałęzie nn. szyjnych, piersiowych i lędźwiowych 49

Mięśnie grzbietu głębokie, pasmo przyśrodkowe 1. Mm. międzypoprzeczne PP i PK: wyr. poprzeczne Cz: ustalają i prostują kręgosłup, przy działaniu jednostronnym skłon boczny Unerwienie: dogrzbietowe gałęzie nn. piersiowych, szyjnych i lędźwiowych 2. M. kolcowy klatki piersiowej i szyi PP i PK: wyr. kolczyste kr. Th i C Cz: ustala i prostuje kręgosłup Unerwienie: dogrzbietowe gałęzie nn. piersiowych i szyjnych 3. M. poprzeczno kolcowy (półkolcowy) PP: wyr. poprzeczne kręgów dalszych PK: wyr. kolczyste kręgów bliższych Cz: prostują kręgosłup, jednostronny skurcz wywołuje skłon boczny, skręt w stroną przeciwną Unerwienie: dogrzbietowe gałęzie nn. piersiowych i szyjnych III. Mięśnie klatki piersiowej 1. Mm. Piersiowe powierzchowne, pectorales superficiales M. piersiowy zstępujący, pectoralis descendus M. piersiowy poprzeczny, pectoralis transversus 2. Mm. Piersiowe głębokie, pectorales profundi M. piersiowy wstępujący, pectoralis ascendus 3. Mm. dźwigacze żeber, levatores costarum 4. Mm. międzyżebrowe zewnętrzne, intercostales externi 5. Mm. międzyżebrowe wewnętrzne, intercostales interni 6. M. cofacz żebra, retractor costae 7. M. poprzeczny klatki piersiowej, transversus thoracis 8. M. prosty klatki piersiowej, rectus thoracis 50

Mięśnie klatki piersiowej 1. Mm. piersiowe powierzchowne * a) M. piersiowy zstępujący PP: dobrzuszna i doczaszkowa cz. mostka PK: grzebień guzka większego k. ramiennej Cz: przywodzi KP w st. ramiennym, przesuwa tułów w bok przy ustabilizowanym PK b) M. piersiowy poprzeczny PP: dobrzuszna cz. mostka, doczaszkowo od m. piersiowego zstępującego PK: grzebień guzka większego k. ramiennej Cz: przywodzi KP w st. ramiennym, przesuwa tułów w bok przy ustabilizowanym PK 2. M. piersiowy głęboki * PP: dobrzuszna część mostka, doogonowo w stosunku do poprzednich PK: guzek mniejszy k. ramiennej Cz: zgina i przywodzi KP w st. ramiennym Unerwienie: Nn. piersiowe doczaszkowe Mięśnie klatki piersiowej 51

Przepona Główny mięsień wdechowy W czasie wdechu cz. mięśniowa przepony ulega skurczowi cała przepona ulega spłaszczeniu wzrasta pojemność jamy klatki piersiowej działanie ssące na powietrze Razem z mm. brzucha bierze udział w wytworzeniu tłoczni brzusznej (mikcja, defekacja, wymioty, kaszel, poród) IV. Mm. brzucha 1. M. prosty brzucha, rectus abdominis 2. M. skośny zewnętrzny brzucha, obliquus externus abdominis 3. M. skośny wewnętrzny brzucha, obliquus internus abdominis 4. M. poprzeczny brzucha, transversus abdominis 5. M. czworoboczny lędźwi, quadratus lumborum 52

Mm. brzucha 1. M. prosty brzucha * PP: mostek, żebra PK: k. łonowa Cz: zgina kregosłup, tylny przesuw miednicy, tłocznia brzuszna 2. M. skośny brzucha zewnętrzny * PP: ostatnie żebra, powięź piersiowo lędźwiowa PK: kresa biała Cz: zgina kręgosłup, jednostronny skurcz wywołuje skłon boczny i skręt tułowia, tłocznia brzuszna 3. M. skośny wewnętrzny brzucha * PP: guz biodrowy, wyr. poprzeczne kr. L PK: kresa biała Cz: zgina kręgosłup, jednostronny skurcz wywołuje skłon boczny i skręt tułowia, tłocznia brzuszna Mm. brzucha 4. M. poprzeczny brzucha PP: wyr. poprzeczne kr. L, żebra wolne PK: kresa biała Cz: tłocznia brzuszna Unerwienie: n. międzyżebrowy, n. żebrowo brzuszny 5. M. czworoboczny lędźwi PP: wyr. poprzeczne kr. L PK: żebro 13 Cz: stabilizuje odcinek L kręgosłupa Unerwienie: gałęzie dobrzuszne nn. rdzeniowych 53

V. Mięśnie ogona 1. M. krzyżowo ogonowy dogrzbietowy boczny 2. M. krzyżowo ogonowy dogrzbietowy przyśrodkowy 3. M. krzyżowo ogonowy dobrzuszny boczny 4. M. krzyżowo ogonowy dobrzuszny przyśrodkowy 5. Mm. międzypoprzeczne ogona 6. M. ogonowy VI. Mięśnie kończyny piersiowej 1. Mm. obręczy KP 2. Mm. KP wolnej a) Mm. st. ramiennego Boczne Przyśrodkowe b) Mm. st. łokciowego c) Mm. st. promieniowo łokciowych d) Mm. stawu nadgarstka e) Mm. palców ręki Mm. prostowniki palców długie Mm. zginacze palców długie Mm. palców wspólne krótkie 54

Mm. stawu ramiennego boczne 1. M. naramienny, deltoideus * PP: cz. barkowa wyr. barkowy, cz. łopatkowa grzebień łopatki PK: guzowatość naramienna Cz: zgina w st. ramiennym i odwodzi Unerwienie: n. pachowy 2. M. nadgrzebieniowy, supraspinatus * PP: dół nadgrzebieniowy łopatki PK: guzek większy k. ramiennej Cz: prostuje i odwodzi w st. ramiennym Unerwienie: n. nadłopatkowy Mm. stawu ramiennego boczne 3. M. podgrzebieniowy, infraspinatus * PP: dół podgrzebieniowy PK: guzek większy Cz: odwodzi w st. ramiennym Unerwienie: n. nadłopatkowy 4. M. obły mniejszy, teres minor PP: tylna krawędź łopatki PK: guzek większy Cz: zgina w st. ramiennym i rotuje zewnętrznie 55

Mm. stawu ramiennego przyśrodkowe 1. M. obły większy, teres major PP: krawędź tylna łopatki PK: grzebień guzka mniejszego k. ramiennej Cz: zgina i rotuje wewnętrznie ramię Unerwienie: n. pachowy 2. M. podłopatkowy PP: pow. żebrowa łopatki PK: guzek mniejszy Cz: przywodzi, zgina zgięte ramię, prostuje wyprostowane, rotuje wewnętrznie, ważny stabilizator st. ramiennego Unerwienie: n. podłopatkowy 3. M. kruczo ramienny PP: wyr. kruczy łopatki PK: grzebień guzka mniejszego Cz: prostuje ramię Unerwienie: n. mięśniowo skórny Mięśnie stawu łokciowego 1. M. dwugłowy ramienia, biceps brachii * PP: guzek nadpanewkowy łopatki PK: guzowatość łokciowa i guzowatość promieniowa Cz: prostuje st. ramienny, stabilizuje st. podczas obciążania, zapobiega zgięciu st. ramiennego i zgina st. łokciowy Unerwienie: n. mięśniowo skórny 2. M. ramienny, brachialis PP: nasada bliższa k. ramiennej po stronie boczno tylnej PK: guzowatość łokciowa Cz: zgina st. łokciowy Unerwienie: n. mięśniowo skórny 56

Mięśnie stawu łokciowego 3. M. trójgłowy ramienia, triceps brachii * PP: głowa długa brzeg doogonowy łopatki głowa przyśrodkowa k. ramienna głowa boczna k. ramienna głowa dodatkowa k. ramienna PK: wyrostek łokciowy Cz: prostuje st. łokciowy, głowa długa zgina st. ramienny Unerwienie: n. promieniowy 4. M. łokciowy, anconeus PP: dalsza nasada k. ramiennej po str. bocznej PK: wyr. łokciowy Cz: prostuje st. łokciowy Unerwienie: n. promieniowy 5. M. napinacz (naprężacz) powięzi przedramienia, tensor fasciae antebrachii Mięśnie stawów promieniowo - łokciowych 1. M. nawrotny obły PP: nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej PK: trzon k. promieniowej Unerwienie: n. pośrodkowy 2. M. nawrotny czworoboczny PP i PK: nasada bliższa k. promieniowej i łokciowej Unerwienie: n. pośrodkowy 3. M. odwracacz PP: nadkłykieć boczny k. ramiennej PK: trzon k. promieniowej w części bliższej Unerwienie: n. promieniowy 4. M. ramienno promieniowy PP: nadkłykieć boczny PK: wplata się w powięź przedramienia Cz: supinacja przedramienia Unerwienie: n. promieniowy 57

Mięśnie stawu nadgarstowego 1. M. prostownik promieniowy nadgarstka, extensor carpi radialis** PP: nadkłykieć boczny k. ramiennej PK: k. śródręcza II i III Cz: prostuje nadgarstek, odchyla go dopromieniowo, zgina st. łokciowy Unerwienie: n. promieniowy 2. M. prostownik łokciowy nadgarstka, extensor carpi ulnaris PP: nadkłykieć boczny PK: k. śródręcza V i k. dodatkowa nadgarstka Cz: prostuje nadgarstek, odchyla go dołokciowo, zgina st. łokciowy 3. M. zginacz promieniowy nadgarstka, flexor carpi radialis PP: nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej PK: k. śródręcza II i III Unerwienie: n. pośrodkowy 4. M. zginacz łokciowy nadgarstka, flexor carpi ulnaris PP: nadkłykieć przyśrodkowy głowa ramienna, wyr. łokciowy głowa łokciowa PK: k. dodatkowa nadgarstka Unerwienie: n. łokciowy Mięśnie palców ręki Prostowniki palców ręki długie 1. M. prostownik wspólny palców, extensor digitorum communis PP: nadkłykieć boczny PK: paliczki dalsze palców II V Cz: prostuje palce i nadgarstek Unerwienie: n. promieniowy 2. M. prostownik boczny palców PP: nadkłykieć boczny PK: paliczki bliższe, środkowe i dalsze palców III V Cz: prostuje palce i nadgarstek Unerwienie: n. promieniowy 3. M. odwodziciel palca I 4. M. prostownik palca I 58

Mięśnie palców ręki Zginacze palców długie 1. M. zginacz powierzchowny palców, flexor digitorum superficialis PP: nadkłykieć przyśrodkowy PK: podstawy paliczków środkowych palców II V Cz: zgina palce i st. nadgarstkowy Unerwienie: n. pośrodkowy 2. M. zginacz głęboki palców, flexor digitorum superficialis PP: nadkłykieć przyśrodkowy głowa ramienna trzon k. promieniowej głowa promieniowa trzon k. łokciowej głowa łokciowa PK: podstawy paliczków dalszych palców II V Cz: zgina palce i st. nadgarstkowy Unerwienie: n. pośrodkowy i łokciowy 3. Mm. międzyzginaczowe, interflexorii Mięśnie palców krótkie Mm. międzykostne, interossei Mm. glistowate, lumbricales M. zginacz palców krótki, flexor digitorum brevis M. zginacz palca I krótki M. odwodziciel i przeciwstawiacz palca I M. przywodziciel palca I M. przywodziciel palca II M. zginacz palca V krótki M. przywodziciel palca V krótki M. zginacz palca II krótki M. odwodziciel palca II M. odwodziciel palca V 59

VII. Mięśnie kończyny miednicznej 1. Mm. obręczy KM 2. Mm. KM wolnej a) Mm. stawu biodrowego Mm. zewnątrzmiedniczne Mm. uda tylne Mm. uda przyśrodkowe Mm. głębokie st. biodrowego b) Mm. st. kolanowego c) Mm. stawów stępu Mm. zginacze stępu Mm. prostowniki stępu d) Mm. palców stopy Mm. prostowniki palców długie Mm. zginacze palców długie Mm. krótkie palców 1. M. biodrowo lędźwiowy, iliopsoas* PP: końcowe kr. Th i początkowe L, pow. wewnętrzna k. biodrowej PK: krętarz mniejszy k. udowej Cz: zgina st. biodrowy, odwodzi i rotuje zewnętrznie, prostuje kręgosłup i przechyla dobrzusznie miednicę Unerwienie: gg. dobrzuszne n. lędźwiowego i udowego Mięśnie obręczy KM 60

Mięśnie zewnątrzbiodrowe 1. M. pośladkowy powierzchowny, gluteus superficialis * PP: boczna krawędź k. krzyżowej PK: krętarz większy k. udowej Cz: prostuje KM w st. biodrowym, rotuje wewnętrznie i odwodzi Unerwienie: n. pośladkowy doogonowy 2. M. pośladkowy średni, gluteus medius * PP: grzebień biodrowy i pow. pośladkowa k. biodrowej PK: krętarz większy Cz: prostuje, odwodzi i rotuje wewnętrznie KM w st. biodrowym Unerwienie: n. pośladkowy doogonowy i doczaszkowy 3. M. pośladkowy głęboki, gluteus profundus PP: pow. pośladkowa k. biodrowej PK: krętarz większy Cz: współdziała z m.ww Unerwienie: n. pośladkowy doczaszkowy Mięśnie zewnątrzbiodrowe 4. M. gruszkowaty, piriformis PP: pow. brzuszna i krawędź boczna k. krzyżowej PK: krętarz większy Cz: prostuje, odwodzi i rotuje zewnętrznie KM w st. biodrowym 5. M. naprężacz powięzi szerokiej uda, tensor fasciae latae PP: guz biodrowy PK: powięź szeroka Cz: zgina st. biodrowy i prostuje st. kolanowy Unerwienie: n. pośladkowy doczaszkowy 6. M. odwodziciel podudzia przedni (tylko u kota) 61

Mięśnie tylne uda (Unerwienie: n. kulszowy) 1. M. dwugłowy uda, biceps femoris * PP: guz kulszowy PK: głowa powierzchowna rzepka i jej więzadło proste, brzeg doczaszkowy piszczeli, głowa głęboka poprzez pasmo piętowe (powięź podudzia) guz piętowy Cz: prostuje st. biodrowy i odwodzi, prostuje st. kolanowy głowa powierzchowna lub zgina głowa głęboka, rotuje zewnętrznie st. kolanowy, poprzez pasmo piętowe prostuje st. stępowo podudziowy Mięśnie tylne uda (Unerwienie: n. kulszowy) 3. M. półścięgnisty, semitendinosus * PP: guz kulszowy PK: przyśrodkowo trzon piszczeli i guz piętowy przez powięź podudzia Cz: prostuje st. biodrowy, zgina i rotuje wewnętrznie kolanowy i prostuje stępowo podudziowy 4. M. półbłoniasty, semimembranosus * PP: guz kulszowy PK: głowa udowa trzon k. udowej po str. przyśrodkowej, głowa piszczelowa kłykieć przyśrodkowy piszczeli Cz: prostuje st. biodrowy, głowa piszczelowa zgina i rotuje wewnętrznie st. kolanowy, głowa udowa prostuje st. kolanowy w warunkach obciążenia kończyny 62

Mięśnie przyśrodkowe uda 1. M. najdłuższy uda (krawiecki), sartorius * PP: guz biodrowy PK: brzeg doczaszkowy, strona przyśrodkowa piszczeli, rzepka Cz: zgina st. biodrowy, zgina st. kolanowy lub prostuje (cz. przyczepiająca się do rzepki) Unerwienie: n. udowy 2. M. grzebieniowy, pectineus * PP: grzebień k. łonowej PK: k. udowa po stronie przyśrodkowej Cz: zgina st. biodrowy i przywodzi KM Unerwienie: n. zasłonowy Mięśnie przyśrodkowe uda 3. M. smukły, gracilis PP: spojenie miedniczne PK: poprzez powięź podudzia guz piętowy Cz: przywodzi i prostuje KM w st. biodrowym, zgina w kolanowym i prostuje w skokowym Unerwienie: n. zasłonowy 4. Mm. przywodziciele: długi, wielki i krótki, adductores PP: spojenie miedniczne PK: k. udowa w cz. dalszej Cz: przywodzą i prostują KM w st. biodrowym Unerwienie: n. zasłonowy 63

Mięśnie głębokie stawu biodrowego 1. M. zasłaniacz wewnętrzny, obturatorius internus PP: wewnętrzna krawędź otworu zasłonowego PK: dół krętarzowy k. udowej Cz: rotuje zewnętrznie i prostuje KM Unerwienie: n. kulszowy 2. M. zasłaniacz zewnętrzny PP: zewnętrzna krawędź otworu zasłonowego PK: dół krętarzowy k. udowej Cz: przywodzi i rotuje zewnętrznie KM Unerwienie: n. zasłonowy 3. Mm. bliźniacze, gemelli PP: kolec kulszowy PK: dół krętarzowy k. udowej Cz: rotuje zewnętrznie KM Unerwienie: n. kulszowy 4. M. czworoboczny uda, quadratus femoris PP: pow. brzuszna k. udowej PK: dół krętarzowy k. udowej Cz: rotuje zewnętrznie KM Unerwienie: n. kulszowy Mięśnie stawu kolanowego 1. M. czworogłowy uda, quadriceps femoris * PP: głowa prosta = m. prosty uda, rectus femoris: krawędź panewki biodrowej głowa przyśrodkowa = m. obszerny przyśrodkowy, vastus medialis: k. udowa po str. przyśrodkowej głowa boczna = m. obszerny boczny, vastus lateralis: k. udowa głowa pośrodkowa = m. obszerny pośrodkowy, vastus intermedius: przednia pow. trzonu k. udowej PK: podstawa rzepki i przez więzadło rzepki guzowatość piszczeli Cz: rectus femoris zgina st. biodrowy, cały quadriceps prostuje st. kolanowy, rotują st. kolanowy Unerwienie: n. udowy 64

Mięśnie stawów stępu, zginacze stępu 1. M. piszczelowy przedni, tibialis anterior** PP: nasada bliższa obu kk. podudzia PK: pow. podeszwowa I i II kk. śródstopia Cz: zgina st, skokowy, supinuje stopę Unerwienie: n. strzałkowy głęboki 2. M. strzałkowy długi, peroneus longus PP: nasada bliższa obu kk. poudzia PK: k. stępu 4, kość sześcienna Cz: zgina st. skokowy, pronuje stopę Unerwienie: n. strzałkowy wspólny 3. M. strzałkowy krótki, peroneus brevis PP: nasada dalsza obu kk. podudzia PK: 5 k. śródstopia Cz: zgina st. skokowy Unerwienie: n. strzałkowy powierzchowny Mięśnie stawów stępu, prostowniki 1. M. brzuchaty łydki, gastrocnemius * PP: głowa przyśrodkowa kłykieć przyśrodkowy k. udowej głowa boczna kłykieć boczny PK: guz piętowy Cz: zgina st. kolanowy, prostuje st. skokowy Unerwienie: n. piszczelowy 2. M. płaszczkowaty PP: bliższa połowa strzałki PK: guz piętowy Cz: prostuje st. skokowy Unerwienie: n. piszczelowy 3. M. piszczelowy tylny, tibialis posterior PP: bliższa cz. strzałki PK: przyśrodkowe więzadła stępu Cz: prostuje st. skokowy i supinuje Unerwienie: n. piszczelowy 65

Mięśnie długie palców 1. M. prostownik długi palców PP: dół prostowniczy na k. udowej PK: podstawy paliczków dalszych palców II V Unerwienie: n. strzałkowy 2. Prostownik długi palca I 3. Prostownik boczny palców prostuje palec V 4. M. zginacz powierzchowny palców PP: nadkłykieć boczny k. udowej PK: podstawy paliczków srodkowych palców II V Cz: zgina st. kolanowy, prostuje st. skokowy, zgina st. śródstopno paliczkowe i międzypaliczkowe Unerwienie: n. piszczelowy 5. M. zginacz głęboki palców PP: nasady dalsze obu kk. podudzia PK: podstawy paliczków dalszych palców I V Cz: prostuje st. skokowy, zgina st. śródstopno paliczkowe i międzypaliczkowe Unerwienie: n. piszczelowy Mięśnie krótkie palców 1. M. prostownik krótki palców 2. M. zginacz krótki palców 3. Mm. międzyzginaczowe 4. Mm. glistowate 5. Mm. międzykostne 6. M czworoboczny podeszwy 66

Mięśnie zginające i prostujące staw biodrowy Mięśnie odwodzące i przywodzące staw biodrowy 67

Mięśnie rotujące zewnętrznie i wewnętrznie staw biodrowy Mięśnie zginające i prostujące staw kolanowy 68

Mięśnie rotujące wewnętrznie i zewnętrznie staw kolanowy Zginacze i prostowniki stawu łokciowego 69

Zginacze i prostowniki stawu ramiennego 70