Przedmiotowy system oceniania z biologii w roku szkolnym 2014/2015 w klasach I LO I. Przedmiotowy system oceniania (PSO) opracowany został na podstawie: 1.Rozporządzenia MEN w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych. 2.Statutu Zespołu Szkół im. Marii Skłodowskiej Curie w Działoszynie 3.PSO z biologii uwzględnia : klasy 1 nową podstawę programową nauczania biologii i program z serii Biologia na na czasie wyd. Nowa Era II. Cele edukacji z biologii: W wyniku realizacji programu przez nauczyciela uczeń powinien wykazać się wiadomościami w zakresie: znaczenia biotechnologii współczesnej i tradycyjnej w życiu człowieka, zastosowania inżynierii genetycznej, sposobów wprowadzania nowych genów do komórek biorcy, produkcji i stosowania żywności zmodyfikowanej genetycznie, problemów etycznych związanych z rozwojem inżynierii genetycznej i biotechnologii, źródeł pozyskiwania komórek macierzystych, korzyści wynikających ze sprowadzania obcych genów do mikroorganizmów, budowy i funkcji kwasów nukleinowych, etapów procesu ekspresji informacji genetycznej, korzyści i zagrożeń wynikających ze stosowania organizmów transgenicznych, następstw pierwszej i drugiej zielonej rewolucji, uprawianych najczęściej roślin genetycznie zmodyfikowanych, wytwarzania szczepionek w roślinach transgenicznych, wyjaśnienia rozwoju biotechnologii w Polsce zgodnego z zasadami biogospodarki opartej na wiedzy, możliwości klonowania ssaków, wykorzystania badań DNA w nauce, medycynie i sądownictwie, znaczenia poznania genomu człowieka, korzyści płynących z powstania bioinformatyki, znaczenia poradnictwa genetycznego, powstawania mutacji i ich skutków, występowania chorób dziedzicznych, stosowania terapii genowej, zastosowań nanotechnologii, wykorzystania metod biotechnologicznych w ochronie różnorodności biologicznej, zmienności żywych form dla ich przetrwania, zmienności wewnątrz ekosystemu zapewniającej mu trwałość, roli gatunku ludzkiego w ekosystemach, znaczenia biologicznego różnorodności gatunkowej, tradycyjnego i uprzemysłowionego rolnictwa, wpływu rolnictwa na różnorodność gatunków uprawnych i dziko żyjących,
bezpośrednich dla człowieka korzyści z istniejącej różnorodności gatunkowej i genetycznej, przyczyn i skutków utraty i rozdzielania siedlisk, wprowadzania do ekosystemu gatunków obcych, konsekwencji nadmiernej eksploatacji gatunków, motywów ochrony przyrody, konsekwencji wsobności i dryfu genetycznego, prawnych form ochrony przyrody w Polsce, gorących miejsc różnorodności biologicznej, restytucji gatunków, znajomości koncepcji zrównoważonego rozwoju ludzkości, biernej i czynnej ochrony środowiska przyrodniczego, międzynarodowej współpracy w celu ochrony bioróżnorodności, podstawowych praw ochrony przyrody; wykazać się umiejętnościami w zakresie: wyjaśniania zależności przyczynowo-skutkowych między faktami, formułowania wniosków, wyrażania opinii na temat omawianych zagadnień, analizowania najważniejszych podstaw naukowych biotechnologii, zastosowań klonowania i rekombinowania DNA, dyskutowania na temat żywności GM, wykazania, dlaczego nie wyobrażamy sobie życia bez metod tradycyjnej biotechnologii, przedstawiania problemów etycznych związanych z rozwojem biotechnologii, dyskutowania na temat zagrożeń wynikających ze stosowania technik inżynierii genetycznej, tłumaczenia, jak wykorzystuje się osiągnięcia biologii molekularnej w medycynie, rolnictwie oraz ochronie bioróżnorodności i środowiska, wykazania, że odkrycie Watsona i Cricka otworzyło nową erę w badaniach naukowych, przedstawiania związku między strukturą DNA a jego funkcją, uzasadniania, że replikacja DNA umożliwia rozmnażanie się organizmów i życie na Ziemi, wykazywania różnicy między informacją genetyczną a kodem genetycznym, wyjaśniania, że transkrypcja rozpoczyna proces ekspresji informacji genetycznej, tłumaczenia, jak powstają organizmy transgeniczne, uzasadniania, że inżynieria genetyczna może pomóc w likwidacji głodu na świecie, tłumaczenia, że żywność GM jest w takim samym stopniu bezpieczna i niebezpieczna, jak każda inna żywność, wyjaśniania zastosowania komórek macierzystych w terapii wielu chorób, opisywania otrzymywania zrekombinowanej ludzkiej insuliny, oceniania zalet i wad pierwszej oraz drugiej zielonej rewolucji, uzasadniania konieczności zachowania starych odmian roślin uprawnych i ras zwierząt hodowlanych jako części różnorodności biologicznej, wykazywania, że uprawa roślin GM jest mniej uciążliwa dla środowiska, wyjaśniania, jakie metody stosuje się do tworzenia szczepionek roślinnych, omawiania korzyści wynikających z hodowli zwierząt GM, uzasadniania, dlaczego rozwój biotechnologii w Polsce powinien być zgodny z zasadami biogospodarki opartej na wiedzy, opisywania metody klonowania ssaków na przykładzie owcy Dolly, uzasadniania zakazu klonowania człowieka, przedstawiania dziedzin, w jakich stosuje się badania DNA, formułowania wniosków o doniosłości poznania genomu człowieka, wyrażania swojej opinii na temat korzyści i zagrożeń, jakie wiążą się z poznaniem genomu człowieka,
dyskutowania o dużym znaczeniu bioinformatyki dla biotechnologii, analizowania celowości poradnictwa genetycznego, wykazywania, że mutacja jest zmianą informacji genetycznej, uzasadniania, że wiele mutagenów jest równocześnie kancerogenami, analizowania następstw mutacji uzasadniania, dlaczego zespół Downa występuje częściej u dzieci starszych matek, analizowania znaczenia diagnostyki molekularnej w rozpoznawaniu chorób dziedzicznych, dyskutowania na temat plusów i minusów stosowania testów genetycznych, analizowania korzyści i zagrożeń wynikających z prowadzenia terapii genowej, wykazywania, że różnorodność biologiczna jest wynikiem dziedziczności i ewolucji, tłumaczenia, jak powinno się postępować z odpadami, wyjaśniania, że dzięki klonowaniu można zwiększyć populację zagrożonych gatunków, uzasadniania, że nasze codzienne, małe działania mogą chronić środowisko; wyszukiwania i analizowania informacji z różnych źródeł wiedzy, posługiwania się terminologią biologiczną, uzasadniania potrzeby zachowania bioróżnorodności, obserwowania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku, uzasadniania wpływu człowieka na różnorodność biologiczną, samodzielnego oceniania problemów ekologicznych w kategoriach przyczyn i skutków, potrzeby przestrzegania zasad ochrony przyrody, rozpoznawania obiektów chronionych, rozwiązywania lokalnych problemów ekologicznych (podejmowanie prostych działań), oceny działań człowieka wpływających na obniżenie bioróżnorodności, analizowania zmian zachodzących w środowisku pod wpływem działalności człowieka i przewidywania ich następstw, uzasadniania zachowania zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego, dokumentowania wyników swoich obserwacji i przemyśleń związanych z zagrożeniami i ochroną środowiska, tworzenia własnych projektów związanych z zachowaniem bioróżnorodności w okolicy swojego miejsca zamieszkania, argumentowania zagrożeń dla bioróżnorodności wynikających z wprowadzania gatunków obcych do biocenoz; prezentować postawy, zainteresowania i przekonania w zakresie: świadomości wykorzystywania zdobytej wiedzy biologicznej w życiu codziennym i dalszym kształceniu, aktywnej postawy samodzielnego poznawania zagadnień biologicznych, wyrabiania nawyku dbałości o estetykę miejsc uczenia się i poszanowania pomocy dydaktycznych, dostrzegania korzyści i zagrożeń płynących z rozwoju współczesnej genetyki, oceny etycznej zastosowania genetyki w medycynie, sądownictwie, nauce, doceniania poradnictwa genetycznego i przeprowadzania badań DNA, rozwijania zainteresowań w dziedzinie inżynierii genetycznej i biotechnologii oraz propagowania zdobytej wiedzy, świadomości znaczenia bioróżnorodności w przyrodzie, propagowania wiedzy i postaw proekologicznych w społeczeństwie, kształtowania etyki ekologicznej i emocjonalnej więzi z przyrodą, poczucia współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego, poszanowania i szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych, efektywnego włączania się do działań na rzecz ochrony przyrody, świadomości miejsca człowieka w przyrodzie z jednoczesnym zachowaniem bioróżnorodności,
konieczności ochrony i odnowy przyrody, możliwości wpływania na stan środowiska przyrodniczego, świadomości współpracy międzynarodowej w zachowaniu bioróżnorodności. III. Przedmiotem kontroli i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia są: 1. Wiadomości (zapamiętywanie, rozumienie) 2. Umiejętności (zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych i problemowych) 3. Postawy i przekonania (aktywność, zaangażowanie w proces uczenia się) IV. Kontrakt między nauczycielem a uczniem na sposób oceniania: a) uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości; b) sprawdziany (prace klasowe) i odpowiedzi ustne są obowiązkowe; c) prace klasowe są zapowiadane co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem i podany jest zakres sprawdzanych umiejętności i wiedzy; d) kartkówki nie muszą być zapowiedziane i nie mogą być poprawiane; obejmuje 2 ostatnie lekcje (jednostki tematyczne) lub zadania domowe; e) uczeń nieobecny na sprawdzianie (pracy klasowej) musi ją napisać w terminie uzgodnionym z nauczycielem; nie napisanie pracy w drugim terminie jest równorzędne z oceną niedostateczną f) prace klasową napisaną na ocenę niedostateczną można poprawić; poprawa jest dobrowolna i odbywa się w ciągu 2 tygodni od dnia poinformowania o ocenach; uczeń poprawia pracę tylko raz i a ocena z poprawy wpisywana jest obok oceny pierwotnej g) po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności w szkole (powyżej 1 tygodnia) uczeń ma prawo nie być oceniany przez 2 kolejne lekcje (nie dotyczy to prac klasowych); h) uczeń ma prawo do zgłoszenia raz w semestrze nieprzygotowania się do lekcji; przez nieprzygotowanie się do lekcji rozumiemy: brak pracy domowej, niegotowość do odpowiedzi, brak pomocy potrzebnych do lekcji; nieprzygotowanie do lekcji uczeń zgłasza na początku lekcji; po wykorzystaniu limitu określonego powyżej otrzymuje za każde nieprzygotowanie ocenę niedostateczną. Za brak zeszytu, podręcznika,brak aktywnego udziału w lekcji uczeń otrzymuje punkty ujemne -. 4 punkty - są równe ocenie niedostatecznej. i) na koniec semestru i roku szkolnego nie przewiduję się dodatkowych sprawdzianów zaliczeniowych; j) uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną w I semestrze, ma obowiązek w przeciągu 14 dni roboczych zgłosić się do nauczyciela w celu ustalenia terminu i formy zaliczenia semestru; k) aktywność na lekcji nagradzana jest,,+ ; za 4 zgromadzone,,plusy uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą; przez aktywność na lekcji rozumiemy: częste zgłaszanie się na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi, rozwiązywanie dodatkowych zadań na lekcji, aktywna praca w grupach; l) wszystkie formy aktywności ucznia oceniane są w skali stopniowej; m) uczeń korzystając podczas kontrolnych prac pisemnych z nie dozwolonych pomocy, świadomie zmieniają wcześniej rząd oraz podpowiadający otrzymuje ocenę niedostateczną. Otrzymana ocenę można poprawić.
n) Przy ocenianiu nauczyciel uwzględnia możliwość intelektualne ucznia, wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków lekcyjnych, aktywności podczas lekcji, chęć uczestniczenia w zajęciach i zadaniach domowych; o) Uczniowie wykazujący uzdolnienia w dziedzinie biologii mogą uczestniczyć w różnych formach zajęć pozalekcyjnych (np. koła biologiczne, konsultacje dla uczniów zdolnych), zaangażowanie i osiągnięcia ucznia mają wpływ na ocenianie semestralne lub końcowe. V. Narzędzia i pomiar osiągnięć edukacyjnych uczniów: Pomiar osiągnięć uczniów odbywa się za pomocą następujących narzędzi: a) Sprawdzian (praca klasowa) ocenianie sumujące - odpowiedź pisemna przeprowadzana po zakończeniu każdego działu, zapowiadany co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem. Sprawdziany i prace klasowe mogą zawierać dodatkowe pytania na ocenę celującą; b) Kartkówka obejmuje materiał z ostatnich trzech tematów lekcyjnych((jednostek tematycznych), nie wymaga wcześniejszego zapowiadania c) Odpowiedź ustna- przynajmniej raz w semestrze, pod względem rzeczowości, stosowania języka przedmiotu, umiejętności formułowania dłuższych wypowiedzi. Przy odpowiedzi ustnej obowiązuje znajomość materiału z dwóch ostatnich tematów lekcji (jednostek tematycznych),w przypadku lekcji powtórzeniowych -z całego działu d) Aktywność na lekcji- uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą, gdy zgromadzi cztery plusy + lub ocenę niedostateczną za cztery minusy -, gdy uzyska ich mniej, w końcu semestru zostają one zamienione odpowiednio przy trzech plusach na ocenę dobrą, przy dwóch na ocenę dostateczną a przy jednym na ocenę dopuszczającą. e) prace domowe- są obowiązkowe, zadawane z lekcji na lekcję, uczeń wykonuje pracę w zeszycie przedmiotowym jeśli nauczyciel nie poleci inaczej, mogą być sprawdzane pisemnie wg. Kryteriów sprawdzianów lub odpowiedzi ustnych.. f) referaty zadawane są z wyprzedzeniem tygodniowym, kryteria oceny odpowiadają ocenie odpowiedzi ustnej z uwzględnieniem zaproponowanej notatki. Oceny bardzo dobrej nie może otrzymać uczeń czytający referat. Ocenę o stopień w górę podnosi przygotowanie pomocy dydaktycznych umożliwiających zrozumienie referatu g) inne formy aktywności prace długoterminowe, konkursy, wykonywanie pomocy dydaktycznych, opieka nad hodowlami botanicznymi i zoologicznymizdobycie dodatkowej oceny w zależności od stopnia zaangażowania.
h) narzędzia dodatkowe: test diagnozujący sprawdza przyrost wiedzy i umiejętności uczniów po zakończeniu nauki w danej klasie, uczniowie piszą test na,,wejściu w klasie I. Zadania dodatkowe nadobowiązkowe są to zadania nieobowiązkowe o wyższym stopniu trudności dla uczniów zainteresowanych przedmiotem, chcących poszerzyć swoje wiadomości i umiejętności z dziedziny biologii, przygotowanie materiałów na nośnikach komputerowych, długoterminowe biologiczne i ekologiczne prace badawcze. VI. Kryteria wymagań na dana ocenę a) Wypowiedzi ustne: Celujący -odpowiedź wskazuje na szczególne zainteresowanie przedmiotem, spełnia kryteria oceny bardzo dobrej, wykracza poza obowiązujący program nauczania, zawiera treści poza programowe, własne przemyślenia i oceny Bardzo dobry - odpowiedź wyczerpująca, zgodna z programem nauczania, swobodne operowanie faktami i dostrzeganie związków miedzy nimi Dobry - odpowiedź zasadniczo samodzielna, zawiera większość wymaganych treści, poprawna pod względem języka mogą pojawić się nieliczne błędy, nie wyczerpuje zagadnienia. Dostateczny uczeń zna najważniejsze fakty, umie je zinterpretować, odpowiedź odbywa się przy niewielkiej pomocy nauczyciela, występują niewielkie błędy rzeczowe, zarówno w wiedzy merytorycznej jak i w sposobie jej prezentacji. Dopuszczający wymagane jest przynajmniej 40% wiedzy i umiejętności przewidzianych dla pracy pisemnej, tzn. niezbędna wiedza konieczna z punktu widzenia realizacji celów przedmiotu, podczas odpowiedzi możliwe są liczne błędy zarówno w zakresie wiedzy merytorycznej jak i w sposobie jej prezentowania, uczeń zna podstawowe fakty i przy pomocy nauczyciela udziela odpowiedzi. Niedostateczny odpowiedź nie spełnia wymagań podanych powyżej kryteriów ocen pozytywnych( brak elementarnych wiadomości, rezygnacja z odpowiedzi) b) wypowiedzi pisemne: W przypadku sprawdzianów i prac klasowych przyjmuje się skalę punktową przeliczaną na oceny cyfrowe wg. poniższych kryteriów:
powyżej 100% - ocena celująca 100% - 90% - ocena bardzo dobra 89% - 75% - ocena dobra 74% - 60% - ocena dostateczna 49% - 40% - ocena dopuszczająca 39% - 0% - ocena niedostateczna Ocenę celującą uczeń uzyskuje w przypadku, gdy rozwiąże zadania objęte programem nauczania oraz zadania dodatkowe wykraczające poza program nauczania c) Aktywność ucznia może być oceniana przez stosowanie + i - 4 plusy = ocena bardzo dobra, 4 minusy = ocena niedostateczna Uczeń może otrzymać + za: aktywne włączanie się w toku lekcji efektywną prace w grupach lub z podręcznikiem poszukiwanie i prezentowanie materiałów związanych z bieżącymi tematami lekcji przygotowywanie prostych pomocy dydaktycznych dbałość o wystrój i estetykę gabinetu biologicznego dbałość o hodowle zwierząt i roślin propagowanie wiadomości przyrodniczych Uczeń może otrzymać - za: brak efektywnej pracy w grupie lub z podręcznikiem brak aktywnego włączania się w toku lekcji brak zeszytu i podręcznika VII. Formy poprawy oceny, wystawienie oceny semestralnej i końcowej: 1. nauczyciel sprawdza prace pisemne w terminie 14 dni roboczych 2. uczeń ma możliwość jednorazowej poprawy oceny niedostatecznej ze sprawdzianu( pracy klasowej) w formie i terminie ustalonym z nauczycielem, poprawa jest dobrowolna 3. do dziennika obok oceny pierwotnej ze sprawdzianu wpisuje się ocenę poprawioną 4. wszystkie prace archiwizowane są do końca roku szkolnego tj.31.08.br.- uczniowie i ich rodzice mogą je zobaczyć i otrzymać uzasadnienie wystawionej oceny 5. ocena roczna nie jest średnią arytmetyczną ocen cząstkowych 6. wystawienie oceny semestralnej i na koniec roku szkolnego dokonywane jest na podstawie ocen cząstkowych, przy czym większa wagę mają oceny ze sprawdzianów, w drugiej kolejności są oceny z odpowiedzi ustnych i kartkówek, pozostałe oceny są wspomagające 7. istnieje możliwość konsultacji z nauczycielem w przypadku, gdy uczeń zgłosi chęć uzupełniania braków z przedmiotu( dot. również uczniów wykazujących specyficzne
trudności w nauce biologii) 8. w przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności na sprawdzianie uczeń pisze zaległy sprawdzian na najbliższej lekcji 9. uczeń ma możliwość poprawy oceny semestralnej w formie i terminie ustalonym z nauczycielem w przypadkach, gdy: liczne usprawiedliwione nieobecności są spowodowane leczeniem lub przypadkiem losowym zauważalna jest silna motywacja do nauki i zainteresowanie przedmiotem VIII. Sposoby informowania uczniów : Na początku roku szkolnego uczniowie są zapoznawani z PSO.Wymagania na poszczególne oceny są udostępniane wszystkim uczniom. Wszystkie oceny oparte o opracowane kryteria są jawne zarówno dla ucznia jak i jego rodziców. Sprawdziany i inne pace pisemne są przechowywane w szkole do końca danego roku szkolnego. W trakcie realizowania celów edukacyjnych i oceniania ucznia nauczyciel przedmiotu pomaga w samodzielnym planowaniu i motywuje ucznia do dalszej pracy. XI. Sposoby informowania rodziców / prawnych opiekunów O ocenach cząstkowych informuje się rodziców na zebraniach rodzicielskich lub w czasie indywidualnych spotkań z rodzicami, udostępniając zestawienie ocen. Na dwa tygodnie przed rocznym klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej nauczyciel informuje w formie ustnej ucznia i za jego pośrednictwem rodziców o przewidywanej dla niego ocenie klasyfikacyjnej i możliwościach poprawy. Na miesiąc przed klasyfikacją (semestralną lub końcowo roczną) uczniowie i ich rodzice oraz wychowawca klasy jest informowany o zagrożeniu oceną niedostateczną i możliwościami jej poprawy. Oceny przekazuje rodzicom wychowawca, natomiast omawia nauczyciel uczący. Ponadto nauczyciel uczący informuje rodziców o aktualnym stanie rozwoju i postępów w nauce; dostarcza informacji o trudnościach ucznia w nauce biologii; dostarcza informacji o uzdolnieniach ucznia; daje wskazówki do pracy z uczniem; X. Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych Ocenianie ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych dostosowane jest do jego indywidualnych możliwości. Uwzględnia ono zalecenia opinii lub orzeczenia PPP, Jego zaangażowanie w proces dydaktyczny oraz postępy w nauce Opracowała: mgr Anita Nożownik