WYBRANE ARCHIWALIA DOTYCZĄCE PIERWSZEGO ETAPU REORGANIZACJI POKOJOWEJ LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO W 1945 R.

Czesław Tokarz WYBRANE ARCHIWALIA DOTYCZĄCE PIERWSZEGO ETAPU REORGANIZACJI POKOJOWEJ LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO W 1945 R. Zgromadzone w Centralnym Archiwum Wojskowym akta stanowią poważną bazę źródłową do poznania dziejów i przemian organizacyjnych LWP w pierwszych latach powojennych. Z chwilą zakończenia wojny władze naczelne LWP przystąpiły do realizacji koniecznych poczynań związanych ze stopniowym przechodzeniem wojska na organizację czasu pokojowego. Wiązało się to ze zmianą dyslokacji jednostek, opracowaniem nowych etatów czasu pokojowego, demobilizacją, opracowaniem nowych form szkolenia i dowodzenia zgodnych z nowymi zadaniami, zorganizowaniem aparatu zaopatrzenia, a także uruchomieniem produkcji na rzecz wojska. Poczynania te miały również duże znaczenie dla dalszego rozwoju wojska, gdyż stały się punktem wyjściowym do dalszego rozwoju sił zbrojnych i stworzenia armii nowego typu. Chronologicznie, przedsięwzięcia organizacyjne można podzielić na trzy etapy. W pierwszym na czoło zadań LWP wysuwa się problem przedyslokowania jednostek z terenu Niemiec i Czechosłowacji, gdzie zakończyły działania bojowe. W dalszej kolejności przystąpiono do częściowej demobilizacji starszych roczników. W okresie tym wydzielone jednostki wkroczyły do walki z reakcyjnym podziemiem oraz

brały udział w akcji przesiedleńczej Niemców z Ziem Odzyskanych, akcji osiedleńczej, ochronie granic i rozminowywaniu kraju. Następuje też dalsze umocnienie władz naczelnych WP i terenowej administracji wojskowej. W następnym okresie obejmującym jesień 1945 wiosna 1946 rok prowadzi się dalszą demobilizację, zmniejszając ilość jednostek, ustala się nową strukturę wojsk lądowych, opracowuje się nowe formy szkolenia. Przystępuje się do formowania Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a także Wojsk Ochrony Pogranicza i Marynarki Wojennej. Następuje wzrost walki ze zbrojnym reakcyjnym podziemiem, a także kontynuuje się intensywne prace przy rozminowaniu. Ogólnie rzecz biorąc jest to okres szczególnie trudny nie tylko dla kraju, ale i dla jego sił zbrojnych. Natomiast w okresie od kwietnia 1946 roku do stycznia 1947 roku prowadzono dalszą demobilizację starszych roczników, ukształtowano korpus oficerski oraz opracowano doskonalsze formy szkolenia. Nadal prowadzona jest walka z reakcyjnym podziemiem, wojsko bierze udział w życiu politycznym kraju (referendum, przygotowanie do wyborów do Sejmu), a także udział w akcji osiedleńczej i repatriacyjnej. W ciągu 1947 roku przechodzenie sił zbrojnych na stopę pokojową dobiega końca, w wyniku czego ukształtowane zostają trzy rodzaje wojsk: lądowe, lotnictwo i Marynarka Wojenna. Obok istniejących dowództw Wojsk Lotniczych i Marynarki Wojennej powołane zostaje do życia Dowództwo Wojsk Lądowych. Okręgi wojskowe otrzymały jednolite kierownictwo jakim było Dowództwo Wojsk Lądowych. W konsekwencji związki taktyczne i samodzielne oddziały podporządkowano dowództwom okręgów wojskowych. Demobilizacja w tym okresie wkracza w końcową fazę, co w rezultacie doprowadza do systemu dwuletniej służby wojskowej, niezbędnej do szkolenia rezerw poborowych. Przez stworzenie sieci szkolnictwa wojskowego łącznie z Akademią Sztabu Generalnego powstaje nowa wyspecjalizowana kadra oficerska. W tym też okresie dobiega końca walka z reakcyjnym podziemiem i wojsko przechodzi do normalnych zajęć czasu pokojowego, tj. do szkolenia i umacniania obronności kraju 1. 1 Część wstępną omówiono na podstawie opracowania K. F r o n t c z a k a, Siły Zbrojne Polski Ludowej. Przejście na stopę pokojową 1945 1947, Warszawa 1974.

* Zachowane w Centralnym Archiwum Wojskowym materiały źródłowe, a szczególnie zespoły 1 i 2 armii WP, Sztabu Głównego, Sztabu Generalnego, Szefostwa Mobilizacji i Uzupełnień, Departamentu Poboru i Uzupełnień, Głównego Kwatermistrzostwa WP i Naczelnego Dowództwa WP zawierają wyczerpujące dane o procesie dalszego tworzenia polskich sił zbrojnych w końcowym okresie wojny, po jej zakończeniu i w pierwszych latach powojennych. Pierwszy okres formowania zakończony został w 1944 roku, plany powiększenia liczebności WP w 1945 roku zawierały już elementy umożliwiające samodzielne istnienie wojska po zakończeniu działań bojowych. Konieczność utworzenia jednostek, instytucji i zakładów wojskowych mogących obsługiwać Wojsko Polskie zarówno w okresie wojny, jak i po jej zakończeniu rozpatrywana była już pod koniec 1944 roku tj. w okresie opracowania zamierzeń organizacyjnych na 1945 rok. Powzięte w tej dziedzinie decyzje rozpoczęto realizować już od lutego 1945 roku. W związku z wyzwoleniem znacznej części terytorium Polski polecono rozkazem NDWP nr 23/org. z dnia 1 lutego 1945 roku 2 sformować w terminie do dnia 1 kwietnia sześć okręgów wojskowych, dokonując jednocześnie podziału terytorium kraju między poszczególne okręgi. Opracowano także statut dowództwa okręgu określany jako prawa i obowiązki dowódcy okręgu wojskowego 3, normujący zakres działania dowódcy i strukturę organizacyjną okręgu. 6 lutego 1945 roku ukazał się rozkaz NDWP 4 nr 29/org. polecający przekazanie roboczych batalionów łączności Ministerstwu Poczt i Telegrafów w terminie do 15 lutego 1945 roku. W tym dniu też ukazał się rozkaz NDWP 5 nr 30/org., który w związku z organizacją okręgów i garnizonów na wyzwolonych terenach Polski, polecał sformowanie sześciu szpitali okręgowych i trzech garnizonowych. 2 CAW, III-446-18, k. 43. 3 Tamże, k. 44. 4 Tamże, k. 41. 5 Tamże, k. 42.

Szpitale okręgowe sformowano w Warszawie, Lublinie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu i Toruniu, garnizonowe w Radomiu, Przemyślu i Chełmie. 7 lutego 1945 roku w rozkazie szefa Mobilizacji i Uzupełnień nr 21 uznano za sformowane Dowództwo Lubelskiego Okręgu Wojskowego 6. Była to pierwsza instytucja wojskowa, która istniała również w okresie pokojowym. 10 kwietnia tegoż roku dokonano tymczasowego podziału istniejących rejonowych komend uzupełnień między poszczególne DOW. Wykaz opracowany przez Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień 7 informował jakie rejonowe komendy uzupełnień podlegały DOW- Warszawa. Krótko po tym, bo 13 kwietnia 1945 roku ukazał się rozkaz NDWP 8 nr 0092/org. stanowiący uzupełnienie rozkazu nr 023/org. z dnia 1 lutego 1945 roku. Rozkaz ustalał granice okręgów wojskowych, włączając jednocześnie województwo rzeszowskie do Krakowskiego Okręgu Wojskowego. Podczas gdy granice okręgów przez dłuższy czas pozostawały niezmienione, podległość jednostek wchodzących w skład okręgów uległa zmianie już z końcem kwietnia 1945 roku. Zachowując podział terytorialny, określony rozkazem 0092/org. Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień anulowało wszystkie swoje rozkazy w przedmiocie podległości jednostek okręgom wojskowym i w rozkazie nr 54 z dnia 21 kwietnia 1945 roku 9 ustaliło nową przynależność jednostek do poszczególnych dowództw okręgów wojskowych. Już pod koniec działań wojennych, w dniu 7 maja 1945 roku ukazał się rozkaz NDWP nr 116/org. o przeformowaniu 1 brygady kawalerii na 1 dywizję kawalerii 10, zaś 11 maja rozkaz 1 AWP nr 194 o Sformowaniu 5 dywizji artylerii 11. Fakty te nie mają wprawdzie związku z przejściem wojska na stopę pokojową, będą jednak istotne przy omawianiu przeformowania poszczególnych jednostek na pokojowe etaty. O dalszym rozszerzeniu kompetencji dowództw okręgów wojskowych świadczy rozkaz NDWP 12 nr 118/org. z dnia 7 maja 1945 roku, na podstawie którego włączono w skład 6 CAW, III-368-849, k. 49. 7 CAW, III-1-199, k. 289. 8 CAW, III-1-62, k. 323. 9 CAW, III-1-77, k. 109. 10 CAW, III-446-18, k. 152. 11 CAW, III-4-123, k. 72. 12 CAW, III-446-18, k. 154.

DOW oddział drogowy okręgu. Dnia 15 maja 1945 roku ukazał się rozkaz NDWP nr 122/org. 13 będący uzupełnieniem rozkazu 116/org. z dnia 7 maja 1945 roku, który nakazywał sformowanie 1 dywizji kawalerii wg etatów nr K 3/1-K 3/17. Tenże rozkaz ustalał jej nazwę, która brzmiała: 1 Warszawska Dywizja Kawalerii. Niemal jednocześnie 1 DK przeszła do dyspozycji Naczelnego Dowództwa WP, wraz z nią ze składu 1 AWP do dyspozycji NDWP przeszły 1 i 3 DP 14. W maju 1945 roku również dalsze jednostki i związki taktyczne zostały wyłączone ze składu 1 AWP. I tak: zgodnie z rozkazem dowódcy 1 AWP nr 0227 z dnia 29 maja 1945 roku 15 4 DP przeszła pod rozkazy 1 AWP celem użycia jej do formowania Korpusu Bezpieczeństwa. Do ważniejszych posunięć organizacyjnych w tym okresie należało formowanie 1 Korpusu Wojsk Wewnętrznych. Rozkaz organizacyjny NDWP nr 0128 16 wydany 25 maja 1945 roku w myśl uchwały Rady Ministrów nakazywał sformowanie korpusu. Na formowanie korpusu obok 4 DP, o czym wspomniano wyżej, wykorzystano 1 i 2 brygadę zaporową oraz jednostki podporządkowane ministrowi Spraw Wewnętrznych. 25 maja 1945 roku została uregulowana przez Naczelne Dowództwo WP sprawa kompetencji dowódców okręgów wojskowych i dowódcy 2 AWP. W tym dniu ukazał się rozkaz nr 0283 17, który w związku z obsadzeniem przez WP linii Odry wszystkie jednostki rozlokowane na tej linii i na głębokości 50 km od niej podporządkował dowódcy 2 AWP gen. broni Karolowi Świerczewskiemu. Natomiast wszystkie formacje ochrony wewnętrznej, rejonowe komendy uzupełnień oraz instytucje wojskowe o charakterze administracyjnym podlegać miały dowódcom okręgów wojskowych. Wyjątek stanowił jedynie dowódca Garnizonu Poznań, który podlegał bezpośrednio dowódcy 2 AWP. Wreszcie 3 czerwca 1945 roku ukazał się rozkaz operacyjny NDWP nr 00304/op. 18, będący niejako podsumowaniem wszystkich poprzednich posunięć organizacyjnych i zmian w strukturze sił zbrojnych. Przede 13 Tamże, k. 160. 14 Rozkaz nr 0031 1 AWP z dnia 17.05.1945 r. CAW, III-4-123, k. 93. 15 Tamże, k. 84. 16 CAW, III-446-18, k. 169. 17 CAW, III-1-36, k. 175. 18 Tamże, k. 206.

wszystkim podporządkował on wszystkie jednostki i formacje WP z wyjątkiem 1 AWP bezpośrednio Naczelnemu Dowódcy WP. Jednocześnie z tymi tak ważnymi przedsięwzięciami kontynuowano w tym okresie formowanie dalszych jednostek i instytucji wojskowych zgodnie z planem formowań na 1945 rok. Między innymi w dniu 3 czerwca 1945 roku ukazał się rozkaz NDWP nr 0135 o formowaniu 15 DP 19, zaś 7 czerwca 1945 roku nastąpiła reorganizacja instytucji centralnych sił zbrojnych. Tego dnia ukazał się rozkaz NDWP nr 0140/org. 20 o organizacji Ministerstwa Obrony Narodowej. Zgodnie z tym rozkazem, do dnia 20 czerwca 1945 roku polecono sformować I Wiceministerstwo Obrony Narodowej według etatu nr 1/29, zgodnie z którym skład organizacyjny Wiceministerstwa wyglądał następująco: 1. Departament Piechoty i Kawalerii 2. Departament Poboru i Uzupełnień 3. Departament Wojskowo-Inżynieryjny MON 4. Departament Zaopatrzenia Artyleryjskiego MON 5. Departament Łączności MON 6. Departament Chemiczny MON. Jednocześnie rozformowane zostały istniejące do tej pory instytucje centralne, bądź stan osobowy ich wykorzystano na formowanie nowo powstałych departamentów. Rozkaz ten regulował także podległość poszczególnych instytucji, mianowicie dowództwa okręgów wojskowych podporządkowane zostały I Wiceministrowi, zaś ich zarządy Pol-Wych. Głównemu Zarządowi Pol-Wych. Ponadto rozkazem tym ustalono kompetencje poszczególnych departamentów. Kolejny rozkaz NDWP nr 0141/org. z dnia 7 czerwca 1945 roku 21 nakazywał rozformowanie Oddziału Topograficznego Sztabu Głównego i sformowanie na jego bazie Wojskowego Instytutu Geograficznego. Rozkaz NDWP nr 146/org. z dnia 12 czerwca 1945 roku 22 zalecał odpowiednią reorganizację Głównego Zarządu Pol-Wych. WP oraz utworzenie komórek politycznych w poszczególnych departamentach I 19 CAW, III-446-18, k. 176. 20 Tamże, k. 188. 21 Tamże, k. 189. 22 Tamże, k. 194.

Wiceministerstwa ON. Na podstawie rozkazu NDWP nr 156/org. z dnia 29 czerwca 1945 roku 23 rozpoczęto formowanie dwóch dalszych dywizji piechoty, całkowicie według nowych etatów pokojowych. Były to 16 DP formowana na bazie 4 zapasowego pułku piechoty i 17 DP formowana na bazie 2 zapasowego pułku piechoty. Tak więc w ciągu maja i czerwca 1945 roku stworzono już realne podstawy do przejścia wojska na stopę pokojową. W tym okresie utworzono sieć okręgów wojskowych, podzielono między te dowództwa obszar kraju, z grubsza ustalono kompetencje dowódców okręgów oraz sformowano pierwsze jednostki według nowych, pokojowych etatów. Dodać należy, iż mimo że w tym okresie nadal istniały dowództwa 1 i 2 armii, oba te związki operacyjne wykonywały zadania związane z ochroną granic państwowych i nie podlegały dowództwom okręgów. Konieczność ochrony i obrony granicy państwa przez jednostki 1 i 2 armii spowodowała, że już w dniu 1 lipca 1945 roku 8 DP wyłączona ze składu 2 AWP do dyspozycji NDWP włączona została w skład 1 AWP na podstawie rozkazu 1 AWP nr 152/op. 24 i szyfrogramu NDWP. Dywizja rozlokowana została w Krośnie z zadaniem ochrony granicy z Czechosłowacją na odcinku Piwniczna Użok. Także i 10 DP na podstawie rozkazu Sztabu Głównego nr 00370/org. i rozkazu dowódcy 1 AWP nr 00153/op. z dnia 3 lipca 1945 roku 25 podporządkowana została dowódcy 1 AWP i skierowana na ochronę granicy z Czechosłowacją. Obok tych posunięć o charakterze operacyjno-organizacyjnym, które stanowiły również pewien etap prac przygotowujących przeformowanie wojska na etaty pokojowe na bazie jednostek 1 AWP i 2 AWP, sformowano następnie Wojska Ochrony Pogranicza. Według całkowicie nowych etatów rozpoczęto formowanie dowództwa Marynarki Wojennej. Formowanie dowództwa nastąpiło na podstawie rozkazu NDWP nr 00163/org. z dnia 7 lipca 1945 roku 26. Jednocześnie, w celu zapewnienia tworzącym się oddziałom Marynarki 23 Tamże, k. 208. 24 CAW, III-4-15, k. 15. 25 Tamże, k. 17 18. 26 CAW, III-446-18, k. 217.

Wojennej odpowiednio wyszkolonej kadry, Naczelny Dowódca WP wydał w dniu 9 lipca 1945 roku rozkaz specjalny nr 0524 27, polecający wszystkim jednostkom nadesłanie spisu oficerów, którzy służyli przed wojną w Marynarce Wojennej. W lipcu 1945 roku, obok przedstawionych już prac organizacyjnych mających na celu formowanie nowych jednostek, nastąpiły pierwsze rozformowania i przeformowania. Mianowicie, już 7 lipca na podstawie rozkazu NDWP 28 nr 00164/org. rozformowana została 11 samodzielna brygada artylerii przeciwpancernej. Stan osobowy brygady, jej uzbrojenia i sprzęt wykorzystano do formowania pododdziałów artyleryjskich 16 i 17 dywizji piechoty. 10 lipca 1945 roku na podstawie rozkazu NDWP 29 nr 00165/org. przystąpiono do reorganizacji jednostek lotniczych WP. Także Dowództwo Wojsk Lotniczych istniejące dotąd według etatu nr 015/467 na podstawie rozkazu NDWP nr 0180/org. 30 z dnia 11 lipca 1945 roku przeformowane zostało na etat pokojowy nr 6/12 przewidujący stan osobowy dowództwa 464 osoby wojskowe i 35 pracowników kontraktowych. Oba zacytowane rozkazy były zapowiedzią mających wkrótce nastąpić zmian organizacyjnych w całej strukturze wojska. Wypada bowiem zasygnalizować, że tuż po zakończeniu wojny Sztab Główny WP zalecił dowódcom rodzajów wojsk i służb opracowanie orientacyjnych planów organizacji wojska na okres pokojowy (pismo Oddziału Organizacyjno-Etatowego Sztabu Głównego nr 00852 z dnia 23 maja 1945 roku) 31. Plany te rzecz oczywista ulegały częstym zmianom w rezultacie jednak posłużyły do konkretnych założeń reorganizacji sił zbrojnych. Zamierzenia organizacyjne oparto na zasobach mobilizacyjnych poszczególnych DOW, opracowanych na dzień 10 lipca 1945 roku. Zestawienia opracowano z rozbiciem na poszczególne roczniki oraz specjalności wojskowe. Niezmiernie doniosły był rozkaz NDWP nr 0177/org. z dnia 18 lipca 1945 roku 32. W związku z organizacją najwyższych władz wojskowych nakazano 27 CAW, III-4-123, k. 108. 28 CAW, III-446-18, k. 218. 29 Tamże, k. 219. 30 Tamże, k. 224. 31 Plany organizacji wojska na okres pokojowy patrz: CAW, III-1-75. 32 CAW, III-446-18, k. 234.

sformowanie w terminie do dnia 31 lipca 1945 roku Sztabu Generalnego według etatu nr 1/48 na bazie Sztabu Głównego istniejącego według etatu nr 02/401 Dowództwa Frontu 33. Dalsze instytucje centralne wojska zorganizowano na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 0189/org. z dnia 20 lipca 1945 roku 34. Na podstawie tego rozkazu zorganizowano Biuro Historyczne przy Głównym Zarządzie Pol-Wych WP. W tym też czasie 1 armia WP rozkazem nr 0299 przekazała Kursy Wyszkolenia Oficerów Armii do dyspozycji MON 35. Rozformowanie Głównego Kwatermistrzostwa, które istniało na podstawie etatu nr 02/401 i wchodziło w skład Frontu, nastąpiło na podstawie rozkazu NDWP nr 0196/org. z dnia 27 lipca 1945 roku 36. Na jego miejsce sformowano aparat III Wiceministerstwa Obrony Narodowej. Na podstawie rozkazu NDWP nr 0184/org. z dnia 28 lipca 1945 roku przeniesiony został na etat czasu pokojowego Oddział Personalny WP ze zmianą nazwy na Departament Personalny WP 37. Jednocześnie rozformowana została Komisja Weryfikacyjna przy Biurze Personalnym WP. Po reorganizacji Komisja weszła w skład etatu Departamentu Personalnego WP. Istotną zmianę w strukturze wojska wprowadzał rozkaz NDWP nr 0213/org. z dnia 21 sierpnia 1945 roku 38, na podstawie którego w terminie do dnia 15 września 1945 roku sformowano 36 rejonowych komend uzupełnień na terenach dawnych Prus Wschodnich, województwa gdańskiego, Pomorza Zachodniego i Dolnego Śląska. Jednocześnie zreorganizowano istniejące już rejonowe komendy uzupełnień. Równolegle z tymi poczynaniami, na podstawie rozkazu NDWP nr 0208/org. z dnia 22 sierpnia 1945 roku terytorium kraju podzielono na siedem okręgów wojskowych 39. Równocześnie nakazano rozformować dowództwo 1 i 2 armii WP oraz dowództwo 1 korpusu piechoty, a skład osobowy dowództw, oddziałów, obsługi specjalnej, jednostek i instytucji kwatermistrzowskich armii wykorzystać dla 33 Sztab Główny WP został powołany do życia rozkazem NDWP nr 3/org. z dnia 8.08.1944 r., CAW, III-1-300, k. 6, 15, 157. 34 CAW, III-446-18, k. 254. 35 CAW, III-4-123, k. 115. 36 CAW, III-446-18, k. 254. 37 Tamże, k. 241. 38 Tamże, k. 273 283. 39 CAW, III-1-62, k. 377.

formowania Śląskiego i Poznańskiego OW, natomiast skład osobowy 1 korpusu piechoty oraz Okręg Wojskowy Bydgoszcz wykorzystać dla formowania Pomorskiego Okręgu Wojskowego. W początkach września przystąpiono do dalszego przeformowania na etaty pokojowe poszczególnych rodzajów wojsk i służb 40. Jako konsekwencję wymienionych przedsięwzięć organizacyjnych, Naczelny Dowódca WP wydał w dniu 5 września 1945 roku 41 rozkaz nr 00510, w którym w związku z przejściem wojska na strukturę pokojową oraz w celu usprawnienia dowodzenia przez dowództwa okręgów wojskowych, polecił okręgom poczynić przygotowania do objęcia dowództwa nad wszystkimi jednostkami stacjonującymi na ich terenie. Ponadto rozkaz określał podległość poszczególnych jednostek okręgom. Następnym z kolei był rozkaz NDWP nr 0236/org. z dnia 8 września 1945 roku określający zasady i tryb rozformowania i przeformowania jednostek artylerii 42. 12 września 1945 roku ukazał się rozkaz nr 00183 dowódcy 2 AWP 43, który precyzował czynności zmierzające do sformowania dowództwa Okręgu Wojskowego Poznań. W rozkazie podano m.in. wykaz jednostek wchodzących w skład okręgu. W celu ochrony granic Polski w okresie pokojowym, w dniu 13 września 1945 roku Naczelny Dowódca WP wydał rozkaz nr 0245/ org. 44 nakazujący w terminie do 15 października tegoż roku sformowanie Departamentu Wojsk Ochrony Pogranicza według etatu nr 8/30. Departament podporządkowano I wiceministrowi ON. Istotny jest również rozkaz NDWP nr 0248/org. z dnia 14 września 1945 roku 45 o reorganizacji wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Zgodnie z wytycznymi rozkazu polecono przenieść na etaty czasu pokojowego 1 Drezdeński Korpus Pancerny. Zasługującym na uwagę był rozkaz NDWP nr 0268/org. z dnia 25 września 1945 roku 46, który polecał przeformowanie na etaty pokojowe I Wiceministerstwa Obrony Narodowej. 40 CAW, III-446-18, k. 308. 41 CAW, III-263-49, k. 29 42. 42 CAW, III-1-62, k. 470 474. 43 CAW, III-5-171, k. 161. 44 CAW, III-1-62, k. 475. 45 CAW, III-446-18, k. 345. 46 Tamże, k. 385.

1 września 1945 roku opracowany został plan reorganizacji jednostek kwatermistrzowskich Wojska Polskiego 47. Zgodnie z tym planem całkowitemu rozformowaniu ulec miało 129 jednostek obsługi, natomiast szereg innych jednostek tego typu miało być przeformowanych na etaty pokojowe. Do ważniejszych rozkazów tego okresu należy rozkaz NDWP nr 0278/org. z dnia 9 października 1945 roku 48 nakazujący rozformowanie 1 Korpusu Pancernego w terminie do 1 listopada 1945 roku. Ważny był także rozkaz NDWP nr 303/org. z dnia 30 października 1945 roku o przemianowaniu I Wiceministerstwa na II Wiceministerstwo ON z tym samym zakresem działania 49. W ślad za innymi rodzajami wojsk na podstawie rozkazu NDWP nr 0321/org. z dnia 16 listopada 1945 roku 50 zreorganizowane zostały redakcje gazet wojskowych i instytucje kulturalno-oświatowe. 7 Rejon Baz Lotniczych, który już wcześniej przeformowany został na etaty pokojowe ze zmianą nazwy na 1 Rejon Baz Lotniczych na podstawie rozkazu NDWP nr 0326/org. z dnia 25 listopada 1945 roku 51 został rozformowany. Na uwagę zasługuje także rozkaz nr 0333/org. z dnia 30 listopada 1945 roku. W związku z przybyciem floty z zagranicy rozkaz określał dalszą rozbudowę Marynarki Wojennej RP 52. W ten sposób pod koniec 1945 roku większość jednostek i instytucji ludowego Wojska Polskiego przeformowana już została na etaty pokojowe, bądź w ramach ogólnej reorganizacji sił zbrojnych rozformowana. Na zakończenie wymienić jeszcze należy rozkaz NDWP nr 0342/ org. z dnia 27 grudnia 1945 roku 53 nakazujący zmniejszenie stanów etatowych w niektórych instytucjach centralnych MON oraz rozkaz NDWP nr 0343/org. z dnia 27 grudnia 1945 roku 54, na podstawie którego rozformowano 13 i 17 dywizję piechoty. 47 CAW, III-446-27, k. 140. 48 CAW, III-446-18, k. 392. 49 Tamże, k. 419. 50 Tamże, k. 445. 51 Tamże, k. 453. 52 CAW, spis nr 1545/73, t. 8, k. 290. 53 CAW, III-446-18, k. 501. 54 CAW, spis nr 1545/73, t. 8, k. 320.

* * * W artykule wymieniono jedynie materiały obrazujące najistotniejsze przedsięwzięcia organizacyjne, przeprowadzone w ludowym Wojsku Polskim w 1945 roku. Nie uwzględniono natomiast szeregu dalszych rozkazów i zarządzeń organizacyjnych dotyczących rozformowań, przeformowań i tworzenia szeregu drobnych jednostek często o charakterze pomocniczym, których omawianie ze względu na szczupłość miejsca nie wydaje się być celowym. Dodać należy, że przedstawiona reorganizacja była podstawą do późniejszego rozwoju wojska i zadań, jakie wyłoniły się przed siłami zbrojnymi w latach późniejszych.