Regulamin sprawności harcerskich Organizacji Harcerzy ZHPnL

Zatwierdzony Rozkazem L02/2012 Naczelnika OH-rzy ZHPnL z dnia 31 stycznia 2012 r. Regulamin sprawności harcerskich Organizacji Harcerzy ZHPnL 1 Sprawność to zdobyta i udowodniona działaniem umiejętność, którą harcerz potrafi posłużyć się w razie potrzeby. Zdobywanie sprawności jest formą samokształcenia. Służy budzeniu, rozwijaniu i pogłębianiu zainteresowań, umożliwia przyswojenie przydatnych w życiu umiejętności i ćwiczenie zaradności oraz uczy rzetelności w działaniu. Przyznanie sprawności jest uznaniem umiejętności harcerza w danej dziedzinie. Zdobyte sprawności wskazują, że harcerz wykonał określone zadania, zdobył niezbędne umiejętności z pewnej dziedziny i potrafi z nich korzystać. Sprawności odgrywają ważną rolę w harcerskim wychowaniu. Aby w pełni wykorzystać możliwości wychowawcze, jakie stwarza zdobywanie sprawności, drużynowy powinien wiedzieć, że zdobywając je harcerz: zdobywa konkretną wiedzę i umiejętności; rozwija swoje zdolności; odkrywa nowe zainteresowania; uczy się zaradności, przedsiębiorczości i rzetelności; uczy się szacunku dla ludzkiej pracy; sprawdza swoje możliwości. Wybór sprawności zależy od indywidualnej decyzji harcerza. Zadaniem drużynowego jest przedstawienie harcerzom oferty sprawności i stworzenie warunków do ćwiczenia wybranych przez nich umiejętności. Drużynowy powinien także troszczyć się o to, aby zdobywanie sprawności umożliwiało harcerzom osiągnięcie pewnego zasobu podstawowych umiejętności z różnych 1

dziedzin, potrzebnych w codziennym życiu, przydatnych społecznie wspierających rozwój młodego człowieka. i wszechstronnie Drużynowy powinien motywować do zdobywania sprawności. Musi przy tym pamiętać, że nieuzasadnione obniżanie wymagań podważa wychowawczy sens sprawności. Do zadań drużynowego należy także troska o to, aby zdobyte przez harcerzy umiejętności znalazły zastosowanie w ich codziennym życiu oraz w pracy drużyny. 2 Wymagania sprawności Każda sprawność składa się z wymagań, dotyczących poznania lub zrozumienia określonej dziedziny oraz z zadań, umożliwiających ćwiczenie, sprawdzenie i zaprezentowanie konkretnych umiejętności. Każda sprawność opisana jest w postaci 4-5 wymagań, wyrażonych najczęściej za pomocą czasowników wykonał, pokazał, przedstawił, zorganizował, przygotował lub innych wskazujących na zadaniowy charakter wymagania. Podstawowy zestaw sprawności, zatwierdzony przez Naczelnika Organizacji Harcerzy ZHPnL, zawiera wymagania sprawności, dotyczących tradycyjnych obszarów harcerskiego działania, odpowiadających na wyzwania współczesnego życia, rozwijających najpopularniejsze dziedziny zainteresowań harcerzy. 3 Poziomy sprawności Sprawności występują w czterech poziomach trudności. Sprawności oznaczone jedną gwiazdką - dla początkujących w danej dziedzinie. Pozwalają zdobyć podstawowe harcerskie umiejętności lub na poziomie elementarnym poznać jakąś inną dziedzinę. 2

Ich zdobywanie nie wymaga szczególnych predyspozycji i warunków ani długiego czasu próby. Sprawności te najbardziej odpowiednie są dla harcerzy. Sprawności oznaczone dwiema gwiazdkami - dla pogłębiających wiedzę i doskonalących umiejętności, rozwijających swoje zainteresowania. Motywują do zdobywania podstawowej wiedzy z wybranej dziedziny poza programem pracy drużyny lub zastępu i do samodzielnego poszukiwania możliwości ich praktycznego wykorzystania. Mogą je zdobywać harcerze oraz harcerze starsi. Sprawności oznaczone trzema gwiazdkami zakładają zdobycie ponadprzeciętnej, rozległej wiedzy i umiejętności z wybranej dziedziny, wymagają umiejętności samodzielnego, konsekwentnego doskonalenia się w tej dziedzinie, a także zorganizowania do działania innych (np. zastępu, drużyny, klasy). Najbardziej odpowiednie są dla harcerzy starszych. Sprawności mistrzowskie wymagają umiejętności na poziomie niemal profesjonalnym (w przypadku dziedzin związanych z aktywnością zawodową), liczącym się w dorosłym życiu. Mogą stanowić istotny atut przy podejmowaniu pracy zawodowej. Sprawności mistrzowskie stanowią świadectwo zaawansowanych zainteresowań i dużej aktywności społecznej w wybranej dziedzinie. Przeznaczone są dla wędrowników. Osoby, które zdobyły sprawności mistrzowskie, to potencjalni eksperci (w drużynie, w szczepie, w hufcu), służący pomocą zdobywającym sprawności niższego stopnia. W niektórych dziedzinach odpowiednikiem sprawności mistrzowskich są uprawnienia związkowe, państwowe, specjalistyczne, potwierdzenia umiejętności wydawane przez odpowiednie instytucje (np. prawo jazdy, certyfikaty językowe, odznaki turystyki kwalifikowanej, uprawnienia żeglarskie). Wymagania kolejnych sprawności mogą stanowić program indywidualnego rozwoju harcerza w wybranej dziedzinie drogę dochodzenia do mistrzostwa. Drogę tę można rozpocząć od sprawności dowolnego poziomu, najlepiej odpowiadającej etapowi rozwoju, zaangażowaniu, poziomowi zainteresowań, wiedzy i umiejętności harcerza. 4 Tworzenie sprawności poza podstawowym zestawem 3

Drużyny, szczepy i hufce mogą opracowywać własne sprawności. Wymagania tych sprawności należy opracowywać zgodnie z realnymi zapotrzebowaniami środowiska, przytrzymując się tradycji oraz kierując się zasadą wychowawczą i kształcącą sprawności. Należy również określić ich poziom i zaprojektować znak graficzny. Opracowane w środowiskach sprawności po zatwierdzeniu w środowisku należy przesyłać do Głównej Kwatery w celu ich upowszechnienia. Drużyny mogą tworzyć własne programy sprawności, o ile to jest potrzebne w ich pracy. Sprawności drużyn nie powinny jednak zastępować istniejących uprawnień czy odznak specjalistycznych ani zawierać wymagań związanych ze zdobyciem takich uprawnień lub odznak. 5 Zasady i tryb zdobywania sprawności Harcerz zdobywa sprawności indywidualnie, działając w zastępie i drużynie. W czasie zdobywania sprawności harcerz powinien korzystać z pomocy fachowców, książek i czasopism (to odnosi się szczególnie do sprawności oznaczonych dwiema lub trzema gwiazdkami oraz mistrzowskich). Po dokonaniu wyboru sprawności harcerz zgłasza drużynowemu (zastępowemu, przybocznemu) chęć jej zdobywania, układa indywidualny plan jej zdobywania i przygotowuje kartę próby. Sprawność przyznaje drużynowy na wniosek rady drużyny. Wskazane jest korzystanie przy tym z pomocy i opinii posiadaczy sprawności co najmniej tego samego poziomu (w przypadku sprawności jedno-, dwu- i trzygwiazdkowych), lub harcerzy specjalistów w danej dziedzinie i innych fachowców spoza drużyny (w przypadku sprawności mistrzowskich). Zdobycie sprawności ogłasza się w rozkazie drużynowego i potwierdza umieszczeniem na mundurze znaczka sprawności w ciągu najwyżej 2 tygodni od dnia rozkazu. Jeśli w ciągu tego czasu harcerz nie potrafił lub nie zdążył umieścić znaczek sprawności sprawność jest anulowana. Sprawności jedno-, dwu- i trzygwiazdkowe, tworzące jeden ciąg tematyczny (np. higienista *, sanitariusz **, ratownik ***), mają taki sam znak graficzny. Poziom trudności może być oznaczany odpowiednim kolorem obwódki znaczka: 4

sprawności jednogwiazdkowe kolor granatowy; sprawności dwugwiazdkowe kolor zielony; sprawności trzygwiazdkowe kolor czerwony; sprawności mistrzowskie kolor czarny; sprawności mistrzowskie, honorowe kolor złoty. Sprawności oznacza się za pomocą kółek o średnicy 30 mm z odpowiednim symbolem graficznym, noszonych na prawym rękawie munduru. 6 Wszelkie zagadnienia nieomówione w niniejszym regulaminie jest do decyzji Głównej Kwatery Organizacji Harcerzy. 5

Załącznik nr 1 do Regulaminu sprawności Organizacji Harcerzy ZHPnL Podstawowy zestaw sprawności harcerskich SAMARYTAŃSKIE HIGIENISTA * Założył opatrunek, nakleił plaster z opatrunkiem, zabandażował kończynę, wykorzystał w opatrywaniu chustę trójkątną. Zabezpieczył się przed przeziębieniem, odmrożeniem. Zaradził w przypadku skaleczenia, otarcia nogi, niewielkiego oparzenia, krwotoku z nosa, ukąszenia przez pszczołę lub osę. Zmierzył temperaturę, wie, jaka jest prawidłowa temperatura ciała. Poznał alarmowe numery telefonów. Wie, kiedy i w jaki sposób należy z nich korzystać. SANITARIUSZ ** Poznał zasady kompletowania apteczki. Skompletował apteczkę osobistą. Prawidłowo postąpił w przypadku: krwotoku (np. z kończyny), stłuczenia, zaprószenia oka, omdlenia, konieczności unieruchomienia kończyny, konieczności udrożnienia górnych dróg oddechowych. Pełnił służbę samarytańską na wycieczce, biwaku lub obozie. Prawidłowo sprawdził tętno. RATOWNIK *** Skompletował torbę pierwszej pomocy dla drużyny na rajd, wycieczkę lub biwak. Zaradził w przypadku zatrucia pokarmowego (substancjami chemicznymi, grzybami, zepsutą żywnością). Zaradził w przypadku utraty przytomności. Ułożył poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej. Umie zorganizować transport chorego. Zastosował różne sposoby nasobnego przenoszenia rannych. Kierując patrolem noszowym, pokonał kilka przeszkód (zejście do dołu, podejście pod górę, pokonanie ogrodzenia). 6

Brał udział w zawodach w ratownictwie lub ratowniczej grze terenowej. Pełnił służbę w ambulatorium obozowym lub podczas dużej imprezy terenowej, opiekował się chorym. Podstawą do przyznani sprawności mistrzowskich są uprawnienia, zdobyte podczas kursów pierwszej pomocy medycznej. PRZYRODNICZE PRZYRODNIK * Rozpoznał po sylwetkach i liściach dziesięć drzew (np. dąb, brzozę, klon, leszczynę, wierzbę, topolę, lipę, sosnę, świerk, jodłę, modrzew). Rozpoznał na rysunku lub zdjęciu po pięć gatunków roślin i zwierząt chronionych na Litwie i w Polsce. Uczestniczył w wycieczce do lasu, ułożył i przedstawił w zastępie pięć zasad zachowania się w lesie. Samodzielnie lub z zastępem zasadził drzewko w pobliżu swojego domu, na działce lub przy szkole. PRZYJACIEL PRZYRODY ** Wskazał na mapie Litwy i Polski parki narodowe oraz znajdujące się w okolicy rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i wybrane pomniki przyrody. Wyjaśnił cele, dla których je utworzono. Uczestniczył w wycieczce do rezerwatu przyrody lub parku narodowego. Zachowywał się zgodnie z obowiązującym tam regulaminem. Brał udział w pracy na rzecz środowiska naturalnego, np. w parku, na szlaku turystycznym, podczas imprezy ekologicznej. W swoim domu oszczędza wodę i energię elektryczną, dba o wykorzystanie surowców wtórnych. ZNAWCA PRZYRODY *** Skompletował biblioteczkę (książki, artykuły, foldery, adresy stron internetowych) o tematyce ekologicznej. Poznał zasady ekologicznego obozowania. Zastosował je w praktyce. Wziął udział w akcji na rzecz ratowania lub ochrony środowiska naturalnego. 7

Przygotował i przeprowadził zbiórkę na temat znaczenia przyrody dla zdrowia człowieka oraz o potrzebie jej ochrony przed zagrożeniami cywilizacji. Zapoznał się z celami i działaniami kilku wybranych organizacji ekologicznych. EKOLOG (SPRAWNOŚĆ MISTRZOWSKA) Poznał systematykę roślin i zwierząt. Poznał rośliny i zwierzęta chronione na Litwie i w Polsce. Przedstawił w interesującej formie bogactwo litewskich i polskich lasów, znaczenie lasów dla przyszłości człowieka na Ziemi. Wskazał zagrożenia występujące w litewskich i polskich lasach i dotyczące drzew, ptaków i zwierząt. Poznał zasady ekologicznego obozowania. Zastosował je w praktyce. Wyznaczył sobie dodatkowe zadania mistrzowskie. PUSZCZAŃSKIE ROBINSON ** Przeprowadził w pobliżu obozu w samotności kilkugodzinną obserwację życia lasu o wschodzie słońca. W dowolnej formie udokumentował swoje spostrzeżenia (zauważone zwierzęta, ich tropy, zjawiska przyrody, znalezione rośliny chronione, jadalne itp.), zaprezentował je na zbiórce zastępu. Przygotował dla zastępu posiłek, korzystając z zebranych owoców lasu. Wraz z kolegą biwakował w pobliżu obozu przez 24 godziny. LEŚNY CZŁOWIEK *** Odbył samotną wędrówkę po lesie (od świtu do zmroku), żywiąc się owocami lasu, odnalazł wyznaczone przez drużynowego miejsce bez posługiwania się mapą, kierując się tylko znakami przyrody. Korzystając z samotności przemyślał swoje dotychczasowe życie harcerskie. Powrócił niepostrzeżenie do ogniska i opowiedział gawędę o życiu lasu na podstawie wyników obserwacji i przemyśleń, jakie miał podczas wędrówki. W czasie tej wędrówki znalazł ciekawe miejsce, by pokazać je potem harcerzom z drużyny. TRZY PIÓRA (SPRAWNOŚĆ MISTRZOWSKA) 8

1. Przeszedł/przeszła pomyślnie trzy próby milczenia, głodu i samotności przez kolejne trzy doby: w czasie pierwszej doby powstrzymał się od spożywania jakichkolwiek pokarmów i napojów (z wyjątkiem czystej wody), uczestnicząc we wszystkich zajęciach obozowych; w czasie drugiej doby zachował całkowite milczenie; trzecią dobę spędził w lesie nie spostrzeżony/na przez ludzi, żywiąc się pokarmem leśnym. KUCHARSKIE KUCHCIK * 1. Przygotował w terenie posiłek dla zastępu, korzystając z kuchni polowej lub kuchenki turystycznej. Zadbał o estetyczny wygląd polowego stołu. Przestrzegał zasad higieny przy sporządzaniu posiłków i zapoznał z nimi zastęp. Przygotował śniadanie lub kolację dla domowników. Przygotował podwieczorek według własnego pomysłu. KUCHARZ ** 1. Prawidłowo posługiwał się sprzętem kuchennym (nożami, tłuczkami, maszynką do mielenia, garnkami i patelniami różnej wielkości, cedzakiem). Ułożył urozmaicony jadłospis na kilkudniowy biwak lub na tydzień obozu dla całej drużyny. Przygotował obiad dwudaniowy dla rodziny, estetycznie go podając. Wybrał miejsce na kuchnię na biwaku drużyny urządził ją funkcjonalnie. KUCHMISTRZ *** Rozplanował i urządził blok kuchenny na obozie drużyny lub kilkudniowym biwaku. Kierował co najmniej przez trzy dni służbą kuchenną na obozie drużyny lub na biwaku: układając jadłospisy, gotując każdego dnia inną zupę, przygotowując dania mięsne i jarskie. Poznał zasady racjonalnego żywienia dzieci i dorosłych. Ułożył wybraną dietę: (np.: niskokaloryczną, dla cukrzyków) oraz wyliczył podstawowe wartości odżywcze w stosunku do tej diety. Przygotował młodszych do próby na sprawność kuchcika. 9

LOGISTYCZNE FINANSOWE OSZCZĘDNY * Wie, jakie są podstawowe miesięczne opłaty domowe. Zaoszczędził pieniądze na wybrany przez siebie cel. Współuczestniczył w organizowaniu akcji zarobkowej. Wymienił surowce wtórne, które zbierał i segregował. Oszczędnie gospodaruje wszelkimi materiałami. SKARBNIK ** Poznał przepisy finansowe ZHPnL obowiązujące drużynę. Opracował preliminarz finansowy imprezy drużyny. Zorganizował akcję zarobkową zastępu. Przyjął składki członkowskie zastępu i prawidłowo je wpisał do książki finansowej drużyny. Nauczył się prawidłowo wypełniać książkę finansową drużyny. FINANSISTA *** Opracował plan finansowy drużyny na rok harcerski i przedstawił swoją koncepcję radzie drużyny. Przygotował i zrealizował projekt mający na celu zachęcenie do oszczędzania. Zarządzał finansami biwaku drużyny: przygotował preliminarz; właściwie rozliczył wydatki. Przedstawił młodszym sposoby oszczędzania i gospodarowania własnymi środkami finansowymi. Funkcje sprawności mistrzowskich pełnią: - uprawnienia samodzielnego księgowego/samodzielnej księgowej; - uprawnienia do prowadzenia ksiąg przychodów i rozchodów. LOGISTYCZNE OBOZOWE SOBIERADEK OBOZOWY * Rozbił samodzielnie mały namiot. 10

Uczestniczył w budowie urządzeń namiotowych, posługując się sprzętem pionierskim. Samodzielnie wykonał przedmiot przydatny na obozie, np. kosz na śmieci, wieszak, tablicę rozkazów. Rozpalił ogień w bezpiecznym miejscu i zatarł dokładnie ślady po zakończeniu ogniska. TECHNIK OBOZOWY ** Umiejętnie posługiwał się zakonserwowanym przez siebie sprzętem pionierskim przy budowie urządzeń namiotowych. Zbudował urządzenie obozowe własnego pomysłu, stosując węzły i gwoździe odpowiedniej wielkości. Wraz z zastępem rozstawiał namioty różnego typu i wielkości. Po zakończeniu obozu wraz z zastępem składał namioty przygotowując je do złożenia w magazynie (suszył, naprawiał, talkował). WYGA OBOZOWY *** Uczestniczył w zwiadzie kwatermistrzowskim obozu drużyny. Kierował rozstawieniem obozu, właściwie dobierając miejsca na namioty mieszkalne, kuchnie i sanitariaty. Zapoznał się z możliwościami zastosowania różnego rodzaju drewna do budowy urządzeń obozowych. Budował urządzenia obozowe ogólnego użytkowania, np. kuchnię, pomosty, stołówkę. Brał udział w kwaterce obozowej. LOGISTYCZNE GOSPODARCZE MAJSTERKLEPKA * Skompletował zestaw podstawowych narzędzi do majsterkowania i umie się nimi bezpiecznie posługiwać. Oczyścił przedmioty z drewna, metalu i tworzyw sztucznych, nie niszcząc ich. Skleił rozbitą porcelanę, plastik, metal przedstawił swoje sposoby drobnych napraw na zbiórce zastępu. Wykonał proste prace, jak np. ostrzenie noży, wymiana baterii w latarce, kalkulatorze, radiu, wymiana uszczelki w kranie, naoliwienie zamka. 11

GOSPODARZ ** Opiekował się harcówką przez okres próby: dokonał w niej drobnych napraw lub zaproponował nowe funkcjonalne i estetyczne rozmieszczenie wyposażenia. Konserwował sprzęt pionierski, sportowy lub obozowy. Skompletował sprzęt potrzebny na obóz drużyny lub szczepu. Wie, na czym polega inwentaryzacja, brał udział w spisie z natury. Prowadził magazyn sprzętu na obozie drużyny lub w ciągu roku wraz z dokumentacją. KWATERMISTRZ *** Stosuje zasady logistyki w życiu codziennym korzysta z tej wiedzy przy planowaniu prac drużyny. Uczestniczył w organizowaniu obozu drużyny pod względem kwatermistrzowskim, zadbał o zaplecze dla obozu. Był odpowiedzialny za organizacyjną stronę biwaku lub rajdu szczepu. Przez okres co najmniej 6 miesięcy pełnił funkcję kwatermistrza drużyny lub szczepu. Nauczył młodszych konserwować sprzęt pionierski i porządkować magazyn sprzętu oraz posługiwać się narzędziami zgodnie z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa. LOGISTYK (SPRAWNOŚĆ MISTRZOWSKA) Odpowiadał za logistyczne przygotowanie obozu, przeprowadzając zwiad i organizując zaplecze dla obozu, przygotował niezbędne dokumenty. Pełnił funkcję kwatermistrza lub zaopatrzeniowca na obozie. Przygotował preliminarz i współuczestniczył w rozliczeniu obozu. Podsumował roczną działalność drużyny pod względem organizacyjnym: przeprowadził inwentaryzację, ocenił ilościowo i jakościowo zaplecze sprzętowe, skontrolował i uzupełnił dokumentację. Wnioski i propozycje przedstawił radzie drużyny. Wyznaczył sobie dodatkowe zadania mistrzowskie. TERENOZNAWCZE OBSERWATOR * Wyznaczył strony świata za pomocą busoli, słońca, gwiazd i drzew. 12

Poruszał się bezszelestnie po pomieszczeniu zamkniętym i w terenie, czołgając się i maskując swoją obecność. Rozpoznał w lesie ślady ludzi, zwierząt i pojazdów. Uczestniczył w biegu terenowym poruszając się według znaków patrolowych. Zapamiętał przebytą drogę w terenie leśnym i w mieście, wrócił nią samodzielnie bez błądzenia. TERENOZNAWCA ** Ocenił prawidłowo odległość od wyznaczonego punktu wykorzystując zasady określania odległości w terenie. Dokonał pomiaru niedostępnych obiektów w terenie: wysokości drzewa, szerokości rzeki. Trafił do wyznaczonego miejsca w nieznanym terenie na podstawie szkicu lub mapy. Poprowadził patrol w terenie posługując się busolą i bezbłędnie docierając do miejsca oznaczonego na mapie. Wytypował w nowym terenie miejsce na biwak drużyny, rozplanowując jego rozbicie. TOPOGRAF *** Wyznaczył strony świata według przedmiotów terenowych w nocy i w dzień oraz wg słońca i zegarka. Trafił według mapy do odległego o kilka kilometrów obiektu, wykonując w czasie marszu szkic drogi z zastosowaniem właściwej skali. Naniósł/naniosła na powiększony przez siebie wycinek mapy lub planu miasta uzyskane w czasie zwiadu terenowego informacje o znajdujących się tam ważnych obiektach. Uzyskał informacje o ważnych obiektach w nieznanym terenie, korzystając z możliwości Internetu i naniósł/naniosła je na przygotowywany dla potrzeb drużyny fragment planu miasta. Przeszkolił młodszych w zakresie znajomości znaków patrolowych i topograficznych. KARTOGRAF (SPRAWNOŚĆ MISTRZOWSKA) Wykonał z pamięci szkic sytuacyjny terenu. Dokonał pomiaru terenu nadającego się na urządzenie obozu lub dziecięcego placu zabaw. Wykonał dokładny plan. Wykreślił mapę wybranego terenu (zaktualizował starą mapę) na potrzeby obozu, gry terenowej, rajdu itp. Przygotował trasę imprezy na orientację i biegu terenowego z przeszkodami. 13

Przeprowadził w drużynie szkolenie z zakresu terenoznawstwa. Wyznaczył sobie dodatkowe zadania mistrzowskie. ŁĄCZNOŚCIOWE GONIEC * Wskazał drogę do urzędów i ważnych miejsc w swojej miejscowości. Dostarczył list lub ustną wiadomość do adresata w wyznaczonym terminie. Nadał na poczcie: list polecony, telegram, przekaz pieniężny, paczkę. Bezbłędnie przekazał meldunek w czasie gry terenowej, posługując się wybranymi sposobami łączności. Odebrał i wysł wiadomość pocztą internetową. ŁĄCZNIK ** Znalazł w książce telefonicznej lub w Internecie adres i numer telefonu każdej instytucji, dysponując tylko jej nazwą. Obsługując centralkę telefoniczną, utrzymał łączność w terenie. Wykonał przyrząd do sygnalizacji w terenie, nadając i odbierając za jego pomocą depeszę napisaną alfabetem Morse a. Opracował własny szyfr dla zastępu (drużyny). ZWIADOWCA *** W nieznanym terenie podszedł/podeszła wskazany obiekt w sposób niedostrzeżony. Przeprowadził zwiad, sporządzając szczegółowy raport zawierający opis wykonanych zadań i zaobserwowanych zdarzeń. Nawiązał łączność za pomocą radia CB, przekazał informacje zdobyte podczas zwiadu. Przeprowadził w zastępie (drużynie) szkolenie z łączności. Wie, jakie są zasady i sposoby przekazu i gromadzenia poufnych informacji (np. danych osobowych), szczególnie w Internecie. HARCE HARCOWNIK * 14

1. Uczestniczył w 5 grach terenowych, przestrzegał zasad w nich obowiązujących. 2. Poznał 10 ćwiczeń rozwijających spostrzegawczość, refleks, pamięć. Uczestniczył razem z zastępem w zawodach, turnieju, meczu lub innej formie współzawodnictwa między zastępami. Brał udział w Imprezie na Orientację, grze ekologicznej lub biegu patrolowym. ORGANIZATOR HARCÓW ** Przeprowadził 10 gier terenowych i sportowych, ucząc młodszych zasad w nich obowiązujących. Zorganizował dla zastępu (drużyny) ćwiczenia z KIM-a w harcówce i w terenie. Zorganizował mecz, olimpiadę lub inną formę zawodów między zastępami. Prowadzi własny notatnik, zawierający zbiór gier i ćwiczeń do wykorzystania w pomieszczeniu i w terenie. MISTRZ HARCÓW *** Przedstawił zestaw gier, ćwiczeń i konkursów, zebranych w czasie próby. Przeprowadził po kilkanaście gier terenowych i świetlicowych w drużynie lub dla dzieci spoza ZHPnL. Przygotował trasę i program harcerskiego biegu terenowego, sprawdzającego znajomość technik harcerskich. Nauczył młodszych kilku gier i ćwiczeń do wykorzystania na zbiórkach i w szkole. Funkcję sprawności mistrzowskich pełnią: - uprawnienia animatora pedagogiki; - uprawnienia sędziego imprez na orientację. KRAJOZNAWCZE WSKAZIDROGA * W czasie gry lub zwiadu terenowego poprowadził zastęp do określonego miejsca odległego o ok. 2-3 km, odszukał wyznaczony obiekt. Na planie zaznaczył nazwy ulic i placów oraz ważne obiekty ośrodek zdrowia, aptekę, pocztę, straż pożarną, posterunek policji itp. 15

Poznał najbliższy obiekt godny zwiedzenia (zabytek historyczny, muzeum, osobliwość przyrodniczą itp.) i opowiedział o nim na zbiórce zastępu. Wyszukał interesujące informacje o swojej miejscowości w przewodniku, encyklopedii, Internecie oraz przedstawił je zastępowi w dowolnej formie. PRZEWODNIK PO... ** mieście, okolicy, miejscach pamięci narodowej, muzeach itp. Kanon wymagań sprawności: Poznał historię swojego regionu. W sposób szczególny interesuje się wybranym okresem lub miejscem. Opracował trasę kilkugodzinnej wycieczki i wykonał projekt folderu turystycznego o niej. Nawiązał niezbędne kontakty z gospodarzem terenu oraz obiektów i placówek ujętych w opracowaniu propozycji trasy wycieczkowej. Przeprowadził dla kolegów/koleżanek ze swojego środowiska lub przyjezdnych wycieczkę opracowaną przez siebie trasą. KRAJOZNAWCA *** Oprowadził trzy wycieczki po swoim mieście (okolicy), wykazując się znajomością jego historii, zabytków i ciekawych obiektów. Pokierował sporządzeniem informacji o walorach turystycznych okolicy na podstawie zajęć terenowych i literatury (geografia i historia okolicy, system połączeń komunikacyjnych, przemysł i rolnictwo, obiekty historyczne i przyrodnicze, sztuka, zwyczaje ludowe itp.). Zaplanował cykl wycieczek do miejsc ciekawych pod względem historycznym, przyrodniczym lub geograficznym, posługując się mapami i przewodnikami. Zorganizował dla młodszych zwiad etnograficzny lub konkursy np.: znajomości stylów architektonicznych, z zakresu historii ruchu krajoznawczego, historii sztuki regionu, itp. Uczestniczył w trzech wycieczkach krajoznawczych w różnych regionach Litwy lub Polski. TURYSTYCZNE ŁAZIK * Skompletował ekwipunek turystyczny. 16

Uczestniczył w kilku wycieczkach, ubierając się stosownie do warunków terenowych i pogodowych, zabezpieczając się przed przegrzaniem i przemoczeniem oraz otarciem stóp. Poprawnie spakował plecak, zabierając tylko rzeczy przydatne na tej wyprawie. Poznał zasady poruszania się po drogach. Uczestnicząc w wycieczkach i rajdach, zawsze zachował pogodę ducha, mimo trudów wędrowania. TRAMP ** Odbył co najmniej 5 samodzielnych wypraw w promieniu kilku kilometrów od miejsca zamieszkania. Poznał zasady bezpiecznego marszu (tempo, odpoczynek, obciążenie, przepisy ruchu drogowego). Nocował w lesie bez namiotu oraz w nieznanej miejscowości, korzystając np. ze schroniska. Zorganizował biwak zastępu (drużyny), rozbijając go, a następnie likwidując bez pozostawienia śladów. WĘDROWIEC *** Przedstawił na zbiórce drużyny najpiękniejsze regiony turystyczne na Litwie i w Polsce. Zorganizował dla drużyny wycieczki o różnej tematyce, m.in. krajoznawcze, przyrodnicze, historyczne. W czasie obozów wędrownych zainteresował się historią poznawanych miejsc i ludzi tam żyjących. Zorganizował rajd według opracowanego przez siebie programu i nieznanej dla uczestników trasy. Funkcje sprawności mistrzowskich pełnią: Uprawnienia: przewodnik po obiekcie np. po Zamku Dolnym w Wilnie; przewodnik po mieście np. po Wilnie; przewodnik terenowy np. po regionie; przewodnik górski po danym paśmie; przodownik turystyki pieszej; przodownik turystyki górskie.j JĘZYKOWE 17

JĘZYKOZNAWCA * Wyraża się poprawnie, nauczył się umiejętnie korzystać ze słowników języka polskiego, języka litewskiego i słownika poprawnej polszczyzny. Nauczył się podstawowych zwrotów grzecznościowych w językach: litewskim, angielskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim. W wybranym przez siebie języku obcym nauczył się podstawowego słownictwa związanego z harcerstwem (co najmniej 20 słówek). Uczy się systematycznie wybranego języka obcego. W rozmowie potocznej nie będzie używał wyrazów zapożyczonych i śmieciowych. TŁUMACZ ** Pogłębił w czasie próby znajomość języka obcego. Przetłumaczył na język polski kilka gier skautowych. Przetłumaczył na język litewski jedną grę harcerską. Napisał słowniczek o tematyce harcerskiej, zawierający ok. 100 słówek w języku, którego się uczy. Uczestnicząc w spotkaniu skautowym, pomagał innym porozumieć się w języku, którego się uczy. POLIGLOTA *** Potrafi porozumieć się w podstawowych sprawach w co najmniej dwóch językach obcych i tłumaczyć rozmowę z wybranego języka. Przetłumaczył artykuły o tematyce skautowej, upowszechniając ich treść w swoim środowisku. Nauczył młodszych kilku zwrotów obcojęzycznych. Zaoferował swoją służbę jako tłumacz podczas spotkania skautowego organizowanego przez szczep, hufiec lub chorągiew. Funkcję sprawności mistrzowskich pełnią certyfikaty językowe. NAUKOWE SZPERACZ * Przygotowując żądaną informację, umiejętnie posłużył się przewodnikiem, encyklopedią, Internetem. Zlokalizował wybrany obiekt w nieznanym terenie, wykorzystując dostępne źródła informacji. 18

Przeprowadził wywiad dotyczący ciekawostek wybranej miejscowości i zaprezentował go na zbiórce zastępu. W czasie obozu, biwaku lub rajdu zebrał ciekawostki na temat odwiedzanych miejsc i ludzi, prezentując je potem kolegom. POSZUKIWACZ ** Wybrał dziedzinę swoich zainteresowań i stale pogłębia swą wiedzę, odwiedzając miejsca związane z tym tematem. Zorganizował wycieczkę zastępu (drużyny) do miejsc, w których znajdują się eksponaty charakteryzujące dziedzinę jego zainteresowań. Przeprowadził zwiad społeczny w czasie obozu lub biwaku, zdobywając wiedzę na temat historii i ważnych spraw mieszkańców tego regionu. Wykazał się znajomością krain geograficznych i okresów dziejowych Litwy i Polski. BADACZ *** Wykazał się zainteresowaniami w wybranej dziedzinie (doświadczenia fizyczne, chemiczne, biologiczne, badania etnograficzne, archeologiczne, historyczne, religioznawcze, geologiczne itp.). W interesujący sposób przedstawił dziedzinę swoich zainteresowań. Spopularyzował w drużynie (w szkole) wybrane odkrycie naukowe lub wydarzenie historyczne (społeczne) wyjątkowo ważne dla dziejów ludzkości. Zorganizował młodzieżową lub harcerską debatę naukową na wybrany przez siebie temat. SPORTOWE SPORTOWIEC * Interesuje się wybraną dyscypliną sportu i popularyzuje ją, wymienił nazwiska swoich ulubionych sportowców. Codziennie wykonuje poranną gimnastykę. Zademonstrował swój zestaw ćwiczeń treningowych. Zorganizował spotkanie z zawodnikiem lub trenerem swojej dyscypliny albo zaprezentował film o życiu sportowców. Spełnienie powyższych warunków jest podstawą do zdobywania następujących sprawności 19

[NAZWA DYSCYPLINY] np. PIŁKARZ, NARCIARZ ** Uprawia wybraną dyscyplinę sportu. Zademonstrował swoje umiejętności w uprawianej dyscyplinie sportu. Zorganizował dla harcerzy zajęcia zapoznające z uprawianą dyscypliną sportu (pokazy, zawody, naukę zasad i techniki itd.). Uczestniczył kilkakrotnie w zawodach sportowych, zawsze przestrzegając zasady fair play. Stara się systematycznie poprawiać swoje wyniki. OLIMPIJCZYK *** Uprawia wybraną dyscyplinę sportu pod fachowym kierunkiem. Uczestniczył w olimpiadzie sportowej (np. szkolnej, obozowej, międzyszkolnej), poprawiając swoje wyniki. Spopularyzował ideę olimpijską w swoim środowisku: w szkole, w drużynie (szczepie). Reprezentował szkołę na zawodach sportowych, starając się przyczynić do sukcesów drużyny. PŁYWACKIE MŁODY PŁYWAK * Przepłynął 100 m, w tym połowę na plecach. Wytrzymał pod wodą 20 sekund. Nauczył się prawidłowo zakładać kamizelkę ratunkową. Poznał zasady bezpieczeństwa i higieny kąpieli. PŁYWAK ** Przepłynął 200 m, w tym połowę na plecach. Skoczył do wody z wysokości co najmniej 1 m i przepłynął pod lustrem wody 10 m. Wyciągnął przedmiot znajdujący się 1,5 m pod wodą. Nauczył młodszych zakładania kamizelki ratunkowej i podawania koła ratunkowego. Poznał zasady bezpieczeństwa i higieny kąpieli oraz ratowania tonącego. PŁYWAK DOSKONAŁY *** 1. Przepłynął 600 m w wodzie stojącej, lub 1000 m z prądem co najmniej dwoma stylami. 20