NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie ul. Kraszewskiego 8, 35-016 Rzeszów Rzeszów, dnia listopada 2008 r. LRZ- 41110-9-08 I/08/010 Pan Kazimierz Rokita Burmistrz Głogowa Małopolskiego Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie przeprowadziła w Urzędzie Miejskim w Głogowie Małopolskim kontrolę w zakresie ulg udzielanych przez gminę w odniesieniu do podatków stanowiących ich dochód w okresie 2005 r. I półrocze 2008 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 27 października 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie, stosownie do art. 60 ust. 1 ustawy o NIK, przedstawia Panu Burmistrzowi niniejsze WYSTĄPIENIE POKONTROLNE NajwyŜsza Izba Kontroli negatywnie ocenia działania gminnych organów podatkowych w zakresie stosowania ulg w naleŝnościach podatkowych w kontrolowanym zakresie. W kontroli ustalono, Ŝe corocznie uchwały dotyczące stawek i ulg podatkowych były przygotowywane przez Urząd i uchwalane przez Radę Miejską przed końcem roku, pozwalając na terminowe uchwalenie budŝetu gminy. Łączna kwota skutków obniŝenia górnych stawek podatków oraz skutków udzielonych ulg i zwolnień uchwałami w okresie objętym kontrolą wyniosła 4.560 tys. zł. Skutki finansowe z tytułu obniŝenia podatków, stanowiących dochód gminy zawarte w ewidencji podatkowej, rzetelnie wykazywano 1
w miesięcznych i rocznych sprawozdaniach. Wszystkie uchwały podatkowe były przedkładane wojewodzie oraz regionalnej izbie obrachunkowej. NajwyŜsza Izba Kontroli stwierdza, Ŝe w uchwale Rady Miejskiej z dnia 29 grudnia 2004 r. Nr XXVI/286/2004 w sprawie zwolnienia z podatku od nieruchomości przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy, podjętej na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2002 r., Nr 9 poz. 84 ze zm.), wprowadzono zwolnienia dla przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy, a czas zwolnienia z podatku od nieruchomości uzaleŝniono od ilości utworzenia nowych miejsc pracy i utrzymania zatrudnienia przez okres zwolnienia. NajwyŜsza Izba Kontroli ustaliła, Ŝe niektórzy podatnicy którym przyznano ulgi podatkowe na podstawie w/w uchwały nie spełniali ustanowionych w niej warunków. Firmy Wexbud Sp. z o.o. oraz Kwarcsystem Sp. z o.o., pomimo złoŝenia oświadczeń o niezaleganiu z podatkami, miały zaległości z tytułu podatku od nieruchomości wynoszące na dzień wydania decyzji odpowiednio - 18.212 zł oraz 5.754,54 zł. Zgodnie zaś z postanowieniami 4 ust. 2 tiret 6 powołanej powyŝej uchwały: zaległości w zobowiązaniach wobec Gminy Głogów Małopolski uniemoŝliwiają skorzystanie z powyŝszego zwolnienia. Łączna kwota zwolnienia uzyskanego na podstawie w/w uchwały przez Kwarcsystem Sp. z o.o. wyniosła 92.518,80 zł, natomiast przez Wexbud Sp. z o.o. - 191.273,50 zł. Firma Auto Kasacja, Recycling nie dochowała warunku dotyczącego utworzenia określonej liczby nowych miejsc pracy w zakreślonym terminie. W dokumentacji stwierdzono brak zaświadczeń o stanie zatrudnienia, które powinny być przedłoŝona do 25 lipca 2006 r. oraz do 25 lutego 2008 r. Jak wynika z deklaracji ubezpieczeniowej ZUS DRA za grudzień 2006 r. liczba ubezpieczonych wynosiła 6 pracowników, natomiast w przeliczeniu na pełny wymiar czasu 3 etaty. Beneficjent we wniosku o udzielenie ulgi podatkowej zadeklarował stan zatrudnienia na poziomie 4 osób. Zgodnie z postanowieniem 1 ust. 2 uchwały: zwolnienie przysługuje na okres 2 lat w przypadku utworzenia w wyniku inwestycji co najmniej 5 nowych miejsc pracy. Ponadto zapis 2 ust. 2 uchwały stanowi, iŝ warunek utworzenia nowych miejsc pracy uwaŝa się za spełniony, jeŝeli zanotowano wzrost zatrudnienia pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, w stosunku do poziomu zatrudnienia na dzień przed nabyciem nieruchomości lub na dzień przed otrzymaniem decyzji o zakończeniu budowy ze Starostwa Powiatowego w Rzeszowie. Uwzględnia się tylko pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu 2
pracy. Deklarowany wzrost zatrudnienia musi nastąpić w terminie 1 roku od dnia złoŝenia wniosku o przyznanie zwolnienia, przy czym w terminie 1 miesiąca od dnia złoŝenia wniosku przedsiębiorca zobowiązany jest utworzyć, co najmniej 1 nowe miejsce pracy. W kontroli ustalono, Ŝe zatrudnienie na koniec roku w firmie Auto Kasacja, Recycling, zmalało o jedną osobę. Ponadto podmiot ten naruszył warunki określone w 4 ust. 4 uchwały, iŝ przedsiębiorca, który uzyskał zwolnienie jest zobowiązany przedkładać organowi podatkowemu w okresach półrocznych w terminach do 25 stycznia oraz do 25 lipca, informacje o utrzymaniu stanu zatrudnienia z wyszczególnieniem ilości osób zatrudnionych, potwierdzoną przez ZUS. Łączna kwota zwolnienia uzyskanego na podstawie w/w uchwały przez firmę Auto Kasacja, Recycling wyniosła 14.479 zł. W kontroli ustalono, Ŝe w powyŝej opisanych sprawach Urząd nie podjął Ŝadnych działań zmierzających do wyegzekwować od beneficjentów spełnienia warunków wynikających z uchwały i decyzji administracyjnych. W okresie objętym kontrolą Urząd udzielił łącznie 568 ulg indywidualnych w formie umorzenia zaległości podatkowych oraz odsetek za zwłokę na łączną kwotę 1.844.362,90 zł. Ustalono, Ŝe w 10% badanych przypadków naruszono przepisy art. 140 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.) stanowiącego, iŝ o kaŝdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie, organ podatkowy obowiązany jest zawiadomić stronę, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. W 11 sprawach nie wyznaczono nowego terminu załatwienia sprawy, a określono jedynie dzień po którym sprawa miała być rozpatrywana, co stoi w sprzeczności z w/w przepisem. Ponadto nie informowano stron o zaistniałych przeszkodach, uniemoŝliwiających rozpatrzenie wniosku w terminach określonych w art. 139 1 w/w ustawy Ordynacja podatkowa. W 8 przypadkach w zawiadomieniach o braku moŝliwości rozpatrzenia spraw w terminie ustawowym, uzasadniano faktem braku (w chwili złoŝenia przez stronę wniosku) zaległości podatkowej i wyznaczano stronie nowy termin rozpatrzenia sprawy po dacie, w której powstanie zaległość podatkowa. 3
NajwyŜsza Izba Kontroli jako nierzetelne ocenia działania organów podatkowych Gminy w zakresie kontroli dokumentów oraz innych dowodów przedkładanych przez podatników wnioskujących o przyznanie ulg podatkowych. W badanej próbie 104 spraw, w 13 przypadkach jedynym dokumentem poświadczającym trudną sytuację materialną i finansową podatnika ubiegającego się o przyznanie ulgi podatkowej był protokół o stanie majątkowym podatnika spisany przez pracownika Urzędu na podstawie ustnego oświadczenia strony. W przypadku decyzji Nr PO/3113/26/2007 z 26 marca 2007 r. w dokumentacji sprawy nie stwierdzono jakichkolwiek dowodów potwierdzających podjęcie działań zmierzających do analizy i oceny sytuacji majątkowej podatnika i jej wpływu na jego moŝliwości płatnicze. Jedynym dokumentem mającym poświadczyć trudną sytuację materialną podatnika był protokół o stanie majątkowym podatnika, spisany przez pracownika Urzędu na podstawie ustnego oświadczenia strony. W ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie zakończonej decyzją Nr PO/3113/06/2007 z 16 lipca 2007 r. na rzecz wspólników firmy [...] 1, jak i przedstawiona przez podatników dokumentacja nie dawały podstaw do wydania decyzji umarzającej naleŝności w kwocie łącznej 114.234,90 zł. Na podstawie protokołu o stanie majątkowym ustalono, iŝ średnie miesięczne dochody netto wnioskodawcy wynosiły 47.800 zł, zaś deklarowane koszty spłaty kredytu hipotecznego i utrzymania domu odpowiednio: 3.200 zł i 6.000 7.000 zł miesięcznie. Okoliczności przedstawione przez podatnika nie potwierdzały faktu istnienia trudności ze ściągnięciem naleŝności od kontrahentów, jak równieŝ faktu zaciągnięcia poŝyczki w kwocie 2.800.000 zł w firmie [...] 2 Ponadto we wniosku podnoszono fakt konieczności ponoszenia wysokich kosztów budowy obiektów produkcyjno magazynowych. W ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli podatnik nie wykazał waŝnego interesu własnego ani interesu publicznego, który uzasadniałby dokonywanie umorzenia zobowiązania podatkowego), co było przesłanką konieczną dla podjęcia takiej decyzji, wynikającą z przepisów art. 67a i art. 67b Ordynacji podatkowej. O przesłance waŝnego interesu moŝna mówić np. w razie znacznego obniŝenia zdolności płatniczej dłuŝnika spowodowanych 1 wyłączono na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy 2 j.w. 4
zdarzeniem losowym (np. powódź, poŝar lub inne zdarzenie uznane za wyjątkowe), a takŝe gdy podatnik znalazł się w trudnej sytuacji Ŝyciowej, której nie mógł przewidzieć lub której nie mógł zapobiec. Natomiast przez interes publiczny naleŝy rozumieć pewną potrzebę, której zaspokojenie powinno słuŝyć zbiorowości lokalnej lub całemu społeczeństwu poprzez respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy, sprawność działania aparatu państwowego, korektę błędnych decyzji itp. Powoływane okoliczności związane były wyłącznie z ryzykiem prowadzonej działalności gospodarczej, a w szczególności z działaniami kierowanymi na rozwój tej działalności, takimi jak inwestycje i zaciąganie kredytów. Ryzyko takie nie stanowi uzasadnionego interesu podatnika, a przerzucanie na jednostkę samorządu terytorialnego kosztów prowadzenia działalności gospodarczej nie stanowi interesu publicznego. Podatnicy ci, nie wykazali, Ŝe nie są w stanie uregulować zaległości podatkowych lub nie mają moŝliwości zarobkowych w celu zdobycia środków utrzymania dla siebie lub swojej rodziny. Wręcz przeciwnie, podatnicy, ci przedłoŝyli informacje, z których wynikało, Ŝe są oni właścicielami majątków o wielomilionowej wartości (majątek firmy 3.715.914,30 zł). NajwyŜsza Izba Kontroli stwierdza, Ŝe Burmistrz Gminy i Miasta Głogów Małopolski podejmując decyzje o umorzeniu podatków stanowiących dochód Gminy firmie [...] 3 w kwocie 114.234,90 zł, przekroczył swoje uprawnienia, czym działał na szkodę interesu publicznego. Działanie takie, w ocenie NajwyŜszej Izby Kontroli, wyczerpuje znamiona czynu określonego w art. 231 1 kodeksu karnego. Za nierzetelne i niezgodne z obowiązującą w Urzędzie instrukcją kancelaryjną wprowadzoną Zarządzeniem Nr 10/2006 Burmistrza Głogowa Małopolskiego z dnia 17 stycznia 2006 r. w sprawie zatwierdzenia instrukcji kancelaryjnej dla Urzędu Miejskiego w Głogowie Małopolskim, naleŝy uznać działanie w zakresie ewidencjonowania dokumentacji będącej podstawą rozstrzygnięć decyzji przyznających ulgi. W teczkach nie zamieszczano jednolitego rzeczowego wykazu akt, o którym mowa w rozdziale VII 13, jak równieŝ opis teczek nie odpowiadał wzorowi wg załącznika Nr 8 do cytowanej powyŝej instrukcji kancelaryjnej. Negatywnie naleŝy równieŝ ocenić sposób ewidencjonowania wniosków o udzielenie ulg. Był on prowadzony w sposób nierzetelny. Występowały przypadki 5
wykreśleń (bez parafowania przez osoby dokonujące wykreślenia), korektorowanie wpisów jak i dokonywania wpisów ołówkiem. Ewidencje prowadzono w niezabezpieczonych, nie opieczętowanych i nie ponumerowanych zeszytach. Przedstawiając powyŝsze ustalenia, uwagi i oceny NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie, stosownie do art. 60 ust. 2 ustawy o NIK, wnosi : 1. Zapewnienie udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych jedynie w przypadkach uzasadnionych waŝnym interesem podatnika lub interesem publicznym. 2. Przestrzeganie przez organ podatkowy postanowień wynikających z obowiązującej instrukcji kancelaryjnej. Na podstawie art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Burmistrzowi prawo zgłoszenia do Dyrektora Delegatury NajwyŜszej Izby Kontroli w Rzeszowie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W przypadku nieskorzystania z tego prawa, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Rzeszowie oczekuje od Pana Burmistrza, w terminie miesięcznym, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o podjętych działaniach na rzecz realizacji wniosków lub przyczynach nie podjęcia takich działań. 3 j.w. 6