ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Joanna Piecyk ZASADY RACHUNKOWOŚCI SKRYPT CZĘŚĆ II Wydanie IV Wrocław 2005

1. ZAKUP I SPRZEDAŻ NA PODSTAWIE FA VAT 1.1. Istota podatku vat Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega sprzedaż towarów i usług we wszystkich fazach obrotu. Za podstawę opodatkowania przyjmowana jest wartość netto sprzedaży, od której oblicza się podatek wg stawki procentowej właściwej dla danego towaru lub usługi. Wartość netto sprzedaży powiększona o ustaloną kwotę podatku VAT tworzy wartość brutto sprzedaży. Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 22%, stawki preferencyjne (obniżone) mogą wynosić 7 %, 3%, 0%. Sprzedaż może być zwolniona z podatku VAT Podatek VAT może być ustalany metodą od sta lub metodą w stu I. Stawka podatku VAT 22% Podatek VAT metodą od sta ustalany jest procentowo od wartości sprzedaży netto np. dokonano sprzedaży 100 szt. wyrobów A w cenie sprzedaży 10,-/szt. - wartość netto 100 szt. po 10,-/szt. wartość 1000,- - podatek VAT 22% (22% x 1000,-) 220,- - wartość brutto (1000,- + 220,-) 1220,- Ustalenie kwoty podatku VAT metodą w stu. W tej metodzie ustala się podatek VAT od znanej wartości brutto. Wartość brutto wynosi 1220,- Ustalenie kwoty podatku VAT zawartego w wartości brutto 18.03 % x 1220,- 220,- lub wartość netto 1220,- 220,- = 1000,- 1220,- x 22 = 220,- 122 (wynika z proporcji) II. Stawka podatku VAT 7% Dokonano sprzedaży 400 szt. wyrobów X w cenie sprzedaży 6,-/szt. Ustalenie podatku VAT metodą od sta : - wartość netto 400 szt. po 6,-/szt. 2 400,- - podatek VAT 7 % (7% x 2400,-) 168,- - wartość brutto (2400,- + 168,-) 2 568,- Ustalenie kwoty podatku VAT metodą w stu Wartość brutto wynosi 2568,- Podatek VAT zawarty w wartości brutto 6.54 % x 2568,- 168,- lub wartość netto 2568,- 168,- = 2 400,- 2568,- x 7 = 168,- 107 3

Ćwiczenie POLECENIA: Ustal kwotę podatku VAT a) Jednostka dokonała sprzedaży 2000 szt. wyrobów A po 10,-/szt., stawka podatku VAT 22 % b) Wartość brutto wynosi 4 280,-, podatek VAT ustalany był stawką 7 % c) Wartość brutto wynosi 5124,-, podatek VAT ustalany był stawką 22% d) Jednostka dokonała sprzedaży 560 szt. wyrobów B po 12,-/szt., stawka podatku VAT 7% 1.2. Charakterystyka konta Rozrachunki z tytułu podatku VAT Jednostki będące płatnikami podatku VAT dokonując sprzedaży są zobowiązane wystawić dokument FAKTURA VAT(w skrócie Fa VAT). W dokumencie tym od wartości netto ustalany jest podatek VAT tzw. podatek VAT należny. Jeżeli płatnik podatku VAT otrzyma za zakupione np. materiały, towary, usługi, środki trwałe Fa VAT, to zawarty w tej fakturze podatek określa się jako podatek VAT naliczony. Przykład 1 Faktura obca Faktura własna otrzymana od wystawiona kontrahenta z tytułu kontrahentowi z tytułu dokonanego zakupu dokonanej sprzedaży - wartość netto 1 000,- - wartość netto 2 000,- - podatek VAT 22 % 220,- - podatek VAT 22% 440,- - wartość brutto 1 220,- - wartość brutto 2 440,- Dt Rozrachunki z tytułu podatku VAT Ct podatek VAT naliczony 220,- 440,- podatek VAT należny 4

Konto Rozrachunki z tytułu podatku VAT może wykazywać: a) saldo Ct jeżeli podatek VAT należny > podatku VAT naliczonego (zobowiązania z tytułu VAT > należności z tytułu VAT). W tym przypadku różnica między podatkiem VAT należnym a podatkiem VAT naliczonym powinna być odprowadzona do budżetu. b) saldo Dt jeżeli podatek VAT naliczony > podatku VAT należnego (należności z tytułu podatku VAT > zobowiązań z tytułu podatku VAT) czyli powstaje należność od budżetu z tytułu podatku VAT W przykładzie 1 - podatek VAT należny 440,- zobowiązania - podatek VAT naliczony 220,- należności podatek VAT należny > podatek VAT naliczony różnica w wysokości 440,- 220,- = 220,- skarbowego powinna być odprowadzana do urzędu Przykład 2 Fa VAT za zakupione materiały Fa VAT za sprzedane towary - wartość netto 800,- - wartość netto 500,- - podatek VAT 22% 176,- - podatek VAT 22% 110,- - wartość brutto 976 - wartość brutto 610,- Dt Rozrachunki z tytułu podatku VAT Ct VAT naliczony 176,- 110,- VAT należny W przykładzie 2 - podatek VAT naliczony 176,- należności - podatek VAT należny 110,- zobowiązania podatek VAT naliczony > podatku VAT należnego powstawała należność od budżetu z tytułu podatku VAT w wysokości 176,- 110,- = 66,- Przykład 3 Przedsiębiorstwo produkcyjne zakupiło materiały o wartości netto faktury 4 000,-, stawka podatku VAT podstawowa. W tym samym miesiącu na podstawie Fa VAT sprzedano 10 szt. wyrobów w cenie sprzedaży netto 600,-, stawka podatku VAT 22%. POLECENIA: - napisz treść operacji gospodarczych - dokonaj rozliczenia z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT 5

Operacje gospodarcze: 1. Fa VAT za zakupione materiały a) wartość netto 4 000,- b) podatek VAT 22% 880,- c) wartość brutto 4 880,- 2. Fa VAT za sprzedane wyroby gotowe a) wartość netto 10 szt. po 600,- wartość 6 000,- b) podatek VAT 22% (22% x 6 000,-) 1 320,- c) wartość brutto (6 000,- + 1 320) 7 320,- Rozliczenie z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT: - podatek VAT naliczony (Fa VAT obca) 880,- - podatek VAT należny (Fa VAT własna) 1 320,- podatek VAT należny > podatek VAT naliczony zobowiązanie wobec US z tytułu podatku VAT wynosi 1 320,- 880,- = 440,- Ćwiczenie Hurtownia w styczniu dokonała zakupu towarów o wartości netto 40 000,-, stawka podatku VAT 22%. Dokonała sprzedaży towarów o wartości netto: a) 20 000,- b) 42 000,- c) 50 000,- obciążonych podstawową stawką podatku VAT POLECENIE: - dokonaj rozliczenia z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT dla każdego wariantu podanej wartości sprzedaży 6

1.3. Ewidencja zakupów na podstawie Faktur VAT Schemat ewidencji zakupów na podstawie Faktur VAT * W przypadku zapłaty gotówkowej konto Kasa Objaśnienia do schematu: 1. Fa VAT za zakupione środki trwałe, materiały, towary, zapłata w terminie późniejszym a) wartość netto b) podatek VAT c) wartość brutto 2. Fa VAT za wykonaną usługę obcą, zapłata w terminie późniejszym a) wartość netto b) podatek VAT c) wartość brutto 3. Fa VAT za zakupione i wydane do zużycia materiały, zapłata w terminie późniejszym a) wartość netto b) podatek VAT c) wartość brutto 4. środkami z rachunku bieżącego spłacono zobowiązania wobec: - dostawcy środków trwałych, materiałów, towarów usług obcych 2a, 3a przeniesienie kosztów z układu rodzajowego na układ funkcjonalny 7

Przykład W przedsiębiorstwie handlowym stany początkowe wybranych kont wynoszą: Kasa 700,- Rachunek bieżący 35 000,- Operacje gospodarcze: 1. Fa VAT za remont maszyny produkcyjnej płatna gotówką a) wartość netto 200,- b) podatek VAT 22% 44,- c) wartość brutto 244,- 2. Fa VAT za zakupione i przyjęte do magazynu towary, zapłata później a) wartość netto 4 300,- b) podatek VAT 22% 946,- c) wartość brutto 5 246,- 3. Fa VAT za zakupione i wydane do zużycia materiały opłacona gotówką a) wartość netto 50,- b) podatek VAT 22% 11,- c) wartość brutto 61,- 4. środkami z rachunku bieżącego spłacono zobowiązania wobec dostawcy towarów 5 246,- POLECENIA: - otwórz konta i zaksięguj operacje gospodarcze - ustal kwotę podatku VAT naliczonego wysokość podatku VAT naliczonego 1 001,- 8

Ćwiczenie Zakup i sprzedaż na podstawie Fa VAT W przedsiębiorstwie produkcyjnym stany początkowe wybranych kont wynoszą: Rachunek bieżący 54 000,- Kasa 1 000,- Operacje gospodarcze: 1. Fa VAT za zakupione materiały, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 9 400,- b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 2. Fa VAT za remont komputera opłacona gotówką a) wartość netto 360,- b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 3. Fa VAT za zakupioną maszynę produkcyjną, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 23 000,- b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 4. środkami z rachunku bieżącego spłacono zobowiązania: a) wobec dostawcy materiałów... b) za zakupioną maszynę produkcyjną... POLECENIA: - otwórz konta i zaksięguj operacje gospodarcze - ustal kwotę podatku VAT naliczonego Podatek VAT naliczony wynosi... 9

1.4. Ewidencja sprzedaży na podstawie FAKTUR VAT Schemat ewidencji sprzedaży na podstawie Fa VAT * w przypadku sprzedaży gotówkowej konto Kasa Objaśnienia do schematu 1. Fa VAT za sprzedane wyroby gotowe, towary i usługi zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto b) podatek VAT c) wartość brutto 2. Wpływ należności od odbiorcy na rachunek bieżący Zapisy w fakturze oznaczają: wartość netto to uzyskany przychód ze sprzedaży podatek VAT to podatek VAT należny Faktura VAT dotycząca sprzedaży podlega ewidencji: po Ct stronie konta Przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych, Przychody ze sprzedaży towarów, Przychody ze sprzedaży usług zwiększenie przychodów ze sprzedaży po Ct stronie konta Rozrachunki z tytułu podatku VAT ewidencja podatku VAT należnego po Dt stronie konta Należności od odbiorców zwiększenie należności od odbiorców lub po Dt stronie konta Kasa wpływ gotówki do kasy w przypadku płatności uregulowanej gotówką Przykład W przedsiębiorstwie produkcyjnym wybrane konta wynoszą: Wyroby gotowe 4 00 szt. po j.tkw wynoszącym 40,-/szt. wartość 160 000,- Narzut zysku wynosi 10 % kosztów wytworzenia 10

Operacje gospodarcze: 1. Fa VAT za sprzedane wyroby gotowe, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 200 szt. po 44,-/szt. wartość 8 800,- b) podatek VAT 22% 1 936,- c) wartość brutto 10 736,- 2. rozchód sprzedanych wyrobów gotowych 200 szt. po 40,-/szt. wartość 8 000,- 3. wpływ należności od odbiorców na rachunek bieżący 10 736,- POLECENIA: - otwórz konta, zaksięguj operacje gospodarcze - ustal kwotę podatku VAT należnego - ustal wynik ze sprzedaży wyrobów gotowych Cena sprzedaży wyrobu narzut zysku 10% x 40,- = 4,- 40,- + 4,- = 44,-/szt. Podatek VAT należny wynosi 1 936,- Wynik ze sprzedaży wyrobów gotowych 8 800,- 8 000,- = 800,- Ćwiczenie W przedsiębiorstwie produkcyjnym wybrane konta wykazują: Wyroby gotowe 1 000 szt. po j.tkw wynoszącym 18,-/szt.. Narzut zysku wynosi 20% ceny sprzedaży netto Operacje gospodarcze: 1. Fa VAT za sprzedane za gotówkę wyroby gotowe a) wartość netto 40 szt. po... wartość... b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 11

2. rozchód sprzedanych wyrobów gotowych... szt. po... wartość... 3. Fa VAT za sprzedane wyroby gotowe, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 120 szt. po... wartość... b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 4. rozchód sprzedanych wyrobów gotowych... szt. po... wartość... 5. wpływ należności od odbiorcy na rachunek bieżący... POLECENIA: - otwórz konta, zaksięguj operacje gospodarcze - ustal kwotę podatku VAT należnego - ustal wynik ze sprzedaży wyrobów gotowych Wartość podatku VAT należnego... Ustalanie wyniku ze sprzedaży wyrobów gotowych... Przykład Jednostka handlowa ustala marżę w wysokości 20 % ceny sprzedaży netto Sp Rachunek bieżący 7 000,- Operacje gospodarcze: 1. Fa VAT za zakupione towary, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 2 400 szt. po 6,- / szt. = 14 400,- b) podatek VAT 22% 3 168,- c) wartość brutto 17 568,- 2. Fa VAT za sprzedane za gotówkę towary a) wartość netto 2 300 szt. po 7,50 = 17 250,- b) podatek VAT 22% 3 795,- c) wartość brutto 21 045,- 3. rozchód sprzedanych towarów 2 300 szt. po 6,- / szt. = 13 800,- 4. środkami z rachunku bankowego spłacono zobowiązania wobec budżetu z tytułu podatku VAT 12

Dt Przychody ze sprzedaży towarów Ct 17 250,- (2a Ustalenie ceny sprzedaży 6,- 80% x = 7,50,- x 100% Ustalenie zobowiązań wobec budżetu z tytułu podatku VAT - podatek VAT należny 3 795,- - podatek VAT naliczony 3 168,- podatek VAT należny > podatek VAT naliczony 3 795,- 3 168,- = 627,- Ćwiczenie Jednostka handlowa ustala marżę w wysokości 40% ceny sprzedaży netto Sp Rachunek bieżący 140 000,- Operacje gospodarcze: 1. Fa VAT za zakupione towary, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 6 000 szt. po 18,- / szt. =... b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 2. Fa VAT za transport zakupionych towarów, zapłata nastąpi w terminie późniejszym d) wartość netto 100,- e) podatek VAT 22%... f) wartość brutto... 3. Fa VAT za zakupione materiały, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 140,- b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 4. Fa VAT za sprzedane za gotówkę towary a) wartość netto 400 szt. po... wartość... b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto 13

5. Fa VAT za sprzedane towary, zapłata nastąpi w terminie późniejszym a) wartość netto 5 000 szt. po... wartość... b) podatek VAT 22%... c) wartość brutto... 6. rozchód sprzedanych towarów... szt. po... wartość... 7. środkami z rachunku bieżącego spłacono zobowiązania z tytułu podatku VAT POLECENIA: - ustal zobowiązanie wobec budżetu z tytułu podatku VAT - otwórz konto stanem początkowym - zaksięguj operacje gospodarcze 14

SPIS TREŚCI 1. ZAKUP I SPRZEDAŻ NA PODSTAWIE FA VAT.................................... 3 1.1. Istota podatku VAT.................................................... 3 1.2. Charakterystyka konta Rozrachunki z tytułu podatku VAT................... 4 1.3. Ewidencja zakupów na podstawie Faktur VAT.............................. 7 1.4. Ewidencja sprzedaży na podstawie FAKTUR VAT........................... 10 2. WYNIK FINANSOWY...................................................... 15 2.1. Pojęcie wyniku finansowego........................................... 15 2.2 Metoda statystyczna ustalania wyniku finansowego w przedsiębiorstwie przemysłowym.......................................................... 15 2.3. Metoda statystyczna ustalania wyniku finansowego w przedsiębiorstwie handlowym............................................................. 17 2.4. Metoda księgowa ustalania wyniku finansowego.......................... 19 3. EWIDENCJA CAŁOKSZTAŁTU DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW.................. 33 4. DOKUMENTACJA KSIĘGOWA............................................... 43 4.1. Pojęcie, cechy dokumentu księgowego................................... 43 4.2. Zadania dokumentacji księgowej....................................... 43 4.3. Klasyfikacja dokumentów............................................. 44 4.4. Opracowanie i wykorzystanie dokumentów księgowych..................... 44 4.5. Charakterystyka dokumentów księgowych................................ 50 5. ZASADY DZIELENIA I ŁĄCZENIA KONT........................................ 89 5.1. Zadania i funkcjonowanie kont ksiąg pomocniczych........................ 89 5.2. Karty ilościowo-wartościowe........................................... 94 5.3. Dzielenie i łączenie kont............................................. 100 5.4. Klasyfikacja kont księgowych......................................... 102 6. EWIDENCJA OPERACJI BILANSOWYCH I NIEBILANSOWYCH NA PODSTAWIE DOKUMENTÓW ĆWICZENIE............................................................. 105 7. FORMY TECHNIKI KSIĘGOWOŚCI........................................... 115 8. ĆWICZENIA UTWALAJĄCE................................................. 128 LITERATURA.............................................................. 136 137