Skrypt Zuchowych Form Pracy Przygotowała: dh. Aneta Wasilewska trop.
POŻYTECZNE PRACE I UMIEJĘTNOŚCI Pożyteczne prace i umiejętności to nic innego jak zuchowa służba. To coś, co zuchy mogą zrobić dla siebie lub innych, ucząc się jednocześnie niezbędnych i praktycznych umiejętności. Jak uczyć zuchy pożytecznych prac? pokazać wyjaśnić nauczyć przećwiczyć O czym trzeba pamiętać? * drużynowy też bierze udział w pracy! * mierzyć siły na zamiary! * przed rozpoczęciem pracy należy określić cele pracy, kompetencje, szczegółowy zakres obowiązków * kontakt z zuchami powinny mieć osoby dokładnie sprawdzone przez drużynowego * wykonywana praca musi dawać satysfakcję * każda praca powinna być podsumowana i rozliczona Formy pożytecznych prac i umiejętności: Służba jakieś obowiązki w domu Akcja zarobkowa np. stoisko gromady na festynie Pomoc potrzebującym, np. ptakom w zimie Praca społeczna np. sprzątanie lasu, zbiórka zabawek Gry i ćwiczenia np. złożenie układanki GAWĘDA Gawęda to historia, która ma na celu wywołanie u słuchacza określonej reakcji. Co w związku z gawędą pamiętać trzeba? * tempo * długość nie dłużej niż 5 10 min. Zuchy bardzo szybko się nudzą, potrzebują ruchu, więc nawet najlepsza, najciekawsza gawęda w końcu je znudzi; * dopasowana do tematu zbiórki gawęda powinna być na temat (np. nie opowiemy gawędy o Królowej Śniegu, jeśli reszta zbiórki ma być o Kubusiu Puchatku) * zuchy po wysłuchaniu gawędy nie powinny utożsamiać się ze złem * gawęda nie może powodować, że zuchy stają w tzw. moralnej kropce, która nie pozostaje rozwiązana w dalszej części zbiórki Cechy dobrej gawędy: dobrze zarysowana fabuła, akcja
słownictwo przystępne dla zuchów bohater koniecznie pozytywny gawęda powinna być związana tematycznie z dalszym tokiem zbiórki sens wychowawczy (podać wzory osobowe, ale bez morałów) dobre wykonanie gawędy: - nie przekraczać planowanego czasu gawędy - zmienność tempa - nie używać zbędnych gestów - obserwować słuchaczy - operowanie głosem i słowem Typy gawęd: Gawęda klasyczna to przygody bohatera, który pokonuje trudności i osiąga cel. Zwykle jest to punkt wyjścia lub punkt kulminacyjny całej zbiórki. Gawęda sytuacyjna podobna do klasycznej, jest przygotowaniem do zabawy tematycznej, teatrzyku, majsterki, wycieczki, zwiedzania itp. Gawęda rozmowa do gawędy wprowadzamy rozmowę lub dyskusję z zuchami, np. Jak powinien postąpić bohater gawędy? Gawęda scenariusz zbiórki zbiórka stanowi jedną, wielką gawędę, pozostałe elementy zbiórki są jej podporządkowane, ona jest formą wiodącą Gawęda mówiona przez gościa drużynowy musi mieć kontrolę nad gościem Formy zastępcze gawędy: * film * pokaz zdjęć * teatrzyk * historyjka obrazkowa * zwiad * przeczytanie fragmentu książki, bajki, opowiadania OBRZĘDOWOŚĆ Obrzędowość w przeciwieństwie do innych form pracy zuchów to nie forma punktowa jak teatrzyk, zwiad czy gawęda. Obrzędowość rozłożona jest na wiele elementów i czynników. Najważniejszą obrzędowością jest obrzędowość Gromady, ale tworzy się także obrzędowość dla poszczególnych cykli, obrzędowość kolonijną, a nawet pojedynczych zbiórek. Po co jest obrzędowość? Obrzędowość pozwala zuchom wczuć się w to, co mają robić na zbiórkach/wyjeździe i zrozumieć sens tego, co robią. Obrzędowość ogólna Gromady wprowadza je w świat Gromady, w wielki sekret, którego wraz z przyjściem do Gromady stają się powiernikami. Nadaje ona tajemniczości i atrakcyjności. Ponieważ każda Gromada na swoją własną, jedyną w swoim rodzaju obrzędowość ogólną, pozwala ukazać zuchom wyjątkowość danej Gromady, to, że ta Gromada jest jedyna w swoim rodzaju, że ma to coś, czego nie mają inne Gromady. Elementy obrzędowości: Nazwa podstawa; powinna określać cechy Gromady, zawierać w sobie ideę obrzędowości (gromady leśnej nie nazwiemy przecież np. Małe syrenki ). Nazwa powinna mieć pozytywny oddźwięk ( nie np. Okrutne Potworki ). Przyjęło się (i moim zdaniem jest to najlepsza wersja przy dobieraniu nazwy), że nazwa składa się z rzeczownika i określenia tego rzeczownika (np. Leśne Skrzaty, Dzielni Rycerze, Tajemniczy Ogród ). Legenda jest to najlepsze wyjaśnienie zuchom, dlaczego akurat taka nazwa, takie a nie inne barwy itd. Pozwala zuchom lepiej identyfikować się z Gromadą. Jest to też ułatwienie dla nas zuchmistrzów, bo dobrze wymyślona legenda Gromady ułatwia nam przechodzenie się z zuchami między cyklami. Nazwy szóstek związane z obrzędowością Gromady (np. szóstce z Gromady Leśne Skrzaty nie nadamy nazwy Monsuny ).
Totem jest znakiem rozpoznawczym Gromady. Uczestniczy we wszystkich jej działaniach. Towarzyszy Gromadzie w jej sukcesach i porażkach. Powinien odzwierciedlać nazwę Gromady jak i jej charakter. Totem powinien być trwały, bezpieczny dla zuchów. Piosenka Gromady powinna być jedyna i niepowtarzalna, żeby zuchy czuły, że jest to piosenka TYLKO I WYŁĄCZNIE ich Gromady (najprostszy sposób: wymyślić własne słowa piosenki, melodię można wziąć z innej piosenki). Piosenka Gromady powinna opowiadać o Gromadzie, aby każdy, kto ją usłyszy mógł mniej więcej dowiedzieć się z jaką Gromadą ma do czynienia i czegoś się o niej dowiedzieć. Powinna być radosna Kronika Wielka księga Gromady, w której odnotowuje się ważne wydarzenia z życia Gromady. Lista spraw lista, na której zuchy dają nam znać, że mają do kogoś jakąś sprawę. Lista spraw powinna wyglądem charakteryzować Gromadę (np. u nas gromady leśnej lista spraw jest to wielki liść, na którym pozytywne sprawy są przyczepiane na białej kropelce rosy, negatywne na brązowej kropelce. Kropelki rosy w kształcie łezki, wycięte z papieru.). Lista spraw jest rozwiązywana na Kręgu Rady. Laska głosu przedmiot związany z charakterem Gromady, który daje prawo głosu na Kręgu Rady (jeśli ktoś nie ma w ręce laski głosu, nie ma prawa mówić) Skarbiec tajemnicze miejsce, w którym gromadzone są skarby Gromady. Może to być skrzynia, worek, kufer. Lista obecności związana z obrzędowością Gromady; nie w formie zwykłej listy obecności! Tak samo przebieg sprawdzania obecności nie w formie zwykłego odczytywania! Punktacja szóstek wyglądem powinna charakteryzować Gromadę. Punktacja powinna być widoczna dla zuchów i powinno być na samym początku ustalone co jest punktowane i ile punktów za co można dostać. Punktacja szóstek powinna być dla zuchów tzw. zdrową rywalizacją między szóstkami. Należy pamiętać, aby punktować sprawiedliwie. Punktów się nie zabiera! Co jakiś czas należy podsumowywać punktację i najlepszą szóstkę jakoś wynagrodzić. Okrzyk Gromady zawołanie zbierające Gromadę. Powinno odzwierciedlać charakter Gromady. Okrzyk na Krąg Rady zawołanie na Krąg Rady. Najlepiej, aby było związane z tematyką Gromady, ale można stosować także ogólno przyjęte zawołanie: Wszystkie zwady, wszystkie sprawy załatwiamy w Kręgu Rady!. Wielkie obrzędy: Przyjęcie do Gromady forma przyjęcia zależna od obrzędowości, jaką sobie wybierzemy. W naszej Gromadzie element przyjęcia do Gromady jest zawarty w legendzie Gromady (jest mowa o Napoju Skrzata, który musi wypić każdy nowy zuch, aby mieć siłę do opiekowania się i ochroną lasu i przyrody). Obietnica zuchowa to sprawa bardzo indywidualna dla każdego zucha. Zuch powinien składać Obietnicę na coś (u nas składa ją na barwy Gromady, ogień, flagę państwową, totem i Znaczek Zucha). Należy pamiętać, że na Obietnicy musi być mianowany instruktor ZHR! Gwiazdkowanie j.w. Przekazanie do drużyny harcerek ogólno przyjęty pomysł na tę uroczystość to ognisko, szesnaście świeczek symbolizujących 6 punktów Prawa Zucha i 10 punktów Prawa Harcerskiego, które jest rozwinięciem tego pierwszego. To ognisko przypomina zuchowi, że podlega teraz Prawu Harcerskiemu, ale nie przestało go obowiązywać Prawo Zucha. Ta uroczystość odbywa się przy udziale całej drużyny harcerek, drużynowej Gromady i przekazywanego zucha. Powinno być w jakiś sposób związane z obrzędowością Gromady.
TEATRZYK Teatrzyk zuchowy służy rozwinięciu u zuchów konkretnej wiedzy i konkretnych umiejętności. Są dwa główne rodzaje teatru zuchowego: Teatr Wielki przygotowywany wcześniej, dopracowany. Przygotowuje się wcześniej na niego rekwizyty, kostiumy, dekoracje, scenografie, scenariusz, podział ról. Może to być np. przedstawienie na rodziców, dla innych dzieci, środowiska, parafii itd. - kształtowanie umiejętności związanych z ruchem, uczeniem się tekstu na pamięć, dykcją, choreografią, interpretacją - pokonywanie tremy i własnych obaw - rozwijanie poczucia obowiązku - integracja Teatr samorodny spontaniczny, na miejscu i bez przygotowania. Stanowi często element zbiórki. Najczęściej jest przygotowywany w szóstkach. - rozwijanie wyobraźni - rozwijanie umiejętności szybkiego tworzenia czegoś - rozwijanie współdziałania w szóstce - rozwijanie umiejętności improwizowania O czym należy pamiętać? * każdy musi mieć jakąś rolę * drużynowa czuwa nad całością przygotowań, ale nie narzuca, nie wtrąca się Kilka rodzajów teatru: zwykły teatrzyk pantomima teatrzyk kukiełkowy teatr cieni musical balet kabaret
Po co majsterkować? radość tworzenia wyrobienie poczucia obowiązku kształtowanie zręczności rąk i poczucia estetyki kształtowanie wyobraźni kształtowanie bystrości i inteligencji MAJSTERKA Rodzaje majsterki: majsterka minutka łatwe majsterki do przygotowania w krótkim czasie przygotowywanie jedzenia np. sałatka robienie latawców szycie robienie kukiełek przygotowywanie stroi np. strój indiański w cyklu Indianin Zasady:. przydzielać pracę zuchom według stopnia trudności;. przygotować się do majsterki, sam wykonaj przedmiot, który mają zrobić zuchy;. nie proponować zuchom robienia przedmiotów, które uznają za nieużyteczne;. podczas majsterki uważać na wszystkie zuchy;. zawsze oceniać pracę zuchów. ZABAWA TEMATYCZNA Zabawa tematyczna to zabawa w kogoś lub coś. Może trwać tylko przez jedną zbiórkę, ale i może być poprzedzona zbiórkami, na których zuchy przygotowują się do wielkiej zabawy, np. zuchy wcześniej robią czapki, pieczątki, itp. W zabawie tej zuchy odtwarzają role, upodabniają się ubiorem, sposobem zachowania, itd.
Cele zabawy tematycznej: * nauka współpracy w gromadzie, podziału pracy; * stworzenie naturalne warunki poznawania przez zuchy otaczającego świata; * nauka odróżniania dobra od zła; * rozwijanie inicjatywy zuchów; * umożliwienie wykorzystania i utrwalenia wiedzy; * kształtowanie osobowości zucha. Zasady przeprowadzania zabaw tematycznych: * każda zabawa musi mieć cel, być dobrze przygotowana; * każdy zuch musi mieć przydzieloną rolę, być kimś; * zabawa musi być dostosowana do wieku i zainteresowań zuchów (jeżeli zuchy nie chcą się w coś bawić, należy z zabawy zrezygnować); * drużynowa też się bawi. W zabawie tematycznej można wykorzystać formy pracy takie jak: majsterka, gawęda, zwiad, itp. ZWIAD Zwiad to forma pracy służąca pobudzaniu poznawczej aktywności dzieci. Poznanie to odbywa się samodzielnie lub w grupie (szóstka, gromada). Cele zwiadu: zdobycie nowych wiadomości rozwijanie śmiałości zuchów ułatwienie poznawania świata (informacje uzyskane samodzielnie trwalej się zapamiętuje) rozwijanie współpracy zuchów (idziemy razem na zwiad, mamy wspólny cel: zdobycie informacji i ten cel musimy wspólnie osiągnąć) Zasady przy organizowaniu zwiadu: * zwiad musi mieć cel i temat; * drużynowa musi znać teren przyszłego zwiadu, przygotować potrzebne materiały, np. przybory do pisania, aparat fotograficzny, itp.; * ustalić plan, dokładnie określić teren zwiadu; * upewnić się o zrozumieniu zadań przez zuchów; * ustalić czas zakończenia zwiadu i miejsce zbiórki; * przypomnieć o właściwym zachowaniu się w lesie, na ulicy;
* pamiętać o bezpieczeństwie zuchów (stała opieka osoby pełnoletniej), posiadaniu apteczki; * mierzyć siły na zamiary; * zawsze podsumować zwiad. Typy zuchowych zwiadów: * zwiad - element zbiórki; * ćwiczenia i gry o charakterze zwiadu (ćwiczenia i gry poznawcze); * zwiad - zadanie międzyzbiórkowe, np. dowiedzenie się od mamy, jak się robi kruche ciasteczka; * zwiad - wycieczka. Co dają nam piosenki i pląsy? uatrakcyjnienie zbiórki pobudzenie lub wyciszenie gromady pobudzenie wyobraźni wzbudzanie uczuć poznawanie świata pomagają wejść w atmosferę zbiórki Jak uczyć piosenek? Faza I - zapoznanie się z piosenką. Faza II - uczenie melodii. Faza III - uczenie słów. PIOSENKI I PLĄSY Zasady przy uczeniu i śpiewaniu piosenek: wybierać piosenki pasujące do tematyki zbiórki zuchy nie zapisują słów na kartce (zanim by napisały to minęłoby pół zbiórki, poza tym dzieci czułyby się jak w szkole, a przecież zbiórka to nie lekcja szkolna ;) ) uczyć piosenek na raty na jednej zbiórce jedna zwrotka jeśli śpiewanie nie jest mocną stroną drużynowej, zawsze można poprosić o pomoc przyboczne lub użyć magnetofonu samemu wcześniej należy opanować bezbłędnie tekst i melodię nie wolno pozwolić, aby zuchy śpiewały podczas: - ciężkiej wędrówki - w marszu pod górę - w zakurzonym pomieszczeniu - gry mają chrypkę Przykłady uatrakcyjnienia nauki piosenek: rebus tekst piosenki zaszyfrowany jakimś łatwym szyfrem (np. GADERYPOLUKI) tworzenie historyjki obrazkowej ścieranie tekstu z tablicy
rozsypanki i uzupełnianki zabawa w Głuchy telefon recytacja tekstu z wyklaskiwaniem, wytupywaniem, pstrykaniem, itp. Przykłady utrwalenia nauczonych piosenek: zabawa w "dyrygenta" (drużynowa jest dyrygentem i wskazuje szóstkę, która ma śpiewać, inne szóstki czekają na swoją kolej); zabawa z piłką (jedna osoba stoi w środku koła i rzuca piłkę, osoba, która ją złapie mówi np. jeden wers tekstu piosenki; jeżeli nie potrafi może dać fanta) Pląs to słowo żyje tylko w języku zuchów i starszej polszczyźnie. Jest to ruch towarzyszący piosence. Może ją inscenizować, a także być kompozycją prostych elementów tanecznych. Jak uczyć pląsów: - stanąć z zuchami w kole, wykonywać pląs, zuchy szybko zaczną cię naśladować; jeśli uczysz pląsu trudniejszego, pokaz go zuchom ze dwa razy i przećwicz z nimi poszczególne elementy. Co dają? możliwość tzw. zdrowej rywalizacji rozwijanie współpracy rozwijanie sprawności zmysłów nauka przegrywania kształtowanie sprawności fizycznej wpływ na rozwój mięśni GRY I ĆWICZENIA
uczą wspólnej zabawy i gry fair play Podział gier i ćwiczeń: 1. Ćwiczenia i gry w których zmagają się poszczególne zuchy, a gromada to obserwuje. 2. Gry, które organizuje się w szóstce. 3. Gry między szóstkami. Zasady organizowania zuchowych gier i ćwiczeń: 1. Zasada rozumienia przepisów. 2. Zasada bezwzględnego przestrzegania prawideł gry:. zwycięstwo ma wartość tylko wtedy, gdy zostało osiągnięte uczciwie;. zwycięstwo liczy się tylko wtedy, gdy siły są równe;. szlachetne jest ustąpić w sporze;. obrażanie się nie przystoi zuchom;. szóstka jest całością, przegrywa nie tylko dlatego, że wśród zuchów jest ktoś mniej sprawny, ale i dlatego, że najsprawniejsi nie dali z siebie wszystkiego;. gubi owoce zwycięstwa ten, kto naigrawa się z pokonanego;. zwyciężony potrafi się uśmiechać, umieć ładnie przegrywać to cecha szlachetna. 3. Zasada stopniowania trudności. 4. Zasada równomiernego rozkładania zwycięstw. 5. Zasada ostrożności w stosowaniu współzawodnictwa. 6. Zasada higieny i bezpieczeństwa. Przykłady rodzajów gier i ćwiczeń: - ćwiczenia i gry ruchowe, np. walka wężów, szczur; - ćwiczenia i gry kominkowe, np., "Biedny mały kotek", walka na świeczki; - gimnastyka umysłu, np. tangram, zagadki, labirynty; - gry i ćwiczenia w terenie, np. zwiadowcy.