Program nauczania wychowania fizycznego dla chłopców z klas IV VI o profilu minikoszykówka (Uwaga! Program jest realizowany łącznie z innym, obejmującym podstawę programową) autor: mgr Ewa Rucińska I. WSTĘP 1. Idee wiodące programu. W procesie tworzenia mojego programu, postanowiłam posłużyć się holistyczną koncepcją kultury fizycznej Wiesława Osińskiego oraz koncepcją wychowania fizycznego Henryka Grabowskiego. W. Osiński definiuje kulturę fizyczną jako ogół wytworów o charakterze materialnym i niematerialnym w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów postępowania, które zostały zobiektywizowane, przyjęte i mają być przekazywane danej społeczności. Koncepcja holistyczna W. Osińskiego wyodrębnia trzy wzajemnie uzupełniające się sfery kultury fizycznej: sfera przekonań, postaw, poglądów i aspiracji (w dziedzinie dbałości o ciało i fizyczne funkcjonowanie); sfera obserwowalnych i sprawdzalnych czynności (w postaci różnorodnych form, zabiegów i ćwiczeń głównie o charakterze ruchowym, hartującym i higienicznym stosowanym dla celów zdrowotnych); sfera intencjonalnych narzędzi (do niej zaliczmy obiekty, sprzęty i urządzenia sportowe, instytucje i organizacje, których celem jest krzewienie lub działanie w zakresie wychowania fizycznego, sportu i rekreacji fizycznej). Według H. Grabowskiego wychowanie fizyczne to ujęta w pedagogiczny system forma uczestnictwa w kulturze fizycznej młodych pokoleń, której celem jest wspomaganie rozwoju fizycznego, motorycznego i zdrowia oraz przygotowanie do podtrzymania i pomnożenia tych właściwości w życiu późniejszym. Najogólniejszym celem wychowania fizycznego było i jest przygotowanie młodych pokoleń do życia i jak twierdzi H. Grabowski wychowanie fizyczne nie różni się od innych dziedzin edukacji ze względu na stronę osobowości, którą ma kształtować, lecz ze względu na dziedzinę kultury do uczestnictwa w której ma przygotowywać. Według mnie w procesie wychowania fizycznego dzieci i młodzieży szczególną rolę dydaktyczną, wychowawczą i zdrowotną odgrywają zajęcia ruchowe oparte o zespołowe gry sportowe. Koszykówka, jako właśnie gra zespołowa, jest bardzo atrakcyjna dla dzieci i młodzieży gdyż wymaga udziału w walce sportowej, konieczności podejmowania samodzielnych decyzji w ciągle zmieniających się sytuacjach. W czasie zajęć z koszykówki uczniowie mają możliwość zetknięcia się z wieloma odmianami ruchu i stopniowego opanowania umiejętności opartych na ruchach celowych, precyzyjnych i skoordynowanych, które następnie będą wykorzystywane we współzawodnictwie i współdziałaniu w zespole. W czasie lekcji uczniowie mają poznać i opanować elementy techniki i taktyki dyscypliny kierunkowej. Mają rozwijać w sobie poszanowanie dla zasady fair play oraz kształtować postawy prozdrowotne. Od czterech lat uczę koszykówki w Szkole Podstawowej nr 220 i postanowiłam stworzyć autorski program nauczania koszykówki, który odpowiadałby moim potrzebom i pozwoliłby mi skuteczniej osiągać założone cele. Mój program będzie realizowany przeze mnie w wymiarze 6 godzin lekcyjnych tygodniowo
w każdym roku nauczania. Autorski program nauczania koszykówki będzie realizowany łącznie z programem wychowania fizycznego U. Kierczak Koncepcja edukacji fizycznej. Zdrowie Sport - Rekreacja realizującym podstawę programową, obejmującym 4 godziny lekcyjne tygodniowo. 2. Cele ogólne. Zgodnie z Art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 18 stycznia 1996r. o kulturze fizycznej Dz.U. z 2001r. nr 81, poz. 889 z późn. zm. w celu kształcenia młodzieży o szczególnych uzdolnieniach sportowych oraz odpowiednich warunkach zdrowotnych mogą być tworzone klasy sportowe, szkoły sportowe i szkoły mistrzostwa sportowego, realizujące programy szkolenia w określonych dyscyplinach sportu. Stworzony przeze mnie program ma pomóc w osiągnięciu jak najlepszego wyniku sportowego i odpowiednim przygotowaniu uczniów-zawodników do następnych etapów wieloletniego procesu szkoleniowego. Cele ogólne programu są zgodne ze Statutem, Programem Wychowawczym oraz Programem Profilaktyki Szkoły. II. CELE SZCZEGÓŁOWE Postawy 1. Uczeń jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoje i współćwiczących; 2. Uczeń dokonuje samokontroli własnych zachowań podczas realizacji zadań; 3. Uczeń przestrzega zasad kultury obowiązujących zawodnika i kibica (zasady fair play); 4. Uczeń prezentuje potrzebę zaangażowania w walkę sportową; 5. Uczeń dokonuje samokontroli i samooceny wykonywanych ćwiczeń. Wiadomości 1. Uczeń zna przepisy bhp obowiązujące w czasie zajęć; 2. Uczeń zna podstawowe przepisy gry i terminologii używanej w koszykówce; 3. Uczeń zna podstawy techniki i taktyki przewidziane programem; 4. Uczeń zna zasady kultury obowiązujące zawodnika i kibica (zasady fair play); 5. Uczeń zna podstawowe zasady mechaniki sędziowania. Umiejętności 1. Uczeń opanował podstawowe elementy techniczne wyszczególnione w treściach kształcenia i potrafi zastosować je w grze; 2. Uczeń opanował podstawowe elementy taktyczne wyszczególnione w treściach kształcenia i potrafi zastosować je w grze; 3. Uczeń potrafi wykonać próby sprawności specjalnej. III. SZCZEGÓŁOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA Szczegółowe treści kształcenia realizowane są zgodnie z zasadami: 1. Stopniowania trudności; 2. Świadomego i aktywnego udziału ucznia w procesie nauczania i uczenia się; 3. Poglądowości; 4. Systematyczności; 5. Utrwalania; 6. Indywidualizacji zadań. Postawy 1. Uczeń przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas zajęć i zawodów sportowych; 2. Uczeń chętnie współdziała w grupie (drużynie); 3. Uczeń przestrzega zasad kultury zawodnika i kibica obowiązujących w czasie lekcji i zawodów sportowych (zasady fair play);
by Ewa Rucińska 4. Uczeń przestrzega regulaminów hali sportowej, sali gimnastycznej i boiska szkolnego; 5. Uczeń szanuje mienie szkoły. Wiadomości 1. Uczeń zna regulamin hali sportowej, sali gimnastycznej i boiska szkolnego; 2. Uczeń zna podstawowe przepisy gry w koszykówkę dotyczące: wymiarów boiska, linii je wyznaczających i wyposażenia; składu drużyn; czasu gry; ustawienia zawodników w czasie rzutu sędziowskiego; ustawienia zawodników w czasie rzutów osobistych; zasady naprzemiennego posiadania piłki; błędu kroków; błędu podwójnego kozłowania; błędu powrotu piłki na pole obrony; faulu osobistego; faulu niesportowego; faulu technicznego. 3. Uczeń zna podstawowe zasady mechaniki sędziowania. Umiejętności Technika 1. Technika gry indywidualnej w ataku. a. Poruszanie się zawodnika po boisku bez piłki: - bieg start; - zatrzymanie na jedno i na dwa tempa; - postawa; - zmiany tempa biegu; - zmiany kierunku biegu. b. Poruszanie się zawodnika po boisku z piłką. podania oburącz płaskie, kozłem, lobem: w miejscu (sprzed klatki piersiowej, znad głowy, dołem, z ręki do ręki); w biegu (sprzed klatki piersiowej, znad głowy, dołem, z ręki do ręki); po kozłowaniu (sprzed klatki piersiowej, znad głowy, dołem, z ręki do ręki); w wyskoku (sprzed klatki piersiowej, znad głowy). - podania jednorącz płaskie, kozłem, lobem: w miejscu (z wysokości barków, bejsbolowo, dołem, hakiem, za plecami, kozłem, kozłem za plecami); w biegu (z wysokości barków, bejsbolowo, dołem, hakiem, za plecami, kozłem, kozłem za plecami); po kozłowaniu ( bez dochwytu i z dochwytem w obie ręce: z wysokości barków, kozłem, bejsbolowo, dołem). - chwyty oburącz i jednorącz: górny; półgórny; dolny; z podłoża. - kozłowanie piłki prawą i lewa ręką: niskie i wysokie; w miejscu; w biegu; żonglerka piłką w miejscu i w biegu; slalomem; ze zmianą ręki kozłującej;
ze zmianą kierunku i tempa; zatrzymanie po kozłowaniu. - rzuty do kosza prawą i lewą ręką po kozłowaniu, po podaniu, po wejściu na kosz: podstawowy oburącz z miejsca; podstawowy jednorącz z miejsca; znad głowy; z przebiegnięciem (z podaniem lub po kozłowaniu); rzut hakiem (po podaniu, kozłowaniu i z miejsca); rzut z wyskoku (po podaniu, kozłowaniu i z miejsca); rzuty sytuacyjne (po jednym kroku,z półobrotu). - obrót pivot: w przód; w tył; kołyszący. - zwody: piłką; ciałem; wzrokiem; nogami; rękami. - ofensywny atak tablicy: rozpoznanie sytuacji; zajęcie pozycji; walka na tablicy; zdobycie piłki ( rozegranie ponownej akcji ofensywnej, dobitka). - atakowanie indywidualne: gra 1:1 z piłką; gra 1:1 bez piłki (zasłony, ścięcie, obiegnięcie, wyminięcie). 2. Technika gry indywidualnej w obronie. a. Postawa. krycie zawodnika bez piłki (daleko od kosza, w półdystansie i pod koszem); krycie przeciwnika z piłką (daleko od kosza, w półdystansie i pod koszem). b. Poruszanie się w obronie. krok obronny; przejście z kroku obronnego do biegu i z powrotem; wybór odpowiedniej postawy, pozycji, ułożenia, pracy rąk i nóg w stosunku do: przeciwnika bez piłki; przeciwnika z piłką kozłującego; przeciwnika z piłką rzucającego. c. Zastawienie i zbiórka piłki z tablicy. zajęcie pozycji wobec atakującego bez piłki; zajęcie pozycji wobec atakującego z piłką; zastawienie w momencie rzutu; wyskok i chwyt piłki w najwyższym punkcie; szybkie wprowadzenie piłki do gry. Taktyka 1. Taktyka ataku. a. Atakowanie szybkie. podział ataku szybkiego: zorganizowany; niezorganizowany. rodzaje ataku szybkiego:
bezpośredni; pośredni. fazy ataku szybkiego: wyjście z wyprowadzeniem pierwszego podania; uzyskanie przewagi liczebnej; zakończenie ataku. sposoby atakowania szybkiego: bez zmiany miejsc w pasach działania; ze zmianą miejsc w pasach działania. b. Atakowanie pozycyjne. rodzaje ataku: jednopozycyjny; wielopozycyjny. sposoby atakowania: atakowanie improwizowane; atakowanie umowne. fazy ataku pozycyjnego: wstępna; przygotowawcza; właściwa. pozycje w grze: skrzydłowi; center; rozgrywający. stałe fragmenty gry: rzut osobisty (sposób ustawienia przy rzutach osobistych); rzut sędziowski; wyrzut piłki z autu. 2. Taktyka obrony. a. System gry. krycie każdy swego: krycie luźne; krycie agresywne. fragmenty obrony: działania obronne po rzucie celnym każdy swego na całym boisku; działania obronne po rzucie niecelnym każdy swego od połowy boiska. IV. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW 1. Metody. a. Metody realizacji zadań: metoda analityczna; metoda syntetyczna; metoda kompleksowa. b. Metody przekazywania wiadomości: pokaz i objaśnienie; opowiadanie; pogadanka; dyskusja. c. Metody wychowania jako środki pomocnicze w realizacji celów: wpływu osobistego; wpływu sytuacyjnego; by Ewa Rucińska
kierowania samo wychowaniem; wpływu społecznego. d. Metody realizacji zadań w zespołowych grach sportowych: zabawowa; ścisła; fragmentów gry; gra uproszczona, szkolna i właściwa 2. Formy. a. Podziału uczniów: drużyny; grupy; pary. b. Prowadzenia zajęć: frontalna; stacyjna; indywidualna; strumieniowa; 3. Środki dydaktyczne. a. Hala sportowa; b. Sala gimnastyczna; c. Boisko szkolne; d. piłki koszykowe nr 5, pachołki, szarfy, materace, p. ciężkie, znaczniki, stroje meczowe. 4. Warunki odbywania zajęć. Zajęcia z każdą klasą sportową odbywają się 3 razy w tygodniu i są to 2 godziny lekcyjne rozdzielone przerwą 10 minutową. Podział zajęć na dwie części jest konieczny ze względu na obowiązek dyżurowania prowadzącego w czasie przerwy. Zajęcia odbywają się na pełnowymiarowym boisku do koszykówki w hali sportowej, na wydzielonym sektorze hali sportowej, na sali sportowej lub na boisku szkolnym. 5. Kwalifikacje osoby realizującej program. Realizującym program jest Ewa Rucińska, magister Wychowania Fizycznego i trener II klasy koszykówki, nauczyciel mianowanym z 6 letnim stażem. 6. Współpraca z rodzicami. Celem współpracy nauczyciela i rodziców jest dążenie do usprawniania pracy wychowawczej z uczniami oraz lepsze poznanie przez nauczyciela poszczególnych uczniów tak w środowisku szkolnym jak i domowym. Niezbędnym warunkiem skutecznego współdziałania nauczyciela i rodziców jest całkowicie dobrowolny w nim udział. Obie strony muszą zdać sobie sprawę z tego, iż są swoimi naturalnymi sojusznikami oraz, że nie mogą się wzajemnie zastąpić tylko uzupełniać. Nauczyciel realizujący program będzie kontaktował się z rodzicami w czasie dni otwartych szkoły, wywiadówek i zebrań z rodzicami. Ponadto do korespondencji z rodzicami wykorzystywane będą dzienniczki uczniów i ewentualnie wykonywane będą telefony do rodziców. V. OPIS OSIĄGNIĘĆ I SPOSOBY ICH POMIARU Postawy 1. Uczeń jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoje i współćwiczących; 2. Uczeń dokonuje samokontroli własnych zachowań podczas realizacji zadań; 3. Uczeń przestrzega zasad kultury obowiązujących zawodnika i kibica (zasady fair play); 4. Uczeń prezentuje potrzebę zaangażowania w walkę sportową; 5. Uczeń dokonuje samokontroli i samooceny wykonywanych ćwiczeń.
by Ewa Rucińska Wiadomości Sprawdzanie znajomości przepisów dyscypliny kierunkowej - koszykówki odbywać się będzie raz w semestrze w ciągu trzech lat nauki. 1. Uczeń zna regulamin hali sportowej, sali gimnastycznej i boiska szkolnego; 2. Uczeń zna podstawowe przepisy gry w koszykówkę dotyczące: 3. Uczeń zna podstawowe zasady mechaniki sędziowania. Umiejętności Pomiar sprawności specjalnej odbywać się będzie przy pomocy sprawdzianów ukazujących poziom opanowania elementów technicznych. Elementy techniczne podlegające sprawdzeniu w poszczególnych latach nauczania: Klasa IV zmiana kierunku i tempa biegu; zatrzymanie na jedno i dwa tempa; kozłowanie prawą i lewa ręką; zmiana kierunku i tempa kozłowania; pivot; podania i chwyty oburącz i jednorącz sprzed klatki piersiowej i znad głowy w miejscu; rzut do kosza z miejsca prawą i lewą ręką; rzut do kosza z dwutaktu po podaniu; rzut do kosza z dwutaktu po jednym koźle i po kozłowaniu; krok obronny. Klasa V kozłowanie prawą i lewą ręką; zmiana kierunku i tempa kozłowania; podania i chwyty oburącz i jednorącz sprzed klatki piersiowej i znad głowy w miejscu i w biegu; rzut do kosza z miejsca prawą i lewą ręką; rzut do kosza z dwutaktu po podaniu; rzut do kosza z dwutaktu po kozłowaniu; krok obronny i przejście z kroku obronnego do biegu i z powrotem; rozegranie sytuacji 1 na 1 umiejętność zajęcia prawidłowej pozycji w obronie. Klasa VI podania i chwyty oburącz i jednorącz sprzed klatki piersiowej i znad głowy w biegu i z wyskoku; rzut do kosza z miejsca prawą i lewą ręką; rzut do kosza z wyskoku; rzut do kosza z dwutaktu po podaniu i po kozłowaniu; rozegranie sytuacji 1 na 1 umiejętność zajęcia prawidłowej pozycji w obronie. zastawienie i zbiórka piłki z tablicy; zasłona od i do piłki; rozegranie sytuacji 2 na 2 i 3 na 3 z użyciem zasłon. KRYTERIA OCENY Ocena stanowi informację dla nauczyciela i ucznia o stopniu opanowania: postaw, wiadomości i umiejętności. Daje obraz aktywności, zaangażowania, postępów ale również problemów ucznia. Ocenie podlegają: 1. Stosunek do lekcji. aktywne uczestnictwo w zajęciach; estetyka stroju i higiena osobista; sumienność w wykonywaniu ćwiczeń i poleceń; systematyczność w dążeniu do podnoszenia sprawności, umiejętności i wiadomości;
przestrzeganie przepisów i regulaminu; koleżeństwo i pomoc współćwiczącemu; poszanowanie mienia i dbałość o sprzęt. Nauczyciel na bieżąco prowadzi obserwację ucznia, odnotowuje zachowania godne pochwały lub nagany. 2. Przygotowanie do lekcji. Nauczyciel na bieżąco odnotowuje stan przygotowania do lekcji każdego ucznia. 3. Frekwencja na lekcji. Nauczyciel na bieżąco odnotowuje obecność ucznia na lekcjach. 4. Umiejętności techniczne z dyscypliny kierunkowej koszykówki. Umiejętności techniczne oceniane są poprzez sprawdziany przeprowadzane zgodnie z planem pracy dla danej klasy. Oceniany jest stopień opanowania danej umiejętności technicznej. 5. Znajomość przepisów dyscypliny kierunkowej koszykówki. Ocena semestralna i końcowa uzgadniane są z nauczycielem prowadzącym część ogólną zajęć wychowania fizycznego i wystawiane zgodnie z przedmiotowym systemem oceniania. VI. EWALUACJA Ewaluacja jest zespołem czynności podejmowanych dla oszacowania wartości podejmowanych działań. Jest procesem systematycznym i jawnym. Polega na gromadzeniu i analizowaniu informacji na temat interesujących badającego zjawisk. Ma ona dostarczać danych ułatwiających podejmowanie decyzji na podstawie precyzyjnie określonych kryteriów i wartości. Ewaluacja programu ma pomóc ocenić jego skuteczność a także pozwoli zorientować się czy stosowane metody i sposoby działania są efektywne. Do ewaluacji programu zostaną użyte następujące narzędzia: 1. Wyników i analizy dokumentów z przebiegu zawodów szkolnych i międzyszkolnych; 2. Analizy ocen końcowych uczniów po zrealizowaniu całości programu wskaźnikiem wysokiej efektywności programu będzie 80% ocen bardzo dobrych z części specjalistycznej na zakończenie klasy VI; 3. Analizy wyników ankiety badającej satysfakcję uczniów z udziału w zajęciach. Ankieta przeprowadzana będzie w każdej klasie raz w miesiącu. BIBLIOGRAFIA 1. Grabowski.(2000): Co koniecznie trzeba wiedzieć o wychowaniu fizycznym, IMPULS Kraków; 2. Huciński T. (1996): Vademecum koszykówki, Biblioteka trenera, RCMSKFiS Warszawa; 3. Kierczak U. (2002): Wychowanie fizyczne. Poradnik metodyczny dla nauczyciela szkoły podstawowej. Klasy 4-6, WSiP Warszawa; 4. Kierczak U., Glos T. (2002): Program wychowania fizycznego dla czterech etapów edukacyjnych, WSiP Warszawa; 5. Kierczak U. (2012): Koncepcja edukacji fizycznej. Zdrowie sport rekreacja, Impuls Kraków; 6. Klimontowicz W. (1999): Koszykówka. Program szkolenia dzieci i młodzieży, COS Warszawa; 7. Komorowska H. (1999): O programach prawie wszystko, WSiP Warszawa; 8. Oszast H., Kasperzec M. (1992): Koszykówka, AWF Kraków. Wyd. Skrypt nr 94 Kraków.