JAK MOBILNI NAUCZYCIELE ZMIENIAJĄ SWOJE SZKOŁY? Michał Pachocki Zespół Analityczno-Badawczy Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 15/05/2017
Mobilność kadry edukacji szkolnej Cele projektów: Podniesienie poziomu oraz jakości pracy szkoły Podniesienie kompetencji zawodowych pracowników szkoły Realizacja mobilności zagranicznych pracowników szkoły Wdrożenie rozwiązań/wiedzy zdobytych w trakcie mobilności zagranicznych realizowanych w ramach projektu
Schemat aktywności badawczych Badanie ankietowe on-line (cała wylosowana próba 46 szkół) Zogniskowane wywiady grupowe (FGI) (3 wywiady łącznie 25 uczestników) Studia przypadku (case studies) 3 przykłady dobrych praktyk realizowanych przez różne typy szkół (wywiady IDI / FGI; obserwacja)
Badanie ilościowe Grupy docelowe kwestionariuszy uczestnicy mobilności (tzw. mobile teachers) nauczycieli i innych pracowników dydaktycznych, które brały udział w badanych projektach mobilności kadry edukacji szkolnej (Erasmus+ KA1 SE); inni nauczyciele - (tzw. non-mobile teachers) nauczycieli oraz inne osoby zatrudnione w badanych placówkach edukacyjnych, które nie brały udziału w wyjazdach; uczniowie (pupils) osób uczących się w wieku powyżej 15 lat, którzy w ramach realizowanych przez szkołę zajęć dydaktycznych mieli lub mają kontakt z uczestnikami projektu; rodzice (parents) rodzice uczniów, aktywnie uczestniczący w życiu społeczności szkolnej.
Uczestnicy projektów Badanie ankietowe Liczba wypełnionych kwestionariuszy Inni nauczyciele Uczniowie Rodzice Ogółem Estonia 112 175 466 222 975 Polska 350 412 596 429 1787 Finlandia 127 123 150 109 509 Niemcy* 512 142 - - 376 Litwa 218 283 549 231 1281 Ogółem 1183 993 1761 991 4928 *pozyskane na tym etapie dane z Niemiec dotyczyły jedynie ankiet nauczycieli
Motywacja chęć podniesienia jej konkurencyjności szkoły na tle lokalnej oferty oświatowej; chęć większego umiędzynarodowienia placówek; spełnienie potrzeb rozwojowych szkoły; podniesienie kompetencji pracowników. Wcześniejsze doświadczenie udziału w zagranicznych szkoleniach kadry Litwa 59% Finlandia Niemcy Estonia 50% 48% 54% Polska 33% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Motywacja To było pierwsze takie doświadczenie. Nigdy wcześniej nie mieliśmy do czynienia z takim projektem. Okazało się, że nasi językowcy, po zakończeniu nauki w Polsce, jeszcze nigdy nie byli za granicą. Zainteresowałam się realizacją projektu Erasmus+ dzięki współpracy z inną szkołą. W tej szkole realizowanych jest wiele takich projektów. Im większe miasto, tym więcej szkół, a każda stara się czymś wyróżnić. Dlatego udział w takich projektach daje sygnał potencjalnym kandydatom, że szkoła bardziej aktywna i częściej podejmuje nowe wyzwania niż inne placówki. Szkoła, czymś musi zabłysnąć, zwłaszcza w mniejszym mieście położonym blisko większej aglomeracji. Biorąc pod uwagę statystyki, nie powinno być problemu z naborem, jednak duża część uczniów woli kontynuować naukę w większym mieście.
Przygotowanie starali się Państwo pogłębić wiedzę na temat kultury kraju docelowego mobilności. Przed realizacją mobilności 96,00% poszukiwali Państwo dodatkowych informacji związanych z tematyką projektu. 72,86% wzięli Państwo udział w kursie języka obcego. 71,71% czytali Państwo dokumenty na temat systemu nauczania w kraju docelowym wyjazdu. 63,43% opracowali Państwo materiały do realizacji nauczania podczas wyjazdu. 27,71% nie realizowali Państwo żadnych dodatkowych aktywności przygotowawczych. 0,86%
Rozwój Kompetencji Językowych Dzięki mobilności chciałam poszerzyć swoje doświadczenie zawodowe. Ponieważ często realizujemy wyjazdy zagraniczne, intensywnie uczę się języka angielskiego i prowadzę dwujęzyczne lekcje geografii. Uczymy dwujęzycznie, dlatego ten program jest nam bardzo potrzebny. Pozwala wymieniać się metodami pracy i poznawać kulturę innych krajów. To świetne doświadczenie dla nauczyciela niebędącego anglistą. Pomaga nie tylko w metodyce, ale też w przełamaniu barier językowych osobom, które chcą wykorzystywać język obcy w nauczaniu swojego przedmiotu Założyliśmy anglojęzyczny teatr, aby zachęcić uczniów nie tylko do nauki języka, ale również do większej aktywności. Duża część nauczycieli doskonali swoje kompetencje językowe. Mamy taką grupę, która przystąpiła do awansu, więc angliści organizują dla nich zajęcia w czasie pozalekcyjnym. Udało mi poznać zwiększyć umiejętności praktyczne związane z posługiwaniem się językiem obcym 51,44% 44,25% 3,74% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zgadzam się zdecydowanie Zgadzam się Ani się zgadzam ani się nie zgadzam Nie zgadzam się Zdecydowanie się nie zgadzam
Wykorzystywanie nowych technologii (TIK/ICT) Telefony komórkowe to utrapienie, szczególnie w takich szkołach, jak moja. Natomiast tam zaobserwowaliśmy, że uczniowie mogą z nich korzystać nie dla zabawy, ale dla nauki. Myślę, że miałam bardzo małą wiedzę o nowych technologiach. Szczerze mówiąc wcześniej trochę się bałam, że coś nacisnę i zepsuję, a sprzęt jest drogi Teraz śmielej z niego korzystam i sama szukam coraz to nowych rozwiązań. Rodzice zaczynają dostrzegać, że u nas w szkole, w każdej pracowni, jest sprzęt elektroniczny. Nasze lekcje są prowadzone z wykorzystaniem multibooków a nauczyciel wchodząc do klasy, od razu włącza laptop. Lekcja nabiera życia. W naszym technikum otwieramy klasę z tabletami. Zastąpią podręczniki. Moja koleżanka nigdy nie była zwolenniczką komputerów, ani nowych technologii. Jednak po powrocie z kursu pozwala swoim uczniom w czasie lekcji korzystać z takich urządzeń. To dla nich całkowita zmiana. Udało mi się rozwinąć umiejętności związane z zastosowaniem technologii komunikacyjno-informacyjnych (TIK/ICT) przydatne w nauczaniu 33,33% 55,46% 9,77% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zgadzam się zdecydowanie Zgadzam się Ani się zgadzam ani się nie zgadzam Nie zgadzam się Zdecydowanie się nie zgadzam
Zwiększenie konkurencyjności szkoły Wzrost kompetencji kadry Poznanie innych kontekstów kształcenia Integracja grona pedagogicznego Pozytywny wpływ na społeczność szkolną Korzyści instytucjonalne Osoby, które nie brały bezpośredniego udziału w wyjazdach, zazwyczaj są ciekawe, dopytują o szczegóły wyjazdu. Często nabierają chęci i energii, aby włączyć się w realizację kolejnych projektów. Część osób otwarcie potwierdziła, że nie wyjechała ze strachu przed barierą językową. Teraz widzę, że spora grupa nauczycieli doskonali swoje umiejętności. Angliści organizują dla nich zajęcia w godzinach pozalekcyjnych. Po powrocie z mobilności wykorzystuję nowe pomysły w swojej pracy 86% 90% 92% 94% 96% Niemcy Finlandia Estonia Litwa Polska 80% 82% 84% 86% 88% 90% 92% 94% 96% 98%
Upowszechnianie rezultatów W jaki sposób podzielili się Państwo zdobytą wiedzą i doświadczeniem po zakończeniu mobilności? Poprzez ustne sprawozdanie podczas spotkania z gronem pedagogicznym/radą pedagogiczną 94,6% Opracowując nowe materiały dydaktyczne przydatne w realizacji nauczania swojego przedmiotu 76,0% Dzieląc się wiedzą z rodzicami 63,4% Przygotowując prezentację na konferencji dla innych nauczycieli 56,0% Zapraszając na swoje lekcje innych współpracowników Poprzez zamieszczenie przygotowanych materiały w wersji on-line (np. facebook, moodle etc.) Dzieląc się swoimi pomysłami związanymi z realizacją mobilności w mediach (TV, prasa) 35,7% 42,6% 49,7% Poprzez realizację seminarium dla innych uczestników poza szkołą 13,7% Opracowując rekomendacje odnośnie organizacji procesu nauczania 13,4% Żadne działania upowszechniające nie zostały przeze mnie zrealizowane 0,3%
Poznanie innych kontekstów kształcenia W Niemczech zobaczyliśmy pokój z kanapą, ekspresem do kawy i kartką: Zakaz pracy. Co jakiś czas nauczyciel w czasie okienka szedł tam, aby poczytać. A u nas w szkole nie ma nawet gdzie porozmawiać z rodzicami, a co dopiero usiąść W tamtej szkole była bardzo duża dyscyplina i chciałabym, aby udało się nam wprowadzić chociaż kilka obowiązujących tam zasad. Tam to, co powie dyrektor, jest święte. To, co nas bardzo zaskoczyło, to podejście uczniów. Kiedy nauczyciel powiedział macie dziesięć minut, to po dziesięciu minutach wszyscy wywiązywali się z zadania. W Polsce skupiamy się na ocenach. Ważna jest cenzurka. A w Anglii, podczas sprawdzianu z tabliczki mnożenia, nikt nie ściągał. Nauczycielka podawała przykłady, czytała wyniki i każdy uczeń sam stawiał sobie plus albo minus. Udało mi się lepiej zrozumieć inne kultury 55,75% 42,82% 1,44% Udało mi się lepiej poznać i zrozumieć założenia systemów edukacyjnych w innych krajach 38,11% 52,44% 9,46% Udało mi się nawiązać wiele kontaktów z kadrą edukacyjną w innych krajach 26,61% 52,05% 18,13% Udało mi się rozwinąć umiejętności związane z nauczaniem uczniów mających problem z zachowaniem i dyscypliną 11,88% 47,25% 34,49% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zgadzam się zdecydowanie Zgadzam się Ani się zgadzam ani się nie zgadzam Nie zgadzam się Zdecydowanie się nie zgadzam
Zmiany instytucjonalne Mobilność pomaga naszej szkole osiągnąć założone cele W naszej szkole wprowadzono nowe metody nauczania Zwiększył się poziom otwartości i tolerancji Zaobserwowano większą aktywność i kreatywność uczniów pracujących w klasie Zaobserwowano zmiany na polu kultury i wartości reprezentowanych przez szkołę Wzrosła motywacja uczniów do nauki Częściej dyskutowane są pomysły związane z umiędzynarodowieniem szkoły Pojawiły się zmiany związane z organizacją procesu kształcenia (np. integracja przedmiotów, nauka poza szkołą) Poprawiły się wyniki uczniów Pojawiły się zmiany w programie nauczania Realizacja mobilności negatywnie wpłynęła na organizację funkcjonowania naszej placówki 5,5% 6,7% 33,3% 31,3% 87,3% 93,6% 82,0% 83,9% 80,0% 83,6% 78,8% 83,9% 77,3% 77,5% 75,8% 79,8% 67,0% 65,8% 62,3% 59,1% 53,0% 52,3% Inni nauczyciele 0% 20% 40% 60% 80% 100% Uczetsnicy wyjazdów
Korzyści instytucjonalne - rodzice Szkoła przekazuje rodzicom informacje na temat realizowanych projektów międzynarodowych wyjazdów zagranicznych nauczycieli. 77,00% 17,61% Szkoła zapewnia rodzicom informacje na temat celu wyjazdów zagranicznych nauczycieli oraz korzyści wynikających z ich realizacji. 71,29% 21,88% Nasza szkoła kładzie duży nacisk na rozwój kontaktów międzynarodowych. 66,82% 24,88% Szkoła angażuje rodziców w działania o charakterze międzynarodowym. 40,52% 36,77% W związku z realizacją mobilności, zaniedbywana jest edukacja, uczniowie tracą lekcje. 77,49% 9,72% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zgadzam się zdecydowanie Zgadzam się w pewnym stopniu Nie zgadzam się Nie wiem
Korzyści dydaktyczne - rodzice Uważam, że to ważne aby nasze dzieci zdobywały w szkole kompetencje związane ze współpracą międzynarodową. 88,08% 11,21% Wyjazdy zagraniczne nauczycieli są istotne dla podnoszenia ich kompetencji. 77,34% 20,56% Uważam za ważną możliwość wykorzystywania przez naszą szkołę najlepszych zagranicznych rozwiązań. 76,81% 22,01% Wyjazdy zagraniczne nauczycieli podnoszą jakość nauczania uczniów. 73,07% 24,82% Wyjazdy zagraniczne nauczycieli przyczyniają się do poprawy funkcjonowania szkoły. 69,18% 26,82% Projekty współpracy międzynarodowej poprawiają wyniki uczniów. 60,80% 34,74% Wyjazdy zagraniczne nauczycieli to strata zarówno czasu jak i pieniędzy. 49,17% 43,74% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zgadzam się zdecydowanie Zgadzam się w pewnym stopniu Nie zgadzam się Zdecydowanie się nie zgadzam
Korzyści dydaktyczne - uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami w klasie. 65,26% 25,80% opowiadają nam o tym, jak wygląda nauka 63,79% 26,90% prowadzą dla nas ciekawsze lekcje. 57,14% 31,12% wykorzystują w klasach nowoczesne technologie. 54,75% 31,02% inicjują ciekawsze zadania w ramach pracy 49,83% 34,18% umożliwiają nam kontakt z uczniami z 41,53% 34,92% dają nam materiały w języku obcym. 37,33% 37,84% dają nam zadania, które wymagają czytania w 36,90% 39,46% zadają nam ciekawsze prace domowe. 34,58% 33,39% organizują wykonywanie wspólnych zadań 31,14% 31,99% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zgadzam się zdecydowanie Zgadzam się w pewnym stopniu Nie zgadzam się Nie jest to dla mnie istotne
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Michał Pachocki Zespół Analityczno-Badawczy Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji mpachocki@frse.org.pl www.czytelnia.frse.org.pl