Zadanie 3. Temat 1. Zbieranie danych, obliczanie współczynników wielorakich dla raka płuca; określenie rejonów endemii Prof. dr hab. n. med. B. Zemła Centrum Onkologii Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach Sieć Naukowa Środowisko a Zdrowie 2007
Cel pracy Celem tego tematu jest próba wyjaśnienia w oparciu o badania empiryczne (pomiary cech środowiskowych istniejące i uzupełniające) oraz zakresu epidemiologii opisowej i analitycznej (case-control) różnic jakie występują populacyjnie w zachorowalności i umieralności na raka płuca w obrębie woj. śląskiego.
Zakres pracy Zbieranie danych, obliczanie współczynników wielorakich dla raka płuca; określenie rejonów endemii.
Metodyka Analizą objęto 7-letni zbiór danych (1999-2005) z Regionalnego Śląskiego Rejestru Nowotworów, działającego przy Zakładzie Epidemiologii Nowotworów Centrum Onkologii-Instytutu im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach. Rejestr ma ustawowy obowiązek (Ustawa z 1962 r.) gromadzenia i weryfikacji danych o nowotworach w określonej populacji (tutaj: w obrębie woj. śląskiego). Częstość zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe płuc (wg danych GUS) badano na poziomie 36 powiatów wg płci i 5-letnich grup wieku. Dla celów analitycznych obliczano współczynniki cząstkowe (wg grup wiekowych 5-letnich: 0-4, 5-9 itd. aż do 85+), współczynniki intensywności (na 100 tys. osób, czyli tzw. surowe; ang. crude rate) oraz współczynniki standaryzowane (na 100 tys., wg struktury wieku populacji świata ). Standaryzację metodę bezpośrednią przeprowadzono procedurą typową, znaną z literatury. Metodologia stosowana w analizach epidemiologicznych opisowych, tj. m.in. w niniejszej pracy została szczegółowo omówiona w rozdz. I, a także gdzie indziej.
Endemie nowotworów złośliwych płuca w obrębie województwa śląskiego, typologia na podstawie długoletnich obserwacji współczynników w latach w 1965-2005 mężczyźni 11 24 7 3 6 13 1 5 22 23 33 31 29 32 26 27 25 12 12 30 8 34 14 15 36 10 35 19 28 20 21 2 18 9 17 4 16 Wyniki badań regiony o względnie wysokich regiony o względnie niskich kobiety 11 24 7 3 6 13 1 5 22 23 33 31 29 32 26 27 25 12 12 30 8 34 14 15 36 10 35 19 28 20 21 2 18 9 17 4 16 regiony o względnie wysokich regiony o względnie niskich Obszary ryzyka nowotworów złośliwych płuc, zarówno dla mężczyzn jak i kobiet różnią się istotnie statystycznie, p<0,0001 (test Wilcoxona dla prób niezależnych). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Województwo Śląskie Powiat będziński Powiat bielsko-bialski Powiat cieszyński Powiat częstochowski Powiat gliwicki Powiat kłobucki Powiat lubliniecki Powiat mikołowski Powiat myszkowski Powiat pszczyński Powiat raciborski Powiat rybnicki Powiat tarnogórski Powiat bieruńsko-lędziński Powiat wodzisławski Powiat zawierciański Powiat żywiecki M. Bielsko-Biała M. Bytom M. Chorzów M. Częstochowa M. Dąbrowa Górnicza M. Gliwice M. Jastrzębie-Zdrój M. Jaworzno M. Katowice M. Mysłowice M. Piekary Śląskie M. Ruda Śląska M. Rybnik M. Siemianowice Śląskie M. Sosnowiec M. Świętochłowice M. Tychy M. Zabrze M. Żory
Wnioski Na podstawie 40 letnich obserwacji zachorowalności i umieralności na raka płuca w obrębie woj.śląskiego stwierdzono istotne zróżnicowanie chorologiczne (endemie o względnie wysokich i niskich częstościach zachorowań i zgonów). Istniejące różnice (p<0,0001) najprawdopodobniej wynikają z istotnie zróżnicowanych czynników ryzyka (zanieczyszczenie atmosfery, palenie tytoniu, narażenia w miejscu zamieszkania i pracy tj. w mikrośrodowiskach życia i pracy) występujących w relacji do raka płuca.
Proponowana tematyka badań na rok 2008 Przetestowanie chorych na raka płuca i nie chorych grupa kontrolna ( z obszarów wysokiego i niskiego ryzyka) wg takich cech jak: struktura palenia tytoniu, zawód wykonywany, narażenia w mikrośrodowiskach pracy uzupełniane danymi pomiarowymi zanieczyszczeń powietrza w mieszkaniach, wg procedur analizy case-control (Zakład Epidemiologii Nowotworów Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach)