FIZYKA W ZSI PROGRAM AUTORSKI KOŁA FIZYCZNEGO realizowany w Zespole Szkół Integracyjnych nr1 Opracowała: mgr Joanna Chełminiak- Kapelińska 1
SPIS TREŚCI WSTĘP.......3 1. CELE EDUKACYJNE..........4 2. FORMY PRACY.....4 3. METODY PRACY.. 5 4. ŚRODKI DYDAKTYCZNE... 5 5. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA......6 6. TREŚCI NAUCZANIA I CELE OPERACYJNE...7 7. EWALUACJA....11 8. ANKIETA...12 9. BIBLIOGRAFIA....13 2
Wstęp Fizyka jest nauką, która rozwija człowieka w sposób najważniejszy czyli przez samodzielne doświadczenie. Na zajęciach koła fizycznego możliwe jest rozwijanie zdolności ucznia właśnie w tym zakresie, dzięki czemu kształtuje on swoją osobowość. Szkoła gimnazjalna powinna rozwijać zainteresowania uczniów uzdolnionych w danej dziedzinie, wzbudzać zainteresowanie tym co jest dla nich nieodgadnione Współczesna szkoła stawia przed nauczycielem uczniem duże wymagania, które coraz trudniej jest przedstawić w sposób ciekawy i nietuzinkowy. Na zajęciach Koła Fizycznego uczeń ma możliwość wykonywania doświadczeń praktycznie w każdych warunkach oraz wykonywanie eksperymentów praktycznie niemożliwych do przeprowadzenia na lekcjach metodami tradycyjnymi, co pozwala mu na osiąganie lepszych efektów w nauce. Program ten oferuje uczniom ciekawsze sposoby zdobywania i utrwalania wiedzy niż te stosowane na lekcjach fizyki, uczy logicznego myślenia oraz usprawnia manualnie. Uczeń może obserwować i wyciągać wnioski, a także ma możliwość samodzielnego projektowania eksperymentów. Program ma poszerzyć wiedzę ucznia, zainteresować przedmiotem, pobudzić do wysiłku myślowego oraz rozwinąć jego aktywność. 3
Cele edukacyjne: - Rozwijanie zainteresowań wybranych uczniów - Rozbudzenie głębszych zainteresowań fizyką, - Kształtowanie umiejętności obserwacji i opisu zjawisk fizycznych, - Kształtowanie umiejętności posługiwania się wiedzą fizyczną przy rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych - Opis obserwowanych zjawisk fizycznych - Rozbudzanie pasji badawczej, - Posługiwanie się językiem fizyki i wiedzą fizyczną przy rozwiązywaniu zadań teoretycznych i praktycznych, - Wykorzystywanie zdobytej wiedzy z fizyki do wyjaśnienia zjawisk przyrodniczych, - Zauważenie nierozerwalnego związku pomiędzy poszczególnymi działami fizyki, - Wykorzystywanie różnych źródeł, aby zdobyć wiedzę na zadany temat i umiejętnie weryfikować zdobyte wiadomości, - Umiejętność pracy w zespole, - Wywiązywanie się z podjętych działań; Umiejętne przedstawienie wyników własnej pracy; Formy pracy: - praca zespołowa - praca indywidualna - ćwiczenia laboratoryjne - praca z literaturą fachową - praca a kartami pracy - praca z wykorzystaniem technologii informacyjnej 4
Metody pracy: - problemowa - praktyczna, czyli laboratoryjna indywidualna lub grupowa - dyskusyjna - aktywizująca - wykład połączony z pokazem laboratoryjnym, prezentacją lub ćwiczeniami z użyciem sprzętu laboratoryjnego, komputera Środki dydaktyczne: - szkło laboratoryjne - zbiór zadań - tablice fizyczne - Internet - komputerowe programy edukacyjne - zestawy doświadczalne 5
Przewidywane osiągnięcia ucznia: - projektuje i montuje zestaw doświadczalny, - przeprowadza najprostsze doświadczenia, - korzysta z tablic, schematów, wykresów, modeli, - posługuje się wzorami fizycznymi - współpracuje w grupie, - rozwiązuje sytuacje problemowe, - rozwiązuje zadania rachunkowe wykraczające poza program nauczania gimnazjum, - wykorzystuje wiedzę zdobytą w życiu codziennym, - samodzielnie podejmuje decyzje. 6
L.p. Temat zajęć Realizowane treści Osiągnięcia uczniów Sposoby realizacji 1 Organizacja zajęć - Przypomnienie głównego celu pracy koła oraz form pracy - Zapoznanie uczestników z programem pracy na rok 2015/2016, uwzględnienie w planie pracy koła propozycji uczniów. - Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w szkolnej pracowni - Regulamin pracowni 2 Świeczka w butelce - Skład powietrza atmosferycznego - Warunki palenia się świecy - Ciśnienie w gazach i cieczach (prawo Pascala) - Działanie prasy Hydraulicznej (zadania rachunkowe, podnośnik hydrauliczny) 3 Co wpycha balon do butelki? - Ciśnienie atmosferyczne - Ciśnienie hydrostatyczne - Podciśnienie -Prawo Pascala - Prawo Archimedesa - Warunki pływania ciał - wykorzystuje właściwości fizyko chemiczne danych substancji do wytłumaczenia obserwowanych zjawisk - obserwuje, wyciąga wnioski z przeprowadzonych eksperymentów, - wymienia zastosowanie praktyczne podciśnienia, - rozwiązuje zadania rachunkowe zawierające elementy zadań logicznych doświadczenia uczniowskie: Świeczka w butelce - rozwiązywanie zadań problemowych z zakresu ciśnienia atmosferycznego i hydrostatycznego - wytworzenie podciśnienia w butelce - rozwiązywanie zadań rachunkowych z zakresu ciśnienia 4 Od czego zależy tarcie? - Masa ciała, a ciężar właściwy (masa a ciężarzadania) - Tarcie - Ruch jednostajne przyspieszony (zadania, wyprowadzenie wzorów) - wykonuje doświadczenia fizyczne - wykorzystuje nabytą wiedzę na lekcjach fizyki do twórczego rozwiązywania problemów - wie od czego zależy tarcie - praca w grupach (wykonanie doświadczeń, zapisanie obserwacji i sformułowanie wniosków) - od czego zależy tarcie? - rozwiązywanie zadań 7
- Współczynnik tarcia (współczynniki tarcia dla różnych materiałów) 5 Poduszkowiec z balonika - pęd ciała - Zasada zachowania pędu - Tarcie 6 Świeca na huśtawce. 7 Energia potencjalna sprężystości - Energia mechaniczna (energia kinetyczna i energia potencjalna, wyprowadzenie wzorów) - Moc - Praca - Energia mechaniczna (energia kinetyczna i potencjalna) - Energia sprężystości - Zasada zachowania energii - wyznacza współczynnik tarcia - rozwiązuje zadania rachunkowe - wykorzystuje zjawisko odrzutu - podaje przykłady wykorzystania zaobserwowanego zjawiska - rozwiązuje zadania dotyczące zasady -zachowania pędu. - wykonuje doświadczenie obrazujące przemiany energetyczne - wykorzystuje znajomość prawa zachowania energii - wie jak energia cieplna wpływa na energię mechaniczną - rozwiązuje zadania rachunkowe o dużym stopniu trudności - wykonuje doświadczenie obrazujące energię potencjalną sprężystości - rozwiązuje zadania rachunkowe o dużym stopniu trudności problemowych z zakresu ruchu jednostajnie przyspieszonego, jednostajnie opóźnionego, współczynnika tarcia, z wykorzystaniem zadań logicznych - doświadczenie uczniowskie: - poduszkowiec z balonika? - zadania rachunkowe - praca w grupach prezentacja zjawiska odrzutu - opis wpływu siły tarcia - doświadczenia uczniowskie w grupach- świeca na huśtawce - burza mózgów - praca w grupach obliczenia rachunkowe -praca w grupach badanie zależności siły sprężystości gumki, - zadania problemowe i rachunkowerozwiązywanie zadań z zakresu energii 8
8 Akrobata - Środek ciężkości - Siła nacisku na Podłoże (ciśnienie a parcie) - Tarcie 9 Sprawdź jak wyglądają twoje płuca. 10 Ładunki na taśmie. - ciśnienie atmosferyczne - Ciśnienie hydrostatyczne - Podciśnienie - Internet - Prawo Pasaca i Archimedesa) -przewodniki i izolatory elektryczne -Elektryzowanie ciał - Działanie Piorunochronu (doświadczenie Oersteda) - Omawia zależność temperatury wrzenia wody od ciśnienia, - podaje przykłady wykorzystania zależności temperatury wrzenia od ciśnienia - wykaże szkodliwość dymu papierosowego na zdrowie człowieka - wie co to jest czynne i bierne palenie - zna budowę układu oddechowego - przewiduje, jak będą wyglądały płuca palacza, po wypaleniu paczki papierosów, - wymienia przykłady przewodników i izolatorów - wie, że zjawisku elektryzowania ciał ulegają izolatory elektryczne - tłumaczy zasadę działania piorunochronu - umie wykazać, jak wygląda pole elektrostatyczne - wie jak ładunki elektryczne sprężystości, zasady zachowania energii, przemian energetycznych - doświadczenie w grupie - doświadczenia w grupach jak wyglądają nasze płuca, gdy palimy. - praca w grupach analiza tekstów źródłowych - różnice i podobieństwa - przewidywania - przedstawienie poznanego zjawiska w formie plakatu - doświadczenia w grupachwyjaśnienie zastosowania piorunochronu - doświadczalne zobrazowanie wyglądu pola elektrostatycznego 9
zachowują się w polu elektrostatycznym 11 Cytrynowa bateria. 12 Obserwacje zjawisk astronomicznych 13 Multimedia w fizyce - Prąd stały i prąd zmienny - Ogniwo - Elektroliza jako chemiczne źródło energii elektrycznej, - Doświadczenie Oersteda - Układ Słoneczny - Gwiazda - Planeta - Czarna dziura - Zaćmienie Słońca -Zaćmienie Księżyca - Droga Mleczna - ED u ROM Fizyka - Internet - wymienia źródła prądu elektrycznego - wykorzystuje wiedzę dotyczącą prądu elektrycznego zdobytą na lekcjach fizyki i chemii - buduje ogniwo Volty - planuje doświadczenia obrazujące odległość Słońca od Ziemi, - obserwuje zmiany faz Księżyca - zna znowelizowaną definicję planety - wymienia osiągnięcia polskich astronomów w dziedzinie astronomii - w poprawnej i zrozumiałej formie przekazuje uczestnikom koła samodzielnie zdobyte informacje na dowolny temat z fizyki - doświadczenie uczniowskie w grupachwyjaśnienie budowy i zastosowania baterii - rozwiązuje zadania rachunkowe dotyczące uzyskanego prądu stałego - wyznacza doświadczalnie odległość Ziemi od Słońca - uczestniczy w obserwacji astronomicznej nieba -referaty -streszczenia artykułów 10
Ewaluacja: - przeprowadzenie ankiety wśród uczniów - analiza oceny śródrocznej z fizyki - zastosowanie metod pozwalających ocenić poziom zaangażowania i zrozumienia analizowanych zagadnień 11
Ankieta Przy każdym punkcie zakreśl wybraną odpowiedź lub wpisz własną. 1. Jak czułeś(aś) się na zajęciach? a) znudzony(a) b) zestresowany(a) c) dobrze d) bardzo dobrze 2. Jak oceniasz atmosferę panującą na zajęciach? (zła) 0 1 2 3 4 5 6 (bardzo dobra) 3. Zajęcia były: a) nudne b) średnio interesujące c) interesujące d) bardzo interesujące 4. W zajęciach najbardziej podobało mi się: nie podobało mi się: 5. Na moją chęć brania udziału w zajęciach kółka chemicznego wpływa: a) propozycja nauczyciela b) możliwość wykonywania doświadczeń c) przygotowanie do konkursów d) chęć poszerzenia wiedzy fizycznej e) inne (jakie?).. 6. Gdybyś mógł (a) wprowadzić zmiany w sposobie prowadzenia zajęć, to co byś zmienił(a)?...... Dziękuję 12
Bibliografia: 1. Francuz-Ornat G., Kulawik T., Nowotny-Różańska M,, Fizyka i astronomia dla gimnazjum (moduł. 1, 2, 3, 4), Nowa Era, Warszawa. 2. Francuz-Ornat G., Kulawik T., Program nauczania fizyki i astronomii w gimnazjum, Nowa Era, Warszawa 1999. 3. Tokar D., Problemowe nauczanie fizyki, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich, Opole 1984. 4. Godlewska M., Szot- Gwalik D.,Doświadczenia z fizyki dla gimnazjum cz. I, II, III, wydawnictwo ZamKor, Kraków 2001 5. Niemiec J., Wójcicka J., Biblioteka nauczyciela fizyki, zeszyt nr 6, Praca z uczniem zdolnym. Zadania konkursowe dla uczniów gimnazjum., ZamKor, Kraków 2006 6. Niemiec J., Biblioteka nauczyciela fizyki, zeszyt nr 5, Sprawdziany uwzględniające zasady pomiaru dydaktycznego., ZamKor, Kraków 2006 7. Chyla K., Zbiór prostych zadań z fizyki dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. ZamKor, Kraków 2006 8. Francuz-Ornat G., Kulawik T., Nowotny-Różańska M., Zbiór zadań. Wydawnictwo Nowa Era., Warszawa 2011 13