SAP NETWEAVER JAKO PLATFORMA DOSKONALENIA SYSTEMU ERP Anna Lenart Wprowadzenie W warunkach globalnej konkurencji rozwój organizacji jest ściśle związany z doskonaleniem systemów wspomagania organizacji. Celem opracowania jest prezentacja moŝliwości zastosowania komponentów platformy SAP NetWeaver oraz architektury zorientowanej na usługi (SOA) w procesie doskonalenia systemu ERP. W opracowaniu dokonano równieŝ krótkiej charakterystyki systemów ERP oraz opisano doskonalenie na tle cyklu Ŝycia systemu ERP. 1. Krótka charakterystyka systemów ERP Systemy planowania zasobów przedsiębiorstwa ERP (Enterprise Resource Planning) są niezbędnym zestawem narzędzi przeznaczonych do zarządzania współczesną organizacją. System ERP to zintegrowany system informatyczny, który umoŝliwia planowanie, zarządzanie i wykorzystanie wszystkich zasobów organizacji oraz kontrolę wszystkich procesów biznesowych w czasie rzeczywistym [TuLe07]. Systemy tej klasy cechuje otwartość i elastyczność. Otwartość oznacza moŝliwość integracji z innymi systemami, usługami internetowymi i urządzeniami mobilnymi. Elastyczność umoŝliwia zmianę konfiguracji systemu w celu dostosowa-
nia do zmieniających się wymagań i praktyk biznesowych. Szczegółowej charakterystyki systemów ERP dokonano w: [Hami03; Lena05; Sumn05]. System ERP to zestaw wielu zintegrowanych modułów, które realizują róŝne scenariusze procesów biznesowych. W tabeli 1 dokonano zestawienia najwaŝniejszych procesów biznesowych oferowanych uŝytkownikom przez system SAP ERP (dawnej SAP R/3) niemieckiej firmy SAP, która od kilku lat jest liderem rynku systemów ERP na świecie i w Polsce. System SAP ERP w ujęciu procesów biznesowych Obszar zarządzania Zarządzanie finansami Zarządzanie logistyczne Zarządzanie kapitałem ludzkim Główne procesy biznesowe Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza Zarządzanie finansowym łańcuchem dostaw Nadzór korporacyjny Zarządzanie zaopatrzeniem Zarządzanie zapasami i magazynami Zarządzanie produkcją Zarządzanie sprzedaŝą i dystrybucją Zarządzanie personelem Zarządzanie transakcjami pracowniczymi Zarządzanie relacjami z pracownikami Źródło: Opracowanie własne Tabela 1 Środowisko systemu ERP jest wspierane przez platformę integracyjnoaplikacyjną SAP NetWeaver. Platforma ta udostępnia m.in. następujące komponenty: portal korporacyjny, hurtownię danych, technologie mobilne, technologie automatycznej identyfikacji oraz usługi sieciowe. Ponadto oferuje narzędzia słuŝące do: projektowania i tworzenia aplikacji oraz wdraŝania, obsługi, monitorowania i wspierania rozwiązań SAP.
2. Doskonalenie na tle cyklu Ŝycia systemu ERP Systemy ERP to powielarne systemy informacyjne, czyli uniwersalne pakiety programów, które w procesie wdroŝenia, poprzez wybór odpowiednich scenariuszy procesów biznesowych, naleŝy dostosować do potrzeb uŝytkowników. System informacyjny przechodzi wraz z organizacją kolejne stadia rozwoju [KiSi05] określane jako cykl Ŝycia systemu. W cyklu Ŝycia indywidualnego (dedykowanego) systemu informacyjnego wyróŝnia się cztery fazy (etapy): analiza, projektowanie, zastosowanie i utrzymanie [KiSi05]. W przypadku systemów powielarnych w literaturze polskiej i anglojęzycznej proponuje się w cyklu Ŝycia systemu wyróŝnić następujące etapy: definicja wymagań, wybór dostawcy, wdroŝenie, uŝytkowanie i doskonalenie [Harw03; Info03]. W związku z powyŝszym w cyklu Ŝycia systemu ERP wyróŝniono pięć etapów: analizę przedwdroŝeniową - specyfikacja wymagań i ograniczeń dotyczących funkcjonowania przyszłego systemu, pozyskanie systemu - wybór dostawcy i podpisanie kontraktu, wdroŝenie, czyli realizacja projektu wdroŝeniowego, uŝytkowanie (eksploatacja), doskonalenie systemu [Flas06; Harw03; Info03; Olea05; Olso04]. Pierwszy etap w cyklu Ŝycia systemu ERP dotyczy analizy przedwdro- Ŝeniowej. W ramach tego etapu naleŝy przeprowadzić analizę procesów biznesowych (przygotowanie modelu procesowego organizacji), analizę potrzeb uŝytkownika i analizę infrastruktury niezbędnej do wdroŝenia systemu oraz przygotować wstępną definicję projektu [Flas06; Olea05].
W celu skrócenia analizy procesów biznesowych stosuje się branŝowe modele referencyjne oraz narzędzia informatyczne wspomagające korzystanie z tych modeli. Narzędziem informatycznym, które umoŝliwia korzystanie z modeli referencyjnych oprogramowania firmy SAP jest ARIS for SAP NetWeaver firmy IDS Scheer. Moduł ten moŝe być uŝywany w trakcie analiz przedwdroŝeniowych, do opracowania ogólnej koncepcji procesów organizacji oraz w projektach wdroŝeniowych do realizacji szkoleń, testowania systemu i dokumentacji wdroŝonego systemu. Pozyskanie systemu to drugi etap w cyklu Ŝycia systemu ERP. Procedura pozyskania systemu ERP obejmuje: przygotowanie bazy potencjalnych dostawców, opracowanie i wysłanie zapytania ofertowego, analizę i ocenę ofert, prezentacje i wizyty referencyjne, negocjacje merytoryczne i handlowe, ostateczny wybór systemu oraz zawarcie umów licencyjnych na oprogramowanie, wdroŝeniowych i serwisowych [Info03; Olea05]. NajwaŜniejsze czynniki, którymi naleŝy kierować się dokonując wyboru systemu ERP to: stopień wspomagania procesów decyzyjnych, funkcjonalność, poziom zabezpieczeń, czas reakcji i koszt posiadania systemu oraz ergonomiczność i przyjazność interfejsu [Info03]. Kolejny etap w cyklu Ŝycia systemu ERP to wdroŝenie, czyli wszelkie działania mające na celu przygotowanie systemu do eksploatacji uŝytkowej. Prace wdroŝeniowe prowadzone są z zastosowaniem metodyk wdro- Ŝeniowych wspomaganych narzędziami informatycznymi. Metodyka wdroŝenia określa sposób realizacji wszystkich czynności wykonywanych w procesie wdroŝenia. Niektóre metodyki uwzględniają równieŝ działania realizowane przed i po wdroŝeniu systemu. Jedną z metodyk
wdroŝeniowych jest SAP Solution Manager firmy SAP. Projekt wdroŝeniowy systemu ERP składa się z czterech faz: przygotowanie organizacyjne wdroŝenia (np. utworzenie struktury organizacyjnej i definicję projektu), projektowanie wdroŝenia (np. weryfikacja modelu procesowego organizacji i definiowanie modelu systemu informatycznego), wdroŝenie systemu (np. czynności związane z konfiguracją systemu, szkoleniem uŝytkowników oraz testowaniem systemu), uruchomienie i funkcjonowanie systemu (np. przekazanie systemu do eksploatacji, rozwój systemu i wsparcie uŝytkowników) [Flas06; Harw03; Olso04]. UŜytkowanie systemu stanowi najdłuŝszy etap w cyklu Ŝycia systemu ERP. W trakcie eksploatacji następuje spełnienie potrzeb i oczekiwań uŝytkowników systemu. UŜytkowanie systemu ERP to zaplanowane działania wykonawcze mające na celu efektywne i sprawne korzystanie z systemu zgodnie z jego przeznaczeniem oraz utrzymanie systemu. Do uŝytkowania systemu ERP zalicza się działania techniczne, organizacyjne, planistyczne i kontrolne, które pozwalają na utrzymanie systemu w takim stanie, aby realizował on postawione przed nim cele. System ERP powinien być podawany ciągłej ocenie skuteczności i efektywności na tle zmieniających się warunków gospodarowania [Info03; Olso04]. Ostatnim etapem w cyklu Ŝycia systemu ERP jest doskonalenie. Etap ten jest ściśle związany z uŝytkowaniem systemu. Zmiany potrzeb informacyjnych uŝytkowników wymuszają konieczność ciągłego doskonalenia i rozwoju systemów wspomagania organizacji. System ERP musi sprawnie funkcjonować i dostosowywać się do zmian w warunkach funkcjono-
wania organizacji. Proces doskonalenia systemu ERP obejmuje działania konserwacyjne, modernizacyjne, rozwojowe i integracyjne [Info03; Komp06]. Działania konserwacyjne dotyczą utrzymania poziomu walorów uŝytkowych systemu, a modernizacyjne powinny zapewnić poprawę parametrów eksploatacyjnych. Działania rozwojowe polegają na rozszerzaniu zakresu merytorycznego systemu (adaptacja nowoczesnych metod zarządzania, nowe aplikacje) i wprowadzaniu nowych technologii informatycznych wspomagających procesy decyzyjne. Działania integracyjne mają na celu zwiększenie stopnia zespolenia aplikacji biznesowych i rozwiązań komunikacyjnych stosowanych w organizacji [Info03]. Szerzej na temat doskonalenia systemów ERP patrz [Harw03]. W dalszej części opracowania zaprezentowano zastosowanie platformy SAP NetWeaver i architektury SOA w zakresie działań rozwojowych i integracyjnych. 3. MoŜliwości zastosowania platformy SAP NetWeaver i architektury SOA w procesie doskonalenia systemu ERP Funkcjonowanie organizacji w turbulentnym otoczeniu wymaga duŝej elastyczności w zakresie doboru stosowanych metod zarządzania i wspierających je rozwiązań informatycznych. Kluczem do sukcesu we współczesnym świecie biznesu jest umiejętność szybkiego dostosowania się organizacji do zmieniających się potrzeb otoczenia. Wymaga to doskonalenia systemów ERP w zakresie stosowanych procesów biznesowych. Doskonalenie systemu ERP polega na szybkiej zmianie procesów biznesowych oraz stałym unowocześnianiu wspierających je rozwiązań informatycznych.
W latach 90. XX w. powstała koncepcja zarządzania procesami biznesowymi BPM (Business Process Management), która koncentruje się na identyfikacji i zarządzaniu procesami biznesowymi organizacji [Debe06]. Systemy zarządzania procesami biznesowymi udostępniają graficzne podejście do automatyzacji i monitorowania procesów biznesowych oraz integrują aplikacje organizacji. Zastosowanie BPM umoŝliwia standaryzację modeli procesów w oparciu o branŝowe modele referencyjne i skraca czas wdroŝenia. Koncepcję BPM moŝna realizować w ramach architektury zorientowanej na usługi SOA (Service Oriented Architecture). W przypadku firmy SAP architektura ta nazwa się ESA (Enterprise Service Architecture). Architektura SOA pozwala przełoŝyć operacje wykonywane w ramach procesów biznesowych na usługi dostarczane przez infrastrukturę informatyczną. SOA to koncepcja tworzenia systemów informatycznych opartych na luźno połączonych usługach, które spełniają wymogi procesów biznesowych i uŝytkowników. KaŜdy element oprogramowania jest usługą, moŝe działać niezaleŝnie od innych i posiada interfejs za pomocą którego udostępnia realizowane funkcje. Usługi moŝna implementować stosując róŝne technologie i udostępniać za pomocą platformy komunikacyjnej. Nie jest to nowe podejście, ale nabrało ono istotnego znaczenia w wyniku rozpowszechniania usług sieciowych (Web services). Korzyści jakie zapewnia zastosowanie architektury SOA to: oszczędności, optymalizacja inwestycji w IT oraz dopasowanie rozwiązań IT do procesów biznesowych [Hupa07]. W architekturze SOA rozwiązania IT moŝna łatwo dopasować do zmieniających się procesów biznesowych i warunków rynkowych. Implementacja SOA umoŝliwia uzyskanie
oszczędności wynikających ze swobodnego wykorzystywania współdzielonych usług biznesowych bez ich powielania dla róŝnych rozwiązań IT. SOA nie wymaga natychmiastowej wymiany komponentów i przebudowy infrastruktury IT. Dzięki stopniowej implementacji SOA pozwala wykorzystywać dotychczasowe rozwiązania. Strategia SOA przekształca rozwiązania IT w samodzielne usługi, które odpowiadają procesom biznesowym. Dopasowanie to ułatwia realizację funkcji usługowych IT we wspieraniu działań biznesowych [Hupa07]. W celu zapewnienia elastyczności rozwiązań informatycznych i implementacji architektury SOA moŝna zastosować platformę integracyjno-aplikacyjną SAP NetWeaver. Poprzez zastosowanie architektury SOA platforma SAP NetWeaver umoŝliwia integrację heterogenicznych systemów informatycznych i rozwój systemów ERP. Na temat form integracji i kierunków rozwoju systemów ERP pisze [Lena05]. Do kierunków rozwoju systemów ERP zalicza się integrację z innymi systemami oraz wprowadzanie nowoczesnych technologii informatycznych. Zastosowanie platformy SAP NetWeaver pozwala na integrację systemu ERP z innymi rozwiązaniami, np. systemem zarządzania relacjami z klientem CRM (Customer Relationship Management), systemem zarządzania łańcuchem dostaw SCM (Supply Chain Management) i systemem informacji geograficznej GIS (Geographical Information Systems). Właściwości komponentów platformy SAP NetWeaver zostały ukazane w tabeli 2. Komponenty te umoŝliwiają integrację [CaMo07]: ludzi (np. portal korporacyjny, technologie mobilne), informacji (np. zarządzanie wiedzą, hurtownia danych), procesów biznesowych (np. BPM).
Tabela 2 Komponenty platformy SAP NetWeaver Nazwa Właściwości komponentu SAP Enterprise Zarządzanie wiedzą i współpraca; Portal portal korporacyjny SAP Business Hurtownia danych Warehouse SAP Exchange Sterowanie procesami integracji; Infrastructure Zarządzanie procesami biznesowymi (BPM) SAP Master Data Zarządzanie danymi podstawowymi Management (archiwizacja, konsolidacja i dystrybucja danych) SAP Web Application Server Obsługa usług sieciowych SAP Mobile Tworzenie aplikacji mobilnych dla urządzeń bezprzewodowych (np. palmtopy) Infrastructure SAP Auto-ID Automatyczna identyfikacja (np. czytniki RFID; Infrastructure czytniki kodów kreskowych) Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [CaMo07] Portal korporacyjny jako narzędzie zarządzania wiedzą w organizacji oferuje uŝytkownikom usługi informacyjne, komunikacyjne i marketingowe. Technologie mobilne umoŝliwiają korzystanie z bazy danych systemu ERP organizacji, gdy pracownik (przedstawiciel handlowy, serwisant) przebywa w terenie. Hurtownia danych to technologia przechowywania danych stosowana w systemach inteligencji biznesowej BI (Business Intelligence). Organizacja działająca w turbulentnym otoczeniu naraŝona jest na ryzyko szybkich zmian w celu dostosowania do realiów współczesnego biznesu. Komponenty platformy SAP NetWeaver przyczyniają się do doskonalenia systemu ERP, poniewaŝ udostępniają nowoczesne metody zarządzania i wspierające je technologie informatyczne.
Dzięki SOA systemy informatyczne szybciej adaptują się do celów i procesów oraz zapewniają większą tolerancję zmian. Zastosowanie architektury SOA przynosi największe korzyści w przypadku zmian organizacyjnych, fuzji i przejęć, rozszerzenia obszarów IT poza granice organizacji oraz tworzenia nowych kanałów dystrybucji [Hupa07]. SAP NetWeaver jako platforma integracyjno-aplikacyjna wspierająca architekturę SOA umoŝliwia doskonalenie procesów biznesowych oraz integrację systemów. Dzięki temu pozwala zmniejszyć ryzyko i koszty związane z wdraŝaniem nowych procesów biznesowych. Zastosowanie platformy SAP NetWeaver i architektury SOA przyczynia się do wydłu- Ŝenia cyklu Ŝycia systemu ERP, poniewaŝ ułatwia integrację z innymi rozwiązaniami oraz stopniowy rozwój stosowanych rozwiązań IT. Platforma SAP NetWeaver pozwala dostosować technologie IT do potrzeb biznesowych organizacji. Komponowanie aplikacji na bazie usług sieciowych przyczynia się ona do zmniejszenia stopnia złoŝoności rozwiązań IT oraz zwiększenia otwartości i elastyczności systemów ERP. Literatura [CaMo07] [Debe05] Campbell S., Mohun V.: Mastering Enterprise SOA with SAP NetWeaver and mysap ERP. Wiley, Indianapolis 2007. Debevoise T.: Business Process Management with a Business Rules Approach: Implementing the Service Oriented Architecture. Business Knowledge Architects, Roanoke 2005.
[Flas06] Flasiński M.: Zarządzanie projektami informatycznymi. PWN, Warszawa 2006. [Hami03] Hamilton S.: Maximizing Your ERP System. A Practical Guide for Managers. McGraw Hill, New York 2003. [Harw03] Harwood S.: ERP - The Implementation Cycle. Butterworth-Heinemann, Oxford 2003. [Hupa07] Hupało T.: SOA: nie pozostań w tyle, Lepszy Biznes 2007, nr 3. [Info03] Informatyka ekonomiczna. Red. E. Niedzielska. AE we Wrocławiu, Wrocław 2003. [KiSi05] Kisielnicki J., Sroka H.: Systemy informacyjne biznesu. Informatyka dla zarządzania. Placet, Warszawa 2005. [Komp06] Komputerowe wspomaganie biznesu. Red. A Nowicki. Placet, Warszawa 2006. [Lena05] Lenart A.: Zintegrowane systemy informatyczne klasy ERP. Teoria i praktyka na przykładzie systemu BAAN IV. UG, Gdańsk 2005. [Olea05] O Leary D. E.: Enterprise Resource Planning Systems Systems, Life Cycle, Electronic Commerce, and Risk. Cambridge University Press, New York 2005. [Olso04] Olson D. L.: Managerial Issues of Enterprise Resource Planning Systems. Mc Graw Hill, Boston 2004. [Sumn05] Sumner M.: Enterprise Resource Planning. Pearson Prentice Hall, New Jersey 2005. [TuLe07] Turban E., Leidner D., McLean E., Wetherbe J.: Information Technology for Management. Transforming Organizations in the Digital Economy. Wiley, New York 2007.
Informacje o autorach Dr Anna Lenart Katedra Informatyki Ekonomicznej Uniwersytet Gdański ul. Piaskowa 9 81-864 Sopot Polska Numer telefonu (fax) +48/58/5515931 e-mail: anna.lenart@univ.gda.pl