Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP

Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP marzec, 2017 Opracowano dla: Komisja Nadzoru Finansowego wg danych zebranych w dniach od 22..2017 do 24..2017

SPIS TREŚCI O raporcie Raport Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MSP stanowi unikalne narzędzie analityczne dla banków do efektywnej nawigacji w zakresie prowadzonych przezeń polityk zarządzania produktami takimi jak niezabezpieczona pożyczka, kredyty w rachunku bieżącym oraz karty kredytowe oraz kredyty obrotowe i inwestycyjne dla MŚP. Pozwala on przez rozpoznanie trendów rynkowych oraz dobór odpowiedniej polityki cenowej osiągnąć przez banki wykorzystujące maksymalizację przychodu w tym segmencie rynku. Raport dostarcza najbardziej kompletną i zaawansowaną analitycznie informację dotyczącą oferty kredytowania banków dla sektora MŚP w Polsce. Pierwsza część raportu obejmuje analizę zachowania kredytów w rachunku bieżącym, kart kredytowych oraz kredytów obrotowych i inwestycyjnych na podstawie danych makroekonomicznych (dostarczanych m.in. przez Narodowy Bank Polski oraz Urząd Komisji Nadzoru Finansowego). W drugiej części raportu znajdują się niezbędne do prowadzenia skutecznej polityki zarządzania produktami kredytowymi dla MŚP benchmarki cenowe. Raporty są przygotowywane na potrzeby poszczególnych banków. Niniejszy Raport został opracowany dla Komisji Nadzoru Finansowego Rozdział Strona Podsumowanie kierownicze 2 Sektor bankowy - kredyty 6 Kredyty w sektorze bankowym 7 Struktura kredytów sektora 9 Marża kredytowa i oprocentowanie kredytów 22 Popyt i polityka kredytowa 25 Ryzyko kredytowe przedsiębiorstw 27 Produkty kredytowe w bankach 33 Produkty kredytowe niezabezpieczone* 40 Kredyty obrotowe 41 Pożyczki niezabezpieczone 45 Karty kredytowe 49 Limity kredytowe w rachunku bieżącym 53 Produkty kredytowe zabezpieczone** 57 Kredyty inwestycyjne 58 Pożyczki hipoteczne 62 Pozacenowe elementy oferty kredytowej 66 Komunikacja marketingowa w Internecie 67 Legenda i kluczowe pojęcia 69 Aneksy 71 *) kredyty dostępne bez obligatoryjnych zabezpieczeń rzeczowych **) kredyty dostępne z zabezpieczeniem rzeczowym jako podstawowym zabezpieczeniem kredytu Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 1

Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP PODSUMOWANIE KIEROWNICZE O RAPORCIE: Źródłem informacji i danych na temat parametrów (ofert banków) prezentowanych w Raporcie są: 1) Tabele Oprocentowania i Tabele Opłat i Prowizji udostępniane przez Banki na swoich stronach www i w serwisach internetowych; 2) informacje i dane otrzymane w oddziałach banków od doradców klienta biznesowego podczas ankiet mystery shoppingowych; oraz w znacznie mniejszym stopniu: 3) Infolinie bankowe; 4) Research internetowy. Opracowano dla: Komisja Nadzoru Finansowego

PODSUMOWANIE KIEROWNICZE SYTUACJA W SEKTORZE BANKOWYM W LUTYM 2017 WZROST ZOBOWIĄZAŃ W SEKTORZE (+0.6%). WZROST GOSPODARSTW DOMOWYCH (+0.4%) I PRZEDSIĘBIORSTW (+0.8%) LEKKI WZROST OSÓB PRYWATNYCH I ROLNIKÓW IND. (+0.3%) WZROST PRZEDSIĘBIORCÓW IND. (+1.2%). WZROST KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORSTW ZGODNIE Z OCZEKIWANĄ SEZONOWOŚCIĄ W STYCZNIU: UDZIAŁ KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORSTW Z UTRATĄ WARTOŚCI SPADŁ W ODNIESIENIU DO KREDYTÓW BIEŻĄCYCH (-0,3%), INWESTYCYJNYCH (-0,2%) ORAZ NA NIERUCHOMOŚCI (-0,65%) SPODZIEWANA STABILIZACJA STÓP PROCENTOWYCH DO KOŃCA 2017 R. NAJWAŻNIEJSZE DANE Z RYNKU zmiana w lutym 2017 4 kw 2016 3 kw 2016 RYNEK Zobowiązania mikro/msp 2) h h w tym przedsiębiorców ind. h w tym do 1 roku h w tym pow. 1 roku do 5 lat h h w tym pow. 5 lat h w tym walutowe h h w tym złotowe h h w tym obrotowe w tym inwestycyjne h w tym na nieruchomości h h h w tym pozostałe w tym rolników ind. h w tym do 1 roku h w tym pow. 1 roku do 5 lat h h w tym pow. 5 lat h h w tym obrotowe h w tym inwestycyjne h h w tym na nieruchomości w tym pozostałe Stopa referencyjna h h h WIBOR 3M 3) h h h Średnia marża na kredytach 4) 5) portfela h nowych umów h h w tym dla przedsiębiorców indywidualnych h h *) bez efektu kursu walutowego Wzrost Spadek Wzrost ponad 5 pp (bp) Spadek ponad 5 pp (bp) h Stabilny poziom (wahania mniejsze niż 1 pp (100bp)) 1) na koniec okresu (eop) 2) mikro/msp w rozumieniu przedsiębiorcy / rolnicy indywidualni łącznie 3) średniomiesięczny (av ) 4) gospodarstw domowych; względem WIBOR 3M (av ) 5) sektora niefinansowego Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 3

K. obrot. Poż. got. Karta kred. Limit w r-ku K. inwest. Poż. hip. K. obrot. Poż. got. Karta kred. Limit w r-ku K. inwest. Poż. hip. PODSUMOWANIE KIEROWNICZE POZYCJA OFERT ROZKŁAD OFERT Marża min.*, % Marża max.*, % Pozy cja oferty banków w zakresie kredy tów gotówkowy ch wy sokość raty w PLN 15% K. obrot. TICKER BANK BP -1 0 2-1 -1 2 2-2 -2-1 Pekao 0-1 2 0 0 0 2-1 -2 0-1 -1 Poż. hip. 10% 5% Poż. got. BŚ -2 2-1 -1 0-1 -2-1 BZ WBK 0 1 2-1 0 2 2 2-2 -1 2 2 0% BGZ Bank BGŻ BNP -1 2 0-1 -1-2 0-1 Getin Noble Bank -1-2 -1-2 -2 2-2 -1 2 2 Raiffeisen -1-1 -1-1 -1 2-2 -1-1 -1 K. inwest. Karta kred. Alior -2 0 2-1 -1-1 2 2-2 -1-1 -1 BPC Bank Pocztowy 2 1-1 0 2 1-2 DBK Deutsche Bank -1 0 2 0 2 0 2 2-2 0-1 0 mbank 2 1 2 2-1 1 2 2-2 2 2 2 BOŚ Bank 0 2 1 0 0-2 -2 1 0 0 Pozy cja oferty banków w zakresie kart kredy towy ch wy sokość opłaty rocznej w PLN Limit w r-ku K. obrot. 15% BPS Bank BPS 0 2 0 2 0 2-2 0 2 2 Idea Bank -1-1 2-2 -1 2-2 -2-2 -1 Nest Bank -1 2 1 2 0 2-2 1 2 2 Najlepsza oferta produktów kredytowych dla klientów biznesowych w Getin Noble Banku, Raiffeisen oraz w Alior Banku. Najsłabsza oferta w mbanku. 4 banki mają pełną ofertę produktów kredytowych (,, DBK i ). Bank Pocztowy jako jeden bank z analizowanej grupy nie oferuje klientom karty kredytowej. *) marża min/max reprezentuje odpowiednio dolną/górną granicę przedziału marży kredytowej 0 0 0 Najniższa marża Niska marża (30% banków) Przecietna marża Wysoka marża (70% banków) Najwyższa marża K. inwest. w przy padku gdy bank podaje oprocentow anie, marża została w y znaczona na podstawie WIBORU 3M z ostatniego dnia zakończonego miesiąca Limit w r-ku K. obrot. Kredy t obrotow y : marża minimalna (lew y w y kres) - maksy malna (praw y w y kres) Poż. got. Pozyczka niezabezpieczona: marża minimalna (lewy wykres) - maksymalna (prawy wykres) Karta kred. Karta kredytowa: marża dla operacji bezgotówkowych (lewy wykres) -.. gotówkowych (prawy wykres) Limit w r-ku Lmit kredy tow y w rachunku: marża dla salda 50k PLN (lew y i praw y w y kres) K. inw est. Kredy t inw esty cy jny : marża minimalna (lew y w y kres) - maksy malna (praw y w y kres) Poż. hip. Pozyczka hipoteczna: marża minimalna (lewy wykres) - maksymalna (prawy wykres) Poż. hip. 10% 5% 0% Poż. got. Karta kred. Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 4

Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP SEKTOR BANKOWY KREDYTY > Kredyty w sektorze bankowym 7 > Struktura kredytów sektora 9 > Marża kredytowa i oprocentowanie kredytów 22 > Popyt i polityka kredytowa 25 > Ryzyko kredytowe przedsiębiorstw 27 Opracowano dla: Komisja Nadzoru Finansowego

DEPOZYTY KREDYTY KREDYTY I DEPOZYTY BANKÓW GIEŁDOWYCH NA TLE SEKTORA* UDZIAŁY W RYNKU Ticker GPW: Ticker GPW: +102 bp +130 bp 4.4% -1 bp +7 bp 5.0% +1 bp -2 bp -10 bp -10 bp 1.8% 1.3% -5 bp -25 bp 6.8% +7 bp +45 bp 7.3% -9 bp +16 bp 8.2% -6 bp +1 bp -54 bp -18 bp 4.5% 4.4% BGZ BHW BSK GNB MIL Banki giełdowe +122 bp +134 bp Zmiana q/q Zmiana y/y IVQ'16 IIIQ'16 IVQ'15 +8 bp +37 bp 4.8% 5.2% +25 bp -9 bp -3 bp 3.2% -5 bp 1.6% +39 bp +41 bp + bp -10 bp 9.2% 8.9% +28 bp -8 bp 9.7% -38 bp -78 bp +2 bp -21 bp 5.0% 5.2% +1 bp -53 bp.2% +14 bp -87 bp 17.8% źródło: NETB@NK opracowanie własne +71 bp -40 bp 12.9% 19.6% źródło: NETB@NK opracowanie własne BGZ BHW BSK GNB MIL -17 bp -120 bp -7 bp -287 bp 85.2% +130 bp -204 bp 72.7% Banki giełdowe Największy wzrost udziału w rynku kredytów sektora niefinansowego* w ostatnim roku odnotował (+130bp), podczas gdy największe spadki udziału odnotowały: (-87bp), (-54bp) i (-53bp). Udział w rynku kredytów banków notowanych na GPW obniżył się o -290bp. Najmocniejsze wzrosty udziału w depozytach sektora* zarejestrował (+134bp). Największy spadek był w. *) SEKTOR obejmuje kredyty i depozyty instytucji rządowych szczebla centralnego oraz pozostałych sektorów krajowych z wyłączeniem niemonetarnych instytucji finansowych (klasyfikacja NBP) źródło: NBP sprawozdania finansowe banków opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 6

W 4Q16 NAJWIEKSZY PRZYROST SALDA KREDYTÓW W NAJWIĘKSZY SPADEK W. PRZYROSTY KREDYTÓW W SEKTORZE mld PLN IVQ'15 IQ'16 IIQ'16 IIIQ'16 IVQ'16 Δ% w '2016 SEKTOR 5.99 8.78 22.19 10.54 10.91 1.0% Ticker GPW BANKI GIEŁDOWE 8.42-4.24 15.25 2.43 18.63-0.6% 1.52 1.83 1.42 0.94.17 31.8% 4.67-3.65 1.23-0.45 3.39 1.8% BSK 1. 2.99 1.76 2.16 1.50 2.0% -1.58-4.91 2.89 1.22 1.32 1.1% MIL 0.31-0.36 0.90-0.59 0.58 1.3% W 4Q2016 największy udział w przyroście kredytów w sektorze miały, i. 3 banków odnotowało spadki w niewielkiej skali. Wolumen kredytów banków spoza GPW spadł o ok. -7,7 mld w 4 kw. 2016. BGZ 0.15 0.19 2.23 0.52 0.41 0.8% BHW 0.41-1.45 0.38 0.68 0.34 1.8% -1.34-0.63 2. -0.57 0.19 0.3% 2.36 2.72 2.90 0.37-0.02 0.0% 0.74-0.08 0.04-0.22-0. -0.6% GNB 0.41-1.28-1. -0.56-0.18-0.4% BANKI POZOSTAŁE -2.44 13.02 6.94 8. -7.72 5.6% SEKTOR obejmuje kredyty dla instytucji rządowych szczebla centralnego oraz pozostałych sektorów krajowych z wyłączeniem niemonetarnych instytucji finansowych (klasyfikacja NBP) Zmiana % wolumenu źródło: NBP sprawozdania finansowe banków opracowanie własne źródło: NETB@NK opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 7

Pozostałe Niemonetarne instytucje finansowe Instytucje samorządowe Przedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe LUT-17: WZROST ZOBOWIĄZAŃ W SEKTORZE (+0.6%). WZROST GOSPODARSTW DOMOWYCH (+0.4%) I PRZEDSIĘBIORSTW (+0.8%) Zobowiązania ogółem w bankach wg sektora bez efektu kursu walutowego* CAGR 2013 - lut 17 +5.3% Udział lut 17 ZOBOWIĄZANIA SEKTORÓW POZARZĄDOWYCH 631 635 645 653 657 660 662 mld PLN +5.7% 562 591 963 1 029 1 2 1 044 1 9 1 067 1 3 1 9 + 263 279 k +0.4% +6.4% 301 3 308 318 315 318 321 61.4% 9 k +0.8% 29.7% ZOBOWIĄZANIA SEKTORA RZĄDOWEGO mld PLN +4.0% k +0.6% 34.3 35.6 34.3 33.2-2.9% 32.1 +12.5% 31.5 31.8 31.7 31.3 m -1.2% 2.9% 51.6 51.0 51.1 49.4 48.4 47.1 46.5 45.1 44.2 k +0.1% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne 51.8 56.3 49.9 52.5 50.3 56.4 56.7 58.6 40.3 k +3.4% +6.4% 5.3 5.7 6.1 6.0 6.2 6.3 6.5 6.5 6.5 m -0.4% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 5.4% 0.6% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 8

Rolnicy indywidualni Przedsiębiorcy indywidualni Osoby prywatne LUT-2017 LEKKI WZROST OSÓB PRYWATNYCH I ROLNIKÓW IND. (+0.3%) WZROST PRZEDSIĘBIORCÓW IND. (+1.2%) Zobowiązania ogółem w bankach wg sektora bez efektu kursu walutowego* CAGR 2013 - lut 17 +5.1% Udział lut 17 ZOBOWIĄZANIA GOSPODARSTW DOMOWYCH mld PLN +5.3% 645 631 635 653 657 660 662 551 556 558 560 544 533 536 499 478 k +0.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 84.5% 562 591 + 57.7 +6.3% 63.0 66.3 67.1 68.1 68.9 68.6 69.1 69.9 k +0.4% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 k +1.2% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 10.6% w tym udział zobowiązań niebędących kredytami lub pożyczkami 26.2 29.3 +7.3% 31.8 32.2 32.9 33.3 32.6 32.7 32.7 0.58% 1.06% 1.26% 1.25% 1.32% 1.26% 1.29% 1.25% 1.37% *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne k +0.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 4.9% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 9

POW. 5 LAT POW. 1 ROKU DO 5 LAT DO 1 ROKU ZOBOWIĄZANIA PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH WG TERMINU CAGR 2013 - lut 17 Struktura terminowa zobowiązań przedsiębiorców indywidualnych, bez efektu kursowego* +1.8% Udział lut 17 ZOBOWIĄZANIA PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH 18.7 18.6 18.7 18.7 mld PLN 57.7 63.0 +6.3% 66.3 67.1 68.1 68.9 68.6 69.1 69.9 18.2 18.2 18.0 17.6 17.7 k +2.6% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 26.7% +10.1% + 14.6 17.3 19.2 19.1 19.5 19.8 19.8 19.7 19.8 k +1.2% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 w tym udział zobowiązań niebędących kredytami lub pożyczkami k +0.7% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +6.9% 28.3% 25.4 27.4 29.1 29.3 29.9 30.4 31.1 31.2 31.4 5.38% 9.26%.23%.%.64%.16%.45%.15% 12.14% *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne k +0.7% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 44.9% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 10

POZOSTAŁE NA NIERUCHOMOŚCI INWESTYCYJNE BIEŻĄCE (OBROTOWE) KREDYTY PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH WG RODZAJU CAGR 2013 - lut 17 Kredyty przedsiębiorców indywidualnych wg rodzaju bez efektu kursu walutowego* +6.4% Udział lut 17 27.7 29.0 31.5 32.3 32.5 32.9 32.2 32.9 33.7 KREDYTY PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH mld PLN +3.8% 61.2 60.2 59.7 58.9 57.1 54.6 60.7 61.4 61.4 + 54.8% k +2.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +3.3% 15.9 15.8 15.8 15.0 15.1 14.3 14.5 14.6 14.6 25.7% k +0.1% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +1.7% k +0.1% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 Wzrost kredytów bieżących (+2,3%) oraz kredytów na nieruchomości (+0,4%) w lutym 2017. Spadek pozostałych kredytów (blisko -10%) oraz stabilizacja inwestycyjnych. 5.35 5.30 5.22 5.15 5.20 5.18 5.15 5.17 4.90 k +0.4% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17-4.0% 7.7 8.3 7.5 7.6 7.5 8.0 7.5 7.5 6.8 8.4% *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne m -9.7% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17.0% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017

PRZYROSTY KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH WG RODZAJÓW w tym bieżące (obrotowe) mld PLN -3.51% 6.25% 2.% 1.25% -1.00% 2.42% 0.68% 1.23% -2.15% 2.29% 2.30% PRZYROSTY KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH mld PLN, bez efektu kursu walutowego* -2.00% 3.33% 1.% 0.14% -1.45% 1.33% 0.86% 1.69% -0.75% 1.02% 0.10% + 1.81 0.63 0.39 0.76 0.22 0.40 0.74 0.76 14 1kw 15-0.32 1kw 16-0.71 sty 17 lut 17 w tym inwestycyjne 1.02% 0.74% 1.53% -1.57% 0.21% 0.22% 2.28% 1.25% 4.82% -0.46% 0.% 0.15 0. 0.22 0. 0. 0.33 0.19 0.73 0.01 1.9 0.6 0.1 0.8 0.5 1.0 0.6 0.1 + -0.23-0. 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17 w tym na nieruchomości 0.67% 0.59% -1.78% 0.92% -0.55% -2.82% 1.29% -0.41% -0.30% -0.60% 0.39% -0.9 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17-0.5 + 0.04 0. 0. 0. 0.02-0.10-0. -0.15-0.02-0.02-0. 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17 w tym pozostałe -3.44% -0.57% -1.37% -1.51% -6.83% 1.84% -1.37% 6.02% -5.88% -0.20% -9.69% 0.14 0.45-0.30-0. -0. -0.12-0.55-0.10-0.47-0.01-0.73 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17 *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne Q/Q [%] dynamika Q/Q wolumenu Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 12

WALUTOWE ZŁOTOWE KREDYTY PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH WG WALUTY CAGR 1kw 16 - lut 17 Struktura walutowa kredytów przedsiębiorców indywidualnych, bez efektu kursowego* +3.3% KREDYTY PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH mld PLN +2.9% 53.6 55.4 56.4 56.9 58.1 57.6 58.2 58.3 51.1 58.9 59.7 60.2 61.2 60.7 61.4 61.4 k +0.1% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 54.6 57.1 + Udział 93.6% 93.9% 94.1% 94.5% 94.6% 94.8% 94.8% 94.9% 94.9% -4.1% k +0.1% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 3.5 3.5 3.5 Zasadnicza większość kredytów dla indywidualnych przedsiębiorców jest denominowana w złotych z tendencją do dalszego ograniczania akcji kredytowej w walucie... W lutym b.r. silny spadek kredytów walutowych o -0,5% 3.3 3.2 3.2 3.2 3.2 3.1 m -0.5% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne Udział 6.4% 6.1% 5.9% 5.5% 5.4% 5.2% 5.2% 5.1% 5.1% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 13

POW. 5 LAT POW. 1 ROKU DO 5 LAT DO 1 ROKU ZOBOWIĄZANIA ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH WG TERMINU CAGR 2013 - lut 17 Struktura terminowa zobowiązań rolników indywidualnych, Udział lut 17 +8.1% ZOBOWIĄZANIA ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH mld PLN +7.3% 4.5 5.5 6.0 6.0 6.0 6.2 5.7 5.8 5.8 26.2 29.3 31.8 32.2 32.9 33.3 32.6 32.7 32.7 m 0.0% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +6.2% 17.8% + 3.6 4.1 4.3 4.5 4.7 4.7 4.4 4.4 4.4 k +0.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 w tym udział zobowiązań niebędących kredytami lub pożyczkami k +0.1% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +7.3% 13.4% 18.0 19.7 21.5 21.7 22.2 22.5 22.5 22.5 22.5 0.08% 0.96% 1.14% 1.% 1.06% 1.% 1.08% 1.02% 1.% źródło: NBP opracowanie własne k +0.4% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 68.8% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 14

POZOSTAŁE NA NIERUCHOMOŚCI INWESTYCYJNE BIEŻĄCE (OBROTOWE) KREDYTY ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH WG RODZAJU CAGR 2013 - lut 17 Kredyty rolników indywidualnych wg rodzaju +9.3% Udział lut 17 KREDYTY ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH mld PLN +7.0% 31.4 31.9 32.5 32.9 32.3 32.3 32.4 29.0 26.2 + 8.1 9.0 9.3 9.5 9.7 6.8 8.9 9.0 9.0 k +0.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +5.2% 18.9 19.0 19.3 19.4 19.8 19.7 19.8 17.9 16.9 k +0.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +12.6% 27.8% 61.0% k +0.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 W lutym 2017 lekki wzrost kredytów rolników indywidualnych. 2.10 2.12 2.20 2.23 2.25 2.27 2.24 1.82 1.54 m -1.3% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 +12.0% 6.9% Lekki wzrost kredytów bieżących i inwestycyjnych (po 0.3%) i wzrost pozostałych (+1,6%). Spadek w grupie kredytów na nieruchomości (-1.3%). źródło: NBP opracowanie własne 1.25 1.40 1.47 1.52 1.55 1.35 1.36 1.39 0.97 k +1.6% 2013 2014 15 1kw 16 16 16 16 sty 17 lut 17 4.3% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 15

PRZYROSTY KREDYTÓW ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH WG RODZAJÓW w tym bieżące (obrotowe) mld PLN 3.35% -2.49% 10.30% 1.52% 2.18% 3.18% 2.% 2.80% -9.01% 1.39% 0.30% PRZYROSTY KREDYTÓW ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH mld PLN 1.72% -0.28% 6.19% 1.47% 0.88% 1.35% 2.% 1.30% -2.00% 0.13% 0.26% + 0.81 0.26 0.13 0.19 0.29 0.19 0.27 0.12 0. -0.20 14 1kw 15 1kw 16-0.88 sty 17 lut 17 w tym inwestycyjne 0.72% 0.40% 4.63% 0.99% -0.10% 0.25% 1.85% 0.51% 2.01% -0.54% 0.32% 0.13 0. 0.83 0.19 0. 0.35 0.10 0.39 0.06 0.5 1.8 0.5 0.3 0.4 0.7 0.4 0.0 0.1 + -0.02-0. 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17 w tym na nieruchomości 1.76% 1.93% 3.01% 2.86% 6.83% 0.81% 3.73% 1.42% 1.04% 0.61% -1.31% -0.1 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17-0.7 + 0. 0.04 0.06 0. 0.13 0.02 0.08 0. 0.02 0.01-0. 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17 w tym pozostałe 5.88% 0.96% 7.43% 5.80% -2.26% 5.18% 3.42% 1.80% -12.66% 0.74% 1.61% 0. 0.01 0. 0.08 0. 0. 0. 0.01 0.02-0. -0.20 14 1kw 15 1kw 16 sty 17 lut 17 źródło: NBP opracowanie własne Q/Q [%] dynamika Q/Q wolumenu Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 16

WZROST KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORSTW W LUTYM 2017 ZGODNIE Z OCZEKIWANĄ SEZONOWOŚCIĄ PRZYROSTY KREDYTÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH PRZYROSTY KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORSTW mld PLN, bez efektu kursu walutowego* 15 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 10 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 5 3.27 2.35 3.90 3.77 5.14 5.46 4.42 4.26 3.50 4.31 2.94 3.38 5 0 2.35 1.54 1.76 1.62 1.51 2.26 1.31 1.91 2.67 0.84 2.17-5 -2.91-5 -15-10 Wzrost kredytów dla gospodarstw domowych w lutym zgodnie z oczekiwaną sezonowością. W kolejnych miesiącach spodziewamy się wyższych przyrostów. Wzrost kredytów dla przedsiębiorstw w lutym, zgodnie z oczekiwaną sezonowością w skali wyżej od średniej z ostatnich lat. średni przyrost (10 lat) przyrost w 2016 przyrost w 2017 *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 i CHFPLN 4.73 (dot. kredytów mieszkaniowych źródło: NBP opracowanie własne za efekt sezonowy w kredytach należy rozumieć przyrosty miesięczne kredytów z pominieciem efektu kursu walutowego Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 17

SEZONOWOŚĆ KREDYTÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH mld PLN, bez efektu kursu walutowego* PRZYROSTY KREDYTÓW GOSPODARSTW DOMOWYCH W TYM UDZIELANYCH DLA: 15 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru osób prywatnych 15 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 5 2.93 1.64 3.12 2.79 4.23 4.79 3.89 3.83 2.71 4. 2.35 3.88-5 5 3.27 2.35 3.90 3.77 5.14 5.46 4.42 4.26 3.50 4.31 2.94 3.38-15 przedsiębiorców indywidualnych -5 4 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 2 0 0.40 0.63 0.51 0.54 0.46 0.38 0.29 0.23 0.40 0.10 0.45-0.40-2 -15-4 Wzrost kredytów gospodarstw domowych odnotowany w lutym wynikał głównie ze wzrostu kredytów osób prywatnych. rolników indywidualnych 1 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 0-0.10 0.04 0.21 0.38 0.40 0.23 0.30 0.10 0.14 0.12 0. -0.08-1 średni przyrost (10 lat) przyrost w 2016 przyrost w 2017 *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne za efekt sezonowy w kredytach należy rozumieć przyrosty miesięczne kredytów z pominieciem efektu kursu walutowego Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 18

SEZONOWOŚĆ KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH mln PLN, bez efektu kursu walutowego* PRZYROSTY KREDYTÓW PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH WG NASTEPUJĄCYCH RODZAJÓW KREDYTÓW: 3 000 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru kredyty bieżące (obrotowe) 1 000 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 0 443 538 393 355 222 237 39 263 288 13 273 1 0 398 627 510 543 457 376 290 227 401 100 450-1 000 kredyty inwestycyjne -683-399 1 000 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru -1 0-31 76 94 142 68 71 42 80 15 46 136 120-3 000-1 000 Niewielki wzrost portfela kredytów dla przedsiębiorców indywidualnych, mimo wysokiego wzrostu kredytów bieżących... wynikał ze spadku kredytów pozostałych. kredyty na zakup nieruchomości sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 23 3-17 20 58 55 35-10 78 44 9 40 - średni przyrost (10 lat) przyrost w 2016 przyrost w 2017 *) efekt kursowy wyeliminowany wg kursu EURPLN 4.4240 (z dnia 31.12.16) źródło: NBP opracowanie własne za efekt sezonowy w kredytach należy rozumieć przyrosty miesięczne kredytów z pominieciem efektu kursu walutowego Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 19

SEZONOWOŚĆ KREDYTÓW ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH mln PLN PRZYROSTY KREDYTÓW ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH WG NASTEPUJĄCYCH RODZAJÓW KREDYTÓW: 750 0 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 385 402 298 212 225 142 104 121 94 45-96 -83 kredyty bieżące (obrotowe) 300 0-300 -137-32 kredyty inwestycyjne 300 0 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 172 178 164 153 120-54 106-5 -91-64 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 219 175 142 137 4 152 43 57 37 58 14-75 -750-300 W lutym wzrost kredytów dla rolników indywidualnych...... głównie w wyniku wzrostu kredytów o charakterze inwestycyjnym i kredytów bieżących. kredyty na zakup nieruchomości 100 sty mar maj lip wrz lis lut kwi cze sie paź gru 0-5 15 2 21 25 7 19 15 10 16 3 średni przyrost (10 lat) przyrost w 2016 przyrost w 2017-100 źródło: NBP opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 20

mar 15 04 lip 13 25 cze 01 mar 06 10 maj 12 26 cze 08 26 sie 04 OCZEKIWANA STABILIZACJA STÓP DO KOŃCA 2017 R. POLITYKA STÓP PROCENTOWYCH NBP % PROGNOZA 6.50 4.00 6.00 3.50 4.75 2.50 Stopa referencyjna NBP Stopa referencyjna NBP (konsenus) 1.50 IMPLIKOWANA Z KONTRAKTÓW FRA SKALA PODWYŻEK STOPY REFERENCYJNEJ wg stóp WIBOR z dnia 25..2017 25//17 28/02/17 1.68 1.66 1.69 31/12/16 1.50 1.53 Od ostatniej obniżki stop procentowych minął ponad rok, wówczas RPP zdecydowała się na cięcie bazowej stopy o -50bps do poziomu 1,5% Naszym zdaniem potencjał do obniżek stóp został już wyczerpany i najprawdopodobniej do końca 2017 r Rada nie zdecyduje się na jakiekolwiek ruchy utrwalając zachowawcze podejście względem sytuacji w gospodarce Implikowana na bazie marcowych stawek WIBID skala zmiany podwyżki referencyjnej w horyzoncie 3M-6M wynosi ok. 15bps, co może być sygnałem do tworzenia się presji na wzrost stóp. OBECNIE ST. REF. OBECNIE WIBID 3M EOP 3x6 6x9 9x12 ZMIANA % W STOSUNKU DO UBIEGŁEGO MIESIĄCA +0.00 +0.00 +0.00 +0.00 +0.00 +0.02 +0.00 +0.04 OBECNIE WIBID 3M EOP 3x6 6x9 9x12 Decyzja RPP:.04.2017 podw y żka 25 bps bez zmian obniżka 25 bps Prognoza PBC Prawdopodobieństwo wyliczone z instr. krótkiej stopy proc. 0% 100% 0% bez zmian źródło: NBP opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 21

20 01 2008 01 20 01 2010 01 20 01 2012 01 2013 01 2014 01 2015 01 2016 01 2017 01 20 01 2008 01 20 01 2010 01 20 01 2012 01 2013 01 2014 01 2015 01 2016 01 2017 01 LEKKI WZROST MARŻY KREDYTOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH (+3BP) ORAZ WZROST MARŻY PRZEDSIĘBIORSTW (+8BP) W LUTYM 2017 PLN ŚREDNIE OPROCENTOWANIE NOMINALNE KREDYTÓW DLA NOWEJ SPRZEDAŻY 14.12% 13.5%.41%.5% WIBOR 3M av... gospodarstw domowych 10.01% 9.27% 9.31% 9.5%... przedsiębiorstw 8.37% 7.53% 7.5% 6.80% 6.63% 6.28% 5.13% 5.5% 4.65% 3.81% 3.72% 3.5% 1.73% 1.5% ŚREDNIA MARŻA KREDYTOWA REALIZOWANA NA KREDYTACH DLA NOWEJ SPRZEDAŻY 10.0% 9.0% 9.37% 8.0% 8.85% 7.0% 7.78% 6.0% 6.59% 5.0% 5.% 4.0%... gospodarstw domowych 4.55% 2.69% 3.0%... przedsiębiorstw 2.27% 2.59% 2.34% 2.0% 2.10% 1.99% 1.0% 0.0% Kontynuacja luzowania monetarnego w październiku (i utrzymanie tego status quo w kolejnych miesiącach roku 2015) spowoduje poprawę popytu na kredyty, zarówno u gospodarstw domowych jak i przedsiębiorstw. Ubiegłoroczny cykl obniżek przyczyni się również do dalszej liberalizacji polityk kredytowych banków (w zakresie kredytów konsumpcyjnych), które mają przełożenie na wzrost sprzedaży kredytów. Rekordowe w historii niskie stopy i presja na ich dalszą obniżkę (która raczej w ocenie PBC nie będzie miała miejsca w 1 kw 2015) będą utrudniały bankom utrzymanie marzy na obecnym poziomie, dlatego oczekujemy w najlepszym scenariuszu utrzymania marż na obecnym poziomie lub ich nieznacznego zawężenia źródło: NBP opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 22

20 01 2008 01 20 01 2010 01 20 01 2012 01 2013 01 2014 01 2015 01 2016 01 2017 01 20 01 2008 01 20 01 2010 01 20 01 2012 01 2013 01 2014 01 2015 01 2016 01 2017 01 WZROST MARŻY KREDYTOWEJ NA KREDYTACH DLA PRZEDSIĘBIORCÓW INDYWIDUALNYCH W LUTYM 2017 (+32 BP) PLN ŚREDNIE OPROCENTOWANIE NOMINALNE KREDYTÓW DLA NOWEJ SPRZEDAŻY 17.0% 15.0% 13.0%.0% 9.0% 7.0% 5.0% 3.0% 1.0% 14.0% WIBOR 3M av konsumpcyjne mieszkaniowe dla przedsiębiorców indywidualnych pozostałe ŚREDNIA MARŻA KREDYTOWA REALIZOWANA NA KREDYTACH DLA NOWEJ SPRZEDAŻY 7.80% 6.22% 5.78% 4.46% Średnie oprocentowanie kredytów dla przedsiębiorców indywidualnych rosło na przełomie roku (+12 bps vs wrzesień 2016). W efekcie tych wzrostów rosła również marża na kredytach dla przedsiębiorców indywidualnych (przy stabilnych stopach rynkowych)... ten wzrost oprocentowania (i marży) uwarunkowany jest rosnącą presją z uwagi na relatywnie wysoki poziom ryzyka wynikającego z uwarunkowań branżowych (jak i z sytuacji gospodarczej) w tej grupie klientów, w odniesieniu do niskich stawek rynkowych można spodziewać się presji na dalszy wzrost marż 12.0% 10.0% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% konsumpcyjne mieszkaniowe dla przedsiębiorców indywidualnych pozostałe 6.% 4.49% 4.% 2.73% z drugiej strony segment MSP wciąż zgłasza popyt na kredyty na umiarkowanym poziomie 0.0% źródło: NBP opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 23

1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17 1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17-54.15% -0.23% -4.46% -5.23% -3.44% -8.35% -12.55% -1.00%......... 0.00%.. 0.00%.. 0.00%. 0.00%. 0.00%. 0.00%. 0.00%. 0.00%. 0.00%. 0.00%. 16.16% 26.19% 64.% 1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17 1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17 KREDYTY DLA PRZEDSIĘBIORSTW (MSP, KORPORACJE) POPYT NA KREDYTY KRÓTKO- I DŁUGOTERMINOWE POPYT NA KREDYT % netto w skali -100%, +100% 100% 0% KORPORACJE KREDYTY KRÓTKOTERMINOWE -1.2% 2.0% -0.3% 100% 0% MSP KREDYTY KRÓTKOTERMINOWE 16.2% 14.4% 0.0% W 1 kw. 2017 banki oczekiwały, że MŚP (wyłącznie w kredytach długoterminowych) oraz korporacje (zarówno w odniesieniu do finansowania krótko i długoterminowego) będą zgłaszały popyt na wyższym poziomie niż w 4 kw. 2016. Na spadek popytu w 4 kw. 2016 główny wpływ miały zmiany zapotrzebowanie na finansowanie środków trwałych. -100% 100% KORPORACJE KREDYTY DŁUGOOTERMINOWE -100% 100% MSP KREDYTY DŁUGOOTERMINOWE Przyczyny zmiany popytu na kredyt 27.2% 0% -18.4% -2.1% 0% -0.4% 2.2% -4.6% -100% -100% Dodatnia (ujemna) wartośc procentu oznacza wzrost (spadek) popytu Zmiany zapotrzebowania na finansowanie środków trwałych (inwestycji) Zmiany Zmiany zapotrzebowania zapotrzebowania na finansowanie na finansowanie zapasów i kapitału związane z fuzjami obrotowego i przejęciami Zmiany zapotrzebowania na finansowanie związane z restrukturyzacją długu Wykorzystanie alternatywnych źródeł finansowania Zmiana warunków udzielania kredytów dla przedsiębiorstw Zmiana kryteriów udzielania kredytów dla przedsiębiorstw Przewidywanie (w danym kwartale na kwartał w przód) Przewidywanie (prognozowany kwartał) Realizacja w danym kwartale źródło: NBP opracowanie własne 4 ostatnie kwartały (średnia) Ostatni kwartał Analogiczny kwartał rok wczesniej -2% 2% Przy czy na w pły w ająca Przy czy na w pły w ająca na spadek popy tu na na w zrost popy tu na kredy ty o 2% kredy ty o 2% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 24

-46.08% -24.49% -20.79% -21.21% -25.51% -2.89% -16.28% -5.16% -8.60% -3.75%.............. 0.00% 0.00%.. 0.00% 0.00%.. 0.00%. 0.00% 0.00%. 2.53%. 0.00% 0.00%. 0.00%. 12.89% 7.83%. 0.00% 1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17 1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17 1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17 1kw 12 1kw 13 1kw 14 1kw 15 1kw 16 1kw 17-9.62% -9.27% -.63% -12.68% -.52% -5.36% -6.77% -16.98% -0.49% -6.73% -5.74% -1.48%............. 0.53%.. 0.82% 0.00%.. 1.60% 3.21% 0.00%.. 1.60%. 2.33% 0.00%. KREDYTY DLA PRZEDSIĘBIORSTW (MSP, KORPORACJE) POLITYKA KREDYTOWA ODNOŚNIE KREDYTÓW KRÓTKO- I DŁUGOTERMINOWYCH KRYTERIA KREDYTU Warunki kredytu % netto w skali -100%, +100% 100% KORPORACJE KREDYTY KRÓTKOTERMINOWE 100% MSP KREDYTY KRÓTKOTERMINOWE 0% -7.4% -15.0% -18.0% 0% -9.7% -7.7% -22.3% -100% -100% 100% KORPORACJE KREDYTY DŁUGOOTERMINOWE 100% MSP KREDYTY DŁUGOOTERMINOWE Marża kredytowa Marża kredytowa dla kredytów obarczonych większym ryzykiem Pozaodsetkowe koszty kredytu Maksymalna kwota kredytu/linii kredytowej Wymagane zabezpieczenia Maksymalny okres kredytowania Inne warunki 0% -5.9% -17.2% -16.0% 0% -4.7% -.7% -22.7% -100% -100% Przyczyny zmiany polityki kredytowej Dodatnia (ujemna) wartośc procentu oznacza złagodzenie (zaostrzenie) polityki kredytowej Przewidywanie (w danym kwartale na kwartał w przód) Przewidywanie (prognozowany kwartał) Realizacja w danym kwartale W 1 kw. 2017 banki zamierzały zaostrzyć politykę kredytową w odniesieniu do kredytów udzielanych korporacjom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom... co za tym idzie pogorszeniu uległy warunki kredytowania, głównie w odniesieniu do pozaodsetkowych kosztów kredytu, wymaganych zabezpieczeń oraz maksymalnego okresu kredytowania. źródło: NBP opracowanie własne Bieżąca lub oczekiwana sytuacja kapitałowa banku Decyzje NBP w zakresie polityki pieniężnej Ryzyko Ryzyko branży związane z przewidywaną sytuacją gospodarczą 4 ostatnie kwartały (średnia) Ostatni kwartał Analogiczny kwartał rok wczesniej Ryzyko Zmiana udziału związane z kredytów sytuacją zagrożonych w największych portfelu kredytobiorców kredytowym Zmiany presji Zmiana popytu konkurencyjnej na kredyty dla przedsiębiorstw -2% 2% Przy czy na w pły w ająca Przy czy na w pły w ająca na zaostrzenie polity ki na łagodzenie polity ki kredytowej o 2% kredytowej o 2% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 25

RYZYKO KREDYTOWE PRZEDSIĘBIORSTW I GOSPODARSTW DOMOWYCH (SEKTOR NIEFINANSOWY) w sektorze przedsiębiorstw, % 32.3 34.1 34.9 32.5 32.5 32.5 32.5 31.0 29.9.61%.33% 10.63% 9.98% 9.72% 9.57% 9.38% 8.98% 8.59% UDZIAŁ ZOBOWIĄZAŃ* Z UTRATĄ WARTOSCI %, w sektorze niefinansowym 71.4 72.5 75.1 71.5 72.1 72.6 73.0 70.9 70.1 8.55% 8.12% 7.88% 7.48% 7.44% 7.33% 7.30% + 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 w sektorze gospodarstw domowych, % 39.1 38.3 40.0 38.9 39.5 39.9 40.4 39.8 40.1 7.% 6.94% 7.% 6.54% 6.47% 6.23% 6.28% 6.20% 6.24% 6.06% 6.12% 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 W styczniu 2017 spadek udziału kredytów z utratą wartości w sektorze bankowym w sektorze przedsiębiorstw udział spadł o ok. -0,4%, natomiast w sektorze gospodarstw domowych wzrósł lekko. + 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 w pozostałych sektorach niefinansowych, % 0. 0. 0.13 0. 0.12 0. 0. 0.14 0.13 1.77% 1.86% 2.18% 1.89% 1.91% 1.86% 1.80% 2.% 2.06% *) Zobowiązania w terminach brutto - wartość bilansowa bez pomniejszania o dokonane odpisy z tytułu utraty wartości/utworzone rezerwy celowe. Zobowiązania brutto obejmują również odsetki od należności. źródło: NBP opracowanie własne 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 mld PLN wartośc portfela zobowiązań z utratą wartości Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 26

.61%.33% 10.63% RYZYKO KREDYTOWE PRZEDSIĘBIORSTW duże przedsiębiorstwa, %.0.7.6 10.9 10.9 10.7 10.9 10.2 10.0 UDZIAŁ ZOBOWIĄZAŃ* Z UTRATĄ WARTOSCI %, w sektorze przedsiębiorstw 9.64% 9.33% 8.16% 7.71% 7.39% 7.28% 7.21% 32.3 34.1 34.9 32.5 32.5 32.5 32.5 31.0 29.9 6.72% 6.50% 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 9.98% 9.72% 9.57% 9.38% 8.98% 8.59% + małe i średnie przedsiębiorstwa, % 21.3 22.4 23.3 21.6 21.7 21.8 21.6 20.8 19.9 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 12.99% 12.75% 12.53%.72%.55%.33%.06% 10.74% Spadek zobowiązań z utratą wartości w styczniu 2017 w sektorze przedsiębiorstw wynikał ze spadku udziału kredytów zagrożonych w grupie korporacji (-0.22%) i spadku wśród małych i średnich przedsiębiorstw (ok -0.50%). 10.25% 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 *) Zobowiązania w terminach brutto - wartość bilansowa bez pomniejszania o dokonane odpisy z tytułu utraty wartości/utworzone rezerwy celowe. Zobowiązania brutto obejmują również odsetki od należności. źródło: NBP opracowanie własne mld PLN wartośc portfela zobowiązań z utratą wartości Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 27

12.99% 12.75% 12.53%.72%.55%.33%.06% 10.74% 10.25% RYZYKO KREDYTOWE MSP W PODZIALE NA WALUTĘ KREDYTU UDZIAŁ ZOBOWIĄZAŃ* Z UTRATĄ WARTOSCI %, w kredytach dla msp w PLN, % 18.3 18.5 19.1 17.8 18.0 18.0 17.8 17.0 16.3 21.3 22.4 23.3 21.6 21.7 21.8 21.6 20.8 19.9 14.35% 13.96% 13.64% 13.00% 12.84% 12.75% 12.39%.95%.31% 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 + w walutach obcych, % Zasadniczo portfel walutowy MŚP jest znacznie lepiej obsługiwany przez ten sektor, co może świadczyć o zaciąganiu kredytów walutowych oraz przyznawaniu ich przez banki jedynie przedsiębiorcom o lepszej kondycji finansowej. Udział walutowych kredytów zagroż. Spadł w styczniu 2017 o -0,16 do poziomu 7,18% Wysoki udział kredytów złotowych z utratą wartości dla MSP świadczy o ciągle głębokich problemach sektora bankowego w kontroli ryzyka przy finansowaniu tego segmentu. Udział złotowych kredytów zagrożonych spadł w styczniu do poziomu,3% 3.0 3.9 4.1 3.8 3.7 3.8 3.8 3.7 3.6 8.28% 9.% 9.10% 8.01% 7.75% 7.39% 7.33% 7.34% 7.18% 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 *) Zobowiązania w terminach brutto - wartość bilansowa bez pomniejszania o dokonane odpisy z tytułu utraty wartości/utworzone rezerwy celowe. Zobowiązania brutto obejmują również odsetki od należności. źródło: NBP opracowanie własne mld PLN wartośc portfela zobowiązań z utratą wartości Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 28

RYZYKO KREDYTOWE MSP W PODZIALE NA RODZAJ KREDYTU UDZIAŁ ZOBOWIĄZAŃ* Z UTRATĄ WARTOSCI %, w kredytach dla msp 21.3 22.4 23.3 21.6 21.7 21.8 21.6 20.8 19.9 bieżące, % 7.3 7.8 8.1 8.0 7.6 7.7 7.8 7.1 7.1 12.40% 12.40%.93% 12.19%.28%.28%.20% 10.78% 10.47% 12.99% 12.75% 12.53%.72%.55%.33%.06% 10.74% 10.25% + 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 inwestycyjne, % 5.1 6.0 6.1 6.2 5.8 6.0 5.9 6.1 5.9 10.12%.24% 10.72% 10.71% 9.84% 9.87% 9.51% 9.79% 9.61% 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 + 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 na nieruchomości, % Najtrudniejszymi kategoriami kredytów dla MŚP są kredyty na finansowanie nieruchomości oraz tzw. kredyty pozostałe poziom kredytów zagrożonych w portfelu kształtował się odpowiednio na poziomie 10,6% oraz,65% w styczniu 2017 W styczniu udział kredytów z utratą wartości spadł w odniesieniu do kredytów bieżących (-0,3%), inwestycyjnych (-0,2%) oraz na nieruchomości (-0,65%).. natomiast w przypadku kredytów pozostałych wzrósł o ok. +0.2%. + 6.6 6.1 6.4 6.0 5.6 5.3 5.4 5.0 4.2 16.17% 14.26% 14.80% 13.70% 13.34% 12.60% 12.68%.71% 10.06% 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 pozostałe, % 2.3 2.5 2.7 2.6 2.7 2.8 2.5 2.7 2.7 16.65% 14.96% 15.% 14.28% 13.78% 13.13%.92%.43%.65% *) Zobowiązania w terminach brutto - wartość bilansowa bez pomniejszania o dokonane odpisy z tytułu utraty wartości/utworzone rezerwy celowe. Zobowiązania brutto obejmują również odsetki od należności. źródło: NBP KNF opracowanie własne 2013 2014 15 15 1kw 16 16 16 gru 16 sty 17 mld PLN wartośc portfela zobowiązań z utratą wartości Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 29

33% 67% 26% 63% 55% 45% 32% 68% 33% 66% 25% 73% 28% 70% 23% 73% 32% 68% 38% 60% 76% 24% 71% 18% 85% 15% 82% 17% 89% % 72% 28% 58% 42% 65% 35% 60% 40% 88% 12% ZATORY PŁATNICZE I ICH KONSEKWENCJE KONSEKWENCJE ZATORÓW PŁATNICZYCH Dostawcy usług finansowych: Konsekwencje poważne [% odpowiedzi] Dostawcy usług finansowych: Konsekwencje niewielkie [% odpowiedzi] INDEKS ZATORÓW PŁATNICZYCH *) Dostawcy usług finansowych 34.1 Nieterminowe regulowanie płatności jest poważną przeszkodą [% odpowiedzi] 85% 84% 83% 83% 80% 81% 74% 76% 72% 81% 92% 88% 91% Ogółem 29.23 25 5.36 lut 12.12 12.12 2.93 19.9 8.6 4.69 5.4 maj sie lis lut 13 17.31 19.3 17.8 14.02 9.1 14.1 maj sie lis lut 14 14.3 22.3 16 maj sie lis lut 15 *) wcześniej Wskaźnik Bezpieczeństwa Działalności Gospodarczej BIG 17.6 12.6 9.1 10.3 3 kwi lis kwi lis sie lis lut 13 maj sie lis lut 14 maj sie lis lut 15 kwi lis kwi lis WYSTĘPOWANIE PROBLEMU NIETERMINOWEGO REGULOWANIA NALEŻNOŚCI 58% Dostawcy usług finansowych: Często [% odpowiedzi] Dostawcy usług finansowych: Rzadko [% odpowiedzi] Ogółem: często [% odpowiedzi] 47% 59% 58% 55% 45% 51% 51% 50% 61% 68% 58% 58% Indeks Zatorów Płatniczych może przyjmować wartości z zakresu od -100 do 100. Wzrost jego wartości oznacza poprawę oceny bezpieczeństwa działalności gospodarczej wśród posiadających zatory płatnicze, natomiast spadek pogorszenie sytuacji. sie lis lut 13 maj sie lis lut 14 maj sie lis lut 15 kwi lis kwi lis Źródło: BIG opracowanie własne źródło: Raport BIG opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 30

-1.70% -2.75% -3.31% -1.06% -4.84% -0.73% -0.71% 0.15% 3.% 2.53% 2.42% 1.55% 3.23% 7.79% 2.72%.91% 0.28% 8.90% 14.22% 7.42% 9.85% 6.18% -9.28% -9.49% -14.79% -14.% -4.54% -4.44% -9.13% 4.88%.% 0.59% 3.98% 0.92% 5.71% 2.51% 12.45% 9.87% 5.87% 23.94%.% 35.57% 6.12% 40.35% 12.97% 1.43% 8.23% 8.% 5.27% 1.41% 1.53% 28.46% 13.60% 20.18% 1.64% 20.46% AKTYWNOŚĆ KLIENTÓW MSP LICZBA AKTYWNYCH KLIENTÓW MSP ŚREDNIA WARTOŚĆ ROZLICZEŃ AKTYWNEGO KLIENTA MSP 0.0 001 0.0 001 Przyrost w ostanim kwartale [%] Przyrost w ostatnim roku [%] Liczba aktywnych MSP (mln.) 1.31 1.30 1.29 1.35 1.36 1.37 90 19.00% 80 14.00% Przyrost w ostanim kwartale [%] Przyrost w ostatnim roku [%] Średnia wartość rozliczeń aktywnego klienta MSP na miesiac (tys. zł) 76.4 75.7 86.1 78.2 79.5 50.00% 40.00% 0.0 001 0.0 001 0.0 001 1.13 1.12 1.14 1.18 1.21 1.22 70 9.00% 60 61.2 64.8 72.0 69.1 70.1 65.1 66.0 67.0 30.00% 20.00% 0.0 001 1.10 1.08 4.00% 54.0 10.00% 0.0 001 50 0.00% 0.0 001-1.00% 40-10.00% 0.0 001 0.0 001 1 kw. 13 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 14 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 15 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 16 2 kw. -6.00% 30 1 kw. 13 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 14 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 15 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 16 2 kw. -20.00% Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 31

OCENA RYNKU KREDYTOWEGO WSKAŹNIKI RYNKU KREDYTOWEGO PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH KREDYTY INWESTYCYJNE 45 Wskaźnik oceny Wskaźnik prognozy 60 50 40 40 30 20 35 10 0 30-10 maj wrz sty 15 maj wrz sty 16 maj wrz sty 17 25 20 KREDYTY OBROTOWE 70 50 15 30 10 10 5-10 maj wrz sty 15 maj wrz sty 16 maj wrz sty 17 0 KREDYTY ZAGROŻONE 10-5 maj 12 wrz sty 13 maj wrz sty 14 maj wrz sty 15 maj wrz sty 16 maj wrz sty 17 5 0 Wskaźnik koniunktury bankowej Pengab powstaje na podstawie wywiadów z dyrektorami i kierownikami banków, którzy przedstawiają oceny i prognozy dotyczące m.in. stanu depozytów, kredytów, przewidywanego na koniec roku oprocentowania kredytu lombardowego czy oczekiwanej stopy inflacji oraz kursu dolara i euro. Źródło: ZBP opracowanie własne źródło: ZBP opracowanie własne -5-10 -15 maj wrz sty 15 maj wrz sty 16 maj wrz sty 17 Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 32

Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP PRODUKTY KREDYTOWE W BANKACH Opracowano dla: Komisja Nadzoru Finansowego

RODZAJE KREDYTÓW DLA MSP DOSTĘPNE W OFERCIE BANKÓW PRODUKTY KREDYTOWE DLA KLIENTÓW MIKRO I MSP WG RODZAJU I WALUTY uwzgl. produkty w ofercie kredytowej skierowanej do klienta mikro/msp obrotowy* pożyczka karta kredytowa KREDYTY NIEZABEZPIECZONE BANK dostępne rodzaje dostepne waluty dostępne rodzaje dostepne waluty limit kredytowy w koncie PLN EUR USD CHF USD investycyjny KREDYTY ZABEZPIECZONE pożyczka hipoteczna PLN EUR USD CHF USD P P P O P P O P P P P P P P P O P P P P P P P O O P P P P P P O P P P P P O O O O P P P O O O O P P P P P P P P P P P P P P P P BGZ O P P P P O O O O P O P P P O O P O P P P O O O O P P P O O O O P O P P P O O O O P P P O O O O P P P P P P P P P P P P P P P P BPC O P O P P O O O O P P P P P P O DBK P P P P P P P O O P P P P P O O P P P P P O O O O P P P P P O O P O P P P P P O O P P P P P O O BPS P O P P P P P O O P P P P P O O P P P P P O O O O P O P O O O O O P P P P O O O O P P P O O O O Szeroki zakres kredytów niezabezpieczonych oraz zabezpieczonych dla MSP w ofercie 6 banków (,,,, DBK, ) 7 banków oferuje kredyty w walucie obcej. źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne *) oraz limit w rachunku kredy tow y m Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 34

k PLN 50k PLN 25k PLN Liczba banków Liczba ofert 300k PLN 200k PLN 150k PLN 100k PLN RODZAJE KREDYTÓW DLA MSP DOSTĘPNE W OFERCIE BANKÓW KREDYTY BEZ ZABEZPIECZEŃ RZECZOWYCH TENOR vs KWOTA Kredyt obrotowy Pożyczka gotówkowa 24M 36M 48M LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO 60M 72M Karta kredytowa Limit w rachunku 12 21 25 25 25 25 7 20 14 36 14 28 20 25 25 25 25 7 20 13 35 14 28 20 25 25 25 25 7 20 9 24 13 25 20 25 25 25 25 7 20 5 12 13 25 8 15 10 24 10 24 10 24 10 24 7 20 4 10 19 6 12 7 19 7 19 7 19 7 19 5 17 2 5 7 14 5 10 5 16 5 16 5 16 5 16 3 14 2 5 5 10 LB - liczba banków mających w ofercie dany typ produktu kredytowego LO - liczba ofert banków danego typu produktu kredytowego źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Zacieniowane pole (pasek) oznacza, że KNF posiada w ofercie dany produkt kredytowy Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 35

3m PLN Liczba banków Liczba ofert 2m PLN 1m PLN 0.5m PLN 0.2m PLN RODZAJE KREDYTÓW DLA MSP DOSTĘPNE W OFERCIE BANKÓW KREDYTY Z ZABEZPIECZENIAMI RZECZOWYMI - KWOTA VS LTV LTV vs KWOTA Kredyt inwestycyjny Pożyczka hipoteczna 50% 70% 80% 90% 100% 50% 70% 80% 90% 100% LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO 15 39 15 39 15 39 13 34 31 13 20 10 15 7 9 4 5 4 5 15 39 15 39 15 39 13 34 31 13 20 10 15 7 9 4 5 4 5 29 29 29 10 27 10 27 12 19 9 14 6 8 4 5 4 5 6 17 6 17 6 17 6 17 6 17 10 16 7 4 5 3 4 3 4 5 12 5 12 5 12 5 12 5 12 7 5 7 4 5 3 4 3 4 LB - liczba banków mających w ofercie dany typ produktu kredytowego LO - liczba ofert banków danego typu produktu kredytowego Zacieniowane pole (pasek) oznacza, że KNF posiada w ofercie dany produkt kredytowy źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 36

3m PLN 2m PLN 1m PLN 0.5m PLN 0.2m PLN Liczba banków Liczba ofert RODZAJE KREDYTÓW DLA MSP DOSTĘPNE W OFERCIE BANKÓW KREDYTY Z ZABEZPIECZENIAMI RZECZOWYMI - KWOTA VS TENOR TENOR vs KWOTA Kredyt inwestycyjny Pożyczka hipoteczna 5 lat 10 lat 15 lat 20 lat 25 lat 5 lat 10 lat 15 lat 20 lat 25 lat LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO LB LO 15 39 15 39 31 4 1 2 13 20 12 19 18 5 10 15 39 15 39 31 4 1 2 13 20 12 19 18 5 10 29 29 9 25 4 1 2 12 19 12 19 18 5 10 6 17 6 17 4 13 2 7 10 16 10 16 9 15 4 8 5 12 5 12 3 8 2 7 7 7 6 10 3 5 LB - liczba banków mających w ofercie dany typ produktu kredytowego LO - liczba ofert banków danego typu produktu kredytowego Zacieniowane pole (pasek) oznacza, że KNF posiada w ofercie dany produkt kredytowy źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 37

STRATEGIE BANKÓW W ZAKRESIE PRODUKTÓW KREDYTOWYCH OPROCENTOWANIE MINIMALNE MARŻA, MINIMALNA, % Minimalny poziom marży kredytowej, % K. obrot. BGZ Poż. hip. Poż. got. K. inwest. Karta kred. Limit w r-ku max 15% BPC DBK 7.5% min 0% BPS źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe research internetowy opracowanie własne Mediana Oferta banku Rozpietość oprocentowania (30%-70% banków) Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 38

STRATEGIE BANKÓW W ZAKRESIE PRODUKTÓW KREDYTOWYCH OPROCENTOWANIE MAKSYMALNE MARŻA, MAKSYMALNA, % Maksymalny poziom marży kredytowej, % K. obrot. BGZ Poż. hip. Poż. got. K. inwest. Karta kred. Limit w r-ku max 15% BPC DBK 7.5% min 0% BPS źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe research internetowy opracowanie własne Mediana Oferta banku Rozpietość oprocentowania (30%-70% banków) Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 39

Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP PRODUKTY KREDYTOWE NIEZABEZPIECZONE* > Kredyty obrotowe 41 > Pożyczki niezabezpieczone 45 > Karty kredytowe 49 > Limity kredytowe w rachunku bieżącym 53 Dla każdego z produktów zaprezentowano: - Główne parametry - Opłaty i prowizje - Polity kę zabezpieczeń - Czy nniki procesowe *) Przez produkty kredytowe niezabezpieczone należy rozumieć produkty kredytowe oferowane mikroprzedsiębiorstwom i klientom MŚP bez obowiązkowego zabezpieczenia rzeczowego. "Głowne parametry" prezentują parametry dla kredytów bez zabezpieczenia rzeczowego. Natomiast wpływ takiego zabezpieczenia na maksymalną dostępną kwotę i maksymalną marżę zaprezentowany jest w części "Polityka zabezpieczeń" Opracowano dla: Komisja Nadzoru Finansowego

KREDYT OBROTOWY GŁÓWNE PARAMETRY GŁOWNE PARAMETRY Okres prowadzenia działalności* m-ce, minimalnie m-ce, maksymalnie MEDIANA Maksymalna kwota** Marża tys. PLN %, minimalna %, maksymalna 24 DBK 36 250, 4.90% 9.00%,,,,,, DBK,, BPS, 18, 200 4.50%,,, BPS 24 DBK 150,, BPS 12,,,,, BPS 4.00% 3.90%, DBK, 18, 100 6 12,,,,, BPS 75 3.50% 40 DBK 0 6 20 3.00% 8.10% Najwyższa maksymalna kwota kredytu 250 tys. PLN w dwóch bankach (, ), najniższa 20 tys. PLN w. Najniższy okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o kredyt w (0 m-cy), najwyższy w DBK (24 m-ce). źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne *) okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o kredyt **) w przypadku dopuszczalnej maksymalnej kwoty uzależnionej od krotności dochodów przyjęto obroty na poziomie 1 mln PLN rocznie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 41

nie mniej niż PLN % KREDYT OBROTOWY OPŁATY I PROWIZJE OPŁATY I PROWIZJE %, nie mniej niż PLN złożenie wniosku rozpatrzenie wniosku przyznanie kredytu zwiekszenie kwoty odnowienie kredytu za niewykorzystaną częśc kredytu za przewalutowanie na PLN MEDIANA za przewalutowanie na walutę 0.00%,,,, 0.50%,,, DBK,,, BPS, 5.00% 5.00% 3.50% 3.50% 2.00% 2.00% 0.40% 2.99% 3.00%, 3.50% 2.50% 0.10% 2.60% 2.50% 1.80% 1.50% 2.60% 2.50%,, DBK,, 2.00% BPS 1.75% 1.50% 2.00%, 1.50%, DBK, BPS, BPS 2.00% 1.50% 1.00% 1.00% 0.00% 0.50%,,,, DBK,, BPS, 0.00% 1.00% 0.50% 0.50% 0.40% 0.20% 0.20% 0.50% 0 1 1000 0 300 275 250 250 300 300, 300 250 200, BPS 200 BPS 100 200 BPS 100 100 źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 42

MAKSYMALNA MARŻA MAKSYMALNA KWOTA weksel własny in blanco poręczenie wg prawa cywilnego hipoteka przewłaszczenie zastaw KREDYT OBROTOWY POLITYKA ZABEZPIECZEŃ WPŁYW ZABEZPIECZEŃ NA MAKSYMALNĄ KWOTĘ, TYS. PLN MAKSYMALNA MARŻA, % MEDIANA KNF Bez zabezpieczeń J A K O Ś Ć Z A B E Z P I E C Z E Ń Zabezpieczenie osobowe Zabezpieczenie rzeczowe weksel weksel + poręczenie hipoteka WYMAGANE ZABEZPIECZENIA BANK ZAB. OSOBOWE ZAB. RZECZOWE 250 250, 750 3000 P P P O O O O 200 P P O O O O O 150, BPS 150,, BPS 2000 1 P P O O O O O 50 30 9.00%,, BPS, 100 75 40 20 9.00% DBK,,,,,, DBK, BPS, 300 250 200 180 150 160 75 40 9.00%,, DBK BPS,,,,,, DBK, BPS, 1000 250 150 160 200 40 9.00% DBK,, DBK BGZ GT B P P O O O O O P P O O O O O O O O O O O O BPC DBK P P O O O O O 8.10% 8.00% O O O O O O O O O O O O O O 7.00%, BPS O O O O O O O O O O O O O O 8.10% 8.10% 8.10% 6.00% 5.80% P wymagane zabezpieczenie źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne O nieobligatoryjne zabezpieczenie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 43

BPS DBK "TIME TO MONEY" czas do uruchomienia kredytu, dni BPS DBK "TIME TO YES" czas do decyzji kredytowej, dni KREDYT OBROTOWY CZYNNIKI PROCESOWE CZAS DO DECYZJI I URUCHOMIENIA KREDYTU, DNI MEDIANA KNF Okres minimalny* 1 3 7 2 dni DBK,, BPS,,,,,, Okres przeciętny* 2 5 10 4 3 dni DBK,, BPS,,,,, WYMAGANE DOKUMENTY do złożenia wniosku D1 D1 D1 D2 D2 D1 D1 D1 D2 D6 D6 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D3 D2 D2 D4 D7 D7 do zawarcia umowy kredytowej 6 banków wymaga do złożenia wniosku o kredyt gotówkowy wyłącznie jednego dokumentu. Dwa banki (, DBK) wymagają 4 dokumentów. Okresy TTY (minimalne i przeciętne) najdłuższe w DBK. Okresy TTM najkrótsze w, najdłuższe w. D1 D1 D1 D2 deklaracja podatkowa PIT/CIT zasw. NIP 4,, DBK,, BPS, 7 6, DBK BPS, D1 D1 D1 D1 D1 D1 D2 D2 D1 D1 D1 D1 D2 D2 D2 D2 D3 D2 D4 D3 D3 D4 dokumenty finansowe (np. KPiR) zasw. REGON 3 2, 5 4 3,, D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D5 D6 D7 biznes plan zaśw o niezaleganiu z podatkami zaśw o niezaleganiu w ZUS 1 2 D8 zaśw o zgłoszeniu działalności *) deklarowane przez doradcę źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 44

POŻYCZKA NIEZABEZPIECZONA GŁÓWNE PARAMETRY GŁOWNE PARAMETRY Okres prowadzenia działalności* Maksymalne m-ce kwota kredytu**, tys. PLN okres kredytowania, m-ce 24, BGZ, BPC, DBK 600 BGZ 180 BGZ MEDIANA Marża %, minimalna %, maksymalna 7.90% BPC 9.00%,,, BPC, DBK,, 8.00% 18 144 400 DBK 12,,, 120, 4.90% 6.00%, BGZ 4.50% 250 96, DBK 4.00% 3.90% DBK 200 BPC 3.50% 175 150, 84 3.00% BGZ,, 100, 2.57% 0, 60 60,,, BPC 2.00% 3.20% Najwyższa kwota pożyczki niezabezpieczonej w BGZ (600 tys. PLN), najniższa w (60 tys. PLN). Najdłuższy okres kredytowania w BGZ (180 m-cy), najkrótszy w 4 bankach (,,, BPC 60 m-cy) Najniższy okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o pożyczkę w i (0 m-cy), najwyższy w 4 bankach (, BGZ, BPC, DBK). źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne *) okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o kredyt **) w przypadku dopuszczalnej maksymalnej kwoty uzależnionej od krotności dochodów przyjęto obroty na poziomie 1 mln PLN rocznie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 45

nie mniej niż PLN % POŻYCZKA NIEZABEZPIECZONA OPŁATY I PROWIZJE OPŁATY I PROWIZJE %, nie mniej niż PLN MEDIANA złożenie wniosku rozpatrzenie wniosku przyznanie kredytu zwiekszenie kwoty za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za zawieszenie spłat za przewalutowanie za przewalutowanie (w 1szym roku) (po 1szym roku, w ciągu 3 lat) (po 3cim roku, w ciągu 5 lat) (po 5tym roku) (wakacje kredytowe) na PLN na walutę 0.00%,,,,,,,, 0.00% 5.00% BGZ,, BPC, DBK, BGZ, BPC, DBK,,,,, 5.00% 3.00%,, 3.00%, 3.00%, 3.00%, 0.00% 2.00% 2.00% 3.99% BPC 2.50% BGZ 2.50% BGZ 2.50% BGZ 2.50% BGZ 3.50% 2.00%,, 2.00%,, 2.00%,, 2.00%,, 2.50% 2.00% 1.50%, BGZ, DBK 1.00% BPC 1.00%, BPC 1.00%, BPC 1.00% BPC 0.99% 2.00% 1.99% BPC 0.00%, 1.50%,, 0.00% BGZ, DBK 0.00% 0.00% 0.00%, 0 300 1 1000 1000 1000 1000 50 300 300 200,, 300 250 200 100 BPC 100 BPC 200 150 100 50 200 150 100 50 200 150 100 50 200 150 100 50 100 100 źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 46

MAKSYMALNA MARŻA MAKSYMALNA KWOTA weksel własny in blanco poręczenie wg prawa cywilnego hipoteka przewłaszczenie zastaw POŻYCZKA NIEZABEZPIECZONA POLITYKA ZABEZPIECZEŃ WPŁYW ZABEZPIECZEŃ NA MAKSYMALNĄ KWOTĘ, TYS. PLN MAKSYMALNA MARŻA, % MEDIANA KNF Bez zabezpieczeń J A K O Ś Ć Z A B E Z P I E C Z E Ń Zabezpieczenie osobowe Zabezpieczenie rzeczowe weksel weksel + poręczenie hipoteka WYMAGANE ZABEZPIECZENIA BANK ZAB. OSOBOWE ZAB. RZECZOWE 600 BGZ 600 BGZ 600 BGZ 2000, BGZ P P O O O O O O O O O O O O 400 DBK 400 DBK 400 DBK O O O O O O O P P O O O O O 250 250 250 1000 BGZ O O O O O O O 200 150, 200 175 150 BPC, 200 170 150 BPC, GT B 100 50 9.00%,, DBK, 100 60 9.00%,,, BPC, DBK,,, 100 60 9.00%,,, BPC, DBK,,, 400 9.00%,,, DBK DBK, O O O O O O O BPC P P O O O O O 8.00% 8.00% DBK P P O O O O O 8.00% 7.00% O O O O O O O 6.00% 6.50% 6.00% 5.80% BGZ, BPS O O O O O O O O O O O O O O 3.20% 6.00% 3.50% 3.50% P wymagane zabezpieczenie źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne O nieobligatoryjne zabezpieczenie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 47

BGZ DBK BPC "TIME TO MONEY" czas do uruchomienia kredytu, dni BPC BGZ DBK "TIME TO YES" czas do decyzji kredytowej, dni POŻYCZKA NIEZABEZPIECZONA CZYNNIKI PROCESOWE CZAS DO DECYZJI I URUCHOMIENIA KREDYTU, DNI MEDIANA KNF Okres minimalny* Okres przeciętny* dni dni 3 BGZ, DBK 5 BGZ, DBK 2 3, WYMAGANE DOKUMENTY do złożenia wniosku D1 D1 D2 D2 D3 D1 D1 D1 D1 D6 D6 D1 D1 D1 D1 D1 D3 D2 D2 D3 D7 D7 5 banków wymaga do złożenia wniosku o pożyczkę wyłącznie jednego dokumentu. Jeden bank () wymaga pięciu dokumentów. Okresy TTY (minimalne i przeciętne) najdłuższe w DBK i BGŻ. 1 4,,,,, BPC,,,, BGZ, DBK,, 2 7,,,, BPC,, DBK do zawarcia umowy kredytowej 6, BGZ, D1 D1 D1 D2 deklaracja podatkowa PIT/CIT zasw. NIP D1 D1 D1 D1 D1 D2 D2 D3 dokumenty finansowe (np. KPiR) 3, BPC 5,, BPC, D1 D1 D1 D2 D2 D3 D2 D3 D3 D3 D4 zasw. REGON 4, D1 D6 D3 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D5 D6 biznes plan zaśw o niezaleganiu z podatkami D3 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 zaśw o niezaleganiu w ZUS 2,, 3 D8 zaśw o zgłoszeniu działalności *) deklarowane przez doradcę źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 48

KARTA KREDYTOWA GŁÓWNE PARAMETRY GŁOWNE PARAMETRY MEDIANA Maksymalny limit tys. PLN 1000 DBK KNF Okres bezodsetkowy dni 61 60 59 BGZ, Okres ważności karty Oprocentowanie lata %, transakcji gotówkowych %, transakcji bezgotówkowych 4 10.00%,,,, BGZ,,,, DBK,,, BPS,, 10.00% 9.99%,,,, BGZ,, DBK,,, BPS,, Koszt ubezpieczenia spłaty zadłużenia PLN, miesięcznie 7 Koszt pakietu bezpieczeństwa %, miesięcznie 1.58% 57 56 55 54 BPS,, 52 3,, BPS, 47 4, 2 2 250 200 150 0.30% 0.25%, 100 80 50 30 BGZ,, BPS,,, 30 DBK 1 6.99% 0,, 0.00% Najwyższy maksymalny limit w DBK (1 mln. PLN), najniższy w (30 tys. PLN). Okres bezodsetkowy najwyższy w BGZ (61 dni), najniższy w DBK (30 dni). źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Parametry kart kredytowych zaprezentowane zostały w odniesieniu do kart kredytowych standardowych, srebrnych i obciążeniowych Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 49

nie mniej niż PLN % KARTA KREDYTOWA OPŁATY I PROWIZJE OPŁATY I PROWIZJE %, nie mniej niż PLN za wydanie karty za korzystanie (miesięcznie) opłata pierwszoroczna za wznowienie karty od transakcji bezgotówkowej od wypłaty w bankomacie za przekroczenie limitu MEDIANA za nieterminową spłatę 4.99% 0.25% 0.00% 0.00%,,, 1.20% 6.00% 0.00% 0.00% 1.00% DBK 0.13% 4.50% 3.50%, DBK 0.00%,,,,, BPS 0.00% 0.00%,, BGZ,,,,,, BPS,, 3.00%,, BGZ,,,,,, BPS, 130 15 998 95 BGZ DBK, 130 0 10, DBK, 49 49 95 DBK, 70 98 9 40 10 50 49, 75 BPS 35 35 50 9 8 50 49 6 30 30 0, BGZ,, 5 0 BPS 0, BGZ,, DBK,,,, 5,, BGZ,,,,, BPS, 20 20 BPS źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Parametry kart kredytowych zaprezentowane zostały w odniesieniu do kart kredytowych standardowych, srebrnych i obciążeniowych Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 50

MAKSYMALNE OPROCENTOWANIE MAKSYMALNA KWOTA weksel własny in blanco poręczenie wg prawa cywilnego hipoteka przewłaszczenie zastaw KARTA KREDYTOWA POLITYKA ZABEZPIECZEŃ WPŁYW ZABEZPIECZEŃ NA MAKSYMALNĄ KWOTĘ, TYS. PLN MAKSYMALNE OPROCENTOWANIE, % MEDIANA KNF Bez zabezpieczeń J A K O Ś Ć Z A B E Z P I E C Z E Ń Zabezpieczenie osobowe Zabezpieczenie rzeczowe weksel weksel + poręczenie hipoteka WYMAGANE ZABEZPIECZENIA BANK ZAB. OSOBOWE ZAB. RZECZOWE 250 50, 50, 50, O O O O O O O O O O O O O O 150 O O O O O O O O O O O O O O 100, 30 DBK 30 DBK 30 DBK BGZ O O O O O O O 50 20 25 30 10.00%, BPS,, BGZ,,,,, BGZ,,,,,, BPS,, 28 25 20 10.00%,,,,,, DBK, 20 10.00%,,,,, DBK, 20 10.00%,,,,, DBK, GT B O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O BPC DBK P P O O O O O O O O O O O O O O O O O O O BPS O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O P wymagane zabezpieczenie źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne O nieobligatoryjne zabezpieczenie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 51

BPS DBK BGZ "TIME TO MONEY" czas do uruchomienia kredytu, dni BPS BGZ DBK "TIME TO YES" czas do decyzji kredytowej, dni KARTA KREDYTOWA CZYNNIKI PROCESOWE CZAS DO DECYZJI I URUCHOMIENIA KREDYTU, DNI MEDIANA KNF Okres minimalny* 2 dni DBK Okres przeciętny* 7 8 7 6 5 4 dni BGZ,,,, DBK, BPS, WYMAGANE DOKUMENTY do złożenia wniosku D1 D1 D1 D1 D1 D2 D3 D2 D2 D1 D2 D6 D6 D4 D6 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D2 D4 D7 D7 D7 D7 8 banków wymaga do złożenia wniosku o kartę kredytową wyłącznie jednego dokumentu. Cztery banki (, BGZ,, DBK) wymagają 4 dokumentów. Okresy przeciętne TTY i TTM najkrótsze w. 1 3,, BGZ,,,,,, BPS,, BPS 2, BPS, do zawarcia umowy kredytowej 9 10,, BGZ,, DBK D1 D1 D1 D2 deklaracja podatkowa PIT/CIT zasw. NIP 2,, BGZ,,, DBK,,, 8, D1 D1 D1 D1 D2 D2 D1 D1 D1 D1 D2 D2 D3 D2 D3 D4 D3 D4 dokumenty finansowe (np. KPiR) zasw. REGON D1 D1 D1 D6 D6 D6 D6 D4 D6 D6 D6 D6 D6 D5 D6 biznes plan zaśw o niezaleganiu z podatkami D1 D3 D3 D2 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 zaśw o niezaleganiu w ZUS 1, 3 D8 zaśw o zgłoszeniu działalności *) deklarowane przez doradcę źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 52

LIMIT W RACHUNKU BIEŻĄCYM GŁÓWNE PARAMETRY GŁOWNE PARAMETRY Okres prowadzenia działalności* Maksymalny limit** m-ce wartościowo, tys. PLN krotnośc obrotu 24 BGZ, DBK BGZ,, BPS 2, DBK Marża*** - dla salda %, dla salda 50 tys. PLN 8.50% MEDIANA 8.10% 7.90% BPC 300 BPC, 12,,, BPC,,, BPS 250 225, 4.90% 200 4.50%, BGZ 6,, 150, 4.00% DBK, BPS 3.50%,,, 100, DBK 3.00% 0 50 40 2.25% Najwyższy maksymalny limit w trzech bankach (BGZ,, BPS), najniższy w. Najniższy okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o limit w rachunku w, nawyższy w BGZ i DBK. źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne *) okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o kredyt **) w przypadku maksymalnego limitu uzależnionego od krotności dochodów przyjęto obroty na poziomie 1 mln PLN rocznie ***) minimalna Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 53

nie mniej niż PLN % LIMIT W RACHUNKU BIEŻĄCYM OPŁATY I PROWIZJE OPŁATY I PROWIZJE %, nie mniej niż PLN za rozpatrzenie wniosku za przyznanie limitu za podwyższenie limitu za odnowienie limitu za przekroczenie limitu za nieterminową spłatę* 0.50% 5.00% 5.00% 2.99% 0.00% 0.00% 3.99% BPC 2.60% 2.50% 2.00% 1.99%, BPC BGZ,, 2.60% 2.50% 2.00% 1.50%, BGZ,, DBK,, BPS 2.60% 1.99% 2.00%, BPC BGZ,, 1.50%,, BPS 0.10% 1.50% DBK,, BPS 0.00%,, BGZ,,, BPC, DBK,, BPS, 0.50% 0.00%, 1.00% 0.50%, 0.50%, 300 1 1000 1000 0 0 250 175, 100, 400 300 200 100,,, BPS BPC 300 200 100,, BPS BPC, 300 250 200 100 50, BPS BPC *) odsetki naliczane są od salda wymagalnego źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 54

MAKSYMALNA MARŻA MAKSYMALNA KWOTA weksel własny in blanco poręczenie wg prawa cywilnego hipoteka przewłaszczenie zastaw LIMIT W RACHUNKU BIEŻĄCYM POLITYKA ZABEZPIECZEŃ WPŁYW ZABEZPIECZEŃ NA MAKSYMALNĄ KWOTĘ, TYS. PLN MAKSYMALNA MARŻA, % MEDIANA KNF Bez zabezpieczeń J A K O Ś Ć Z A B E Z P I E C Z E Ń Zabezpieczenie osobowe Zabezpieczenie rzeczowe weksel weksel + poręczenie hipoteka WYMAGANE ZABEZPIECZENIA BANK ZAB. OSOBOWE ZAB. RZECZOWE, BPS BGZ,, BPS BGZ,, BPS 0 P P O O O O O 300 250 225 200 150 100 50 9.00% BGZ BGZ,, BPS,, 300 250 200 150 100 50 20 9.00% BPC,,, DBK,, BGZ,,,, BPC, DBK, BPS, 300 250 200 150 100 40 50 9.00% 8.10% BPC,,, DBK,, BGZ,,,, BPC, DBK, BPS 2000 1 1250 400 200 40 9.00% 8.00% BGZ BPS,, DBK,, DBK, BPS O O O O O O O P P O O O O O BGZ O O O O O O O GT B P P O O O O O P P O O O O O O O O O O O O BPC P P O O O O O DBK P P O O O O O O O O O O O O 7.00% 7.00%, O O O O O O O 6.00% 6.10% BGZ, BPS O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O 8.10%, 8.10%, 4.00% 4.00% P wymagane zabezpieczenie źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne O nieobligatoryjne zabezpieczenie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 55

BPS BPC BGZ DBK "TIME TO MONEY" czas do uruchomienia kredytu, dni BPS BPC BGZ DBK "TIME TO YES" czas do decyzji kredytowej, dni LIMIT W RACHUNKU BIEŻĄCYM CZYNNIKI PROCESOWE CZAS DO DECYZJI I URUCHOMIENIA KREDYTU, DNI MEDIANA KNF Okres minimalny* 1 2 4 dni, BGZ,,,,,,, BPC, DBK,, BPS, BGZ,,, Okres przeciętny* 3 4 2 7 dni BGZ,,, DBK,,,,,, BPC, BPS, WYMAGANE DOKUMENTY do złożenia wniosku D1 D1 D2 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D2 D6 D1 D1 D1 D1 D1 D2 D2 D2 D2 D2 D3 D3 D3 D7 do zawarcia umowy kredytowej 4 banki wymagają do złożenia wniosku o limit w rachunku wyłącznie jednego dokumentu. Jeden bank (DBK) wymaga czterech. Okresy TTY (minimalne i przeciętne) najkrótsze m.in. w,,, BPC, BPS,. Okresy TTM najkrótsze w i, najdłuższe m.in. w. 3,, 6 5, BGZ DBK,,, D1 D1 D1 D1 D1 D2 D1 D2 D3 deklaracja podatkowa PIT/CIT zasw. NIP dokumenty finansowe (np. KPiR) 3 2,, BPC, DBK, BPS 5 4 3,, BPC, BPS D1 D1 D1 D1 D2 D2 D2 D2 D3 D1 D1 D1 D1 D2 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D1 D2 D2 D3 D3 D3 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D4 D5 D6 D7 zasw. REGON biznes plan zaśw o niezaleganiu z podatkami zaśw o niezaleganiu w ZUS 1, 2, D8 zaśw o zgłoszeniu działalności *) deklarowane przez doradcę źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 56

Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP PRODUKTY KREDYTOWE ZABEZPIECZONE* > Kredyty inwestycyjne 58 > Pożyczki hipoteczne 62 Dla każdego z produktów zaprezentowano: - Główne parametry - Opłaty i prowizje - Polity kę zabezpieczeń - Czy nniki procesowe *) Przez produkty kredytowe zabezpieczone należy rozumieć produkty kredytowe oferowane mikroprzedsiębiorstwom i klientom MŚP z zabezpieczeniem rzeczowym jako podstawowym zabezpieczeniem kredytu. "Głowne parametry" prezentują parametry dla kredytów z zabezpieczeniem rzeczowym. Natomiast wpływ innych zabezpieczeń na maksymalną dostępną kwotę i maksymalną marżę zaprezentowany jest w części "Polityka zabezpieczeń" Opracowano dla: Komisja Nadzoru Finansowego

KREDYT INWESTYCYJNY GŁÓWNE PARAMETRY GŁOWNE PARAMETRY Okres prowadzenia działalności* m-ce tys. PLN, kwota** kredytu Maksymalne lata, okres kredytowania %, ltv m-ce, karencja spłaty 36 4000, 25 100,, BPC, 18 4.00% DBK, BPS, 8.00% MEDIANA,,, BPS, 3.50%,, 3000 24, DBK 20,, 90 18, 2 BGZ 12, BGZ, DBK, 3.00%, BGZ,, BPC, 7.10% 7.00%,, DBK, 12,,, BPC,,, BPS 15, BGZ,,, BPC, DBK, BPS 80,,, BGZ,, DBK,, BPS, 2.50%,, 6 1 000 1200,,, BPS 3 BGZ 6.00% BGZ, 0,, DBK, 10,,, 70 6, BPS 2.00% 5.80% Maksymalne LTV w wysokości 100% oferują cztery banki (,, BPC, ), najniższe LTV 70% w. Najwyższa kwota kredytu 4 mln. PLN w i, najniższa tys. PLN w,, DBK i. źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne *) okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o kredyt **) w przypadku dopuszczalnej maksymalnej kwoty uzależnionej od krotności dochodów przyjęto obroty na poziomie 1 mln PLN rocznie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 58

nie mniej niż PLN % KREDYT INWESTYCYJNY OPŁATY I PROWIZJE OPŁATY I PROWIZJE %, nie mniej niż PLN MEDIANA złożenie wniosku rozpatrzenie wniosku przyznanie kredytu zwiekszenie kwoty za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za zawieszenie spłat za przewalutowanie za przewalutowanie (w 1szym roku) (po 1szym roku, w ciągu 3 lat) (po 3cim roku, w ciągu 5 lat) (po 5tym roku) (wakacje kredytowe) na PLN na walutę 0.00%,,,, 0.50% BGZ,,,, BPC, DBK,,, BPS,, 4.00% BPC,, 4.00% BPC, 4.00% 4.00% 4.00% 4.00% 0.00% 1.00%, 1.00%, 0.40% 3.00%,, 3.00%, 3.00%, 3.00%, 2.60% 2.50% 2.60% 2.50% 2.50% 2.50% 2.50% 0.20% 2.00% 1.80% 1.50% BGZ, 2.00%, DBK,, BPS 2.00% BGZ, 1.50%,, 2.00% BPS, BGZ, BPC 1.50%,,, BPS, 2.00% 1.75% BGZ, BPC 1.50%,, 2.00% 1.75% BGZ, BPC 1.50%,, BGZ, BPC 0.50% 0.50%, 0.10% 1.50%, DBK,, BPS 1.00% 1.00% 1.00%, BPS 1.00%, BPS 0.00% 0.50%,, BGZ,,, DBK, BPS,, 0.00%, 0.50% 0.25%, 0.00% 0.25% 0.00% 0.25% 0.00% 0.25%, 0.00%, 0.20%, BGZ 0.20% BGZ 0, BPC 2, 1000 1000 1000 1000 200 300 300 250 200 250 200, 350 350 350 350 100 300, 200, 100 200 50 BGZ 200 50 BGZ 200 50 BGZ 200 50 BGZ 100 50 BGZ, 100 50 BGZ, źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 59

MAKSYMALNA MARŻA MAKSYMALNA KWOTA weksel własny in blanco poręczenie wg prawa cywilnego hipoteka przewłaszczenie zastaw KREDYT INWESTYCYJNY POLITYKA ZABEZPIECZEŃ WPŁYW ZABEZPIECZEŃ NA MAKSYMALNĄ KWOTĘ, TYS. PLN MAKSYMALNA MARŻA, % MEDIANA KNF Bez zabezpieczeń J A K O Ś Ć Z A B E Z P I E C Z E Ń Zabezpieczenie osobowe Zabezpieczenie rzeczowe weksel weksel + poręczenie hipoteka WYMAGANE ZABEZPIECZENIA BANK ZAB. OSOBOWE ZAB. RZECZOWE 0 50 1000 4000, P P O P P O P 3000 2 BGZ O O O P O O P O O O P P P P P P O O O O O 0.00% 9.00% 325 150 50 9.90% 1200 1 000 8.00%,, BPS,,, DBK,,,, BPS, BGZ O O O P P P P GT B P P O P O P P P P O P P P P O O O P O O P BPC O O O P P P P DBK P P O P O O P O O O P P P P 9.00%, 7.10% 7.00%,, DBK, O O O P P O P BPS O O O P O O P P O O P O O P 6.00% BGZ, O O O P O O P 8.00% 5.80% P wymagane zabezpieczenie źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne O nieobligatoryjne zabezpieczenie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 60

BPS DBK BPC BGZ "TIME TO MONEY" czas do uruchomienia kredytu, dni BPS BGZ BPC DBK "TIME TO YES" czas do decyzji kredytowej, dni KREDYT INWESTYCYJNY CZYNNIKI PROCESOWE CZAS DO DECYZJI I URUCHOMIENIA KREDYTU, DNI MEDIANA KNF Okres minimalny* 2 3 1 7 2 dni, BPC, DBK,, BPS,,, BGZ,,,, Okres przeciętny* 3 4 2 10 dni BPC, DBK,,, BPS, BGZ,,,,,, WYMAGANE DOKUMENTY do złożenia wniosku D1 D1 D1 D1 D1 D1 D2 D2 D2 D1 D1 D1 D1 D1 D2 D3 D3 D6 D4 D6 D1 D1 D1 D1 D2 D2 D2 D2 D3 D4 D5 D8 D7 D9 D7 do zawarcia umowy kredytowej D1 D1 D1 D1 D1 D2 D2 4 banki wymagają do złożenia wniosku o kredyt inwestycyjny wyłącznie jednego dokumentu. Trzy banki (, DBK, ) wymagają 4 dokumentów. Okresy TTY (minimalne i przeciętne) najkrótsze m.in. w,, i D1 D1 D2 D3 D2 D3 D3 D1 D2 deklaracja podatkowa PIT/CIT zasw. NIP 5, BPS D1 D1 D1 D1 D2 D2 D3 D5 D3 D4 D5 D3 dokumenty finansowe (np. KPiR) 4 3,,, BPC, DBK,,, 6 7, BPC, BPS, DBK,, D1 D1 D1 D2 D2 D2 D6 D5 D3 D4 D6 D6 D6 D6 D1 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D7 D6 D6 D6 D7 D7 D7 D7 D2 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D8 D7 D7 D7 D8 D9 D9 D9 D4 D5 D6 D7 zasw. REGON biznes plan zaśw o niezaleganiu z podatkami zaśw o niezaleganiu w ZUS 2 BGZ, 5,, BGZ,,, D8 zaśw o zgłoszeniu działalności *) deklarowane przez doradcę źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne D9 weryfikacja operatu Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 61

POŻYCZKA HIPOTECZNA GŁÓWNE PARAMETRY GŁOWNE PARAMETRY Okres prowadzenia działalności* m-ce tys. PLN, kwota** kredytu Maksymalne lata, okres kredytowania %, ltv m-ce, karencja spłaty 24, DBK 0 BPC 20, BPC,,, 100, 36 MEDIANA Marża %, minimalna %, maksymalna 4.50% 8.00%,,, BPS, 4.30% 4000 DBK, 4.00% DBK, BPS, 7.00% DBK 18 3.70% BPC 6.55% 15 3000, 15,,,, DBK, BPS 80,, 3.50% 6.10% 6.00% 5.80%,, 3.00%, 12,,, BPC,,, BPS 2 000,, BPS 1 1200 10 70 65 DBK,, BPS 12 2.50%,, 6, 8 60, BPC 6 2.00% 3.70% BPC Maksymalne LTV w wysokości 100% oferują dwa banki (, ), najniższe LTV 60% w i BPC. Najwyższa kwota kredytu 5 mln. PLN w BPC najniższa tys. PLN w. źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne *) okres prowadzenia działalności pozwalający ubiegać się o kredyt **) w przypadku dopuszczalnej maksymalnej kwoty uzależnionej od krotności dochodów przyjęto obroty na poziomie 1 mln PLN rocznie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 62

nie mniej niż PLN % POŻYCZKA HIPOTECZNA OPŁATY I PROWIZJE OPŁATY I PROWIZJE %, nie mniej niż PLN MEDIANA złożenie wniosku rozpatrzenie wniosku przyznanie kredytu zwiekszenie kwoty za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za wcześniejszą spłatę za zawieszenie spłat za przewalutowanie za przewalutowanie (w 1szym roku) (po 1szym roku, w ciągu 3 lat) (po 3cim roku, w ciągu 5 lat) (po 5tym roku) (wakacje kredytowe) na PLN na walutę 0.00%,,,, 0.50%,,, BPC, DBK,,, 0.40% 4.00% 3.50%, 4.00%, 5.00% 4.00% 5.00% 4.00% 5.00% 4.00% 5.00% 4.00% 5.00% 2.00% 2.00% 2.60% 2.50% 2.60% 3.00%, 3.00% 3.00% 3.00% 0.10% 0.00% 2.00%, BPS 2.00% 1.80% 1.50%, DBK, 1.50% 1.00% BPC 1.00%,,,, BPC, DBK,, BPS, 0.50% 0.50%, BPS 2.00%,, DBK BPC, 1.00% 0.25%,,, BPS, 2.00% BPC, 1.00% 0.25%,,,, 2.00% 1.50% BPC,, BPS 1.00% 0.25% 2.00%,,, 1.00% BPC,, BPS 0.25% 0.00%,,, BPC,, BPS 0.50% 0.20% 0.50%, 0, BPC 2000, 1000, 1000, 1000, 1000 0 50 50 750 750 750 300 275 250 300 250 200 200, BPS 100 300 200, BPS 100 250 250 250 250 źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 63

MAKSYMALNA MARŻA MAKSYMALNA KWOTA weksel własny in blanco poręczenie wg prawa cywilnego hipoteka przewłaszczenie zastaw POŻYCZKA HIPOTECZNA POLITYKA ZABEZPIECZEŃ WPŁYW ZABEZPIECZEŃ NA MAKSYMALNĄ KWOTĘ, TYS. PLN MAKSYMALNA MARŻA, % MEDIANA KNF Bez zabezpieczeń J A K O Ś Ć Z A B E Z P I E C Z E Ń Zabezpieczenie osobowe Zabezpieczenie rzeczowe weksel weksel + poręczenie hipoteka WYMAGANE ZABEZPIECZENIA BANK ZAB. OSOBOWE ZAB. RZECZOWE 0 0 0 0 BPC O O O P P O O 4000 DBK, O O O P P O O O O O P P O O 3000, O O O P P O O 2 000,, BPS BGZ 0.00% 0.00% 0.00% 1 1200 8.00%,,, BPS, GT B P P O P P O O P P O P P O O O O O P P P P BPC O O O P P O O 7.00% 6.55% DBK DBK P P O P P O O O O O P P O O 6.10% 6.00% 5.80%,, O O O P P O O BPS O O O P P O O O O O P P O O 3.70% BPC P wymagane zabezpieczenie źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne O nieobligatoryjne zabezpieczenie Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 64

BPS DBK BPC "TIME TO MONEY" czas do uruchomienia kredytu, dni BPC BPS DBK "TIME TO YES" czas do decyzji kredytowej, dni POŻYCZKA HIPOTECZNA CZYNNIKI PROCESOWE CZAS DO DECYZJI I URUCHOMIENIA KREDYTU, DNI MEDIANA KNF Okres minimalny* 2 3 1 7 2 dni, BPC, DBK,, BPS,,,,, Okres przeciętny* 4 5 2 10 dni, DBK, BPC,,, BPS,,,, WYMAGANE DOKUMENTY do złożenia wniosku D1 D1 D1 D1 D1 D1 D3 D2 D2 D2 D1 D1 D1 D1 D1 D2 D6 D6 D4 D6 D6 D1 D1 D2 D3 D8 D3 D2 D4 D7 D7 D9 D7 D7 do zawarcia umowy kredytowej D1 D1 D1 D1 2 banki (BPC, ) wymagają do złożenia wniosku o kredyt gotówkowy wyłącznie jednego dokumentu. 4 banki wymagają 4 dokumentów. Okresy TTY (minimalne i przeciętne) najkrótsze m.in. w,,, i. Okresy TTM najdłuższe w. 8, DBK D1 D1 D2 D2 D2 D2 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D3 D2 D4 D4 D3 D3 D1 D2 D3 deklaracja podatkowa PIT/CIT zasw. NIP dokumenty finansowe (np. KPiR) 5 BPC, DBK,, BPS 7 BPC, BPS D1 D2 D6 D2 D3 D6 D3 D6 D6 D6 D6 D6 D6 D4 zasw. REGON 4,,, 6 5,,,, D6 D6 D7 D6 D6 D7 D6 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D7 D8 D7 D7 D8 D7 D9 D9 D9 D9 D9 D9 D5 D6 D7 biznes plan zaśw o niezaleganiu z podatkami zaśw o niezaleganiu w ZUS 3,, 4 D8 zaśw o zgłoszeniu działalności *) deklarowane przez doradcę źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne D9 weryfikacja operatu Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 65

Produkty Kredytowe dla Klientów Mikro i MŚP POZACENOWE ELEMENTY OFERTY KREDYTOWEJ Opracowano dla: Komisja Nadzoru Finansowego

NIESTANDARDOWE PRODUKTY KREDYTOWE W OFERCIE DLA MIKRO I KLIENTÓW MŚP BANK Kredyty z poręczeniami BGK - FPU Kredyty z poręczeniem BGK (PLP, de minimis ) Kredyt technologiczny Kredyt z linii EBI Kredyt z linii EBOR Kredyt z linii WB Kredyt z linii EFI Kredyt z linii zagr. banków inwestycyjnych Kredyty pomostowe ze środków UE Kredyty dofinansowane ze środków UE P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P BGZ P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P BPC P P P P P P P P P P DBK P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P BPS P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P P źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 67

KOMUNIKACJA MARKETOWA KREDYTY NIEZABEZPIECZONE źródło: strony www banków oddziały infolinie bankowe opracowanie własne Produkty kredytow e dla klientów Mikro i MSP marzec 2017 68