Du e przedsi biorstwa w czasach kryzysu Mi dzy optymizmem a niepewno ci Wnioski z bada Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, Lewiatan - Deloitte 20 kwietnia 2009 W obliczu kryzysu zmienia si hierarchia ryzyk Najbardziej wzros y obawy o ryzyka: Zatorów p atniczych Waha kursu z otego do euro Nieco zwi kszy y si równie obawy o: Nieuczciwe zachowania kontrahentów Dost p do kredytów Koniunktur Firmy nadal (bez znacznych zmian) obawiaj si : Zmian regulacji prawnych Wzrostu konkurencji Ocena ryzyka +30% +15% +12% +12% +8% +3% +2% rednia arytmetyczna w skali od 0 brak ryzyka do 5 najwi ksze ryzyko 2 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte.
80% firm uwa a, e kryzys wp ynie na nie negatywnie Wp yw na sprzeda 1/3 firm oczekuje spadku sprzeda y w kraju 1/5 firm oczekuje, e kryzys ograniczy eksport Ocena wp ywu kryzysu na dzia alno firmy Wp yw na wydatki Ponad 1/3 firm oczekuje, e kryzys wymusi redukcj wydatków na reklam, promocj oraz ograniczenie zatrudnienia 37% firm zainwestuje mniej ni planowa o, ze wzgl du na brak kapita u (17%), lub spadek koniunktury (20%) 3 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte. ale z planów tchnie optymizmem Obawy obawami, a prognozy wysokie Przeci tny respondent przewiduje popraw wyników finansowych firmy w 2009 wzgl dem poprzedniego roku Wzrost sprzeda y planuje 51% firm (spadek 25%) Wzrost udzia u w rynku: 33% (spadek: 5%) Wzrost zysku: 46% (spadek: 30%) W planach s kredyty Spodziewany jest równie wzrost zad enia w instytucjach finansowych (czyli zwi kszone kredyty) Ocena wp ywu kryzysu na dzia alno firmy Pesymizm Optymizm ynno martwi, ale g ównie cudza 34% firm obawia si o nale no ci od kontrahentów, a jedynie 14% o w asne zobowi zania Spadek cznie Wzrost cznie 4 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte.
ównym celem jest zysk, recepty na sukces s proste Zysk wa niejszy od warto ci Mimo i 40% respondentów ma form spó ek akcyjnych, jedynie 18% uwa a wzrost warto ci przedsi biorstwa za swój g ówny cel Gór bierze cel wzrostu zysku (32%) i udzia u w rynku (20%) Proste recepty Wi kszo firm przedstawia proste recepty na realizacj celu strategicznego, takie jak orientacj na klienta czy jako produktów/us ug Innowacja produktowa i ekspansja na nowe rynki s na dalszych miejscach Zarz dzanie ryzykiem 60% firm nie posiada procedur dzia ania w przypadku wyst pienia lub intensyfikacji ryzyk Jedynie 10% anga uje doradców Sposoby osi gni cia strategicznego celu 5 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte. Zatrudnienie b dzie spada W sprawach kadrowych dominuje pesymizm Mimo optymistycznej wizji wzrostu sprzeda y, jedynie 14% firm planuje wzrost zatrudnienia (w niektórych grupach zawodowych) Wi kszo nie planuje zmian (32%), lub planuje zmniejszenia (28%) 27% nadal nie zaplanowa o zmian zatrudnienia na 2009 W cenie kwalifikacje, ci cia w administracji Znaczna wi kszo planowanych redukcji dzie dotyczy pracowników niewykwalifikowanych oraz administracyjnych Tam gdzie rozwa ane jest zatrudnianie poszukiwani s pracownicy wykwalifikowani i specjali ci Planowane zmiany zatrudnienia Redukcje Jako % w ród redukuj cych i zatrudniaj cych (bez wag) Przyrosty 6 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte.
Zmiany w p acach artyku owane nie mia o Mniej podwy ek Podczas gdy w 2008 dominowa y podwy ki p ac ( rednio o 8-9%), w 2009 jedynie 15% firm planuje podwy ki, a kolejne 23% waloryzacj o inflacj Jednocze nie jedynie 4% przyznaje si do planów nominalnych obni ek p ac Zwi zki zawodowe w firmach Zwi zki nie dyktuj warunków Prawie 80% firm deklaruje, e kieruje si przede wszystkim wynikami finansowymi i sytuacj na rynku pracy Wp yw zwi zków zawodowych i uk adów zbiorowych na p ace w firmie jest kluczowy jedynie w 10% przypadków (Zwi zki dzia aj w 2/3 ankietowanych firm) 28% Wspó dzia anie z pracodawc 11% Wspó zarz dzanie zak adem pracy 7 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte. Innowacje g ównie produktowe Wiele jest ju zrobione Wi kszo firm uwa a swój maj tek trwa y za nowoczesny, w tym ponad jedna trzecia plasuje go na poziomie europejskim lub wiatowym Znaczna cz firm wprowadzi a w ostatnich dwóch latach innowacje produktowe lub procesowe G ównym efektem innowacji by dotychczas wzrost sprzeda y i zysku Dalsze innowacje g ównie w produkty i organizacj 44% firm planuje w 2009 innowacje produktowe (w ubieg ym roku 62%) Znaczenia nabieraj innowacje organizacyjne w 2009 awansuj na drug pozycj kosztem innowacji procesowych Wdro enia praktyk innowacyjnych -28% -39% -21% -27% 8 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte.
Inwestycje i ich finansowanie Zró nicowanie inwestycji w 2008 Inwestycje w 2008 przeprowadzi o 90% firm W ubieg ym roku firmy inwestowa y najcz ciej w szkolenia, aktywa produkcyjne oraz oprogramowanie Finansowanie by o najcz ciej mieszane i pochodzi o g ównie ze rodków asnych, kredytów, leasingu i funduszy unijnych 30% firm mia o problemy z uzyskaniem kredytów w drugiej po owie 2008 Najbli sze 2 lata b bardziej skromne Jedynie 23% firm planuje kluczowe inwestycje w latach 2009-2010, 37% uwa a, e skala ich inwestycji w tym czasie b dzie zbyt ma a Jedn z przyczyn jest obawa o finansowanie Ocena planowanych inwestycji 9 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, analiza Deloitte. Podsumowanie Niekompletna wiadomo sytuacji wiadomo kryzysu jest powszechna lecz nadal dosy ytka Obawiamy si o ca okszta t, ale nie o w asn firm? Plany dzia ania w du ej mierze s kontynuacj tego, co by o Optymizm i brak planu B Prognozy na 2009 stoj w sprzeczno ci z deklarowanymi obawami Wi kszo firm nie ma planów awaryjnych Niedocenione rozwi zania 64% firm nie widzi potencja u ci cia kosztów Jedynie 3% widzi w kryzysie szans na fuzje i przej cia 14% firm mówi o nowych rynkach, ale nie jest to dla nich priorytet 10
Perspektywa makroekonomiczna Footer 11 Prognozy na rok 2009 wiat w recesji, widmo deflacji Dynamika PKB Inflacja 12 ród o: OECD, WB, IMF, opracowanie w asne
Punkty ekonomicznego przegi cia w 2009 r. Mikroekonomia Makroekonomia Kapita Koszt faktyczny a potrzeby firm P ynno spó ek-matek i spó ek-córek Sytuacja na rynku Sprzeda i zyski Firmy du e a firmy ma e Popyt i zachowania konsumentów Wyg adzaj cy konsument Wstrzemi liwy konsument Skala recesji w USA, UE, Japonii Charakter i koszt interwencji rz dowych Punkty oporu w Polsce Przyst pienie Polski do ERM2 w 2009/2010 Wykorzystanie rodków unijnych Ryzyko kryzysów/szoków Walutowy (spekulacja na z otym) Organizacja Euro 2012 13 Zachowanie gospodarstw domowych Wyg adzanie czy wstrzymywanie konsumpcji? PKB Sprzeda detaliczna Bez samochodów ród o: Reuters Wyg adzaniu konsumpcji w Polsce Sprzyja Obni ka kra cowej stawki PIT Koncentracja sprzeda y w 5 i 4 kwintylu Struktura wiekowa spo ecze stwa Nie sprzyja Zmienno kursu z otego Niepewno dochodów Wzrost bezrobocia w ród m odych 14
Oczekiwania firm w 2009 r. Przychody ze sprzeda y w porównaniu z 2008 r. Dynamika handlu detalicznego (r/r, %) 15 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, NBP Oczekiwania firm w 2009 r. Sprzeda na eksport w porównaniu z 2008 r. Eksport w uj ciu rocznym (mln EUR) 16 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, NBP
Oczekiwania firm w 2009 r. Inwestycje kapita owe w porównaniu z 2008 r. Depozyty firm (mln) 17 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, NBP Oczekiwania firm w 2009 r. Zad enie w instytucjach finansowych w porównaniu z 2008 r. Dynamika kredytów dla firm (r/r, %) 18 ród o: Monitoring Kondycji Sektora Du ych Przedsi biorstw, NBP
Wnioski makro i mikro Kryzysy finansowe nigdy nie s identyczne Kluczowe staje si zarz dzanie kryzysem na poziomie ka dego kraju i ka dej firmy W kryzysie sytuacja krajów i podmiotów gospodarczych jest zawsze silnie zró nicowana Recepty musz by szyte na miar dla ka dego kraju i ka dej firmy Zyskuj silniejsi kosztem s abszych Najbli sze miesi ce b kluczowe Banki dokonaj delewaryzacji, przegl du klientów i zmian modelu biznesowego Firmy maj ostatni moment na (inteligentn ) redukcj kosztów i przygotowanie planu B (w tym, fuzji i przej ) W drugiej po owie 2009 r. zostan zdeterminowane perspektywy gospodarcze wiata i Polski na kolejne lata 19 Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu, a Swiss Verein, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see http://www.deloitte.com/dtt/cda/doc/content/ce_about_deloitte_vi08.pdf for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu and its member firms. Member of Deloitte Touche Tohmatsu